۲-۲-۴-۲ تجهیز منابع پولی در نظام بانکی ایران
تجهیز منابع پولی در ایران با توجه به قوانین بانکداری اسلامی به دو صورت انجام میگیرد:
- از طریق منابع مالکانه: منابع مالکانه شامل سرمایهها، ذخایر و اندوختهها، سپرده های قرضالحسنه جاری و پسانداز و سایر ماندههای بستانکاری توزیع شده مشتریان نزد شعب است که در حکم شپردههای قرضالحسنه است، و چون طبق موازن شرعی قرض گیرنده مالک قرض می شود، لذا با مالک شدن این منابع به وسیله بانک، رابطه مؤسسه و سپردهگذاران قرضالحسنه و سپرده های مشابه، رابطه داین و مدیون است.
بانک می تواند این منابع را در فعالیتهای اقتصادی بهکار گیرد و کسب سود نماید ولی مجاز نیست مبلغی از بازده مربوطه را تحت هر عنوان به قرضدهندگان ذیربط بپردازد( به غیر از جوائز که اعطای آن مستقل از سود حاصل از این منابع بوده و به قید قرعه به عدهای تعلق میگیرد).
- از طریق منابع وکالتی: منابع وکالتی شامل سپرده های سرمایه گذاری مدتدار(کوتاهمدت و بلندمدت) مشتریان بانک است که بانک در مصرف آن منابع، با وکالت از طرف سپردهگذاران، اقدام به سرمایه گذاری و فعالیتهای انتفاعی و اقتصادی می نماید(هدایتی، ۱۳۸۳).
در این شکل از قبول سپرده، بین بانک و سپردهگذار رابطه داین و مدیون وجود ندارد و پرداخت مبلغ اضافه روی اصل سپرده به سپردهگذار ربا محسوب نمی شود، بانک این قبیل سپرده ها را در معاملات موضوع قانون عملیات بانکی بدون ربا به جای موکل و در شکل سرمایه ملکی موکل بهکار گرفته و سود حاصل از این عملیات را نیز پس از کسر کارمزد یا حقالوکاله، بین سپردهگذاران به نسبت مبلغ و مدت تقسیم می نماید(بهمند و بهمنی، ۱۳۸۳).
۲-۲-۴-۳ تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین
در بانکداری نوین( علاوه بر انجام فعالیتهای واسطهگری) عملیات تجهیز منابع مالی از طریق فعالیتهای ذیل انجام میگردد:
۲-۲-۴-۳-۱ تجهیز منابع مالی از طریق بانکداری بین المللی و چند ملیتی
شاید بارزترین پدیده بانکداری در سدهی بیستم، جهانی شدن باشد. بانکها مانند سایر سازمانها در سطح جهانی دادوستد میکنند و در کشورهای خارجی سرمایه گذاری مینمایند.
بانکها برای کسب مزیت رقابتی ناگزیرند در سطح بین الملل حضور داشته باشند و خدمات ارائه نمایند. بانکهای بین المللی دارای شعبات و واحدهای فرعی در کشورهای خارجی هستند و فعالیت اصلی آنها بر پایه داد و ستد بر حسب واحدهای پولی متفاوت( به غیر پول رایج کشور) قرار دارد.
بانکهای بین المللی به خدماتی نظیر نقل و انتقال پول به سراسر دنیا، ارائه خدماتی در زمینه ارزی برای مسافران بین المللی و استفاده از کارتهای اعتباری در کشورهای خارجی میپردازند و از این طریق وجوه زیادی را جذب مینمایند. به طور کلی بانکداری بین المللی یکی از مهمترین راههای تجهیز منابع مالی برای بانکها و مؤسسات مالی است(زریباف،۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۲ تجهیز منابع مالی از طریق فعالیتهای مالی ترکیبی یا متنوع(مجتمعهای مالی)
بانکها و مؤسسات مالی همانند همه سازمان های سودآور ممکن است به عنوان بخشی از استراتژی کلی خود برای بهدست اوردن حداکثر سود و افزوده سهامداران، به سمت سایر فعالیتهای غیر بانکی سوق پیدا کند. بانکها با خرید سازمان های کارگزاری مانند شرکتهای بیمه و بنگاههای معاملات ملکی بخشی از مجتمعهای مالی خواهند شد، بدین ترتیب بانکها در بازارهای غیر رسمی نیز فعالیت خواهند کرد و منابع عمدهای را بهطرف خود جذب خواهند نمود(هفرنان، ۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۳ تجهیز منابع مالی از طریق خدمات مالی غیر بانکی
بانکها فقط به دادن وام و گرفتن سپرده اکتفا نمیکنند، آنها در زمینه امور مالی خدمات زیادی را به مشتریان ارائه مینمایند.
برخی از خذمات ارائه شده توسط بانکها در زیر امده است.
کارگزاری، بیمه، صندوق بازنشستگی، مدیریت دارایی ها، امور ساختمان و خدمات ایمنی برای هر واحد متقاضی. بانکها به دو دلیل خدمات مالی غیر بانکی ارائه میکنند:
-
- با توجه به قدرت نقدینگی، بانکها می توانند هزینه های تأمین مالی را برای مشتریان کاهش دهند و مشتری می توانند مجموعه ای از خدمات را با قیمت ارزان درخواست نماید و این یک مزیت رقابتی برای بانکها است.
- با توجه به اینکه مشتری یک سبد است خدمات مالی را از بانک میخرد، می تواند راحتتر درباره کیفیت خدمات قضاوت نماید و در نهایت وجوه بیشتری جذب بانکها میگردد(هفرنان، ۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۴ تجهیز منابع مالی از طریق ارائه خدمات خرد و کلان بهوسیله بانکها
خدمات در سطح خرد به تعدادی از مشتریان خردهپا و به کسانی که به خدمات تجاری کوچک و خدمات بانکی مشخص نیاز دارند ارائه می شود و خدمات درسطح کلان به تعداد زیادی از مشتریان مانند شرکتهای بزرگ و سازمان های دولتی ارائه میگردد. بانکها با ارائه خدمات خرد، خود را به منابعی تجهیز میکنند که این امکان خواب و ماندگاری آن در مؤسسه زیاد است. تجهیز منابع از طریق سپرده های کلان نیز موجب افزایش نقدینگی مؤسسه میگردد.
۲-۲-۴-۳-۵ تجهیز منابع مالی از طریق بانکداری جامع
مسئولیت این بانکها، تهیه و تأمین اکثر یا تمام خدمات مالی تحت ساختار بانکی متحد، یکپارچه و بزرگ میباشد که شامل فعالیتهای زیر است:
-
- واسطهگری
-
- مبادله ابزارهای مالی، ارز و مشتقات آن
-
- پذیرهنویسی وامها و اوراق بهادار جدید
-
- کارگزاری سهام
-
- ارائه خدمات مشاورهای به مؤسسات بزرگ، شامل توصیه های ادغام و خرید شرکتها
-
- مدیریت بیمه
-
- بیمه
- نگهداری اوراق و دارایی های مؤسسات غیرمالی در سبد بانک(زریباف، ۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۶ تجهیز منابع مالی از طریق ابزارهای مالی خارج از ترازنامه و تبدیل ابزارهای مالی به اوراق بهادار
ابزارهای غیر ترازنامهای تهعدات یا قراردادهای اقتضایی هستند که برای بانک ایجاد درآمد میکنند، ولی در ترازنامه سنتی به صورت دارایی یا بدهی دیده نمیشوند. دامنه آنها می تواند از اعتبار اسنادی(ضمانت نامه هایی که برای اوراق تجاری داده می شود) تا اوراق بهادار مشتقی باشد.
[جمعه 1401-09-25] [ 01:11:00 ق.ظ ]
|