• تسهیلات و خدمات حمل و نقل؛

• تأسیسات زیربنایی دیگر؛

• عناصر موسساتی (اینسکیپ،۱۹۹۱،ص۳۹).

گان در سال ۱۹۹۸ ساختار گردشگری را به مفهوم اقتصادی عرضه و تقاضا تعریف نموده است. وی تقاضا را معادل جمعیت می داند و معتقد است که عرضه شامل چهار جزء حمل و نقل، جاذبه ها، خدمات و اطلاعات و تبلیغات است.
ملاحظه می شود که گان علاوه بر عناصر تشکیل دهنده مقاصد توریستی، عنصر جمعیتی با عنوان “تقاضا” را در این سیستم معرفی نموده است. به نظر می رسد اهمیت این عنصر از آن جهت باشد که تمامی عناصر مقاصد توریستی باید متناسب با نوع گردشگران، میزان رضایت و توان مالی آنها باشند. البته با توجه به موضوع این مطالعه عناصر مربوط به سیاستگذاری ها و ساختار ها علیرغم اهمیت بالایشان مورد بررسی قرار نمی گیرند.
۲-۱۲-۱ جاذبه های گردشگری:
جاذبه های گردشگری ، به عنوا ن هسته اصلی مقاصد گردشگری و سرمایه اولیه این صنعت نقش بسیار اساسی در برنامه ریزی و توسعه گردگری دارند و از این رو مطالعه و بررسی جاذبه های گردشگری از مبانی و اصول برنامه ریزی صنعت گردشگری محسوب می شوند. در یک بررسی اولیه جاذبه های گردشگری را می توان به سه بخش عمده تقسیم بندی کرد:

• جاذبه های تاریخی^[۴۹]

• جاذبه های طبیعی^[۵۰]

• جاذبه های انسان ساخت^[۵۱](حیدری چیانه،۱۳۸۷،ص۴۵).

بنابر این اولین قدم در هر نوع برنامه ریزی برای مقصدهای گردشگری شناخت پتانسیل ها و جاذبه های آن و فهرست برداری از آنهاست. مهمترین جاذبه های انسان ساخت( فرهنگی) عبارتند از سایت های باستانی، تاریخی و فرهنگی، الگوهای متفاوت فرهنگی ، هنرها و صنایع دستی ، فعالیت های جالب اقتصادی، نواحی شهری جالب، فستیوال ها، موزه ها و دیگر تسهیلات فرهنگی. مهمترین جاذبه های طبیعی عباتند از: آب و هوا ،مناطق زیبا و تماشایی، نواحی دریایی و سواحل، گیاهان، جانوران، اشکال خاص محیطی ، پارک ها و نواحی قابل حفاظت، گردشگری درمانی(اینسکیپ،۱۹۹۱،ص۷۷).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در تقسیم بندی جاذبه های گردشگری می توان از عامل مهم دیگری نام برد به نام «ملموس بودن»^[۵۲]. از این نظر جاذبه های گردشگری به دو دسته کلی تقسیم می شوند: ملموس ، مانند جاذبه های طبیعی ، موزه ها و استادیوم های ورزشی و غیر ملموس مانند آداب و رسوم و سنن، موسیقی و حتی گویش های محلی که برای مردم شناسان بسیار جذاب اند. در ذیل مهمترین جاذبه های گردشگری ا به اختصار معرفی می شوند:
۱- جاذبه های تاریخی: این جاذبه ها شامل مکان های تاریخی و فرهنگی ای می شود که از نظر میراث فرهنگی اهمیت بسیاری دارند و به همین دلیل از نظر گردشگران بسیار جذاب و دیدنی اند. مهم ترین این جاذبه ها عبارتند از: اماکن مذهبی و دینی مانند مساجد،کلیساها و مساجد، اماکن باستانی و تاریخی که قدمت تاریخی و ارزش فرهنگی زیادی دارند مانند عجایب هفت گانه جهان، بناهای تاریخی-نظامی مانند قلعه ها، باروها و برجهای نظامی و سایر بناهای تاریخی و مهم مانند مقبره ها و زیارتگاه ها ،کاروانسراها، حمام ها، بازارها، عمارت ها ، کاخ ها و پل ها و تپه های تاریخی.
۲- جاذبه های فرهنگی: این نوع جاذبه های گردشگری را می توان هم از نوع ملموس و هم غیر ملموس به شرح زیر معرفی کرد: کارگاه های صنایع دستی و محصولات هنری ، مراکز فرهنگی و هنری، جشنواره ها و فستیوال های فرهنگی و هنری، آیینهای فولکلوریک،آداب، سنن و گویش های محلی، موسیقی، رقص و کنسرت، تأتر و سینما و لباس ها و غذاهای محلی.
۳-جاذبه های طبیعی: جاذبه های طبیعی مبتنی اند بر جذابیت های محیط های طبیعی و تنوع بسیار زیادی دارند که مهم ترین آنها عبارتند از : آب و هوا، شرایط اقلیمی ، سواحل دریاها و اقیانوس ها، دریاچه ها و رودخانه ها، جنگل ها و مناطق حفاظت شده ی جنگلی، مناطق کوهستانی و ارتفاعات ، آبشارها، غارها، بیابان ها و مناطق کویری، جزایر، چشم اندازهای طبیعی، پوشش گیاهی و زندگی جانوری، پارک های ملی ، باغ های دریایی، باغ های جانورشناسی، باغ های گیاه شناسی، پارک های تفریحی، شکار ، پیاده روی،کوه نوردی، ورزش های آبی مانند اسکی روی آب، قایق سواری، موج سواری و غواصی و ورزش های زمستانی مانند اسکی. در میان عوامل طبیعی، آب و هوا و شرایط اقلیمی مهم ترین عامل در میزان رونق صنعت گردشگری در مقاصد گردشگری محسوب می شود و به همین دلیل برخی از مقاصد و فعالیت های مربوط به صنعت گردشگری به صورت فصلی یعنی تابستانی و زمستانی تبدیل می شوند. از این رو آگاهی از شرایط اقلیمی برای برنامه ریزی و توسعه ی این مقاصد اهمیت عمده ای دارد. برای گردشگری مقاصد تابستانی عوامل مهم عبارتند از: دوره ی درجه حرارت مناسب در فصل تابستان، مدت آفتابی بودن روزها، درجه حرارت آب دریا، رطوبت نسبی و پوشش گیاهی، ناهمواریها و ذخیره آب و میران باتلاقی بودن زمین(حیدری چیانه،۱۳۸۷،ص۴۶).
۲-۱۲-۲ خدمات اقامتی گردشگران^[۵۳]:
همانگونه که وجود یک سرپناه برای هر انسانی نیاز اولیه به شمار می رود وجود واحدهای اقامتی برای گردشگران نیز یک ضرورت است. از طرف دیگر به همان نسبت که واحدهای مسکونی انسان ها متناسب با سطح درآمد، فرهنگ ، شرایط محیطی ، انتظارات افراد و … متفاوت است ، واحدهای اقامتی گردشگران نیز متناسب با شرایط مالی ، سطح سواد و انتظارات آنها اشکال و ابعاد مختلفی دارد.
خدمات اقامتی، اصطلاحی است برای تهیه تسهیلات خواب و استراحت با محوریت تجاری که در صنعت گردشگری و مهمان یاری به کار می رود. بسیاری ار نویسندگان بر این موضوع تاکید دارند که خدمات اسکان و پذیرایی در صنعت گردشگری یکی از پیچیده ترین و پویاترین بخشهای این صنعت است(کاظمی،۱۳۸۵،ص۷۵).
معمولأ میهمان داری، دو واژه هتل و رستوران(سالن غذا خوری) را تداعی می کند. امروزه صنعت میهمان داری (که گاهی آن را تهیه اقامتگاه یا صنعت هتل داری می نامند) و صنعت تامین غذا و نوشابه(که گاهی آن را صنعت تدارک غذا می نامند) شامل مجموعه ی تشکیلات و تسهیلاتی می شوند که یکی از بخش های بسیار پویای صنعت جهانگردی و مسافرت جهانی محسوب می شوند. مسافر به هر کجا که برود نیاز به محلی برای خواب ، استراحت و غذا دارد. میهمان پذیرها شامل مجموعه ای از تشکیلات خوابگاهی می شوند که امکان دارد به صورت استراحتگاه های بسیار مجلل یا حتی تنها محدود به یک تختخواب معمولی و صبحانه ی ساده شوند. میزان تسهیلات و تشکیلات میهمان پذیرها ، بازتابی از نیازها و سلیقه های مختلف مسافران و پویایی این بازار است. در سراسر دنیا با رشد صنعت جهانگردی در سطح داخلی و خارجی، تعداد اتاق های هتل ها با سرعتی روز افزون افزایش یافته است؛ در ضمن با رونق این صنعت صنعت تهیه ی غذا و تامین نوشابه نیز گسترش یافته است(چاک.وای.گی،۱۳۸۲،ص۹۴).
شکل۶-۲ نمایانگر نقش مرکزی امکانات اقامتی در جهانگردی می باشد. جهانگردها از مبدأ اولیه خویش که حال می تواند وطنشان باشد یا نباشد ، توسط وسایل مختلف حمل و نقل وارد می شوند. در این حالت عرضه امکانات اقامتی و پذیرایی هسته اصلی و مرکزی فعالیت های آنها را تشکیل می دهد .دیدار از جاذبه های محلی یا استفاده از فروشگاه ها و رستوران های محلی می تواند انتخاب یک جهانگرد را تشکیل دهد اما جهانگردی یا جهانگرد تجاری ممکن است با عاملین مسافرتی و گردانندگان تورها جهت رزرواسیون امکانات اقامتی و دیگر خدمات سروکار داشته باشند(کوپر و همکاران،۱۳۸۰،ص۲۸۴).
شکل ۲-۶ - نقش امکانات اقامتی در محصولات جهانگردی
(همان،ص۲۸۵).
۲-۱۲-۳ حمل و نقل:
صنعت گردشگری حاصل مسافرت و اقامت مردم در خارج از مناطق بومی خود می باشد. توسعه حمل و نقل در بخش دولتی و خصوصی تاثیر عمده ای بر رشد و هدایت صنعت گردشگری داشته است. فراهم بودن امکانات حمل و نقل مناسب، مطمئن ،راحت و سریع و ارزان ، پیش شرط توسعه گردشگری جمعی است. زیرا گردشگران در تصمیمات خود دو عامل هزینه و زمان را مدنظر دارند و برای دسترسی به مقاصد گردشگری انتخاب نوع سیستم حمل و نقل و یا فراهم بودن یک سیستم مناسب بر این دو عامل تاثیر می گذارد. به همین دلیل در پنجاه سال گذشته سفرهای هوایی رونق بیشتری یافته زیرا در سفرهای طولانی استفاده از هواپیما از نظر زمان و همچنین هزینه مقرون به صرفه تر می باشد( رنجبریان و زاهدی،۱۳۸۸،ص۸۸).
حمل و نقل با اجزای مختلف تشکیل دهنده اش در تمام ابعاد زندگی انسان اهمیت حیاتی دارد. اگر سکونت، اشتغال و تفریح را به عنوان سه بعد کلی زندگی انسانی بپذیریم ، حمل و نقل نقش ارتباط دهنده آنها به همدیگر را دارد. خیستی^[۵۴] و لال^[۵۵] معتقدند که امکانات فیزیکی نظام حمل و نقل از چهار بخش اصلی شامل پیوندها ، وسایل نقلیه ، پایانه ها و مدیریت و نیروی انسانی تشکیل می شود(دهستانی،۱۳۸۳،ص ۳۷).
فرودگاه ها ، پایانه های مسافربری ، ایستگاه های قطار و بنادر دریایی مهمترین دروازه های حمل و نقلی هستند که کیفیت و کارایی آنها می تواند نقش موثری در جذب گردشگران به یک سرزمین یا منطقه گردشگری داشته باشد. روشن ترین روش تحلیل حمل و نقل همان شکل انجام آن می باشد. چهار روش عمده مسافرت وجود دارد:
جاده ای،راه آهن،آبی و هوایی.
انتخاب شکل حمل و نقل توسط مسافر تا حدود بسیار زیادی مربوط به هدف از سفر می گردد. به طور کلی عوامل زیر بر انتخاب شکل حمل و نقل توسط مسافرین تاثیرگذارند:

• عوامل فاصله و زمان؛

• راحتی؛

• ایمنی؛

• قیمت خدمات ارائه شده؛

• وضعیت جغرافیایی و انزواگرایی؛

• میزان خدمات عرضه شده؛

• سطح رقابت بین خدمات؛

اهمیت نسبی این تاثیرات عمده بر انتخاب مسافر در نزد افراد مختلف متفاوت است (کوپر و همکاران،۱۳۸۰،ص۳۱۱).
در هر سیستم حمل و نقل چهار عنصر عمده و اصلی دخیل می باشند.

• راه؛

• پایانه؛

• واحد حمل و نقل کننده؛

• قدرت و نیروی محرکه؛