• هوش بازار متمرکز بر اطلاعات مربوط به مشتریان، تامین کنندگان، خریداران و توزیع کنندگان می باشد. از طریق پرسشهای ۱ تا ۵ مورد سنجش واقع شده اند.

• هوش رقبا: شامل سیاستهای قیمت گذاری، محصولات جانشین و سیاستهای توسعه رقبا می باشد. از طریق سوالات ۶ تا ۱۰ مورد سنجش واقع شده اند.

• هوش تکنولوژیکی مربوط به تحقیقات پایه و کاربردی، فرآیندها و هنجارها و حق اختراع و نمایشگاههای تجاری می باشد. از طریق سوالات ۱۱ تا ۱۵ مورد سنجش واقع شده اند.

مدیریت دانش: گولد و همکارانش (۲۰۰۱) به بررسی مسائل مدیریت دانش از دیدگاه قابلیت های سازمانی پرداخته اند. در این دیدگاه، تکنولوژی، ساختار و فرهنگ به عنوان زیرساختارهای مدیریت دانش معرفی شده اند. همچنین آنها مدیریت دانش را فرایند کسب دانش، تسهیم دانش، به کاربردن و حفاظت از دانش تعریف کرده اند.
برای سنجش مدیریت دانش در این پژوهش نیز از ۳ سنجه کسب دانش، تفسیر دانش و به کاربردن دانش استفاده شده است (گولد و همکاران، ۲۰۰۱ ). برای سنجش کسب دانش سوالات ۱۶ تا ۲۰، تفسیر دانش سوالات ۲۱ تا ۲۴، به کارگیری دانش سوالات ۲۵ تا ۲۹ به کار گرفته شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

یادگیری سازمانی: تعاریف گوناگونی از سوی صاحبنظران برای یادگیری سازمانی در منابع مختلف مطرح شده است که در این پژوهش یادگیری سازمانی چنین تعریف می شود: یادگیری سازمانی فرآیندی است که سازمان دانش و بینش جدیدی از تجربیات عمومی افراد در سازمان را توسعه می دهد که بر روی رفتار تاثیر بالقوه ای دارد و قابلیت های شرکت را بهبود می بخشد(اسلاتر و نارور^[۲۱]، ۱۹۹۵(.
برای سنجش یادگیری سازمانی از ۴ تا بعد تعهد مدیریتی، دیدگاه سیستمی، فضای باز و آزمایشگری و انتقال و یکپارچه سازی دانش معرفی شده است(گومز و همکاران، ۲۰۰۵). بعد تعهد مدیریتی از طریق سوالات ۳۰ تا ۳۴، دیدگاه سیستمی سوالات ۳۵ تا ۳۷، فضای باز و آزمایشگری سوالات ۳۸ تا ۴۲ و انتقال و یکپارچه سازی دانش سوالات ۴۳ تا ۴۵ مورد سنجش واقع شده اند.
نوآوری سازمانی: نوآوری شرط بقای سازمانها در قرن ۲۱ می باشد. دانش به عنوان اساس رقابت مطرح شده است و درکنار دانش، نوآوری نیز به عنوان مهمترین عامل جهت بقای شرکتها، شناخته شده است. در ادبیات مرتبط با نوآوری، دانش به عنوان یکی از مهمترین اجزای فرایند خلق نوآوری مطرح گردیده است(واکارو و همکاران^[۲۲] ۲۰۱۰، جیانگ^[۲۳] و لی^[۲۴] ۲۰۰۹). همچنین تلاطمات شدید محیطی، تغییرات فناوری و عدم اطمینان های محیطی سازمانها را مجبور به پذیرش نوآوری به عنوان بخشی اصلی از استراتژی آنها کرده است(خیمنز و همکاران، ۲۰۰۸). دامانپور^[۲۵]، ۱۹۹۱ نوآوری را به عنوان یک محصول یا خدمت جدید، تکنولوژی تولید جدید، ساختار جدید، سیستم مدیریتی جدید یا طرح جدید و یا برنامه های مرتبط با اعضای سازمان تعریف می کند. در این پژوهش برای نوآوری سازمانی ۲ مولفه نوآوری در فرایند، نوآوری در محصول یا خدمت معرفی شده است. جهت سنجش نوآوری محصول سوالات ۴۶ تا ۴۸ و برای نوآوری فرایند سوالات ۴۹ تا ۵۱ طراحی شده اند.
عملکرد سازمانی: ارزیابی عملکرد کسب و کار یکی از مهمترین دستور کارهای مدیریت است. زیرا کلید دستیابی به بهبود مستمر در توانایی ارزیابی و سنجش مداوم عملکرد سازمانها است. بسیاری از سازمانها نیز اهمیت ارزیابی مستمر عملکرد را درک کرده اند و سیستمهای ارزیابی عملکرد متنوعی در سازمان به کار می برند(فرناندز و همکاران^[۲۶]،۲۰۰۶). سنجش عملکرد سازمانی را به دو دسته می توان تقسیم کرد:۱٫ عملکرد مالی ۲٫ عملکرد غیر مالی. در این پژوهش برآنیم تا برای سنجش عملکرد سازمانی از کارت امتیازی متوازن^[۲۷] استفاده کنیم. کارت امتیازی متوازن در مقایسه با سیستم ارزیابی سنتی که فقط شامل معیارهای مالی بود، به گونه ای طراحی شده است که ابعاد دیگری همچون بعد مشتری، بعد یادگیری و رشد و بعد فرآیندهای داخلی را نیز در نظر می گیرد(کاپلان و نورتون، ۱۹۹۲). جهت سنجش عملکرد سازمانی سوالات ۵۲ تا ۵۶ برای بعد مالی، سوالات ۵۷ تا ۶۱ برای بعد مشتری، سوالات ۶۲ تا ۶۴ برای بعد فرایند داخلی و برای بعد یادگیری و رشد سوالات ۶۵ تا ۶۸ طراحی شده اند.

محدودیت‌های پژوهش

هر پژوهشی با یکسری محدودیتهایی مواجه می شود. در این پژوهش عمده ترین محدودیت سنجش متغیرهای پژوهش بر اساس نگرشهای فردی می باشد. سنجش متغیر عملکرد سازمانی از طریق پرسشنامه نیز یکی دیگر از محدودیتهای پژوهش می باشد. یکی دیگر از محدودیتها غیر فعال بودن برخی از شرکتها در شهرک صنعتی سرمایه گذاری خارجی تبریز بود.

ساختار پژوهش

شکل ۱-۳: ساختار پژوهش
منبع: کلیات پژوهش

• در فصل اول به مرور کلیات پژوهش اعم از موضوع پژوهش، بیان مساله، ضرورت و اهمیت پژوهش،اهداف، فرضیات و سوالات پژوهش، دامنه پژوهش و خلاصه روش پژوهش پرداخته شده است.

• فصل دوم به بررسی ادبیات پژوهش( پیشینه نظری و تجربی) موضوع پرداخته است.

• در فصل سوم روش شناسی پژوهش اعم از روش پژوهش، نحوه گردآوری داده ها، جامعه و نمونه آماری، نحوه تجزیه و تحلیل داده ها و … پرداخته شده است.

• فصل چهارم به تجزیه و تحلیل داده ها و تدوین مدل معادلات ساختاری اختصاص یافته است.

• نهایتا در فصل پنجم به بررسی یافته های پژوهش و مقایسه نتایج با یافته های پژوهش های دیگر، محدودیتهای پژوهش، پیشنهادهای کاربردی به مدیران و سایر محققان پرداخته شده است.

فصل دوم: پیشینه‌ پژوهش

فصل دوم
پیشینه‌ پژوهش

مقدمه

مطالب این فصل به ۷ بخش اصلی تقسیم شده است. در بخش اول به موضوع هوش رقابتی پرداخته شده که شامل تعاریف هوش رقابتی، فرایند هوش رقابتی، انواع هوش رقابتی، اهداف و مزایای هوش رقابتی، تفاوت هوش رقابتی با سایر هوش ها و…. می باشد. بخش دوم شامل مطالبی پیرامون موضوع مدیریت دانش اعم از تعاریف دانش و مدیریت دانش، مدلهای مدیریت دانش، فرایند مدیریت دانش، مزایای مدیریت دانش، عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش و ….. می باشد. در بخش سوم به موضوعات یادگیری سازمانی شامل تعاریف یادگیری و یادگیری سازمانی، انواع یادگیری، سطوح یادگیری و انواع قابلیت‌های یادگیری سازمانی پرداخته شده است. بخش چهارم مربوط به مسائل نوآوری سازمانی میشود که دراین بخش تعاریف نوآوری، انواع نوآوری، رویکردهای نوآوری و فرایند نوآوری مورد بحث واقع شده است. در بخش پنجم به عملکرد سازمانی، کارت امتیازی متوازن و وجوه آن پرداخته شده است.در بخش ششم به تعاریف شرکتهای کوچک و متوسط و اهمیت آنها و در بخش هفتم به پیشینه تجربی و تدوین فرضیات پژوهش پرداخته شده است.

هوش رقابتی

توسعه تکنولوژی و رشد تجارت جهانی، امروزه به این معنی است که محیط تجاری به سرعت و دائم در حال تغییر است. مدیران بیش از این نمی توانند برای تصمیم گیری های راهبردی به اشراق شهود تکیه کنند. در بیشتر کارها نتیجه یک تصمیم نادرست غیر قابل چشم پوشی است. شرکتها برای ارائه ارزشی بالاتر و تامین رضایت مشتریان در هر زمینه ای، به اطلاعات نیازمند. آنها باید اطلاعات بسیار زیادی از شرکتهای رقیب و سایر نیروها و عواملی که در بازار فعال هستند، داشته باشند. بنابر این ردیابی، درک و واکنش به رقبا به عنوان یک جنبه ویژه از فعالیتهای بازاریابی مطرح بوده و لازم است که شرکتها یک برنامه اثربخشی به نام هوشمندی رقابتی را به اجرا درآورند(بیک زاد و اسکندری، ۱۳۸۸).
هوش رقابتی به عنوان یک ابزار استراتژیک کسب و کار به منظور افزایش قدرت رقابت پذیری شرکتها شناخته شده است (مونتگومری و اوربان^[۲۸]، ۱۹۷۰؛ پیرس^[۲۹]، ۱۹۷۱؛ پورتر^[۳۰]، ۱۹۸۰). شرکتها باید بطور فزاینده آگاهی خود را از محیط رقابتی خود افزایش دهند. هوش رقابتی فراهم کننده اطلاعاتی درباره رقبا، استراتژی بازاریابی، اهداف، فعالیتهای پژوهشی، نقاط ضعف و قوت و اطلاعات دیگری درباره آنها میباشد. تجزیه و تحلیل چنین اطلاعاتی به سازمان در درک موقعیتش نسبت به رقبای عمده در محیط رقابتی جهانی کمک میکند. در واقع هوش رقابتی بعنوان یک روند حمایتی از تصمیمات استراتژیک و تاکتیکی در نظر گرفته می شود. برای حمایت از هوش رقابتی، سازمانها به سیستمها و فرآیندهای جمع آوری و تجزیه وتحلیل اطلاعات به موقع و مورد اعتماد و مرتبط با رقبا و بازار نیاز دارند(کوب^[۳۱]،۲۰۰۳).

تعاریف هوش رقابتی

تعاریف متعددی از هوش رقابتی توسط محققان و صاحبنظران ارائه شده است. اما تعریفی که پذیرش جهانی داشته باشد، وجود ندارد. در زیر به برخی از تعاریف اشاره می شود:

• ویس^[۳۲]، (۲۰۰۲) هوش رقابتی را چنین تعریف می کند: هوش رقابتی شامل جمع آوری قانونی اطلاعات درباره رقبا و محیط کلی کسب و کار می باشد.

• هوش رقابتی، فرایند جمع آوری اطلاعات موثر از محیط رقابتی می باشد( هیس^[۳۳]، ۱۹۹۶).

• تاراف^[۳۴] و مولز^[۳۵]، (۲۰۰۶) هوش رقابتی را هر نوع فعالیت هدفدار در نظارت رقبا( بالقوه یا جاری) و جمع آوری هر نوع اطلاعات در زمینه منابع انسانی، فروش، بازاریابی، تحقیق و توسعه و استراتژی های عمومی را معرفی می کنند.

• کالوف^[۳۶] و رایت^[۳۷]، (۲۰۰۸) هوشمندی رقابتی را جمع آوری اطلاعات درباره رقبا، مشتریان، تامین کنندگان، تکنولوژی و محیط کسب و کار تعریف می کنند.

ولی تعاریف فوق دارای شکل خاصی است و فقط به یک مرحله از فرایند هوشمندی رقابتی( جمع آوری) تمرکز دارند و مراحل دیگر هوشمندی رقابتی مانند تجزیه و تحلیل و انتشار را نادیده می گیرند.

• هندریک^[۳۸]، هوش رقابتی را بعنوان ابزاری اخلاقی برای جمع آوری، تجزیه و تحلیل و انتشار اطلاعات دقیق، مرتبط، علمی، به موقع و هوشمندی قابل استفاده از محیط و رقبا معرفی می کند.

• پرسکات^[۳۹] هوش رقابتی را هم یک محصول و هم یک فرایند توصیف می کند. هوش رقابتی نه تنها یک محصول است، بلکه یک فرایند طراحی شده سازمانی جهت ایفای نقشهای کلیدی مانند آگاهی از فرصتها و تهدیدات، حمایت از تصمیم گیری، نظارت و ارزیابی رقبا و حمایت برنامه ریزی استراتژیک می باشد.

• طبق نظریه دانشکده مدیریت فرانسه، هوش رقابتی هنر و علم جمع آوری، پردازش و ذخیره سازی اطلاعات جهت دسترسی کارکنان تمام سطوح سازمان تا ضمن شکل دهی به آینده سازمان، از وضعیت موجود در برابر تهدیدات رقابتی حفاظت کند(رواچ و سانتی، ۲۰۰۱).

• هوش رقابتی تبدیل اطلاعات خام درباره محیط رقابت خارجی به هوشمندی به منظور حمایت از تصمیمات کسب و کار معرفی می شود( هاگس^[۴۰]، ۲۰۰۵).

• لیو و اپنهایم^[۴۱]، هوش رقابتی را فرایند نظارت بر محیط رقابتی به منظور کمک به تصمیم گیری آگاهانه در حوزه بازاریابی، تحقیق و توسعه و استراتژی های بلندمدت معرفی می کند.

با توجه به تعاریف فوق می توان چنین استنباط کرد که هوش رقابتی فعالیت قانونی و اخلاقی است و با جاسوسی صنعتی تفاوت دارد. ریچاردسون نیز بر این عقیده است که جاسوسی غیر قانونی و غیر اخلاقی است و با هوشمندی رقابتی که قانونی و اخلاقی است، متفاوت است. در این پژوهش هوش رقابتی چنین تعریف می شود: هوش رقابتی هنر و علم جمع آوری، پردازش و ذخیره سازی اطلاعات جهت دسترسی کارکنان تمام سطوح سازمان تا ضمن شکل دهی به آینده سازمان، از وضعیت موجود در برابر تهدیدات رقابتی حفاظت کند(رواچ و سانتی، ۲۰۰۱).

فرایند هوش رقابتی