• بازتابی شدن معلمان؛

• يادگيری دانش ­آموزان؛

• بهبود روش­های تدريس(اکتفايی نژاد، 1385).

  • • • • خاکباز در پایان نامه ی خود به بررسی تاثیر درس پژوهی بر توسعه حرفه ای معلمان ریاضی در دوره متوسطه در ناحیه 2 کرمان می پردازد .این پژوهشگر به صورت کیفی در پژوهش خود ، افزايش يادگيری دانش ­آموزان را به عنوان يک اصل در نظر گرفته ، که لازمه­ی آن، بهبود تدريس معلم و لازمه­ی چنين بهبودی، توجه به توسعه حرفه­ای معلمان رياضی می­باشد. برای اين منظور وی شيوه­ی درس پژوهی را به عنوان الگويی در جهت توسعه حرفه­ای معلمان رياضی، مورد تجزيه و تحليل قرارمی دهد. هنگام تجزيه و تحليل اطلاعات حاصل از پژوهش، مؤلفه­هايی را که به طور بارز در توسعه حرفه­ای معلمان مؤثر بودندرا در سه دسته­ی ادراک معلمی، اعمال معلمی و ارزش­های معلمی قرار می دهد.(خاکباز،1386)

      ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

  • • حبیب زاده در پایان نامه خود به بررسی تاثیر درس پژوهی بر نگرش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه سوم دبستان و خودکارآمدی معلمان آن ها در شهرستان قم می پردازد. وی در باره نتایج این پژوهش اظهار می دارد که معلمانی که در درس پژوهی شرکت کرده اند زمان قابل توجهی را صرف بحث درباره اهداف و نتایج یادگیری ، همکاری با همکاران حرفه ای ، مشارکت در یک فرایند بازنگری گروهی ،طراحی فعالیت های آموزشی جمع آوری شواهد از یادگیری دانش آموزان ، اصلاح و بهبود مبتنی بر شواهد و فعالیت های انتفادی می کنند.مجموع این فعالیت ها به توسعه حرفه ای معلمان و اجساس کارآمدی در راهبردهای آموزشی می انجامد که نتیجه آن پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بوده است.(حبیب زاده ،1389)

   

2-13- نقد و بررسی تحقیق های داخل و خارج از کشور
با توجه به مبانی نظری که آمده است ، تحقیقات زیادی در خارج از کشور در باره درس پژوهی شده است.علاقه به استفاده از این پژوهش برای آگاه شدن از نتایج آن مرتبط با نظریه ها ی گذشته و حال (مانند ویگوتسکی و یا پست مدرن ) رو به افزایش است.
در تحقیقات انجام شده در خارج از کشور در زمینه تاثیر درس پژوهی بر حل مسئله ریاضی توسط (فرناندز،کنون و چاکشی،2001) انجام شده که شباهت آن در پژوهش ریاضی بوده است اما محور این پژوهش معلمان و در نتیجه بهبود یادگیری دانش آموزان در موضوع کلی حل مسئله بوده است.
اسمیت و کریستی (2007) و بیکر ،بندل ،جنسیو،اسمیت و تلب (2007) به بررسی تاثیر روش درس پژوهی در آموزش ریاضیات پرداخته و دریافته اند که نگرش دانش آموزان نسبت به ریاضیات تغییر یافته و میزان فعالیت آن ها در حل مسائل ریاضی و مهارت های حل مساله و تفکر انتقادی آن ها پیشرفت قابل ملاحظه ای کرده است. این پژوهش نیز با شباهت اجرای درس پژوهی در درس ریاضی با پژوهش حاضر مرتبط ، اما به لحاظ بررسی یک موضوع کلی مانند پیشرفت مهارت های حل مساله و تفکر انتقادی متفاوت می باشد.
(تاکشی میاکاوا، کارل ونیسلو،2013) تاثیر درس آزاد به عنوان مدلی از درس پژوهی ، را در درس ریاضی دوم دبستان در حل مساله ، با بهره گرفتن از روش “درک مسئله از راه نقاشی “مورد بررسی قرار داده است . وجه شباهت این تحقیق با پژوهش حاضر استفاده از روش های فعال مانند استفاده از راهبرد مبتنی بر هوش های چندگانه (انفرادی کردن یادگیری ) می باشد و و تفاوت آن در بررسی نکردن نگرش و سه مولفه پیشرفت تحصیلی به صورت جداگانه می باشد.
دادلی (2013) تاثیر گفتمان و استفاده از دانش نهفته معلمان در جلسات درس پژوهی را به منظور افزایش دانش عملی و در نتیجه افزایش یادگیری دانش آموزان مورد بررسی قرار داده است.این پژوهش از جهت انتخاب دوره سنی 9 سال با تفکر فعال ریاضی بر روی بسط سوالات باز با بهره گرفتن از گفت و گوی دو نفره در ریاضیات پرداخته که با پژوهش حاضر شباهت دارداما تفاوت آن دربررسی گروه دوم شامل پسرانی که در نوشتن مشارکت نداشتندبوده است ،ولی معلمان هر دو گروه به تاثیر درس پژوهی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان اشاره می کنند .که با یافته های این پژوهش مرتبط می باشد.
ازجمله تحقیقات داخل کشور در مورد تاثیر درس پژوهی بر توسعه صلاحیت های حرفه ای معلمان می توان پژوهش خاکباز (1386) را مورد بررسی قرار داد که از لحاظ تاثیر درس پژوهی بر رشد دانش معلمان ریاضی با تحقیق حاضر شباهت داشت ، اما و جه تمایز آن ، این بود که پژوهش وی در دوره متوسطه اول انجام شده و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را مورد مطالعه قرار نداده است.
اکتفايی­نژاد (1385)نیز تأثير درس­پژوهی برمعلمان رياضی دوره­ متوسطه را مورد بررسی قرار داده است، تفاوت پژوهش وی نیز این بود که در دوره متوسطه انجام شده و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را مورد بررسی قرار نداده است.
حبیب زاده (1389) تاثیر درس پژوهی بر نگرش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه سوم دبستان و خودکارآمدی معلمان آن ها را مورد بررسی قرار داده است .شباهت پژوهش وی با پژوهش حاضر ، انجام تحقیق در پایه سوم دبستان وبررسی تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی و نگرش دانش آموزان بوده است .اما وجه تمایز آن ،اجرای تحقیق در برنامه قبلی ریاضی و انتخاب 12 موضوع برای اجرای فرایند درس پژوهی (هر هفته یک موضوع درسی ) بوده و نمره پیشرفت تحصیلی فقط نتیجه نمره دانش آموزان در آزمون های معلم ساخته بوده و پیشرفت تحصیلی را به طور مجزا در سه حیطه دانش ،مهارت و نگرش مورد سنجش قرار نداده است.در حالی که پژوهشگر سه موضوع ریاضی سوم را با تخصیص 22 جلسه حدود 45 تا 50 دقیقه ای (1 جلسه طرح موضوع به صورت عمومی در شورای مدرسه ، 1 جلسه برای همسو نمودن والدین پایه سوم ازاهداف اجرای پژوهش ، 2 جلسه برای تبیین و چگونگی اجراو نگارش طرح درس براس معلمین پایه سوم ، 6 جلسه برای اجرای فرایند درس پژوهی برای هر موضوع (تدوین طرح درس پژوهشی ، اجراس تدریس و جلسات بحث و گفت و گو ) به انجام تحقیق مبادرت نموده است. تفاوت دیگر استفاده از طرح درس پژوهشی است که سعی شده در آن ازشیوه آموزشی فعال در اجرای تدریس (ایفای نقش ، راهبردهای مبتنی بر هوش های چندگانه ، حل مساله )، تاکید بر تحلیل گفتمانی معلمان در جلسات بحث پس از تدریس ، اصلاح روش های تدریس به منظور عملیاتی کردن اهداف آموزش ریاضی در برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، و ارائه راهکاری مناسب برای بهبود یادگیری ریاضی دانش آموزان استفاده شود.
2-14- جمع بندی و نتیجه گیری
به طور کلی درس پژوهی به عنوان جایگاهی برای ساختن دانش با کمک اعضای گروه درس پژوهی و امکان مشاهده و ارائه دنمایش دوباره از روش تدریس ،به گونه ای که باعث رشد معلم شده و تکنیک های او را به وضوح بالا می برد ارزشمند است . بطوری که پژوهش هایی که در این باره شده است ، همگی نشان می دهند که چگونه تعامل و همکاری بین اعضا گروه برای ایجاد شرایط یادگیری معلم موثر می باشد .در نتیجه این فراگیری معلم ، همزمان دانش جدیدی از یادگیری دانش آموزان در ارتباط با نحوه آموزش خود و رابطه با یادگیری آن ها فرامی گیرند.به گونه ای که از نیازهای ویژه آن ها آگاهی می یابند و زمینه را بهبود یادگیری دانش آموزان خود فراهم می نمایند.
در یک جمع بندی کلی می توان گفت نتایج یافته هاي تحقیقات انجام شده همگی حاکی از اهمیت دانش معلم و چگونگی استفاده از این دانش در موقعیت پیچیده کلاس درسمی باشد. پژوهش ها نشان می دهند که چگونه ماهیت دانش معلم درباره روش خود بر الگوهای آموزش و یادگیری او و دانش آموزانش تاثیر می گذارد .مدارس می توانند به عنوان سازمان­های يادگيرنده با تلفيق ايده های معلمان با هم ، هم به توسعه حرفه­ای آن ها بپردازند و هم موجبات پیشرفت دانش آموزان را فراهم آورند. این که چگونه با ایجاد بسترهای مناسب و ایمن گفتمانی و تدریس جایگاهی برای ایجاد سازمان فرا آموزشی ایجاد نموده و موجب تغيير در مدرسه و بهبود يادگيری دانش ­آموزان ­گردند.
پژوهشگر امیدوار است یافته های این پژوهش بتواند داده های معتبری را برای معلمان ریاضی، برنامه ریزان درسی و تصمیم گیرندگان فراهم آورد تا آنها را در اجرای مطلوب و دست یابی به اهداف قصد شده برنامه درسی ریاضی سوم دبستان به گونه ای که سواد ریاضی دانش آموزان را که شامل «تجزیه و تحلیل، استدلال کردنو گفتمان کردنمؤثر برای طرح، حل و تفسیر مسائل ریاضی در انواع موقعیت ها» می باشد ،دردوره دبستان از طریق درس پژوهی نهادینه و اجرا نماید ،یاری رساند.
تحقیقات انجام شده در باره درس پژوهی را می توان در موضوع مرتبط یا جدا از هم دسته بندی کرد:

• پژوهش هایی که پس از تبیین و توسعه نظری به تاثیر درس پژوهی بر رشد صلاحیت های حرفه ای معلمان خود پرداخته اند.

• پژوهش هایی که به بررسی تاثیر درس پژوهی به صورت همزمان بر رشد دانش معلم و پیشرفت تحصیلی دانش اموزان پرداخته است.

• پژوهش هایی که پس از شناخت مبانی نظری وتاثیر درس پژوهی ، فعالیت های خود را از آیا درس پژوهی موثر است ، به چگونه از درس پژوهی استفاده کنیم، متمرکز ساخته و با توجه به موانع و راه کارهای حاصل از پژوهش ها به ارائه الگوهای بومی متناسب با امکانات خود پرداخته اند. (با توجه به مبانی نظری این نوع پژوهش در خارج از ایران در حال گسترش است.)

به نظر می رسد در حالی که این روش به تازگی وارد نظام تعلیم و تربیت کشور ما شده است ، اما استفاده از تجربیات کشورهای دیگر برای این که چگونه بتوانیم از درس پژوهی استفاده کنیم و تمرکز خود را به جای اجرای چرخه مدل ژاپنی آن ، به بررسی بهسازی روابط انسانی(معلم-معلم، معلم-دانش ­آموز)، معماری مناسبات اجتماعی و بازسازی فرهنگ مدرسه ، احساس نياز به آموختن و بهبود آموزش مستمر ، آمادگی برای حرکت از آموزش به يادگيری و تأکيد بر يادگيرنده و.. به ما کمک بیشتری خواهد کرد.
آموزش مبتنی بردرس پژوهی (مدل استیگلر و هیبرت )
افزایش و استفاده از دانش نهفته معلمان در یادگیری مشاهده ای و جلسات بحث و گفت و گو پس از تدریس و استفاده از روش های فعال آموزشی با مشارکت و همفکری
دانش
نگرش
مهارت
پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
شکل 7 : الگوی پژوهش
فصل سوم
روش تحقیق
3-1- مقدمه
در این فصل از پژوهش، ابتدا روش تحقیق و طرح پژوهش معرفی می شود، در مرحله بعد فرایند تحقیق توضیح داده شده، سپس جامعه آماری و روش نمونه گیری توصیف شده و در مرحله بعد ابزار گردآوری اطلاعات (آزمون دانشی، مهارتی، چک لیست ارزشیابی از عملکرد دانش آموزان در کارگروهی و انجام فعالیت های مربوط به آزمون مهارتی، پرسشنامه نگرش سنج) معرفی و چگونگی تعیین روایی و پایایی آن ها آمده است، در پایان این فصل به توضیح روش آماری مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش پرداخته شده است.
3-2- روش و طرح تحقیق
در این تحقیق از طرح نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه استفاده شده است. این طرح مشتمل بر دو گروه است که قبل و بعد از اینکه در معرض متغیر مستقل قرار بگیرند، با هم مقایسه می شوند. جدول 3-1 طرح پیش آزمون – پس آزمون گروه های مورد مطالعه تحقیق را نشان می دهد.
جدول 3-1: طرح پیش آزمون- پس آزمون (بازرگان، 1385)

گروه های مورد مطالعه

۲ـ تعمق
ـ مورد تردید قرار دادن آن چه که باید مسلم یا بدیهی تلقی شود: به زیر سؤال بردن و نقد و بررسی آنچه که تاکنون در مدرسه انجام می‌شده است آثاری به این شرح دارد، جسارت علمی معلمان و دانش‌آموزان، ترویج روحیه تحقیق، رهاسازی کارکنان از تعصبات بی‌اساس و استفاده از استانداردهای جدید علمی.
ـ کشف امور اساسی و بیان آنها در هر موقعیت: تدوین روش کار به نحوی که امور مدرسه بر اساس ضابطه و بطور اصولی انجام شود و نیز وجود معیار برای داوری درباره کار خوب و بد، همان چیزی است که سازمانهای بسیار موفق دارند و لازمه کار مدیر مدرسه با ذهن فلسفی است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ـ توجه به اشارات و امور مربوط به جنبه‌های اساسی در هر موقعیت: مدیر مدرسه باید ضمن کشف امور اساسی، ذهن خود را متوجه عمق قضایا بنماید و جنبه‌های اساسی و معیارهای موجود را مورد سنجش قرار داده و اصلاح کند.
ـ قضاوت و حکم را به روش فرضیه‌ای ـ قیاسی قرار دادن: ذهنیت فلسفی به مدیر مدرسه کمک می کند تا بجای اینکه به مشاهده و ضبط و ثبت همه اتفاقات مدرسه بپردازد، به تغییر و تفسیر همت گمارد و راه‌ حل ‌های مختلف را تحلیل کند، یعنی پس از آنکه جنبه‌های اساسی هر موقعیت را درک نمود و آثار منطقی مترتب را بررسی کرد، راه‌حل یا فرضیه مناسبی ارائه و مسأله را حل کند.
۳ـ انعطاف‌پذیری
ـ رها شدن از جمود روان‌شناختی: مدیر مدرسه متصف به این ویژگی، سه مزیت مشخص دارد:
ـ با اتکا به تجارب خود واکنشی مناسب در برابر شرایط جدید آموزشی دارد.
ـ بر اثر ملاحظه یک رفتار در شخص دچار تعمیم نمی‌شود و همینطور بر اثر ملاحظه رفتار واحدی در یک گروه از تعمیم آن در همه موارد خودداری می کند و شرطی نمی‌شود.
ـ تفکر عقلانی خود را در موقعیت‌های با فشار روان ـ تنی از دست نمی‌دهد و رفتار مناسبی دارد.
ـ ارزش سنجی رفتار و نظریات جدا از منبع آن: این ویژگی در ذهنیت فلسفی مدیران ناظر به این مطلب است که مدیر مدرسه در مورد رفتار عناصر انسانی مدرسه دور از ذهنیات خود و بدون توجه به شنیده‌ها و فقط بر اساس معیار و مقیاس از پیش تعیین شده موجود قضاوت می‌کند.
ـ مشاهده مسائل از جهات مختلف: بررسی مسائل مدرسه از ابعاد مختلف و جمع‌ آوری اطلاعات مرتبط، امکان تصمیم‌گیری منطقی‌تری را برای مدیر مدرسه فراهم می کند.
ـ شکیبایی و قضاوت موقت و مشروط: این ویژگی ذهنیت فلسفی سبب می‌شود که مدیران مدرسه بدانند هر آن ممکن است اطلاعات جدیدی بدست آید که موجب تجدید نظر در قضاوت شود، پس همیشه بطور موقت قضاوت می‌کنند(اسمیت، ترجمه بهرنگی، ۱۳۷۰، ص ۱۰۰-۷۰ و سلطانی، ۱۳۷۵، ص ۳۴-۳۳).
«براتراند راسل^[۸۹]» می‌گوید شاید کار عمده فلسفه در عصر حاضر آموزش چگونه زندگی کردن با دو وجه متضاد است، زندگی بدون یقین و بدون تردید(اسمیت، ترجمه بهرنگی، ۱۳۷۰، ص ۹۸). «همانطور که ملاحظه می‌شود مهارت مبتنی بر درک کلی در حقیقت خود متضمن جنبه‌های فنی و انسانی سازمان نیز هست، با این وجود مفهوم کلمه مهارت، بعنوان تبدیل علم به عمل باید به شخص امکان دهد که وجه تمایز مهارتهای سه‌گانه یعنی انجام عملیات فنی (مهارت فنی) درک کردن و برانگیختن افراد و گروه ها (مهارت انسانی) و هماهنگ ساختن کلیه تلاشها و علایق افراد، سازمان را در جهت تحقق هدفی مشترک (مهارت ادراکی) باز شناسند.» (کاتز، ترجمه توتونچیان، ۱۳۷۰، ص ۱۰۰).
۲-۱۲- اهمیت و ارزش نسبی مهارتها
تمایز مهارتهای مدیران به سه وجهی که بیان شد، فقط به منظور تجزیه و تحلیل علمی سودمند است، اما آنچه که عملاً در رفتار مدیران مشاهده می‌گردد بهم آمیختگی آنهاست بنحوی که نمی‌توان مرز پایان یک مهارت و آغاز مهارت دیگر را مشخص کرد با این وجود نباید از مزایای تمایز مهارتها در تجزیه و تحلیل علمی و آموزش غافل بود، «هر چند مهارتهای سه گانه در هر یک از سطوح مدیریت حائز اهمیت زیاد می‌باشند، اهمیت نسبی مهارتهای فنی، انسانی و ادراکی مدیر در سطوح مختلف فرق می‌کند.» (کاتز، ترجمه توتونچیان، ص ۱۰۱-۱۰۰). زیرا اعمال مدیریت اثربخش، به تناسبی که شخص از سطوح عملیاتی به سطوح سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری سازمان ارتقاء می‌یابد، نیازمندی وی به مهارت ادراکی نسبت به مهارت فنی افزایش می‌یابد، به عبارتی مدیران سطح پائین سازمان باید به مهارت فنی بیشتری به نسبت سایر مهارتها، توانمند باشند تا بتوانند مرئوسین خود را تعلیم دهند و بر کار آنان نظارت دقیق اعمال کنند، به همین قیاس مدیران در سطح بالای سازمان بدلیل آنکه وظایف عملیاتی بر عهده ندارند، نیازمند توانمندی کمتری در مهارت فنی هستند و در عوض باید برای انجام وظایف سیاست‌گذاری، تعیین هدف و تصمیم‌گیری مهارتهای ادراکی قابل ملاحظه‌ای داشته باشند. شکل ۲-۶ مهارتهای مورد نیاز مدیران، در سطوح مختلف یک سازمان را نشان می‌دهد.
مهارتهای مورد نیاز
سطوح مدیریتی
مدیران عالی
مدیران میانی
مدیران عملیاتی

شکل ۲-۳: مهارتهای مورد نیاز مدیران در سطوح مختلف سازمان
همانگونه که در شکل مشخص است مدیران در همه سطوح سازمان به میزان یکسانی به مهارتهای انسانی جهت انجام وظایف نیازمندند و دلیلش اینست که بدون توجه به نوع وظیفه و سطوح مدیریتی، با انسانها کار می‌کنند و برای انگیزش و هدایت کارکنان باید از این مهارت برخوردار باشند از این رو بر مهارت انسانی تأکید ویژه می‌شود(هرسی و بلانچارد، ترجمه علاقه‌بند، ۱۳۷۷، ص ۱۶). یکی از صاحبنظران گفته است همه مهارتهایی که ذکر شد واجد اهمیتند، اما میزان و درجه اهمیت هر یک بسته به سطوح مدیریتی متفاوت است. علاوه بر مهارتهای فنی مهارت انسانی نیز در سطوح پائین سازمان اهمیت زیادتری دارد چون مدیران عملیاتی بیش از دیگر مدیران با کار و انسانها که انجام دهنده کارند در ارتباط هستند و باید علاوه بر داشتن حداکثر مهارت در چگونگی انجام کار بتوانند ارتباط صحیح کاری برای ایجاد انگیزه در آنان هم برقرار کنند.
در سطوح بالای سازمان مدیران با تغییرات زیادی مواجهند و مشکلاتی که در برابرشان قد علم می‌کنند غیر قابل پیش‌بینی هستند بنابراین توانمندیشان به مهارت ادراکی که مستلزم قدرت ذهنی بیشتری است اهمیت زیادتری می‌یابد. البته این مدیران نیز در حدود نیازمندیهایشان باید از مهارتهای فنی و انسانی برای اطلاع از چگونگی کار سازمان و برقراری ارتباط با مدیران سطوح پائین برخوردار باشند. شکل ۴-۲ مهارتها را به نسبت سطوح مدیریتی نشان می‌دهد(عباس‌زادگان، ۱۳۷۹، ص ۲۵).
شکل ۲-۴: مهارتهای مدیران به نسبت سطوح مدیریتی
در همین زمینه صاحبنظر دیگری گفته است هر چه مدیر به خط عملیاتی سازمان نزدیکتر باشد نیازمند مهارت فنی زیادتری است و به همین نسبت به مهارت ادراکی کمتری نیازمند است، در این وضعیت باید دارای مهارت انسانی بالایی به جهت کار با افراد باشد. برای مدیران میانی مهارتهای سه‌گانه فنی، انسانی و ادراکی تقریباً در حد بالایی مورد نیاز است در مدیریت بالای سازمان، مهارت سه‌گانه فنی، انسانی و ادراکی تقریباً در حد بالایی مورد نیاز است در مدیریت بالای سازمان، مهارت ادراکی، بالا و مهارت انسانی نسبتاً بالا و مهارت فنی در سطح متوسطی قرار دارد.
۲-۱۳- مهارتهای ارتباطی
ارتباط یعنی فراگرد ارسال پیام از جانب فرستنده و دریافت فهم آن از جانب گیرنده. زمانی که پیام ارسالی توسط گیرنده دریافت شده و وی منظور واقعی پیام را ادراک نماید ارتباط برقرار شده است. به طور خلاصه می‌توان گفت که مدیران برای انجام هر نوع فعالیتی ناگریز از کاربرد ارتباطات هستند (سید عباس‌زاده، ۱۳۸۰).
چستر آی. بارنارد^[۹۰]: فراهم آوردن یک سیستم ارتباطی، از جمله وظایف اساسی مدیر است (هوی و میکسل، ۱۳۸۲).
فرانک، ای. اکس. دانس^[۹۱] با هر وری بر نوشته‌های علمی، نورد پنج تعریف برای ارتباط پیدا کرد که این تعاریف حداقل دارای پانزده زمینه متفاوت بوده و برای فهمیدن ارتباط، رویکردهای متفاوت و گاهی متناقض ارائه داده‌اند.
فیلیپ و لوئیز^[۹۲] می‌گویند: ارتباط یعنی تبادل پیامها، عقیده‌ها یا نگرشها که موجب تفاهم بین فرستنده و گیرنده شود (هوی و مسیکل، ۱۳۸۲).
۲-۱۴- تعاریف اثربخشی
۲-۱۴-۱- مفاهیم
صاحبنظران به مدیریت از ابعاد و جنبه‌های مختلف نگریسته‌اند و وجوه گوناگون آن را در سازمان مورد بحث قرار داده‌اند، بطور معمول آنچه از مفاهیم در تعاریف مدیریت بدست می‌آید، اینست که تقریباً عموم صاحبنظران علاوه بر کارکردها و وظایف مدیر در سازمان، اثربخشی سازمانی را نیز مورد توجه و تأکید قرار داده‌اند.
«کریتنر^[۹۳]» با توجه به این ابعاد گفته است: «مدیریت یعنی، فرایند کار کردن با دیگران و از طریق دیگران و با بهره گرفتن از منابع محدود بنحوی که هدف سازمانی با اثربخشی در محیطی متغیر تحقق یابد.» (پرداختچی، ۱۳۷۵، ص ۵۱) بنابراین مدیر باید به تغییر در همه ابعاد آن توجه کند، حتی در نقش خود؛ «نقش مدیر بطور مداوم در حال تغییر است در عین حال بسیاری از مشاهدات به عمل در آمده گذشته می‌تواند امروز هم به عمل در آید.» (اچسون و دامین گال، ترجمه بهرنگی، ۱۳۸۰، ص ۳۵۰).
در این بخش (مفاهیم و نظریه‌های اثربخشی) مدلهای اثربخشی و شاخصهای اثربخشی دبیرستان مورد مطالعه قرار می‌گیرد. در عین حال این موضوع قابل توجه است که تعریف و تعیین اثربخشی یک سازمان شاید در نگاه اول بصورت موضوعی نسبتاً مشخص جلوه کند اما متخصصان سازمان و مدیریت بخوبی می‌دانند که مطالعه آن مسائل پیچیده و مباحثه برانگیز سازمان را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد(اسکات، ترجمه بهرنگی، ۱۳۸۰، ص ۴۴۶).
آمیتای اتز یونی^[۹۴] معتقد است یک سازمان زمانی اثربخش است که نتایج قابل مشاهده و فعالیتهای آن با اهداف سازمانی برابر بوده یا بیشتر از آنها باشد (هوی و سیکل، ۲۰۰۳).
فیدلر^[۹۵] که نظریه رهبری اثر بخش را مطرح کرده است. اثربخشی را مشتغل بر روابط مدیر با همکاران، میزان کار از پیش تعیین شده، میزان قدرتی که مدیر از مقام خود به دست می‌آورد می‌داند.
مدل اقتضایی فیدلر دارای ۲ فرضیه می‌باشد:
۱- سبک رهبری^[۹۶] که بوسیله نیازهای انگیزشی رهبر تعیین می‌گردد.
۲- اثربخشی گروه^[۹۷] که تابع رابطه بین روش رهبری و درجه مطلوب بودن موقعیت است. به عبارت دیگر کار موثر گروهی بستگی به انگیزه‌های رهبر و توانائیهای رهبر در اعمال نفوذ در موقعیت دارد (شیرازی، ۱۳۷۳).
هوی میکسل (۲۰۰۳) اثربخشی مدیر را مفهومی چندبعدی می‌داند که شامل ۳ جزء می‌باشد.
۱- سبک رهبری ۲- اجزاء مدیریت ۳- اجزاء عملکرد.

اولویت بندی عملکرد در شهر بابلسر
در جدول زیر امتیازات ارائه شده توسط خبرگان، میانگین هندسی و نسبت سازگاری پاسخ ها در مورد عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری، در شهر بابلسر آورده شده است.
همانطور که از این جدول مشخص می شود، نسبت سازگاری پاسخ تمام پرسش شوندگان و همچنین نسبت سازگاری ادغام نظرات با کمک میانگین هندسی از ۰٫۱ کمتر است و بنابر این سازگاری در بین پاسخ ها وجود دارد.
جدول۴- مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر بابلسر
پس از ترکیب نظرات خبرگان به کمک محاسبه میانگین هندسی، امتیازات وارد نرم افزار Expert Choice شد و وزن های نهایی هریک از شاخص ها محاسبه گردید که در جدول شماره ۴-۲۰ ارائه گردیده است.
جدول۴- وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر بابلسر
با توجه به این جدول مشخص می گردد که شاخص امنیت از بیشترین عملکرد برخوردار است و پس از آن به ترتیب شاخص های کارایی و اثربخشی، بینش راهبردی و پاسخده بودن قرار گرفته اند. هفت شاخص دیگر همگی دارای وزن مساوی می باشند و در نتیجه ارجحیتی در میزان عملکرد نسبت به هم ندارند.
اولویت بندی عملکرد در شهر نور
در جدول زیر امتیازات ارائه شده توسط خبرگان، میانگین هندسی و نسبت سازگاری پاسخ ها در مورد عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری، در شهر نور آورده شده است.
جدول۴- مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر نور
همانطور که از این جدول مشخص می شود، نسبت سازگاری پاسخ تمام پرسش شوندگان و همچنین نسبت سازگاری ادغام نظرات با کمک میانگین هندسی از ۰٫۱ کمتر است و بنابر این سازگاری در بین پاسخ ها وجود دارد.
پس از ترکیب نظرات خبرگان به کمک محاسبه میانگین هندسی، امتیازات وارد نرم افزار Expert Choice شد و وزن های نهایی هریک از شاخص ها محاسبه گردید که در جدول شماره ۴-۲۲ ارائه گردیده است.
جدول۴- وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر نور
با توجه به این جدول مشخص می گردد که شاخص امنیت از بیشترین عملکرد برخوردار است و پس از آن به ترتیب شاخص های کارایی و اثربخشی، بینش راهبردی و پاسخده بودن قرار گرفته اند. هفت شاخص دیگر همگی دارای وزن مساوی می باشند و در نتیجه ارجحیتی در میزان عملکرد نسبت به هم ندارند.
اولویت بندی عملکرد در شهر تنکابن
در جدول زیر امتیازات ارائه شده توسط خبرگان، میانگین هندسی و نسبت سازگاری پاسخ ها در مورد عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری، در شهر تنکابن آورده شده است.
جدول۴- مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر تنکابن
همانطور که از این جدول مشخص می شود، نسبت سازگاری پاسخ تمام پرسش شوندگان و همچنین نسبت سازگاری ادغام نظرات با کمک میانگین هندسی از ۰٫۱ کمتر است و بنابر این سازگاری در بین پاسخ ها وجود دارد.
پس از ترکیب نظرات خبرگان به کمک محاسبه میانگین هندسی، امتیازات وارد نرم افزار Expert Choice شد و وزن های نهایی هریک از شاخص ها محاسبه گردید که در جدول شماره ۴-۲۴ ارائه گردیده است.
جدول۴- وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر نور
با توجه به این جدول مشخص می گردد که شاخص امنیت از بیشترین عملکرد برخوردار است و پس از آن به ترتیب شاخص های کارایی و اثربخشی، بینش راهبردی و پاسخده بودن قرار گرفته اند. هفت شاخص دیگر همگی دارای وزن مساوی می باشند و در نتیجه ارجحیتی در میزان عملکرد نسبت به هم ندارند.
اولویت بندی عملکرد در شهر چالوس
در جدول زیر امتیازات ارائه شده توسط خبرگان، میانگین هندسی و نسبت سازگاری پاسخ ها در مورد عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری، در شهر چالوس آورده شده است.
جدول۴- مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر چالوس
همانطور که از این جدول مشخص می شود، نسبت سازگاری پاسخ تمام پرسش شوندگان و همچنین نسبت سازگاری ادغام نظرات با کمک میانگین هندسی از ۰٫۱ کمتر است و بنابر این سازگاری در بین پاسخ ها وجود دارد.
پس از ترکیب نظرات خبرگان به کمک محاسبه میانگین هندسی، امتیازات وارد نرم افزار Expert Choice شد و وزن های نهایی هریک از شاخص ها محاسبه گردید که در جدول شماره۴-۲۶ ارائه گردیده است.
جدول۴- وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر چالوس

با توجه به این جدول مشخص می گردد که شاخص امنیت از بیشترین عملکرد برخوردار است و پس از آن به ترتیب شاخص های کارایی و اثربخشی، بینش راهبردی و پاسخده بودن قرار گرفته اند. هفت شاخص دیگر همگی دارای وزن مساوی می باشند و در نتیجه ارجحیتی در میزان عملکرد نسبت به هم ندارند.
جمع بندی روش تحلیل سلسله مراتبی
با توجه به پاسخ های خبرگان در این بخش و محاسبه وزن های نهایی به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی مشخص گردید که در زمینه میزان اهمیت این شاخص های حکمرانی خوب شهری در شهرهای مقصد گردشگری، مشارکت شهروندی و بینش راهبردی بیشترین اهمیت و عدالت و قانون مندی کمترین اهمیت را در این زمینه دارند. این در حالی است که در زمینه عملکرد، در هر چهار شهر، شاخص های امنیت، کارایی و اثر بخشی، بینش راهبردی و پاسخده بودن به ترتیب بیشترین وزن ها را به خود اختصاص داده اند. ۷ شاخص دیگر بدون داشتن برتری در عملکرد در هر شهر از وزن یکسانی برخوردار هستند.
مقایسه دو روش اهمیت-عملکرد و تحلیل سلسله مراتبی
با توجه به اینکه در این تحقیق به منظور پاسخ به دو سوال تحقیق از دو روش تجزیه و تحلیل اهمیت – عملکرد و تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است، در این بخش سعی خواهد شد نتایج و روش انجام تحقیق به این دو روش با یکدیگر مقایسه شود. در ادامه به این مقایسه پرداخته شده است.
مقایسه نمونه آماری
همانطور که در فصل سوم ارائه گردید، جهت انجام تحلیل به روش اهمیت – عملکرد، به منظور تعیین تعداد نمونه آماری از فرمول تحلیل انحراف معیار استفاده شده است. بر این اساس تعداد نمونه آماری مورد نیاز برای اطمینان به پاسخ های به دست آمده تعداد ۴۶ نفر برآورد گردید در حالی که به منظور تحلیل به روش سلسله مراتبی با توجه به اینکه کنترل جواب ها به کمک ضریب سازگاری پاسخ ها وجود داشت تعداد ۱۰ خبره جهت پاسخ گویی کفایت کرد. بنابر این در روش تحلیل سلسله مراتبی در این تحقیق به کمک نمونه کوچکتر می توان به سوالات پاسخ داد. لازم به توضیح است که در هر دوروش تحلیلی، جهت انتخاب نمونه آماری از روش هدفمند و قضاوتی استفاده شده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مقایسه نتایج حاصل از دو روش
با توجه به پاسخهای ارائه شده توسط خبرگان و پس از انجام تجزیه و تحلیل های مورد نیاز برای هر روش تحلیلی مشخص گردید که هر دو روش در رابطه با اولویت بندی اهمیت و عملکرد شاخص ها به صورت یکسان به سوالات تحقیق پاسخ داده اند. نتایج حاصل از روش ها در رابطه با این اولویت بندی در جدول زیر ارائه شده است.
جدول۴- نتایج حاصل از اولویت بندی عملکرد و اهمیت شاخص ها از دو روش IPA و AHP
علی رغم وجود پاسخ های یکسان در رابطه با اولویت بندی، در مورد میزان تفاوت و فاصله هر شاخص نسبت به شاخص پایین تر یا بالاتر از خود تفاوت در دو روش وجود داشت. این تفاوت در جدول شماره ۴-۲۸ آورده شده است.
جدول۴- مقایسه نتایج حاصل از دو روش IPA و AHP

همانطور که از این جدول مشخص می گردد بر خلاف رتبه اولویت، در میزان اولویت هر شاخص نسبت به سایر شاخص ها، در دو روش استفاده شده، تفاوت هایی دیده میشود. به عنوان مثال در روش تحلیل سلسله مراتبی، بینش راهبردی نسبت به مشارکت شهروندان و همچنین شاخص امنیت نسبت به بینش راهبردی با فاصله زیادی از یکدیگر در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند. در حالی که در روش تحلیل اهمیت – عملکرد فاصله ملموسی بین این شاخص ها وجود ندارد. حال با توجه به مقایسه دو دویی شاخص ها با یکدیگر در روش تحلیل سلسله مراتبی و همچنین محاسبه وزن های نهایی از روش های پیچیده آماری می توان نتیجه گرفت که فواصل بین شاخص ها یا به عبارتی بهتر، میزان اولویت شاخص ها دقیق تر عنوان شده و علاوه بر معنی دار تر بودن قابلیت استناد بیشتری دارند. این موضوع در رابطه با عملکرد شاخص ها نیز به همین صورت می باشد.
با این وجود به دلیل اینکه شاخص ها از جهت اهمیت و عملکرد در مدل سلسله مراتبی به طور جداگانه مورد ارزیابی قرار می گیرند، نمی توان ارتباط معناداری بین این دو برقرار کرد، این در حالی است که در روش تحلیل اهمیت – عملکرد به دلیل ارزیابی توامان این دو وضعیت می توان ارتباط این دو موضوع را مورد بررسی قرار داد و به کمک ماتریس مربوطه ارزیابی جامعی از ارتباط اهمیت با عملکرد انجام داد.
همچنین یکی دیگر از تفاوت های دو روش، عدم نشان دادن میزان اهمیت (یا عملکرد) هر شاخص به طور جداگانه در روش تحلیل سلسله مراتبی می باشد، چراکه در این روش وزن های به دست آمده نسبی می باشد و به عنوان مثال وجود وزن پایین در شاخص عدالت صرفا کم اهمیت بودن این شاخص را نسبت به سایر شاخص ها نشان می دهد و نمی توان از این وزن پایین کم اهمیتی آن در رابطه با حکمرانی خوب شهری را نتیجه گرفت. این در حالی است که در روش تحلیل اهمیت – عملکرد هر شاخص به تنهایی مورد ارزیابی قرار گرفته و وزن به دست آمده در مقیاس ۹ تایی لیکرت حاکی از میزان اهمیت (یا عملکرد) آن شاخص در ارتباط با حکمرانی خوب شهری می باشد و نه در رابطه با سایر شاخص ها.
جمع بندی
همانطور که در این بخش مشخص گردید، به کمک هر دو روش می توان به سوالات تحقیق حاضر پاسخ داد و در نهایت از هر دو روش پاسخ یکسانی در رابطه با اولویت بندی شاخص های تحقیق به دست آمد. اما در رابطه با تحلیل های انجام شده توسط این دو مدل تفاوت هایی وجود داشت که از آن جمله می توان به ارائه میزان اهمیت و عملکرد شاخص ها به طور دقیق تر در مدل تحلیل سلسله مراتبی و امکان مقایسه توامان عملکرد و اهمیت در مدل اهمیت – عملکرد اشاره کرد.
فصل پنجم: یافته‌ها، نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات
مقدمه
در فصل حاضر ضمن مروری مختصر به هدف، مسئله تحقیق و چگونگی کار، به نتیجه‌گیری، بحث و مقایسه، پیشنهادات و کاربردهای مدیریتی بر اساس ادبیات موضوعی مربوط و نتایج مدل پرداخته و در ادامه برای محققین آتی که سعی در انجام پژوهش‌هایی مرتبط با عنوان تحقیق دارند، پیشنهاد‌هایی را ارائه شده است.
مروری مختصر بر هدف، مسئله و چگونگی کار
در تحقیق حاضر به ارزیابی و اولویت بندی شاخص های حکمرانی خوب شهری ارائه شده توسط سازمان ملل پرداخته‌ شده است. این تحقیق به دنبال پاسخ به دو سوال اساسی می باشد که عبارتند از اهمیت هریک از شاخص های حکمرانی خوب شهری و نیز عملکرد آنها در وضع موجود. به منظور پاسخ گویی به این سوالات از دو روش تحلیل اهمیت – عملکرد و تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است تا علاوه بر پاسخ دادن به سوالات تحقیق بتوان تحلیلی مناسب و جامع از وضعیت این شاخص ها در شهرهای مقصد گردشگری منتخب ارائه داد.
جهت حل مسئله و پاسخگویی به سؤالات تحقیق، گام‌های زیر پیموده شد: مطالعه ادبیات موضوع، استخراج سازه‌ها، شناسایی و معرفی شاخص های حکمرانی خوب شهری، مطالعات میدانی مقدماتی و معتبر سازی ابزار اندازه‌گیری داده‌ها و اطلاعات، تهیه پرسشنامه نهایی و توزیع در بین جامعه تحقیق، مطالعات میدانی اصلی و جمع‌ آوری داده‌ها و اطلاعات، انجام آزمون‌‌های آماری مختلف و درنهایت تجزیه‌وتحلیل به‌دست‌آمد.
یافته‌ها

ج)مقوله ارزش: کم­تر نشان دادن سودها و درآمدها از بیش­تر نشان دادن آنها بهتر است و بیش­تر نشان دادن زیان­ها و هزینه­­ها از کم­تر نشان دادن آن­ها بهتر است (عالی­ور، ۱۳۷۰).

۲-۲-۱-۲- تاریخچه محافظه ­کاری

حسابداری اغلب در کنار حسابرسی به منظور محدود کردن مدیران از اعمال نظر بیش از اندازه در مصرف منابع تحت اختیار آن­ها مورد استفاده قرار گرفته است. هم­چنین طی قرن­­ها، در تقسیم بازده میان
گروه­­های مختلف درگیر با شرکت و هم­چنین برای تعیین مقادیر قابل تخصیص به دارندگان حقوق در شرکت نیز از حسابداری استفاده شده است. در اوایل قرن نوزده که شرکت­­ها شروع به استقراض نمودند، سود حسابداری به عنوان مبنایی برای توزیع سود نقدی مورد استفاده قرار گرفته شده است. در پایان قرن نوزده در انگلستان و در پایان دهه اول قرن بیستم در آمریکا، حسابداری به شکل جدید خود رشد کرد. جریان نقدی از طریق اقلام تعهدی به منظور به دست آمدن سود حسابداری به شکل امروزی خود تعدیل شد. شرکت­­های حرفه­ای حسابرسی نیز شکل گرفتند به گونه­ ای که در سال ۱۹۰۰ اکثر شرکت­ های بورس سهام لندن توسط حسابرسان مورد رسیدگی قرار گرفته شدند. در این قرن محافظه ­کاری به تدریج تبدیل به یکی از ویژگی­های کیفی اطلاعات حسابداری شده که یکی از کاربرد­­های آن، مربوط به

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

قرارداد­های تقسیم سود میان مالکان و اعتباردهندگان شرکت بود. محافظه ­کاری هم چنین به نظر
می­رسد در تعیین پاداش مدیران بر مبنای سود حسابداری نقش داشته باشد. اگر چه طرح­­های پاداش رسمی تا دهه ۱۹۵۰ در آمریکا معمول نبود اما سود حسابداری به طور غیر­­رسمی به عنوان مبنایی برای پرداخت پاداش به مدیران مورد استفاده قرار گرفته شده است (حسنی، ۱۳۸۸).
چت­هیلد^[۲۱] معتقد است که محافظه­ کاری ریشه در قرون وسطی دارد. در آن زمان ارباب­ها اداره املاک خود را به مباشر می­سپردند، مباشران نیز دریافتند که به کارگیری محافظه ­کاری، مکانیسم مناسبی برای محافظت از آن­ها است. آن­ها افزایش ارزش دارایی­­ها را پیش­­بینی نمی­کردند، زیرا اگر این افزایش ارزش­­­ها به وقوع نمی­پیوست، مالک ممکن بود مباشر را مسئول بداند. چت هیلد خاطر نشان می­ کند که در اواخر قرن نوزدهم در انگلستان، در دعاویی که پس از ورشکستگی شرکت­­­ها از سوی سرمایه ­گذاران مطرح شد، اغلب حسابرسان به عنوان متهم به دادگاه احضار می­شدند. حسابرسان نیز از آن پس دریافتند که بر مبنای صورت­­­های مالی محافظه­ کارانه، هرگز دعوایی علیه آنها اقامه نمی­ شود و فقط ارائه بیش­تر از واقع سود و سرمایه است که موجب چنین امری می­گردد (مجتهدزاده، ۱۳۸۰).
باسو (۱۹۹۷) معتقد است که محافظه‏­کاری طی قرن­‏ ها تئوری و عمل حسابداری را تحت تأثیر قرار داده است. ثبت­های تاریخی اوایل قرن پانزدهم میلادی درباره معاملات مشارکتی و تضامنی نشان می‏دهند که حسابداری در اروپای قرون وسطی محافظه‏­کارانه بوده است. مفهوم محافظه‏­کاری زمانی ایجاد شد که ترازنامه مهم­ترین و اغلب تنها صورت مالی بود و اجزای سود یا سایر نتایج عملیات به ندرت در خارج از شرکت­­ها ارائه می‏شد. اولین کاربرد صورت‏­­های مالی برای بانکداران و دیگر اعتباردهندگان بوده است. انگیزه آنها از کاربرد محافظه‏­کاری اطمینان از آن بوده که سرمایه­گذاریشان به گونه­­ای مناسب حفظ خواهدشد. از این رو کم­ نمایی خالص دارایی‏­­ها مطلوب و حتی شرافت­مندانه بود، چون باعث ایجاد حاشیه ایمنی برای وام­‏­ها می‏شد (هیئت استانداردهای حسابداری مالی، ۱۹۸۰).
هندریکسون و ون­بردا(۱۹۹۴)^[۲۲] معتقدند که از مجرای فشار بستانکاران و سایر استفاده­کنندگان از گزارش­های مالی، حسابداران سده نوزدهم به صورت دائم تحت فشار بودند تا در گزارش­ های خود از منعکس کردن خوش­­بینی­های مدیران و مالکان واحد­های تجاری خودداری کنند. از این رو، بسیاری از صاحب نظران حسابداری سنتی محافظه­ کار بودند و برخی از اصول ارائه شده به وسیله آن­ها در حسابداری امروز هم رسوخ کرده است.

۲-۲-۱-۳- محافظه ­کاری در استانداردهای حسابداری ایران

در استانداردهای حسابداری ایران از واژه محافظه ­کاری به طور صریح استفاده نشده است لیکن در قسمت ویژگی­­های کیفی اطلاعات از بخش مفاهیم نظری گزارشگری مالی از ویژگی احتیاط به عنوان یکی از زیر مجموعه­های قابلیت اتکاء اطلاعات­مالی یاد شده است، استاندارد­های مذکور تصریح می­ کند که
«تهیه­کنندگان صورت­های مالی در عین حال باید با ابهاماتی که به گونه­­ای اجتناب ناپذیر بر بسیاری رویدادها و شرایط سایه افکنده برخورد کنند». نمونه این ابهامات عبارت­است از قابلیت وصول مطالبات، عمرمفید دارایی­­های ثابت مشهود و تعداد و میزان ادعاهای احتمالی مربوط به کالای فروش رفته. چنین مواردی با رعایت احتیاط در تهیه صورت­­های مالی و همراه با افشاء ماهیت و میزان آن­ها شناسایی
می­ شود. «احتیاط عبارت­است از کاربرد درجه­ای از مراقبت که در اعمال قضاوت برای انجام برآورد در شرایط ابهام مورد نیاز است به گونه ­ای که درآمد­ها یا دارایی­ ها بیش­تر از واقع و هزینه­ها یا بدهی­­ها
کم­تر از واقع ارائه نشود» (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، ۱۳۸۸). این تعریف دقیقاً همان تعریف هیئت بین ­المللی استانداردهای حسابداری از محافظه­­کاری بوده و با تعریف گیولی و هین از محافظه­ کاری نیز مطابقت دارد. بنابراین، می­توان اصطلاح «احتیاط» را معادل واژه «محافظه­­کاری» تلقی نمود. طبق بند (۱۷) استاندارد حسابداری شماره (۱) ایران تحت عنوان «نحوه ارائه صورت­های مالی» مدیریت واحد تجاری باید رویه­­های حسابداری را به گونه­­ای انتخاب و اعمال کند که صورت­­های مالی با تمام الزامات استانداردهای حسابداری مربوط مطابقت داشته است. در صورت نبود استاندارد خاص­، مدیران باید رویه­ ها را به گونه­­ای تعیین کنند تا اطمینان یابند صورت­­های مالی اطلاعاتی را فراهم می ­آورد که دارای هر دو خصوصیت مربوط بودن و قابلیت اتکاء است و محتاطانه بودن را به عنوان یکی از معیارهای اطلاعات قابل اتکاء معرفی می­ کند. از تعریف فوق دو مطلب استنباط می­ شود:
مطلب اول این که محافظه ­کاری زاییده ابهام است این استنباط زمانی نمایان­تر می­گردد که تعریف هیئت استانداردهای حسابداری مالی را در باب محافظه­­کاری را مد نظر قرار دهیم، این هیئت درباره محافظه­­کاری چنین می­گوید: «محافظه ­کاری واکنشی محتاطانه به ابهام در تلاش برای اطمینان از این که ابهام و ریسک­های ذاتی شرایط تجاری به گونه­­ای مناسب مد نظر قرار گرفته­اند». در این تعریف از ابهام و ریسک به عنوان دو عامل اصلی در تشریح محافظه­­کاری استفاده شده است و طبق همین تعریف اگر ابهام وجود نداشته باشد نیازی به محافظه ­کاری نیست، و هرچه ابهام و ریسک بیش­تری وجود داشته است نیاز بیش­تری به محافظه­­کاری احساس می­ شود (هیئت استانداردهای حسابداری مالی، ۱۹۸۰). تقریباً تمامی پژوهشگران عرصه حسابداری در مورد این تعریف اتفاق نظر دارند که محافظه ­کاری عبارت است از برآورد بیش­تر بدهی­ها وکم­تر دارایی­ ها وشناسایی زودتر هزینه­ها در مقایسه با درآمدها بر همین اساس به منظور جلوگیری از گزارشگری­های متهورانه و ارائه راهکاری در مقابله با چالش­­های به وجود آمده ناشی از ابهامات فراروی حسابداران در مواجهه با مباحث مختلف حسابداری، همواره محافظه­­کاری به عنوان سیاست و یا استراتژی تعدیل­کننده متناسب با این شرایط پیشنهاد شده است. مطلب دوم اینکه هر چند محافظه ­کاری تحت هیچ کدام از سرفصل های اصول، مفروضات و یا میثاق­ های محدود­کننده حسابداری شناخته نشده، لیکن در تدوین استانداردهای حسابداری به طور جدی مورد لحاظ و به کارگرفته شده است.

۲-۲-۱-۴-دیدگاه­ های مرتبط با محافظه ­کاری

در رابطه با محافظه­­کاری نظرات متفاوتی در کتاب­شناسی حسابداری توسط پژوهشگران در طی تاریخ ارائه شده است. که برخی محافظه­­کاری را نقد نموده و مورد انتقاد قرارداده­ اند و برخی نیز محافظه­­کاری را در زمره اصول حسابداری تلقی نموده­ اند. در ادامه به ارائه برخی از این نظرات در قالب موافقان محافظه ­کاری و مخالفان محافظه­­کاری پرداخته می­ شود.

۲-۲-۱-۴-۱ موافقان محافظه­­کاری

مدیران و مالکان به طور طبیعی گرایش دارند که نسبت به واحد تجاری بیش از اندازه خوش­­بین شوند. این خوش­­بینی زیاد موجب می‌شود که دارایی‌­ها و درآمدها بیش­تر بیان شود. محافظه ­کاری نوش­ داروی لازم برای این خوش­­بینی بیش از حد است. دِواین^[۲۳] (۱۹۶۳) استدلال می‌کند که فرونشاندن خوش­بینی و القا بد­بینی مشکل است. خوش­ بینی که یک ریال سود ایجاد می‌کند بیش از بد­بینی ایجاد شده به وسیله یک ریال زیان است. پیامدهای خوش­­­بینی بیش از اندازه وخیم‌­تر از پیامدهای بدبینی بیش از اندازه‌ است. تحمل یک زیان واقعی در اثر تخمینی بیش از حد خوش­­بینانه نسبت به از دست دادن فرصت کسب سود ناشی از ارزش‌گذاری بیش از حد بدبینانه، جدی‌­تر است، زیرا احتمالاً سرمایه‌­گذاران، حسابرس را برای زیان‌­های بیش­نمایی ارزش خالص دارایی­ ها مورد تعقیب قانونی قرار می‌دهند.
به دلیل مساوی نبودن پیامدهای خوش­­بینی بیش از حد در مقابل بد­بینی بیش از اندازه، قواعد حسابداری برای ارزش­گذاری و ثبت بدهی‌­ها و هزینه­ های عملیاتی و غیرعملیاتی، نباید با قواعد حسابداری برای ارزش­گذاری و ثبت دارایی­ ها و درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی یکسان شود. هزینه‌­های غیرعملیاتی را می‌توان، اما درآمد غیرعملیاتی را نمی‌توان برآورد کرد. ارزش‌­های بازار چنان چه کم تر از بهای تمام شده شود، می‌تواند شناسایی شود اما اگر بیش از بهای تمام شده شود، نمی‌تواند شناسایی شود. در گزارشگری اطلاعات، حسابدار ممکن است مرتکب یکی از این دو اشتباه شود: اول رد اطلاعاتی که بعداً پی برده می‌شود درست است، و دوم پذیرفتن اطلاعاتی که متعاقباً دریافت می‌شود که نادرست است. این اشتباهات مشابه اشتباهات تجزیه و تحلیل آماری است که به موجب آن اشتباه نوع اول، رد فرضیه‌­ای است که درست است و اشتباه نوع دوم پذیرش فرضیه‌­ای که نادرست است. اشتباه دوم، در حسابرسی «ریسک حسابرسی» نامیده می‌شود، زیرا اگر حسابرس قضاوت کند که چیزی درست است در صورتی که نادرست باشد پیامدهای آن جدی‌ تر از عکس آن است. دواین (۱۹۶۳) استدلال می‌کند چنانچه حسابرس اقلامی را بپذیرد که نادرست هستند، به احتمال زیاد به سرمایه‌­گذاران زیان می‌رساند. با شناخت وجود این دو نوع ریسک می‌توان گفت که محافظه­­کاری با تجزیه و تحلیل احتمالات آماری مطابقت دارد. بنابراین، راه منطقی رویارویی با ابهام است. استفاده­کنندگان، به خصوص اعتباردهندگان، نیاز دارند که بدانند وضعیت مالی واحد تجاری حداقل همان چیزی است که در صورت‌­های مالی ارائه شده است. آن­ها نیاز به حاشیه ایمنی دارند تا خود را در مقابل تبعات منفی محافظت کنند. با وجود انتقادها، طرفداران عقیده دارند که کماکان از محافظه‌­­کاری در عمل پیروی می‌شود. زیرا سال‌­ها تجربه به حسابداران نشان داده که محافظه‌­کاری میثاقی محتاطانه و مفید در محیطی پر از ابهام است.

۲-۲-۱-۴-۲-منتقدان محافظه­­کاری

منتقدان محافظه­­کاری بر این باورند که به کارگیری رویه­­های محافظه­­کارانه در اطلاعات گزارش شده باعث کاهش کیفیت اطلاعات ارائه شده در صورت­­های­مالی می­ شود و این امر می ­تواند منجر به تصمیم ­گیری­­های نادرست سرمایه­­گذاران و سایر استفاده­کنندگان از اطلاعات شود. انجمن حسابداران رسمی آمریکا معتقد است که محافظه­­کاری کیفیت اطلاعات حسابداری را کاهش می­دهد، زیرا می ­تواند به سوگیری­­های سیستماتیک و تحریف وقایع اقتصادی منجر شود. هیئت استانداردهای حسابداری مالی نیز در بیانیه مفهومی شماره (۲) اشاره می­ کند که: «محافظه ­کاری با ویژگی­­های کیفی مهم از قبیل بیان صادقانه، ­بی­­طرفی و قابل مقایسه­ بودن (شامل ثبات رویه) تضاد دارد». هندریکسون و ون­بردا (۱۹۹۴) بر این باورند که در تئوری حسابداری، محافظه­­کاری هیچ جایگاهی ندارد و آن­­هایی که آگاهانه مقادیر را کم­تر از مقدار واقع گزارش می­ کنند، باعث خواهند شد که تصمیم­­های نامعقولی اتخاذ شود، درست همان­­گونه که گزارش کردن اقلام بیش از مقدار واقعی هم چنین نتیجه­ای به بار خواهد آورد. محافظه ­کاری در بهترین حالت ممکن، یک روش ضعیف­ در برخورد با پدیده عدم اطمینان است و در بدترین حالت ممکن باعث خواهد شد که اطلاعات­حسابداری به طور کامل مخدوش شوند. از این رو اطلاعاتی که به صورت محافظه­­کارانه گزارش شوند به گونه­­ای نیستند که بتوان آن­­ها را به شیوه­ای درست تفسیر کرد (حتی آگاه­­ترین استفاده­کنندگان از صورت­­های مالی هم از عهده این کار بر نمی­آیند). هم چنین محافظه ­کاری با سیاست مربوط به افشای همه اطلاعات اثرگذار و نیز با ثبات رویه در تضاد است. محافظه­­کاری باعث می­ شود که نتوان صورت­های مالی را با هم مقایسه کرد، زیرا برای کاربرد آن استانداردهای همسانی وجود ندارد. اگرچه همه می­دانند که روش­ های حسابداری محافظه­­کارانه هستند، اما سرمایه­­گذاران مشکل می­توانند مبلغی را که دارایی­­ها کم­تر از واقع بیان شده ­اند، تعیین کنند. محافظه­­کاری سرمایه ­گذاران متوسط را در وضعیت نا­مساعد قرار می­دهد و فرصت­های ممتاز را در اختیار اشخاص درون سازمانی­ می­ گذارد. بنابراین، محافظه­­کاری منجر به پنهان­کاری خواهد شد (مجتهدزاده، ۱۳۸۰). به نظر استرلینگ^[۲۴] (۱۹۹۷) هرگاه محافظه ­کاری با یک اصل حسابداری تضاد داشته است بر آن چیره می‌شود. حسابداری مرسوم با اصول بهای تمام شده تاریخی، شناخت درآمد بر مبنای فروش و تطابق شناخته می­ شود. در حالی­که این اصول به دلیل ارجحیت روش­­ها و رویه­­های محافظه‌­کارانه نقض می­ شود.

۲-۲-۱-۵- انواع محافظه­ کاری

بیور و رایان^[۲۵] (۲۰۰۵) عوامل مؤثر بر ایجاد محافظه­­کاری را مقدمه­­ای برای تقسیم ­بندی دو دسته کلی در خصوص محافظه ­کاری می­داند:
الف) محافظه­­کاری پیش­­رویدادی، وابسته به اخبار و یا محافظه­­کاری­شرطی.
ب) محافظه­­کاری پس­رویدادی، یا مستقل از اخبار و یا محافظه­­کاری غیرشرطی.

۲-۲-۱-۵-۱ محافظه ­کاری شرطی

اساس محافظه­­کاری شرطی بر این مطلب است که در سودها بایستی اخبار بد، زودتر از اخبار خوب منعکس گردد. به اعتقاد باسو (۱۹۹۷)، محافظه­­­­کاری شرطی در عدم تقارن شناخت زیان­­ها در مقابل شناخت سودها نهفته است که آن هم از تمایل حسابداران به حصول درجه بالاتری از اطمینان جهت شناخت اخبار خوب در مقابل اخبار بد، در صورت­­های مالی، ناشی می­ شود. بلیس^[۲۶] (۱۹۲۴) این مطلب را به نوع دیگری بیان می­ کند و می­گوید «هیچ سودی را شناسایی نکنید، اما تمام زیان­ ها را پیش­ بینی کنید» که باسو (۱۹۹۷)، بال و همکاران^[۲۷] (۲۰۰۰) آن را محافظه­­کاری سود و زیانی نامیده­ اند. چاندرا و همکاران^[۲۸] (۲۰۰۴) آن را محافظه­­کاری وابسته به اخبار خواندند. نهایتاً پاپ و واکر^[۲۹] (۲۰۰۳)، ریچاردسون و تی­نایکار^[۳۰] (۲۰۰۴) به عنوان محافظه­­کاری وابسته به گذشته از آن یاد کردند.
در محافظه­­کاری شرطی شرکت­ها برای شناسایی و ثبت درآمد­ها معیارهای متفاوتی را در مقایسه با هزینه­­ها به کار می­برند (باسو، ۱۹۹۷). محافظه­­کاری شرطی زمانی روی می­دهد که زیان­­های اقتصادی نسبت به سود­های اقتصادی در صورت سود و زیان به مراتب سریع­تر به نمایش درآیند. بال و شیواکمار^[۳۱] (۲۰۰۵) معتقدند که محافظه ­کاری شرطی می ­تواند به شکل بالقوه­­ای به بهبود کارآیی قراردادهای بدهی و پاداش منجر شود. در قراردادهای بدهی شناسایی زودتر زیان­­ها نسبت به سودها، وام­دهنده را در فهمیدن سریع­­تر تخطی از قرارداد وام یاری می­ کند.
نمونه­­هایی از محافظه­­کاری شرطی شامل قاعده اقل بهای تمام شده یا قیمت بازار برای موجودی­­ها و به حساب دارایی و یا به حساب هزینه منظور نمودن مخارج تعمیر دارایی­­های ثابت مشهود است (بیور و رایان، ۲۰۰۵).

۲-۲-۱-۵-۲- محافظه­­کاری غیرشرطی

محافظه ­کاری غیرشرطی (یا محافظه­­کاری ترازنامه­­ای، مستقل از اخبار، وابسته به آینده)، یک نوع عدم­شناخت گسترده است که با اخبار جاری ارتباطی ندارد و باعث گزارش ارزش پایین­­تری برای سهام­­داران از طریق تسریع در شناخت هزینه­­ها می­گردد می­ شود (باسو، ۱۹۹۷). درحالی­که محافظه­­کاری شرطی به این بحث می ­پردازد که چه زمانی سیستم حسابداری اثرات افزایش یا کاهش در ثروت را شناسایی کند، محافظه ­کاری غیرشرطی این مسئله را الزام می­ کند که خالص دارایی­ ها بایستی (از طریق تسریع در استهلاک و یا شناخت هزینه به جای دارایی) کم­تر از ارزش اقتصادی آن نشان داده شود. به همین علت گفته می­ شود محافظه­ کاری غیرشرطی مستقل از اخبار است و بر همین اساس نیز مخارج پژوهش و توسعه در زمان وقوع (به جای این که ابتدا به عنوان دارایی شناسایی شود و سپس مستهلک گردد)، مستقیماً به حساب هزینه ثبت می­گردد.
به استناد پژوهش­های صورت گرفته توسط جینر و ریس^[۳۲] (۲۰۰۱)، باسو (۲۰۰۱)، پاپ و واکر^۳ (۲۰۰۳) و بیور و رایان(۲۰۰۵) محافظه­­کاری غیرشرطی مقدمه­ای برای جلوگیری از مواجهه با
محافظه ­کاری شرطی است. شرکتی که مخارج پژوهش و توسعه را در زمان وقوع به عنوان دارایی شناسایی نمی­کند، محافظه­­کاری غیرشرطی را اعمال نموده است. در مقابل شرکتی که مخارج پژوهش و توسعه را به حساب دارایی منظور کرده محافظه­­کاری شرطی را رعایت کرده است و بنابراین در آینده با این مسئله مواجه خواهد بود که این دارایی را چگونه مستهلک کند. چرا که شکست خوردن احتمالی پروژه ­­های پژوهشاتی باعث خواهد شد تا مخارج صورت گرفته فاقد هرگونه وجاهتی برای به عنوان دارایی پنداشتن شود.
به عقیده بال و شیواکمار (۲۰۰۵)، محافظه­­کاری غیرشرطی نمی­تواند موجب ارتقاء کارآیی قراردادها شود و فقط یک نوع سوگیری حسابداری است که سرمایه­­گذاران و سایر طرفین قراردادها می­توانند برای تعدیل پیش ­بینی­­ها از آن استفاده کنند. به عقیده ایشان هر دو نوع محافظه­­کاری موجب ارائه کم­تر از واقع ارزش خالص دارایی­­ها می­گردد، اما تفاوت آن در توان القاء اطلاعات جدیدتر به صورت­­های مالی است.

۲-۲-۱-۶- اثر محافظه ­کاری شرطی و غیرشرطی بر کارآیی سرمایه ­گذاری

واتس^[۳۳] (۲۰۰۳) معتقد است که محافظه­­کاری شرطی منجر به بهبود تصمیم­­های سرمایه­­گذاری شرکت می­ شود. اگر مدیران بتوانند زمان­بندی شناسایی زیان را به تعویق بیاندازند، آن­ها به احتمال زیاد صرف­ نظر از میزان و علامت خالص ارزش فعلی پروژه، سرمایه­ گذاری بیش تری انجام می­ دهند (جنسن، ۱۹۸۶)^[۳۴]. اگرچه واتس (۲۰۰۳) معتقد است که یک سیستم حسابداری که مدیران را وادارکند تا زیان­ ها را به موقع شناسایی کنند (محافظه ­کاری­ شرطی) می ­تواند از رفتار فرصت­طلبانه مدیران نیز جلوگیری کنند. در مقابل، رویچودهری^[۳۵] (۲۰۱۰) بیان می­دارد که محافظه­ کاری شرطی باعث مخدوش شدن و ناکارا شدن تصمیم­­های سرمایه­­گذاری شرکت می­ شود؛ زیرا اگر مدیران ریسک گریز شوند تحت محافظه ­کاری شرطی، آن­ها کم تر وارد پروژه­ های با خالص ارزش فعلی مثبت می­شوند. تحت محافظه ­کاری شرطی، صرف­ نظر از شناسایی به موقع زیان­­ها، سود تا زمان تحقق شناسایی نمی­ شود. اگر قبول پروژه­ های دارای ریسک به اعتبار و حقوق و مزایای مدیران از طریق شناسایی شکست ناشی از پروژه لطمه وارد کند آن­ها به احتمال زیاد چنین پروژه­­هایی را علی رغم داشتن خالص ارزش فعلی مثبت اجرا نمی­کنند. بنابراین، محافظه ­کاری شرطی مانعی بر سر سرمایه ­گذاری شرکت است و مورد انتظار است در شرکت­­هایی که محافظه­­کاری شرطی بیش­تری وجود داشته است، سرمایه­ گذاری کم­تر از حد بهینه بیش­تری مشاهده شود (ایشیدا و ایتو، ۲۰۱۳)^[۳۶].

۲-۲-۱-۷- عوامل اقتصادی مؤثر بر محافظه ­کاری

تاکنون پژوهش­های چندان زیادی در خصوص تعیین آثار عوامل مؤثر بر محافظه­­کاری و هم چنین تعیین آثار این عوامل بر انواع محافظه­­کاری صورت نپذیرفته است. واتس (۲۰۰۳) چهار نوع تفسیر عمده از محافظه­­کاری را بیان کرده است که عبارتند از:
الف) تفسیر قراردادی
ب) تفسیر قضایی
پ) تفسیر مالیاتی
ج) تفسیر مقرراتی
بال (۲۰۰۱)، بال و شیواکمار (۲۰۰۵) و باسو (۲۰۰۵) نیز به طور مشابهی این چهار نوع تفسیر را عمده­ ترین عوامل مؤثر بر محافظه­­کاری در حسابداری دانسته­­اند. ایشان معتقدند تفسیر مالیاتی و تفسیر مقرراتی منجر به پیدایش محافظه­­کاری غیرشرطی می­ شود. این نوع محافظه­ کاری به آن قسمت و ابعاد حسابداری اشاره دارد که مربوط به فرایند برآورد و شناسایی دارایی­­ها و بدهی­­هایی می­گردد که منجر به ایجاد بازده­های آتی می­ شود. پژوهشات بعدی صورت گرفته به وسیله کوئیانگ^[۳۷] (۲۰۰۷) نیز مؤید همین مطلب بود، به­ علاوه این که وی نشان داد که تفسیر قراردادی منجر به ایجاد محافظه­ کاری شرطی می­ شود. در حالی­که تفسیر قضایی عامل محرک هر دو نوع محافظه­ کاری شرطی و غیرشرطی است.

۲-۲-۱-۷-۱-تفسیر قراردادی

در تمام پژوهشات اخیر که توسط هلتاوسن و واتس (۲۰۰۱)، واتس (۲۰۰۳)، گوای و ورکشیا^[۳۸] (۲۰۰۶)، بال و همکاران (۲۰۰۸) صورت گرفته است، متفقاً قراردادهای بدهی به عنوان عامل اصلی محافظه­­کاری شرطی قلمداد شده است. عموماً میزان ادعاهای مالی پرداختنی تأثیر بیش­تری بر کاهش ارزش شرکت­ها دارد در نتیجه قراردادهای بدهی نوعی رفتار نامتقارن را در خصوص سودها و زیان­­ها ایفا کرده است (بیتی و همکاران^[۳۹]، ۲۰۰۸). از آن­جا که زیان­­های اقتصادی کاهش ارزش بدهی­­ها را به­ دنبال دارد، اعتباردهندگان و تأمین­کنندگان مالی شرکت­ ها همواره به­ دنبال ایجاد حمایت از خود در مقابل گزارش زیان توسط مدیران شرکت­ها هستند. ایشان این محافظت را از طریق افزودن شروطی به قراردادهایشان انجام
می­ دهند که به موجب آن هرگونه تصمیم­­های آتی (مثل پرداخت­های نقدی عمده در قالب توزیع سود، تحصیل عمده دارایی­­ها و یا اعطای تسهیلات) که منجر به کاهش ارزش بدهی­­های شرکت گردد، محدود خواهد شد.
حسابداری محافظه­­کارانه از طریق افشا اطلاعات مربوط به قراردادهای بدهی در گزارش­­های مالی، امکان نظارت بر این گونه قراردادها را تسهیل کرده است و به دلیل اینکه به اعتباردهندگان امکان انعقاد کاراتر قراردادهای بدهی را از طریق ارائه اطلاعات اضافی به ایشان داده است، موجب افزایش کارایی قراردادهای بدهی آتی نیز می­ شود. همچنین حسابداری محافظه­­کارانه کارآیی قراردادهای بدهی گذشته را نیز در بردارد زیرا با نقض هریک از مفاد قراردادهای منعقده توسط شرکت، طرفین قرارداد اجازه خواهند داشت با بهره گرفتن از اهرم­­هایی که قبلاً در قراردادها تحت عنوان حقوق ایشان ذکر شده است، درصدد احقاق حقوق خود برآیند (بال و شیواکمار، ۲۰۰۵). بدین ترتیب عواقب ناشی از نقض شروط قرارداد به مثابه مکانیزمی جهت کارآیی قراردادها برای اعتباردهندگان عمل کرده است. حسابداری محافظه ­کارانه از ایجاد هرگونه شرایطی که باعث شود مدیران با بهره گرفتن از تقلبات فرصت­­طلبانه در گزارش شرایط مربوط به قراردادها اقدام به محدود نمودن طرفین قراردادها کنند نیز جلوگیری کرده است. بال و همکاران (۲۰۰۸) در پژوهشی به ارتباط مثبت بین محافظه ­کاری شرطی و اندازه بازارهای بین المللی پی بردند. احمد و همکاران (۲۰۰۲) نشان دادند که سود شرکت­های محافظه­­کاری که هزینه سرمایه کم­تری دارند با شرکت­­های استقراض­کننده­­ای که حسابداری محافظه ­کارانه­­تری را از طریق استفاده از نرخ بازده کم­تر به کار برده­­اند، همسویی بیش­تری دارد.
در خصوص قراردادهای بدهی، باسو (۱۹۹۷) و بال (۲۰۰۱) بیان کرده ­اند که قراردادهای مدیران نیز یکی از منابع تقاضا برای محافظه­­کاری شرطی است. قراردادهای جبرانی مدیران که بر مبنای برخی از ارقام حسابداری منعقد گردیده است، خود یکی از عوامل ایجاد انگیزه برای گزارشگری متحورانه است (هیلی^[۴۰]، ۱۹۸۵). این مطلب گرایش سرمایه­­گذاران و اعتباردهندگان را برای اعمال محافظه­­کاری شرطی به شرکت­ها به منظور جلوگیری از محدود شدن حقوقشان در پی­دارد. بنابراین، سرمایه­­گذاران ابزار حاکمیتی قوی را لازم خواهند داشت تا بتوانند حسابداری محافظه ­کارانه­تری را نسبت به شرکت­ها اعمال کنند.
پژوهشات صورت گرفته توسط بیکز و همکاران^[۴۱] (۲۰۰۴)، احمد و دولمن^[۴۲] (۲۰۰۷)، گارسیا­لارا و همکاران^[۴۳] (۲۰۰۸) همگی بر این مطلب صحه گذاشت که حاکمیت شرکتی قوی­­تر، منجر به افزایش محافظه ­کاری شرطی می­ شود.
به نظر واتس (۲۰۰۳ ) تفسیر قرار­دادی با اهمیت­­ترین تفسیر محافظه­­­کاری است، زیرا اصلی­­ترین منبع محافظه­­کاری به شمار می­رود. اگر چه تفسیر قراردادی از نظر کتاب­­شناسی، تأکید بر قرار­دادی دارد که بین طرف­­های قرارداد (مانند قرار­داد بدهی و قرارداد پاداش مدیران) دارد، اما گسترۀ این تفسیرها به داخل سازمان (مانند حسابداری مدیریت و سیستم کنترلی) نیز مربوط می­ شود. علاوه بر این، تفسیر مالیاتی همواره با تفسیر قراردادی ارتباط دارد. تفسیر قراردادی، سابقه طولانی­تری نسبت به دیگر تفسیرهای محافظه ­کاری دارد. به عنوان مثال، تفسیر دعاوی ­حقوقی سهام­­داران از سال ۱۹۶۰ و به دنبال افزایش دعاوی­ حقوقی سهام­ داران در آمریکا بوجود آمد. تفسیر مالیاتی از سال ۱۹۰۹ به دنبال تلاش­هایی که واحدهای اقتصادی برای کم تر نشان دادن مالیات در آمریکا انجام می­دادند، بوجود آمد و نهایتاً تفسیر قانون­­گذاران حسابداری، به دنبال پیدایش الزاماتی که در سال های ۱۹۳۴-۱۹۳۳ توسط کمیسیون بورس اوراق بهادار^[۴۴] برای گزارشگری مالی توسط شرکت­­ها صورت گرفت، به وجود آمد.

۲-۲-۱-۷-۲- تفسیر دعاوی قضایی

مسائل و مشکلات مربوط به بروز دعاوی حقوقی سهام­­داران علیه شرکت­­ها در سال­­های اخیر، به یکی از عوامل اصلی کاربرد محافظه­­کاری تبدیل شده است. ریسک ناشی از دعاوی حقوقی زمانی بروز می­ کند که طرف­­های مختلف درگیر با شرکت بتوانند علیه مدیران یا حسابرسان با این دلیل که اطلاعات ارائه شده در قالب صورت­­های مالی منتشر شده توسط شرکت، منجر به متضرر شدن ایشان شده است، به اقامه دعوی بپردازند. بدین ترتیب مسئولیت ناشی از گزارش­های مالی که کاهش کارآیی اقتصادی شرکت

تحریکِ آزادسازیِ دوپامین توسط مواد مخدر ممکن است به شکل یک مسیر در ایجادِ لذت در مغز نقش داشته باشد. در واقع نشانگر پیامی است که فرد را به سوی مواد مخدر جذب می­ کند .(Tang et al., 2009)
1-5: کانون­های پاداش و لذت در مغز
ارائه پاداش و احساسِ لذت در مغز از طریق تحریک نواحی­ای از مغز منجمله ناحیه­ی تگمنتوم شکمی، هسته آکومبنس، هیپوتالاموس، آمیگدال، هیپوکامپ و قسمت­ هایی از کورتکس پیشانی میسر است. در مورد سیستم پاداش و لذت کانون اصلی از ناحیه­ی تگمنتوم شکمی آغاز می­ شود و به هسته­ی آکومبنس ختم می­ شود.(Hyman et al., 2006)
1-6: ROS و کانال­های L-Type کلسیمی
ROS تولید شده در طی استرس­های اکسیداتیو با تاثیر بر روی کانال­های کلسیمی
(L-Type) باعث افزایش کلسیم سیتوپلاسمی می­شوند. این کانال­ها غنی از اسیدآمینه­های سیستئین می باشند، ROS ایجاد شده باعث اکسید کردن اسیدآمینه­های سیستئین و تشکیل پیوندهای دی­سولفید و تغییر شکل دادن این کانال­ها باعث باز شدن کانال­های کلسیمی و افزایش کلسیم سیتوپلاسمی می­شوند. کلسیم سیتوپلاسمی وارد میتوکندری می­ شود و باعث ایجاد یک پاسخ ایمنی و ایجاد ROS بیشتر می شوند.(Hool et al., 2007)
شکل1-3- تاثیر ROS بر روی کانال­های کلسیمی و باز شدن کانال­ها
1-7: منشا ROS و آنزیم­ های آنتی­اکسیدان
در طی استرس‌های اکسیداتیو گونه­ های فعال اکسیژن تولید می‌شوند. گونه­ های فعال اکسیژن به عنوان یک سم در نظر گرفته شده ­اند. بنابراین گونه­ های فعال اکسیژن برای موجوداتی که در محیط هوازی زندگی می­ کنند مضر هستند. سوپراکسید آنیون و هیدروکسیل رادیکال به شدت ناپایدار و دارای نیمه عمر­کوتاه هستند، در حالی که پراکسیدهیدروژن به صورت آزادانه منتشر می­ شود و دارای نیمه عمر طولانی است.گونه­ های فعالِ­اکسیژن به­وسیله­ چندین سیستم آنزیمی متفاوت به صورت آندوژنز یا اگزوژنز از محیط تولید می­شوند. پس منشأ آندوژنز شامل میتوکندری، پراکسی­زوم، لیپواکسیژنز، سیتوکروم 450P وسایتوکاین­های التهابی می­باشد. منشأ اگزوژن شامل اشعه­ی UV، اشعه­های یونیزه­کننده، داروهای شیمی­درمانی و سم­های محیطی می­باشد.(Terada et al., 2005)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برای غیرفعال کردن این ROS ها، سلول­ها آنزیم­ های آنتی­اکسیدان مانند کاتالاز که یکی از مهم­ترین آنزیم­ های آنتی­اکسیدان درون­زا را می­سازند که باعث تبدیل پراکسیدهیدروژن به آب و اکسیژن می شود .(Ghaly et al., 2012) گلوتاتیون S ترانسفراز خانواده­ای از آنزیم­ های چندکاره هستند که در فاز II متابولیسم باعث سم­زدایی ترکیباتِ کارسینوژن، دیگر ترکیباتِ الکتروفیلیک و ROS می­شوند .(Pemble et al., 1994)
1-8: گلوتاتیون Sترانسفرازها (GSTs)^[7]
گلوتاتیون S ترانسفراز خانواده­ای از آنزیم­ های سم­زدایی در فاز دوم متابولیسم هستند، که مسئول حفاظت از ماکرومولکول­های سلولی و کاتالیز کردنِ ترکیباتِ کارسینوژنیک ازطریق کنژوگه کردن آنها با گلوتاتیون می­باشد. در شکل 1-1 طریقه­ی کنژوگه کردن ترکیبات زنوبیوتیک به گلوتاتیون توسط آنزیم­ های گلوتاتیون S ترانسفرازها نشان ­داده شده استTownsend et al., 2003) ).GSTs در باکتری­ ها، گیاهان و جانوران وجود دارند و حدود یک درصد از کل پروتئین‌های سلولی در یوکاریوت­ها و بعضی از پروکاریوت­ها را تشکیل
می­ دهند .(Ren et al., 2009) در انسان بیشترین سطح فعالیت GSTs در کبد است در حالی که کلیه، شش و روده سطح فعالیت کمتری نسبت به کبد دارند .(Pacifici et al., 1988) GSTs در بسیاری از فرایند­های فیزیولوژیکی مانند کاهش آسیب رادیکالهای آزاد، سم زدایی، بیوسنتز و متابولیسم پروستاگلاندین­ها، استروئیدها، لوکوترین­ها و تنظیم سیگنال سلولی نقش دارند .(Laborde et al., 2010)
گلوتاتیونS ترانسفراز انسانی به سه خانواده­ی سیتوزولی^[8]، میتوکندریایی^[9] و میکروزومی^[10] تقسیم می­شوند. گلوتاتیون S میکروزومی ساختارهای مجزا از گلوتاتیون S ترانسفرازهای سیتوزولی می­باشند ولی دارای عملکرد مشابه در توانای کنژوگه کردنGSH به ترکیبات الکتروفیلیک هستند (McIlwain et al., 2006).
گلوتاتیون S ترانسفراز های انسانی: GSTs انسانی عبارتند از: alpha روی کروموزوم 6p12، mu روی کروموزوم1p13 ، theta روی کروموزوم 22q11، pi روی کروموزوم 11q13، zeta روی کروموزوم14q24، sigma روی کروموزوم 4، kappa روی کروموزوم 7q34 وmgst1 روی کروموزوم 12p12، تعداد زیرواحد و ژن در شکل 1-2 نشان داده شده است .(Strange et al., 2001)
GSTs سیتوزولی: GSTs سیتوزولی دارای زیرواحدهای 29-24 کیلودالتونی هستند و می­توانند باعث تشکیل هومودایمر یا هترودایمر شوند فرم فعالِ آنزیم به صورت دایمر می­باشد و هر آنزیم فعال دارای دو سایت است که عبارتند از G-site و H-site. G-site به GSH و H-site به ترکیبات هیدروفوب متصل می­ شود. GSTs سیتوزولی را بر اساس همولوژی توالی، نقطه­ی ایزوالکتریک، انتخاب سوبسترا و کنتیک آنزیمی تقسیم بندی می­ کنند .(Van der Aar et al., 1996)
GSTs سیتوزولی شاملِ گلوتاتیون S ترانسفراز Alpha،Mu ،Omega ، Pi، Sigma، Theta و Zeta هستند، در جدول 1-1 گلوتاتیون S ترانسفراز سیتوزولی پستانداران نشان داده شده است .(Laborde., 2010)در جدول 1-2 حالت­های همودایمر GSTs و سوبستراهای مشخص شده برای هریک از GSTs های سیتوزولی انسانی نشان داده شده است. ایزوآنزیم­های GSTs سیتوزولی در انسان درداخل یک کلاس بیش از 40 درصد، و با کلاس های دیگر، کمتر از 25 درصد دارای همانندی هستند .(Terada., 2005)تمرکز عمده بیشتر بر روی دومین حفظ شده­یN ترمینال گلوتاتیون S ترانسفراز سیتوزولی است که دارای اسیدآمینه­های کاتالیتیکی فعال تیروزین، سیستئن یا سرین می باشد .(McIlwain et al., 2006)
جدول1-1- GSTs سیتوزولی پستانداران
شکل 1-4- آنزیم های GST مسئول کاتالیز کردن ترکیبات کارسینوژنیک و سایتوتوکسیک
از طریق کنژوگه کردن آنها با گلوتاتیون می­باشند
شکل 1-5- خانواده­ی سوپر ژن گلوتاتیون s ترانسفراز
جدول 1-2- سوبستراهای مناسب آنزیم گلوتاتیون – s - ترانسفراز انسانی
1-9: ژن GSTM1
این آنزیم به دلیل ارتباطش با سرطان مثانه و دیگر سرطان­های که که با عادت به سیگار کشیدن دارای ارتباط باشند و به دلیل نقش آن در سم­زدایی بنزوآلفا پیرن^[11] و دیگر هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه­ای موجود در دود تنباکو مورد توجه قرار گرفته است.(Engel et al., 2002)
ژن های کلاس Mu، به صورت یک خوشه­ی ژنی متشکل از ژن­های GSTM1، GSTM2، GSTM3، GSTM4 و GSTM5 که برروی کروموزوم 1p13.3 واقع شده ­اند. ترتیب قرار گرفتن آنها بر روی کروموزوم به صورت GSTM4-GSTM2-GSTM1-GSTM5-GSTM3-3‘ 5‘- است Pearson et al., 1993) .(Strange et al., 2001, ژن GSTM1 پلی مورف است. چندشکلی­های که از ژن GSTM1 شناسایی شده است: یکی از این چند شکلی ها به صورت GSTM1 null و دیگر به صورت GSTM1 A و GSTM1 B هستند. GSTM1 null هیچ محصول پروئتینی را کد نمی­کند. ژن­های GSTM1Aو GSTM1B کدکننده­ی پروتئین­های GSTM1 A وGSTM1 B هستند، که دارای عملکرد یکسان و تفاوت این دو فقط در یک اسیدآمینه است . پروتئین GSTM1 A دارای اسیدآمینه­ی لایزین در موقعیت 172 هست در حالی که پروتئین GSTM1 Bدارای اسیدآمینه ی آسپارژین در همین موقعیت است. محصول این دو تا ژن باهم ترکیب و باعث تولید آنزیم های فعال همو یا هترودایمر می­ شود .(Hatagima et al., 2000)
برخی از افرادِ فاقد ژن GSTM1 و برخی دارای GSTM1 می­باشند. ژنوتیپ GSTM1 null هیچ محصول پروتئینی را کد نمی­کند. فردِ دارای ژنوتیپ (GSTM1- null) از تمام فعالیت هایی که توسط پروتئين GSTM1 صورت می­گیرد مانند سم­زداییِ^[12] مواد سرطان زا، سم زدایی هیدروکربن­های آروماتیک چندحلقه ای و دیگر متابولیت­های فعالِ مربوط به این آنزیم محروم می­باشد. افرادِ دارای ژنوتیپ present GSTM1که کدکننده­ی پروتئین GSTM1 است و باعث سم­زدای در فاز دوم متابولیسم می­شوند .(Sharma et al., 2012)
1-10: ژن GSTT1
ژن­های کلاس theta در انسان عبارتند از: GSTT1 و GSTT2. ژن GSTT1 و GSTT2 بر روی کروموزوم 22q11.2 انسانی قرار دارند .(Webb et al. 1996) که به­وسیله ی یک قطعه­ی kb50 از همدیگر جدا شده ­اند، آنها دارای ساختار مشابه هستند که از 5 اگزون با توالی یکسان intron/exon تشکیل شده اند.(Strange et al., 2001)
ژن GSTT1 پلی­مورف است. GSTT1 دارای دو تا ژنوتیپ GSTT1 null و GSTT1 present می­باشند .(Shaikh et al., 2010) ژنوتیپ GSTT1 null هیچ محصول پروتئینی را کد نمی­کند در نتیجه افرادای دارای ژنوتیپ GSTT1 null فاقد فعالیت آنزیمی هستند. افراد دارای GSTT1 present باعث تولید آنزیم فعال می­ شود؛ که می ­تواند باعث سم زدایی گونه­ های فعال اکسیژن و مواد سرطان­زا شود .(Tamer et al., 2004)و فراوانی الل نول این ژن در جمعیت­های مختلف انسانی 60-20 درصد است .(Vellingiri et al., 2014)
1-11: کاتالاز^[13]
آنزیم کاتالاز در ابتدا در سال 1818مورد توجه لویس تنارد قرار گرفت وقتی­که آب اکسیژنه را کشف کرد. فرضیه­ او این بود که پراکسیدهیدروژن به وسیله­ یک ماده ناشناخته باعث آزادسازی اکسیژن می­ شود .(Calabrese et al., 1989) درسال 1900اسکارلوو برای اولین بار نام کاتالاز را برای این ماده انتخاب کرد که در بسیاری از گیاهان و جانوران وجود دارد (Loew et al., 1900) کاتالاز وزن مولکولی در حدود 240000 دالتون دارد، از چهار زیرواحد یکسان تشکیل شده است، هر زیرواحد دارای یک حلقه­ی پرتوپورفیرین و یک اتم آهن در مرکزش است. آنزیم کاتالاز یکی از آنزیم­ های مهم آنتی­اکسیدان داخلی می­باشد. سمومی مانند پراکسید هیدروژن را به آب و اکسیژن تبدیل می­ کند. کاتالاز در پراکسی زوم وجود دارد و باعث تجزیه­ی پراکسید هیدروژن می­ شود. در پستانداران بیشترین سطح کاتالاز در کبد، کلیه، گلبولهای قرمز و کمترین سطح کاتالاز، در بافت­های همبند وجود دارد (Quan et al., 1986).
پراکسید هیدروژن در غلظت­های بالا می ­تواند برای سلول سمی باشد و موجب بعضی از فرایند­های فیزیولوژیکی مانند تقسیم سلولی، آپوپتوز و فعال شدن پلاکت­ها در غلظت کم شود (Labios et al., 2009).
کاتالاز در دو مرحله باعث تجزیه­ی پراکسید هیدروژن و تبدیل آن به آب و اکسیژن می­ شود. که مکانیسم کلی آن به صورت زیر می باشد .(Aksoy et al., 2004)
آهن در مرکز حلقه‌ی هم وجود دارد. پراکسید هیدروژن وارد سایت فعال آنزیم می­ شود و با اسیدآمینه­های Asn147 و His74 برهمکنش، می­دهد. این برهمکنش، باعث می­ شود که اتم هیدروژن بین اتم های اکسیژن منتقل شود و ایجاد یک مولکول آب و تشکیل کمپلکس I شود (کمپلکسI حاوی آهن IVمی­باشد. Fe(IV) O=) در این حالت هِم^[14] در حالت رادیکال وجود دارد و با پراکسیدهیدروژن دوم وارد واکنش می­ شود و موجب ایجاد یک مولکول آب و اکسیژن می­ شود همچنین آنزیم کاتالاز، به حالت پایه که حاوی آهن Fe(III) است برمی­گردد (Reid et al., 1981, Goyal et al., 2010)
ژن کاتالاز: در انسان ژنی که باعث کدکردن آنزیم کاتالاز می­ شود بر روی کروموزوم شماره13p11 قرار دارد. ژن کاتالاز دارای 13 اگزون و 12 اینترون می­باشد (Quan et al., 1986). یکی از پلی­مورفیسم­های شایع در ژن کاتالاز پلی مورفیسم تک نوکلئوتیدی است که به صورت جابجای C با T که در ناحیه­ی پروموترِ ژن کاتالاز(–262C>T) رخ می­دهد بر روی اتصال فاکتورهای پروتئینی و درنتیجه بر روی فعالیت آنزیم کاتالاز تاثیر می­ گذارد (Forsberg et al.,2001). در شکل1-4 ساختار ژن کاتالاز و جایگاه چندشکلی ژنتیکی مورد بررسی نشان داده شده است (Liu et al., 2010).
شکل 1-6- شکل شماتیک ژن کاتالاز و جایگاه چندشکلی ژنتیکی مورد بررسی
1-12: هدف
در طی استرس­های اکسیداتیو گونه­ های فعالِ اکسیژن (ROS)^[15]تشکیل می­شوند که با تغییر فعالیت کانال­های کلسیمی موجب افزایش کلسیم سیتوپلاسم می­شوند .(Hool et al.2007) افرادی که ژن های فعال GSTM1 و GSTT1 ندارند یا در ناحیه پروموتور ژن کاتالاز دارای آلل T ­باشند، توانایی سم­زدایی این گونه­ های فعال را ندارند، لذا احتمال اینکه کانال­های کلسیمی در طی استرس اکسیداتیو همواره باز باشد، بیشتر می­باشد و احتمالا این افراد احساس درد بیشتری دارند. به همین علت رو به مصرف مواد مخدر می­آورند تا تسکینی بر دردهایشان باشد. با توجه به روند رو به­رشد اعتیاد به مواد مخدر، بر آن شدیم تا در این مطالعه به بررسی ارتباط بین چندشکلی­های ژنتیکیِ ژن های GSTM ، GSTT1و CAT و اعتیاد به مواد مخدر بپردازیم.
.
فصل دوم
مروری بر تحقیقات انجام شده
ارتباط چند­شکلی ژن­های GSTM1، GSTT1 و CAT با انواع سرطان­ها، دیابت مزمن و فراوانی این چندشکلی­ها در جمعیت­های مختلف موضوع مطالعه در بسیاری از مقالات بوده است. ولی با وجود این تحقیقات ارزشمند هنوز تحقیق جامعی در ارتباط بین چندشکلی ژن GSTM1، GSTT1 و CAT خطر اعتیاد به هروئين، تریاک و شیره تاکنون صورت نگرفته است؛که این پژوهش درصدد انجام آن است.
2-1: مطالعات صورت­ گرفته بر روی چند شکلی­های ژنتیکی GSTM1
- براساس یک مطالعه که توسطTamer و همکارانش در سال 2005 در ترکیه بر روی چندشکلی ژن GSTM1 در افراد سیگاری با سرطان معده بررسی کرده ­اند، ژنوتیپ نول GSTM1 ارتباط با پیشرفت سرطان معده دارد .(Tamer et al., 2005)
- براساس یک مطالعه که توسط Piacentini و همکارانش در سال 2012 در ایتالیا بر روی چندشکلی ژنتیکی GSTM1 با آسم در بیماران بزرگسال صورت گرفت هیچ ارتباط معناداری بین این پلی­مورفیسم و بیماری آسم در افراد بزرگسال مشاهده نشده است .(Piacentini et al., 2012)