فراز و فرود هایی که دراین آواز، به لحاظ ترکیب بندی وجود دارد، همراه و همگام با شعر شاعر، ترکیب و اجرا می شوند که در این دو بیت کاملاً محسوس و قابل مشاهده است. پشیمانی ناشی از غیر دوست دیدن و گفتن و به این نتیجه رسیدن که صحبت یار، همه چیز عاشق است و بی وجود یار عالم هیچ است. این مضمون آقای شجریان را بر آن داشته که مجدداً از فرود به فرازی برسد و فریادی در گوش ابوعطا سر دهد و زمینه را برای قسمت بعدی آواز فراهم سازد و همه این موارد و گردش ها، بسیار زیبا و دل انگیز اجرا شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

آواز جور یار
غزل سعدی
مشخصات عروضی
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف

این بیت را در آواز بیات زند (ترک) با لحنی بسیار زیبا و مناسب و منطبق بر مضمون شعر که حالت عجز و سرگردانی بین دو راه دنیا و معبود را می رساند درآمد می کند و با تکراری دیگر که اشاره به قطار و دوگاه دارد ادامه می دهد و در تکرار و در مصراع دوم ترکیب (بطاقتی که ندارم) را آنچنان تحریر لطیف، سوزناک و جانگذاری بر آن می دهد که تأثیر عجیبی بر ذهن شنونده و مخاطب می گذارد. انتخاب غزل ها و ابیات مناسب یکی از ویژگی های این اثر است که اشراف خواننده را بر شعر و ادبیات غنی سرزمین عزیزمان ایران نشان می دهد.

این حالت عجز و سرگردانی و در دو راهه قرار گرفتن در این ابیات کاملاً محسوس است و خواننده با گردش بسیار زیبا به آواز ترک (زند) با نت فریادگونه، این حیرانی و سرگردانی را به گوش مخاطب دردآشنا می رساند علی الخصوص با تحریری پر از فریاد و فریادی پر از تحریر در انتهای بیت ۴، لرزه بر وجود مستمع می اندازد و او را بیدار می کند. در واقع با این تحریرِ فریادی، فریادرسی می طلبد که او را از این دو راهه ی حیرانی نجات بخشد و هدایتش کند.

عجبا به این همه تناسب و تلفیق مناسب. با این بیت با همان فریاد جانگداز، وارد گوشه جامه دران می شود، گوشه ای که وجه تسمیه آن همان جامه در بدن و لباس پاره کردن است و در اینجا عاشق به خود نهیب می زند و خود را سرزنش می کند که، چرا وقتی که می توانم با صبوری جور دشمن را تحمل کنم، جور ستم دوست را تحمل نکنم؟! و در نهایت با تحریری، مجدداً به دستگاه نوا گردش میکند.
درباره وجه تسمیه گوشه جامه دران ،استاد عباس کاظمی ردیف دان آوازی ایران می گوید: «در گذشته و در تاریخ ایران، پادشاهان و حاکمانی وجود داشتند که مقبول مردم بودند و در زمان حاکمیت خود برای ملت خود ارزش قائل بودند. از جمله اینکه با تخت های بزرگی که توسط چهل نفر حمل می شد، در کوچه و بازار، نزد مردم می رفتند و از احوال آن ها با خبر می شدند.
زمانی که چنین پادشاهی فوت می کردند، همان صحنه آمد و رفت در بازار و در میان رعیت ها در مراسم عزاداری پادشاه توسط مردم شبیه سازی و تکرار می شد و تخت بزرگ او را سیاه پوش می کردند و بر دستان خود حمل می نمودند. افرادی که در جلوی تخت حرکت می کردند با ذکر این بیت: «دنیا به کسی وفا نکرده» به سوگ می نشستند و افرادی که در پشت تخت حرکت می کردند در جواب می گفتند: «غره نشوی خدای نکرده» و اشاره به مرحوم می کردند و با این گریه و شیون ،خانمها با حالت زاری جامه های خود را پاره پاره کرده و می دراندند.
این جامه دریدن در حالت سوگواری، براساس ملودی که بر شعر قرار گرفت به گوشه جامه دران معروف می شود از این رو استادعباس کاظمی معتقدند این گوشه ای که در افشاری اجرا می شود جامه دران نیست و مویۀ افشاری است.
جامه دران در مکتب اصفهان حالتی متفاوت از مویه افشاری در دستگاه و آواز دیگر است. (برگرفته از سایت www.harmonytalk.com)

تغییر کاملا تصادفی تخصیص خط­های یال­ها، ممکن است منجر به ایجاد یک گراف ناهمبند شود. برای کاهش احتمال وقوع چنین حالتی و با توجه به این که ایجاد یک گراف همبند به صورت کنترل شده از نظر محاسباتی بسیار مشکل است، تغییر تخصیص خط­ها به صورتی انجام می­ شود که در حداقل ممکن، یکی از شروط لازم همبندی برقرار بماند (مرحله اول، بررسی جواب­ها از نظر همبندی). برای این منظور، یک دامنه مجاز برای تغییرات تعداد خط­ها در دو طرف یال مورد نظر تعریف می­ شود. این دامنه کمترین و بیشترین تعداد خط مجاز در هر یک از کمان­های یک یال را مشخص می­ کند، به­گونه ­ای که تعداد خطهای ورودی و خروجی گره­های دو سر یال به صفر نرسد. دامنه مجاز برای کمان (i, j)، یال l تعریف می­ شود. برای این منظور، از یک مجموعه محدودیت­ها به صورت زیر بهره گرفته می­ شود:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

که در آن، k’_ij، k’_ji، k’_ip، k’_pi، k’_jp و k’_pi مقادیر جاری تخصیص خط هستند و k_ij و k_ji متغیرهای تخصیص خط برای دو کمان متناظر یال l هستند، Φ_i و Φ_j به ترتیب مجموعه گره­های مجاور i و j هستند، نامساوی­های (۳-۲۴) و (۳-۲۵) تضمین می­ کنند که دست­کم یک خط ورودی و یک خط خروجی برای گره i وجود داشته باشد و نامساوی­های (۳-۲۶) و (۳-۲۷) همین محدودیت را برای گره j برقرار می­ کنند. عبارت­های دوم در (۳-۲۴) و (۳-۲۷) تعداد کل خط­های خروجی از گره­های i وj به غیر از خط­های کمان­های (i, j) و (j, i) را محاسبه می­ کنند. عبارات دوم در (۳-۲۵) و (۳-۲۶)، همین نقش را برای خط­های ورودی به گره­های iوj ایفا می­ کنند. معادله (۳-۲۸) محدودیت کلی تخصیص خطهای یال l است. به منظور محاسبه دامنه مجاز، کافیست که همه نامساوی­ها برحسب متغیرk_ij نوشته شوند و سپس بیشترین و کمترین مقادیر ممکن برای آن محاسبه شوند. از آن­جایی­که ممکن است مقادیر بیشترین و کمترین مقدار مجاز بدست آمده کمتر از ۰ و یا بیشتر از تعداد کل خط­های یال باشند، این مقادیر نیز در محاسبه دامنه مجاز منظور می­شوند. کران پایینی LB_ij و کران بالایی UB_ij برای مقدار k_ijبه صورت روابط (۳-۲۹) و (۳-۳۰) خواهند بود. با حذف مقدار جاری متغیر k_ij از دامنه و انتخاب یک مقدار تصادفی برای k_ij، مقدار k_ji به­راحتی قابل محاسبه است.

مکانیزم انتخاب

انتخاب تصادفی به وسیله چرخ رولت از جمله روش های انتخاب است که این روش انتخاب توسط هالند پیشنهاد شده است]۴۶[. ایده اصلی این روش تعیین احتمال انتخاب یا احتمال بقا برای هر کروموزوم، متناسب با مقدار برازش آن است. چرخ رولت به منظور نشان دادن این احتمالات است و فرایند انتخاب مبتنی بر چرخاندن هم زمان ارقام چرخ به تعداد اندازه­ جمعیت است. فرایند کلی به صورت زیر است:

• • محاسبه مقادیر برازندگی مربوط به هر کروموزم:

با توجه به اینکه موضوع پژوهش برای حل یکی از مسائل جامعه سرمایه گذاری است از نوع کاربردی می باشد و از طرف دیگر نوع روش پژوهش از نظر هدف در این پژوهش توصیفی بوده که از روش پیمایشی بهره گرفته است و با بهره گرفتن از روش رگرسیون که در پژوهش همبستگی مطرح است به کشف رابطه بین پدیده ها و متغییر ها و آزمون مدل ها ی طراحی شده کمک می نماید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از آنجایکه پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های پیمایشی از نوع مقطعی می باشد. باید دقت داشت که در روش مقطعی به منظور گردآوری داده ها درباره یک یا چند صفت در یک مقطع از زمان (یک روز، یک هفته، یک ماه، یکسال) از طریق نمونه گیری از جامعه انجام خواهد شد. اینگونه پژوهش ها به توصیف جامعه بر اساس یک یا چند متغیر می پردازد .
همچنین از آنجایی که این پژوهش درباره یک موضوع واقعی، عینی، زنده (پویا) صورت می پذیرد از نتایج آن می توان بطور علمی استفاده کرد، بنابراین یک پژوهش کاربردی نیز می باشد.
۳-۳- فرایند اجرای پژوهش
گام های لازم برای انجام این پژوهش را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

1. 1. اطلاعات مورد نیاز شرکتهای مورد مطالعه جهت اندازه گیری سرمایه فکری و تنگدستی مالی جمع آوری خواهد شد.

1. 1. مقادیر کارایی سرمایه ساختاری، کارایی سرمایه انسانی، کارایی سرمایه به کارگرفته شده، محاسبه خواهد گردید.

1. 1. رابطه بین هر یک از اجزای مدل ضریب ارزش افزوده فکری با متغیرهای پژوهش از طریق تحلیل رگرسیون به دست خواهیم آورد.

1. 1. در نهایت فرضیه های پژوهش مورد بررسی قرار خواهند گرفت و قبول یا رد خواهند شد.

در ادامه هر یک از مراحل فوق تشریح می شود.
در گام اول کلیه اطلاعات جهت محاسبه متغیرهای مستقل و وابسته مورد نیاز از گزارشات سالانه شرکت ها و یادداشت های همراه قابل استخراج می باشند.
در گام دوم کارایی سرمایه انسانی نشان دهنده میزان ارزش افزوده بدست آمده توسط هر واحد سرمایه گذاری بر روی نیروی انسانی است . ارزش افزوده، حاصل تفاضل خروجی ها و ورودی های یک شرکت می باشد.
در این مدل، هزینه حقوق و دستمزد به دلیل نقش فعال نیروی انسانی در فرایند ایجاد ارزش در ورودی گنجانده نمی شود. بنابراین هزینه های مربوط به کارکنان به عنوان هزینه در نظر گرفته نمی شود بلکه به عنوان سرمایه گذاری تلقی می گردد. ارزش افزوده را می توان با بهره گرفتن از اطلاعات موجود در گزارش های سالانه به صورت حاصل جمع سود عملیاتی، هزینه های نیروی انسانی و استهلاک دارایی های مشهود و نامشهود محاسبه کرد.
در نهایت کارایی سرمایه انسانی، بر اساس نظر پالیک ،از نسبت ارزش افزوده شرکت به هزینه های نیروی انسانی حاصل می گردد. به همین ترتیب کارایی سرمایه ساختاری به صورت میزان ارزش افزوده­ای تعریف می گردد که از هر واحد سرمایه گذاری بر روی سرمایه ساختاری حاصل می شود و مقدار آن از نسبت سرمایه ساختاری شرکت به ارزش افزوده آن حاصل می شود .
سرمایه ساختاری شرکت برابر با تفاضل مقدار ارزش افزوده و هزینه های نیروی انسانی است. کارایی سرمایه به کار گرفته شده نیز میزان ارزش افزوده ایجاد شده از هر واحد سرمایه گذاری بر روی سرمایه های مالی و فیزیکی را نشان می دهد و مقدار آن از نسبت ارزش افزوده به سرمایه به کار گرفته شده حاصل خواهد شد.
در گام سوم با توجه به ماهیت پژوهش حاضر که دو بعد( مقطع و زمان ) را توامان در نظر دارد، از الگوی پانل بهره گرفته شده است و سپس با بهره گرفتن از برآوردگر حداقل مربعات تعمیم یافته به بررسی ارتباط بین سازه های سرمایه فکری با سایر متغیرها پرداخته خواهد شد.
برای این منظور از نرم افزار اقتصاد سنجی EVIEWS نسخه ۵ استفاده خواهد شد.
در گام چهار با در نظر گرفتن ستون ۵ خروجی نرم افزار اقتصاد سنجی یعنی ستون احتمال (prob) و مقایسه آن با سطح معناداری به رد یا قبول فرضیات خواهیم پرداخت.
همچنین در پژوهش حاضر، جهت تجزیه و تحلیل داده ها و پیش بینی ورشکستکی توسط شبکه عصبی از نرم افزار Excel و Matlab استفاده شده است.
۳-۴- روش گردآوری داده های پژوهش
در این پژوهش با مراجعه به منابع کتابخانه ایی شامل کتب، مجلات هفتگی، ماهنامه، فصلنامه، پایان نامه های تحصیلی و رساله های پژوهشی مرتبط و با جستجو در پایگاه های الکترونیکی از قبیل SID،Elsevier ،Science direct و غیره ادبیات و بخش های تئوریک مرتبط با موضوع پژوهش مورد مطالعه و بررسی قرار خواهد گرفت.
سپس بخشی از داده ها به کمک نرم افزار تدبیر پرداز و بخشی با بهره گرفتن از اطلاعات مالی جمع آوری شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تهران در طی قلمرو زمانی مشخص استخراج گردیده و برای محاسبات لازم مورد استفاده قرار خواهند گرفت. بنابراین در مرحله آماده سازی اطلاعات، اقدام به محاسبه سازه های مدل ضریب ارزش افزوده فکری (که همان کارایی سرمایه انسانی، کارایی سرمایه و کارایی سرمایه به کار گرفته شده می باشند) در کلیه سال های و برای تک تک نمونه ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
با توجه به توضیحات فوق، بطور خلاصه می توان گفت در این پژوهش از ابزارهای کتابخانه ای و بررسی (مراجعه به اسناد و مدارک) در جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز بهره خواهیم برد.
۳-۵- قلمرو پژوهش
به منظور اینکه پژوهش، توانایی طی تمامی مراحل پژوهش را در یک چارچوب معین و مشخص داشته باشد؛ می بایست قلمرو و دامنه مشخصی را برای پژوهش خود در نظرگرفت. قلمرو یک پژوهش در ابعاد موضوعی، زمانی و مکانی بیان خواهد شد. در مجموع قلمرو پژوهش حاضر، بررسی تاثیر سرمایه فکری بر تنگدستی مالی در کلیه شرکت های بورس اوراق بهادار تهران در یک دوره زمانی ۷ ساله از ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ است، بنابراین:
قلمرو موضوعی: بررسی رابطه بین سرمایه فکری وتنگدستی مالی
قلمرو مکانی: شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
قلمرو زمانی: از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰
۳-۶- جامعه آماری پژوهش
جامعه آماری به کل گروه افراد، رویدادها و پدیده های مورد علاقه پژوهش که قصد بررسی آنها را داریم اشاره دارد. چارچوب جامعه آماری، فهرستی است از همه اعضاء جامعه که نمونه از آن استخراج می شود.جامعه آماری مورد استفاده در این پژوهش ، کلیه ی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است .
۳-۷- حجم نمونه و روش نمونه گیری
در این پژوهش ۵۵ شرکتی که حاض شرایط بودند انتخاب شد که شامل شرکت های سرمایه گذاری منتخبی است که به نام آنها در جدول ۳-۱- اشاره می شود .
برای انتخاب نمونه از حذف سیستماتیک و غربال زیر استفاده خواهد شد :

پایان سال مالی شرکت ها ۲۹ اسفند باشد.
اطلاعات کامل و یادداشت های همراه صورت های مالی شرکت ها در دسترس باشد.
این شرکت ها قبل از سال ۱۳۸۴ در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشند.
وقفه معاملاتی آنها بیش از ۲۷۰ روز (نه ماه) نباشد.
شرکت های واسطه گری یا بانک ها نباشد.
جدول ۳-۱- نام شرکت های مورد استفاده در پژوهش

۲-۲-۲-۵-۲٫ طیف برنامه ریزی مشارکتی
مطالعه مزبور طیفی از برنامه ریزی مشارکتی را ارائه می دهد که عناصر آن عبارتند از:

• • • • تعهد: ورود به فرایند مشورتی گفتگو با سایرین، توجه و گوش دادن فعال به نظرات، اطلاعات و
        دیدگاه های آنان در زمانی که به روشنی عدم تعادل قدرت میان طرفین، وجود دارد. تعهد وسیله ای برای شناسایی و روشن کردن اختلافات از طریق گوش دادن به منافع مختلف است.

    ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • مذاکره: فرایند رسیدن به توافق از طریق تبادل نظرات و اطلاعات، چانه زنی و مصالحه بین دو طرف که دارای برخی منافع مشترک و برخی اختلاف منافع هستند، می باشد.

• • پیش میانجی گری: فرآیندی است که طی آن مرجع برنامه ریز از طریق گوش دادن به سخن همه
    بهره وران، کمک به تشخیص تضادهای بالقوه به منظور حل اختلافات و رسیدن به توافق برای تدوین یک برنامه، به عنوان میانجی عمل می کند.

• • میانجی گری: فرایند حل اختلاف به صورت داوطلبانه، غیر اجباری و بدون تعصب، توسط افراد
    بی طرف، که به طرفین یاری می رسانند تا در جریان مذاکره به توافق برسند. (حبیبی و سعیدی رضوانی، ۱۳۸۴: ۱۸)

۲-۳٫ جمع بندی و چارچوب مفهومی پژوهش
تجدید حیات در تعریف خود تمام عرصه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی را شامل می شود. لذا همانگونه که در مبانی نظری و ادبیات موضوع مورد توجه قرار گرفته است دیدگاه های مختلف اعم از: دیدگاه راهبردی، مشارکتی، سیستمی، زیست محیطی و رویکردهای متفاوت اعم از فرهنگ گرایی، انسان گرایی،
ساختار گرایی، کارکردگرایی و …. با هدف بررسی همه ابعاد فوق و نیز با در نظر گرفتن محله به عنوان موجودی زنده و دارای حیات بررسی شده است. در دیدگاه راهبردی از میان نظریات و مبانی مختلف الگوی استراتژی توسعه شهری^[۵۳] به عنوان چارچوبی منطقی و روشی قابل استفاده به طور شفاف و آسان در مطالعات شهری به عنوان الگوی برتر معرفی و مورد استفاده قرار می گیرد. ضمن آنکه این الگو، مشارکت را در مطالعات و اقدامات شهری ضرورتی اجتناب ناپذیر می داند و تحقق طرح های شهری را در گرو آن می داند. در بررسی مفهوم مشارکت، ‌فلسفه آن و زمینه های مشارکت و… همچنن در طرح دیدگاه های مشارکتی آنچه جمع بندی می شود و می تواند در ادامه مسیر پژوهش در تدوین مدل مبنا قرار گیرد و چه بسا به عنوان مفاهیم مورد قبول در این پ‍ژوهش تلقی شود آن است که اگر چه تعاریف متفاوت از مشارکت ارائه شد ولیکن جوهره ی همه این تعاریف به آن سرمایه ای اشاره
می کند که از طریق آن برانگیختن اجتماعی در جهت آرمانی مشترک می تواند از هیچ حاصل شود. در بررسی فلسفه مشارکت نیز اینگونه استنباط می شود که برای تبدیل مشارکت از حرف به عمل آنچه ضرورت می یابد همچون بسیار موارد فراهم ساختن زمینه های گرایش به مشارکت می باشد. آنچه که شاید تحت عنوان پیش گام های دستیابی به مشارکت و ایجاد روحیه مشارکت جو در اجتماع نامیده شوند. بسترسازی از طریق اقداماتی چون: دادن اطلاعات به افراد اجتماع در مورد مشارکت، فراهم کردن امکانات تحقق مشارکت از نظر وضعیت نهادی و قانونی مرتبط با آن و… لذا در فلسفه مشارکت فراهم کردن بستر های آن امری مهم و ضروری تلقی می شود. از میان دسته بندی انواع مشارکت نیز توجه به هر سه جنبه مشارکت در تصمیم گیری و مدیریت، مشارکت در تامین مالی هزینه انجام طرح و مشارکت در تامین نیروی انسانی با توجه به نوع فعالیت اهمیت دارد ولیکن انواع دیگری از مشارکت را نیز می توان متصور شد از قبیل مشارکت در اداره محله و شهر و یا مشارکت در تهیه طرح. آن نوع از مشارکت که در این پژوهش بیشتر مدنظر پژوهشگر است به طور کلی و بنا بر ضرورت هر نوعی از آن می تواند باشد.
چنین تحلیلی را در مورد زمینه های مشارکت نیز می توان عنوان کرد. نحوه سازماندهی مشارکت نیز
می تواند به صورت خودجوش و یا رسمی باشد که هر دو نوع در دیدگاه پژوهشگر پذیرفته و قابل بکارگیری در مدل است. ظرفیت مشارکت در حوزه های مختلف نیز به فرهنگ سیاسی ناشی از آگاهی، میزان اعتماد، میزا ن فراهم بودن مقتضیات تحقق مشارکت، قواعد و قوانین حاکم بر زندگی، سطح سواد و ….بستگی دارد. این معیارها می تواند برای سنجش ظرفیت مشارکت ساکنین قابل قبول و قابل استفاده باشد و اما در بررسی دیدگاه ها و نظریات شهرسازی مشارکتی اولاً باید بحث مشارکت را از ضد مشارکت یا مشارکت واقعی را از مشارکت غیرواقعی جدا کرد و با ارائه تعریف صحیح، واقعی و قابل استفاده از مشارکت و فراهم نمودن مقدمات آن، امیدوار بود که بتوان از سرمایه های اجتماعی محل که همان صاحبان و مالکان محلی می باشند در جهت اهداف مورد نظر که طبیعتاً باید اهداف مشترک باشد، دست یافت. یکسان سازی اهداف شهروندان با اهداف برنامه از طریق ایجاد اعتماد، گام نخست در ادعای بکارگیری فرصت مشارکت ساکنان و مالکان است.
در دیدگاه توسعه پایدار نیز همانگونه که شکل شماره(۲-۷) نشان می دهد شهروند مداری و مشارکت فعال و درگیر شهروندان از اجزای جدایی ناپذیرتوسعه پایدار است. بدین معنا که بدون درگیر کردن و آگاه نمودن شهروندان نمی توان از مشکلات گریبان گیر شهرهای امروز به ویژه بافت های مسئله دار رهایی یافت. به نحوی که امروزه توسعه پایدار را در پناه توسعه مشارکت می جویند و از آن به عنوان هدف و وسیله توسعه یاد می کنند.
موضوع دیگری که در این فصل مورد توجه قرار گرفت سیری بر نظریه های مطرح در بهسازی و نوسازی بود. بررسی این نظریات نشانگر تحول دیدگاه ها از نگرشی صرفاًًً موزه ای به بافت قدیم به رویکرد سیستمی و سپس زیباشناسی- به مفهوم حفظ هویت شهری ضمن مطابقت با شرایط زندگی امروز - تا توجه هر چه بیشتر به روابط اجتماعی در فرایند نوسازی و بهسازی و اخیراً توجه به مردم و مشارکت آنها در بهسازی و نوسازی شهری می باشد. آنچه در این پژوهش به عنوان رویکردی منطقی پذیرفته می شود رویکردی سیستمی، با تاکید بر جستجوی هویت شهری در ایجاد شرایط مناسب و همخوان با زندگی امروز و توجه به روابط اجتماعی و همگرایی شهروندان در اداره محیط زندگی خویشتن است.
با توجه به جمع بندی فوق آنچه به عنوان مبنای تئوریک در الگو بکار گرفته می شود رهیافتی سیستمی با تاکید بر پایداری روش و استفاده از سرمایه اجتماعی در راستای ایجاد محیطی مطلوب برای زندگی شهروندان است.
فصل سوم: تجارب و الگوهای نوسازی و طرح های مرمت شهری در ایران و جهان با رویکرد مشارکت مردمی
مقدمه
۳-۱٫ پیشینه مداخله در بافت های کهن و فرسوده شهری در ایران و جهان
۳-۱-۱٫ جهان
۳-۱-۲٫ ایران
۳-۲٫ تجارب ایران و جهان در طرح های مرمت شهری با رویکرد مشارکت مردمی
۳-۲-۱٫ تجربیات جهانی (کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه)
۳-۲-۲٫ تجربیات ایران
۳-۳٫ الگوهای نوسازی مشارکتی
۳-۳-۱٫ الگوی سهامدار پروژه
۳-۳-۲٫ الگوی نوسازی مشارکتی
۳-۴٫ جمع بندی و چارچوب تحلیلی پژوهش
مقدمه
در این فصل از پژوهش با هدف تدوین چارچوب تحلیلی پژوهش و به منظور استفاده از تجربیات نظری و عملی در حوزه بهسازی و نوسازی شهری و به منظور تجدید حیات بافت کهن و با رویکرد مشارکتی، پیشینه موضوع و تجربیات داخلی و خارجی مورد بررسی و مقایسه تطبیقی قرار گرفت تا بتوان از نتیجه این مطالعات نیز در پایه ریزی الگو استفاده کرد. چارچوب تحلیلی به همراه چارچوب مفهومی پژوهش که در فصل قبل حاصل شد می تواند در تدوین مدل کمک بسیار موثری باشد. در پایان این فصل دو الگو بهسازی و نوسازی مشارکتی که یکی از آن دو الگوی عملی (سهامدار پروژه)و دیگری الگوی نظری (نوسازی مشارکتی) می باشد نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
۳-۱٫ پیشینه مداخله در بافت های کهن و فرسوده شهری در ایران و جهان
۳-۱-۱٫ جهان
سابقه مداخلات طرح ریزی شده در فضای کالبدی شهرها به قرون وسطی می رسد. اقدامات انجام شده در این دوران یا پاسخ به مطالبات روزمره در چارچوب تغییر شکل های جزیی و تکامل تدریجی بافت شهری و یا تولید فضای کالبدی برای برنامه های اقتصادی – سیاسی بوده که منجر به پیدایش برخی از شهرهای جدید شده است.
در دوره رنسانس، تزیین شهرها و متناسب کردن فضاهای شهری اهمیت پیدا می کند و مداخلاتی در وضع موجود مسیرهای شهری صورت می گیرد واحدهای مسکونی عموماً محقر مجاور مسیرها، تغییر شکل می یابند. در مواردی نیز با تخریب بخشی از بافت شهری، میادین و فضاهای شهری جدید شکل می گیرند. تغییر شکل بافت، زمینه ایجاد تأسیسات خدماتی را مهیا می سازد و بیمارستان ها، پارک ها، شبکه های فاضلاب، بیرون بردن گورستان ها از شهر و مشجر کردن آن ها، توجه به بهداشت شهر و تنظیم مجدد شبکه های آبرسانی توسعه می یابد.
از نیمه دوم قرن نوزدهم امر دخالت در بافت کالبدی شهرها به دو شکل متفاوت صورت می گیرد. از یک سو در انگلستان با تدوین قوانینی، به تدریج برخی مسائل هسته های پرجمعیت قدیمی شهرهای صنعتی حل می شود و از سوی دیگر در فرانسه از طریق امکانات اجرایی و تصمیم گیری های بی سابقه بارون هوسمن – شهردار پاریس – با دگرگونی های وسیع، مسائل ناشی از نابسامانی های شهر، تحت الشعاع قرار می گیرد.
به طور کلی اقدامات انجام شده تا این دوران و دوره های بعدی مبتنی برنظریه های رایج و مقبول زمان خود بوده و سه نوع سیاستگذاری در تجدید حیات شهری را نشان می دهد:
سیاست نوع اول، تا سال های قبل از ۱۹۶۰ میلادی: تأکید بر ویژگی های کالبدی و محیط مصنوع بوده، هدف آن بهبود شرایط سکونت غیر قابل تحمل در ساختمان های قدیمی و خیلی قدیمی در شهرهای در حال رشد، «کاربرد مناسب تر» اراضی مرکز شهری و خارج کردن فقرا از دید عمومی و همچنین احیاء رویکرد
«پاکسازی زاغه ها» که به عنوان یک استراتژی تجدید حیات شهری بوده است.
سیاست نوع دوم، مبتنی بر باززنده سازی محلات، به عنوان یک راهکار جامع با تأکید برمسائل اجتماعی (۱۹۷۰-۱۹۶۰) مطرح می گردد. این دیدگاه متأثر از انتقادهای شدیدی است که به راهکارهای بولدوزری
سیاست های نوع اول وارد شد و با پیش زمینه رشد اقتصاد عمومی و سیر صعودی گروه های مختلف جامعه در اثر درک دوباره فقر «شکل» گرفت. در نتیجه امکان اجرای برنامه های بهسازی گسترده ای در راستای ارتقاء و بهبود واحدهای مسکونی و محیط زیست ساکنین مهیا گردید. این در حالیست که در همان زمان حل مشکلات اجتماعی مردم از راه ایجاد خدمات اجتماعی و بهبود کیفیت آن در بسیاری از برنامه ریزی های جدید صورت می گرفت و زمینه آن مشارکت ساکنین محلی در فرایندهای تصمیم گیری بوده است. لذا شعار این دوره «مشارکت حداکثری» می باشد(عندلیب، ۱۳۸۶: ۱۰).
سیاست نوع سوم، باززنده سازی، به ویژه در مراکز شهری و راهکارهای اجرایی با تأکید برتوسعه اقتصادی است. در سال های اولیه دهه ۱۹۷۰ کندی و رکود اقتصادی بر دنیا حاکم شد. در همان زمان، دولت ها و مردم کشورهای غربی، تحت تأثیر نتایج تحقیقاتی قرار گرفتند که منعکس کننده نتایج مثبت و قابل توجه بسیاری از برنامه های اجتماعی دهه ۱۹۶۰ نبود. در سال های دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، فرآیندهای خود بخودی جالب توجهی با باززنده سازی در شهرهای بزرگ کشورهای توسعه یافته مورد استفاده قرار گرفت. قیمت پایین زمین و مسکن در مرکز شهرها سبب جذب پیمانکاران و مقاطعه کاران کوچک و بزرگ شد. از سوی دیگر مشارکت عمومی مردم و سرمایه گذاران دربافت های فرسوده، چه به طور مستقیم (خصوصاً به شکل وام های کمکی) یا غیر مستقیم (مقررات خاص، سرمایه گذاری در خدمات عمومی فراگیر و …) نشان داد که اقدامات تجدید حیات و فرآیندهای اصالت بخشی به صورت خصوصی و عمومی، تأثیر مثبتی برشرایط محدوده های موردنظر دارد.
درادامه، گرایش های مرمتی در غرب پا به پای تحولات شهری و سیر تحول تکاملی آنها پیش رفت، به طوری که در قرن بیست و یکم میلادی و به دنبال سپری شدن دوران اقدامات اضطراری، شاهد هستیم که مباحث کیفی کارکردی – کالبدی شهرها مدنظر قرار گرفته است. در این دوره هم زیستی، هم نشینی و گفتگوی مسالمت آمیز سبک ها و فرهنگ ها آغاز می شود و وجوه فرهنگی و هنری در ایجاد محیط های سرزنده، پویا و جذاب شهری غلبه پیدا می کند(عندلیب، ۱۳۸۶: ۱۰).
۳-۱-۲٫ ایران
مقارن با دوره رنسانس تا دوره قاجار طیفی از نوسازی شهری که عموماً بطئی بوده است در ایران صورت گرفته است. در فاصله سال های ۱۳۲۰-۱۳۱۰ فعالیت های نوسازی در ایران با احداث خیابان ها و میدان ها در بافت مرکزی شهرها جهت تأمین دسترسی اتومبیل به نقاط مختلف شهر و تأمین خدمات عمومی صورت می گرفت.

ب– مدل­هایی که سرمایه فکری را بصورت پولی و مالی ارزیابی می­ کنند.
۲-۲-۶-۱) مدل­های سنجش غیرمالی سرمایه فکری
۱- ترازنامه نامرئی (ناملموس): این روش به منظور نشان دادن دارایی­ های شرکت­های مبتنی بر دانش طراحی شده است. این روش در واقع توسعه­ای در حسابداری منابع انسانی به شمار می ­آید. در این نگرش، سرمایه فکری شرکت به دو دسته سرمایه فردی و سرمایه ساختاری تقسیم می شود. شاخص اصلی سرمایه فردی همان شایستگی­های حرفه­ای کارکنان کلیدی که استراتژی یک شرکت را تشریح می­ کنند، می­باشد. سرمایه ساختاری نیز شامل مزیت رقابتی یک شرکت و توانایی­های کارکنان آن مانند شهرت، تجربه و روش­های خاص تولیدی می­باشد. این مدل، مبتنی بر معیارهای کیفی است و توانایی ارزیابی کمی ارزش سرمایه فکری را ندارد.(آنل، ۱۹۸۹)^[۱۰۸]
۲- کنترل دارایی­ های ناملموس: این روش در پی اندازه ­گیری دارایی­ های ناملموس شرکت به روشی ساده می باشد. در این راستا معیارهای مناسب متعددی را معرفی نموده و هدف از آن، ایجاد بینش و دیدگاهی جامع از موقعیت سرمایه فکری شرکت می­باشد. در این روش ضروری است تا معیارها با واقعیت­های هر شرکت مطابقت داده شده و تعدیل شوند. اشکال عمده این روش در آن است که با تمامی شرکت­ها و موقعیت­ها قابل انطباق نمی ­باشد. از این روش همچنین برای طراحی سیستم­های اطلاعاتی و یا انجام ممیزی­ها استفاده می­ شود.(سوئیبی^[۱۰۹]،۱۹۹۷)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳- کارت امتیاز دهی متوازن (BSC): این روش، ابزاری را جهت ایجاد ثبات در استراتژی های آینده بدست می­دهد. این روش، شرکت­ها را قادر می­سازد تا نتایج مالی را همزمان با نظارت و کنترل در ایجاد ظرفیت­ها و اکتساب دارایی­ های ناملموسی که به آنها برای رشد در آینده نیاز دارند، دنبال کنند. این شیوه بیانگر نوعی کمبود جدی در سیستم­های مدیریت سنتی و ناتوانی آنها در مرتبط نمودن استراتژی بلندمدت شرکت با فعالیت­های کوتاه­مدت آن می­باشد. این روش گذشته و حال شرکت را با آینده­اش مرتبط می­نماید و ابزاری در اختیار مدیریت شرکت قرار می­دهد تا استراتژی­ های گوناگونی را برای شرکت تعریف و آنها را کنترل نماید. این روش همچنین شرکت را قادر می­سازد تا نتایج مالی­اش را تحلیل نموده و استراتژی شرکت را اجرا نماید.
کاپلان و نورتون معتقدند که این شیوه نوعی سیستم اندازه ­گیری است که با بهره گرفتن از معیارهای کیفی، میزان استراتژی به اجرا درآمده شرکت را نشان می­دهد. این معیارها عبارتند از دیدگاه مالی، دیدگاه مشتری، دیدگاه فرآیندهای داخلی و دیدگاه نوآوری و یادگیری، این روش تا حدی ایستا بوده و برای هر شرکت، خاص می­باشد.(کاپلان و نورتون،۱۹۹۶) استفاده از کارت امتیازی متوازن (BSC)، یادگیری حاصل از مدیریت دانش را مستقیماً به عملکرد سازمان ارتباط می­دهد که به نوبه خود با عملکرد کلی سازمان ارتباط دارد. روش کارت متوازن، استراتژی کل واحد را به اهداف کمی تبدیل نموده و بر عوامل موفقیت ناملموس نیز تأکید می­ کند که عمدتاً شامل سه جزء سرمایه فکری، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری است.
۴- شاخص سرمایه فکری : در جایی­که فعالیت­های نسل اول، اطلاعاتی را در خصوص اجزای مجرد سرمایه فکری به دست می­ دهند، این شاخص فعالیت­های نسل دوم را مطرح می­نماید. (شاخص­ هایی که بر تصویر کلی از فرایند ایجاد ارزش در شرکت تمرکز می نماید)(روس و همکاران، ۱۹۹۷). این روش در تلاش است تا شاخص­ های پراکنده را در مجموعه ­ای واحد ارائه نماید و میان تغییرات حاصله در سرمایه فکری و تغییرات در ارزش بازاری شرکت­ها همبستگی ایجاد نماید. این معیار جنبه­ های مختلفی را در برمی­گیرد. مزایای این روش در آن است که معیاری غیر متعارف را ارائه می­نماید، بر نظارتی پویا در خصوص سرمایه فکری متمرکز می باشد، توان احتساب عملکرد دوره­ های قبلی را داشته و نگرشی واحد، کلی و جامع از شرکت ارائه می­نماید. این معیار گامی به پیش تلقی می­ شود چرا که به مدیران این اجازه را می­دهد تا تأثیراتی که یک استراتژی بخصوص در سرمایه فکری شرکت­شان دارد را درک نمایند و گزینه­ های متعدد را با هم مقایسه نمایند تا مشخص شود کدامیک از آنها از حیث سرمایه فکری مرجح می باشند. شاخص سرمایه فکری همچنین موجب الگوبرداری منظم از فعالیت­های مبتنی بر آینده می­گردد. این اقدام موجب مقایسه­هایی در سطوح واحد تجاری و شرکت می­گردد.(روس و همکاران،۱۹۹۸)
۵- کارگزار تکنولوژی ^[۱۱۰]۱: این نگرش نوعی پیشرفت در امر سنجش و اندازه ­گیری سرمایه فکری به شمار می ­آید، چرا که شرکت­ها را قادر می­سازد تا ارزش پولی سرمایه فکری شان را محاسبه نمایند. بروکینگ سرمایه فکری را ترکیبی از ۴ جزء دارایی­ های بازار، دارایی­ های مبتنی بر انسان، دارایی­ های مالکیت معنوی و دارایی­ های زیربنایی می­داند. (بروکینگ، ۱۹۹۷) دارایی­ های بازار، مزایای بالقوه­ای که یک سازمان از دارایی­ های غیرملموس مرتبط با بازار کسب می­ کند را متعادل می نماید. دارایی­ های مبتنی بر انسان به تخصص­ها و توانایی­های تخصصی موجود، ظرفیت خلاقیت و حل مسأله، رهبری و مهارت­ های مدیریتی که در شکل کارکنان سازمان ارائه می­گردند مرتبط می باشند. دارایی­ های مالکیت معنوی به مکانیزم­ های قانونی لازم جهت حفظ شرکت و دارایی­ های زیربنایی آن نظیر دانش فنی، حقوق تکثیر، حقوق طراحی و نشانه­ های تجاری و خدماتی مربوط می­باشد. در نهایت دارایی­ های زیر بنایی شامل آن دسته از تکنولوژی­ها، متدولوژی ها و فرآیندهایی است که سازمان را قادر می­سازد تا به وظایف خود عمل کند و در برگیرنده فرهنگ شرکت، روش­های ارزیابی ریسک، روش­های مدیریت نیروهای فروش، ساختار مالی، پایگاه­های اطلاعاتی بازار و یا مشتریان و سیستم­های ارتباطی می­باشد.
۶- روش جهت یابی (مرورگر) تجاری اسکاندیا: این روش بر اساس منطق و مفهوم ارائه شده در روش ترازنامه نامرئی بنا نهاده شده است. این مرورگر توسط شرکت اسکاندیا که یک موسسه خدمات مالی در سوئد می­باشد، طراحی شده و بخوبی توانسته است در اندازه ­گیری دانش پیشگام شود. این روش با اغلب ابزارها و روش­های اندازه ­گیری سرمایه فکری متناسب بوده و ابزار خاصی را در این رابطه طراحی نموده است و ابزاری است برای ارزیابی دارایی­ های نرم­افزاری سازمان و دارایی­ های نامشهود. این مرورگر سرمایه فکری را بر حسب ۱۶۴ شاخص، ۹۱ مورد فکری و ۷۳ مورد مالی اندازه ­گیری می­ کند. این روش علاوه بر زمینه سنتی مالی، به مشتریان، فرایند، منابع انسانی، توسعه و بازار آفرینی نیز توجه فراوانی می­نماید. در این روش شاخص­ های مشتری محوری عبارتند از: تعداد حساب­های مشتریان، تعداد واسطه­ها و تعداد مشتریان از دست رفته. شاخص­ های فرایند محوری در آن عبارتند از: تعداد حساب­های مشتریان به ازای خالص تعداد کارکنان و هزینه­ های مدیریتی به خالص کارکنان و شاخص­ های انسان محوری در آن عبارتند از : میزان گردش پرسنل، نسبت مدیران، نسبت زنان مدیر و نسبت هزینه­ های آموزش به کارکنان. در نهایت شاخص­ های مبتنی بر توسعه و بازار آفرینی در آن عبارتند از : شاخص رضایت کارکنان، هزینه­ های بازاریابی به خالص مشتریان و سهم ساعت­های آموزش. این روش در دنیای امروز روشی آرمانی و مطلوب به شمار می ­آید. این روش علی­رغم کامل­تر بودن در زمینه تشریح بهتر عملکرد تجاری، قادر به کمی­سازی سرمایه فکری نمی ­باشد. (آی بید، ۹^[۱۱۱]۱) در مرورگر اسکاندیا، شاخص­ های سرمایه فکری طراحی شده که به مدیران در ترسیم افق رشد سازمان کمک می­ کند. شرکت­های بزرگ متعددی مانند داوکمیکال ^[۱۱۲]۲ از این مرورگر برای تعیین ارزش سازمان خود استفاده می­ کنند.
۷- مدل مدیریت سرمایه فکری: زمانی که از سنجش و اندازه ­گیری صحبت می­کنیم ابتدا ضروری است تا منابع غیرملموس و حیاتی شرکت (که نیازمند نظارت و مدیریت هستند) را به منظور نیل به اهداف استراتژیک یا برای ارتقای مزیت اصلی آنها شناسایی نموده و سپس باید اشخاص ثابتی که دارای اطلاعات مفیدی درباره ارزش واقعی شرکت هستند را شناسایی کنیم. فرایند مدیریت سرمایه فکری دارای سه مرحله اساسی، شناسایی، اندازه ­گیری و مدیریت این منابع می­باشد.(ای بید، ۸^[۱۱۳]۳)
۸- روش جویا^[۱۱۴]: ادومالون عنوان کرد که سرمایه فکری، پس از محاسبه اجزای آن، محاسبه خواهد شد. آنها معتقدند که سرمایه فکری شامل اجزای زیر است : (ادوینسون و مالون^[۱۱۵]، ۱۹۹۷)
۱- سرمایه انسانی ۲- سرمایه نوآوری ۳- سرمایه فرآیندی ۴- سرمایه ارتباطی
که با قرار دادن این اجزاء در یک فرمول مالی، می­توان گفت :
MV = BV + IC
که در آن :
MV = ارزش بازاری
BV = ارزش دفتری = (PC + MC)
MC = سرمایه مالی (پولی)
PC = سرمایه فیزیکی
IC = سرمایه فکری = (HC+IVC+RC+SC)
HC = سرمایه انسانی
IVC = سرمایه نوآوری
RC = سرمایه مشتری / سرمایه ارتباطی
SC = سرمایه فرآیندی / سرمایه ساختاری
که این محاسبات پیشرفته، توسط اصول حسابداری (GAAP) پذیرفته شده است و منطبق بر ترازنامه شرکت می باشد.
۹- مدل محاسبه بر مبنای متغیرهای زبانی فازی: این مدل در سال ۲۰۰۸ توسط چن تانگ و وی شن ابداع شد. بر اساس این مدل ابتدا باید اقلام و شاخص­ های سرمایه فکری را تعیین نمود و با بهره گرفتن از پرسشنامه، اطلاعات این شاخص ­ها را که بر اساس خیلی ضعیف تا خیلی خوب و نیز خیلی بی اهمیت تا خیلی با اهمیت می­باشد بدست آورد و با بهره گرفتن از مدل­ها و برنامه­ ریزی­های فازی، مقدار هر یک از این شاخص ­ها و وزن هر یک محاسبه می­ شود که این مقادیر، مقادیر اقلام سرمایه فکری می­باشند. این مدل از آن جهت با اهمیت می­باشد که در محاسبات آن به علت استفاده از مدل فازی اقلام تأثیرگذار دیگری که ذکر نشده­اند را نیز پوشش می­دهد و تأثیرات آنها را نیز تا حدود زیادی پوشش خواهد داد.
۲-۲-۶-۲) مدل­های سنجش پولی و مالی سرمایه فکری
ارزش افزوده اقتصادی (EVA): در دهه ۱۹۹۰، EVA که توسط شرکت ” استرن استوارت و کمپانی ” یک موسسه مشاوره در نیویورک مطرح گشت از شهرت زیادی برخوردار شد. این روش بر حداکثر کردن ارزش ثروت سهامداران تأکید دارد (بیدل و همکاران، ۱۹۹۷). سپس در مقاله­ای که در سال ۱۹۹۳ در مجله فورچون چاپ شد به تشریح جزئیات مفهوم EVA پرداخته شده و توسط شرکت­های مادر در آمریکا بکار برده می­شوند. در این روش، از معیارهایی نظیر بودجه­بندی سرمایه­ای، برنامه­ ریزی مالی، تعیین هدف، اندازه ­گیری عملکرد، ارتباط با سهامداران و جبران خدمات تشویقی برای تعیین راه ­هایی که از طریق آنها ارزش شرکت افزوده یا کم می­ شود، استفاده می­ شود. نقطه قوت این روش، همبستگی آن با قیمت سهام است. از آنجایی­که این روش بطور گسترده­ در مجامع مالی پذیرفته شده و از مقبولیت برخوردار است، می ­تواند مشروعیت شرکت را در بازارهای مالی افزایش دهد. عیب عمده این روش پیچیدگی آن است. از آنجایی­که این روش از دارایی­ های دفتری با اتکاء به هزینه­ های تاریخی بهره می­گیرد و ارزش دفتری نیز با ارزش بازار فعلی مطابقت چندانی ندارد، ممکن است جهت بیان ارزش دارایی­ های غیرملموس، چندان مطلوب نباشد. رویکرد مبتنی بر EVA مدیران را در سرمایه ­گذاری بهتر در مدیریت سرمایه فکری یاری می­دهد. EVA همچنین معیاری اثر بخش برای کیفیت تصمیمات مدیریتی است و شاخصی مناسب برای رشد ارزش شرکت در آینده می­باشد.
به هر حال EVA بصورت کمی و مالی بیان می­ شود و شامل پنج مرحله است :
بررسی داده ­های مالی شرکت
شناسایی و تعیین نوع سرمایه ­های شرکت
تعیین نرخ هزینه سرمایه شرکت
محاسبه سود خالص شرکت
محاسبه ارزش افزوده اقتصادی از طریق کسر هزینه سرمایه از سود خالص
در حقیقت EVA ، اختلاف بین سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات و بهره از جمع حقوق صاحبان سهام و بدهی­ها می باشد (چن و دد^[۱۱۶]۱، ۲۰۰۱). ارزش افزوده اقتصادی (EVA) کاربردهای بسیار مختلفی دارد، به عنوان مثال برای اندازه ­گیری عملکرد بازار برای تعیین جایگاه رقابتی که توسط گروه مشاورین بوستون مطرح شد از بازده جریان نقدی بر سرمایه ­گذاری (CEROI) استفاده می­ شود.
برای سیستم گزارش عملکرد شرکت از ارزش افزوده سهامداران (SVA) استفاده می­ شود. ارزش افزوده تنظیمی اقتصادی (WEVA) توسط دویلرز مطرح شد. همچنین ارزش افزوده اقتصادی تصفیه شده (REVA) توسط باس و دیگران، عنوان شد.( باس^[۱۱۷]، ۲۰۰۴)سود اقتصادی تنظیم شده (EP) نیز توسط ماراکون مطرح شد. همچنین مدیریت ارزش اقتصادی (EVM) توسط KPMG مطرح شد.(مک للین و سایرین^[۱۱۸]، ۱۹۹۸)
البته محاسبه سود اقتصادی از درآمد حسابداری آسان نمی ­باشد و احتیاج به صدها تطبیق و تغییر دارد. بعنوان مثال حسابداری سنتی، وجه نقدی که برای تحقیقات و توسعه (R&D) خرج می­ شود را جزء هزینه­ها تلقی می­ کند، اما این در حالی است که بعد از ورود به سود اقتصادی تبدیل به سرمایه خواهد شد تا جایی که آن سود اقتصادی آینده را فراهم می­ کند که فرمول محاسباتی EVA به صورت زیر می باشد.(منبع قبلی)
EVA_t = NOPAT_t – WACC (Capital_t-1)
که در آن :
NOPAT_t = سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات در انتهای دوره t
WACC = میانگین موزون هزینه سرمایه
Capital_t-1 = مجموع سرمایه به ارزش دفتری در ابتدای دوره t (انتهای دوره t-1)
۲- نرخ بازده دارایی ها (ROA): نرخ بازده دارایی­ های شرکت، نرخی است که می­توان آن را با متوسط صنعت مقایسه نمود تا اختلاف آن با متوسط صنعت بدست آید. اگر اختلاف مذکور صفر یا منفی باشد، شرکت از سرمایه فکری اضافی برخوردار نیست. اگر این اختلاف مثبت باشد، فرض می­ شود که شرکت در صنعت خود از سرمایه فکری اضافی برخوردار است. در صورت وجود مازاد بازده نسبت به صنعت، این بازده دارایی­ های اضافی در متوسط دارایی­ های ملموس شرکت ضرب می­ شود تا متوسط عایدات اضافی سالیانه شرکت محاسبه شود. تقسیم این عایدات اضافی بر هزینه سرمایه شرکت، ارزش سرمایه فکری شرکت را به دست می­دهد. مزیت عمده این روش فرمول ساده آن و قابل دسترس بودن تمامی اطلاعات مورد نیاز در صورت­های مالی تاریخی شرکت می باشد. عیب عمده این روش در فقدان ارائه اطلاعاتی است که مدیران برای مدیریت موثر سرمایه فکری شان به آنها نیازمند می باشند (رادوف و للیارت^[۱۱۹]، ۲۰۰۲).
۳- روش تشکیل سرمایه بازار : این روش معیاری بازاری از سرمایه فکری شرکت را ارائه می­نماید. در این روش فرض بر آن است که تشکیل سرمایه اضافی یک شرکت نسبت به حقوق صاحبان سهام آن، همانا بیانگر سرمایه فکری موجود درآن می­باشد. این روش مبتنی بر عرف بازارهای سرمایه و برآورد قیمت سهام است. در این روش، جهت سنجش و اندازه ­گیری سرمایه فکری لازم است تا صورت­های مالی تاریخی در مقابل اثرات تورم یا هزینه­ های جایگزینی آنها تعدیل شود. گرچه یکی از اهداف اندازه ­گیری سرمایه فکری، تشریح میان اختلاف ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت­ها است، اما این نوع تشریح و تفسیر قادر به بیان این حقیقت نمی ­باشد که دارایی­ های ناملموس شرکت تنها پدیدآورنده این اختلاف بوده ­اند.
بر اساس روش یاد شده، سرمایه فکری در شرکت­های تکنولوژی اطلاعات، تمامی ارزش شرکت را تشکیل خواهد داد چرا که تفاوت فاحشی میان ارزش بازار و ارزش دفتری پایین اینگونه شرکت­ها وجود دارد.( آی بید^[۱۲۰] ۱۲)
۴- روش سرمایه فکری مستقیم: تأکید این روش اندازه ­گیری ارزش سرمایه فکری ابتدا بر شناسایی اجزای مختلف آن و سپس ارزیابی هر یک از اجزاء قرار گرفته است. با تعیین اجزاء سرمایه فکری شرکت (سرمایه مشتری، نظیر وفاداری مشتریان، مالکیت فکری نظیر حقوق اختراعات، دارایی­ های فنی نظیر دانش فنی، دارایی­ های انسانی نظیر آموزش و دارایی­ های ساختاری نظیر سیستم­های اطلاعاتی و تعیین ارزش هر یک از این اجزاء، می­توان ارزش کلی فکری سرمایه شرکت را محاسبه نمود. این روش پیچیده­ترین اما دقیقترین ابزار اندازه ­گیری سرمایه ­های فکری است. عیب اصلی این روش در ضرورت شناسایی تعداد زیادی از اجزاء، اندازه ­گیری و یا ارزشگذاری هر یک از آنها می­باشد که موجب پرهزینه و پیچیده شدن این روش می­گردد (ای بید، ۱۳^[۱۲۱]).
۵- روش­های اندازه گیری مالی سرمایه فکری: بر اساس این روش، سرمایه فکری یک شرکت متشکل از سرمایه انسانی، سرمایه ارتباطی (مشتری) و سرمایه ساختاری است و نقاط تلاقی آنها با هم ترکیبی از سرمایه فکری را نشان می­دهد.(استوارت، ۱۹۹۷) ترکیب سرمایه انسانی و ارتباطی منجر به روابط افراد و نزدیکی آنها با مشتریان و به کارگیری خلاقیت­های آنها جهت پاسخ­گویی به نیازهای خاص مشتریان می­گردد. ترکیب سرمایه ساختاری و ارتباطی منعکس­کننده توانایی شرکت در انتقال نام­های تجاری به مشتریان است و به کیفیت ارزشی که مشتریان به نام تجاری شرکت می­ دهند مرتبط می­باشد. ترکیب سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری در فرایند دانش نهفته است. به عنوان مثال می­توان به اشتراک در بهره­ گیری از دانش موجود و یا انتشار آن اشاره نمود. این روش قادر به اندازه ­گیری پولی سه جزء یاد شده بوده و ابزار مناسبی را جهت ارزیابی، مدیریت و مقایسه عملکرد شرکت­ها، در طول زمان به مدیران ارائه می نماید. جهت سنجش و ارزشگذاری مالی سرمایه فکری مراحل زیر پیشنهاد می­گردد.
گام اول – تعیین سرمایه فکری مشهود
ارزش بازار = ارزش ملموس + ارزش ناملموس