بررسی های آماری بیانگر آن است که میزان نیاز جهان و کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به انرژی در سالهای پیش رو همواره افزایش یافته و رو به تزاید خواهد گذاشت و اهمیت نفت بعنوان یک منبع انرژی برای حداقل سی سال آینده ادامه خواهد یافت . از همین رو قدرتهای بزرگ که عمدتا کشورهای توسعه یافته و با مصرف انرژی بالا می باشند ، در صدد هستند که این جریان و انتقال ، در یک مسیر مطمئن و با ثبات و کمترین آسیبی ادامه یابد . امپریالیسم آمریکا نیز بعنوان بزرگترین مصرف کننده انرژی جهان ، دغدغه ی چگونگی تامین نفت و انرژی را در سرلوحه سیاست گذاری خود قرار داده است و به دو جهت در برقراری امنیت انرژی و تامین با ثبات نفت قدم بر می دارد ، نخست اینکه دارای بزرگترین اقتصاد جهان است و به تبع آن بالاترین سطح مصرف انرژی و نفت در این کشور اتفاق می افتد و دوم اینکه برای تسلط بر رقبای خود و اعمال هژمونی اقتصادی و سیاسی ، می بایست نبض بازار نفت و شریانهای اصلی تامین را در اختیار داشته باشد تا بتواند در اعمال سلطه بر رقبای خود فائق آید . لذا در همین زمینه بحث امنیت انرژی همپای امنیت ملی آمریکا و تامین منافع ملی این کشور با رویکرد تامین امنیت انرژی پایش و دنبال می گردد .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۸-۱) متغیرها
۱-۸-۱ ) متغیر مستقل
-فروش نفت و درآمدهای نفتی
- ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک نفت عراق
۲-۸-۱) متغیر وابسته
-بی ثباتی و بحران
-تضعیف حکوت مرکزی عراق
۹-۱) روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات
روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق بر اساس اسناد مکتوب ، کتاب های منتشر شده و به روش کتابخانه ای و اسنادی است و از گرد آوری از منابع گوناگون منجمله کتاب ، مجلات ، مقالات ، گزارش ها و روزنامه های خبری و سایتهای اینترنتی و اطلاعات آماری و نموداری با تکیه بر داده های تاریخی و قرائن و شواهد موجود ثبت شده ، استفاده گردیده است .
۱۰-۱ ) قلمرو تحقیق
قلمرو زمانی تحقیق از ایجاد شوک نفتی در دهه ۷۰ میلادی و تبیین سیاست های مداخله جویانه قدرتهای بزرگ در حوزه نفت و انرژی می باشد لیکن به لحاظ حساسیت موضوع از زمان اشغال عراق از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۵ بصورت برجسته تر دنبال خواهد شد .
قلمرو مکانی تحقیق شامل منطقه نفت خیز خاورمیانه با تمرکز بر کشور عراق بعنوان دومین کشور دارنده ذخایر عظیم نفت و گاز جهان می باشد .
۱۱-۱ ) سازماندهی تحقیق
سازمان دهی تحقیق در این پایان نامه به صورت زیر دنبال شده است .
۱-۱-۱۱) فصل اول
-شامل موارد یازده گانه تحقیق ( بیان مساله ، سئوال ، فرضیه ، متغیرها ، اهداف تحقیق ، روش تحقیق ، و روش جمع آوری اطلاعات ، قلمرو تحقیق ، موضوع تحقیق ، و سازماندهی تحقیق و ……) می باشد .
۲-۱۱-۱) فصل دوم
-این فصل شامل مباحث نظری و بحث های مربوط به حوزه اقتصاد سیاسی نفت و انرژی در منطقه خاورمیانه و کشور عراق است و بر تاثیر گذاری این کالای تجاری سیاسی شده ، بر روابط بین الملل و کشورهای دارای ذخایر نفت و همچنین مصرف کنندگان نفت اشاره خواهد شد و همچنین بر رویکرد قدرت های بزرگ و آمریکا در قبال این منطقه بعنوان قطب انرژی جهان پرداخته خواهد شد .
۳-۱۱-۱) فصل سوم
-دراین فصل ضمن آشنایی با نحوه شکل گیری و توسعه تحرکات گروه افراط گرای داعش در عراق که همخوان با سیاست های ایالات متحده آمریکا در سلطه بر منابع نفتی منطقه میباشد ، پتانسیل های بالقوه موجود در راستای سیاست تضعیف و تجزیه عراق مورد نقد و واکاوی قرار می گیرد و تاثیرات متقابل بحران ها و نا آرامی های اخیر عراق بر تولید نفت و امنیت انرژی و نقش گروه تروریستی داعش در تحقق سیاست های پیش بینی شده برای عراق ، بررسی می گردد .
۴-۱۱-۱) فصل چهارم
-این فصل شامل مباحثی در ارتباط با ژئوپلیتیک و ژئواکونومی نفت عراق و شناخت تاریخی و وضعیت سرزمینی ، فرهنگی ، قومی و اجتماعی کشور عراق است و در آن به نقش آمریکا در تحولات جاری عراق و زمینه های بالقوه برای اقدامات جدایی طلبانه و تروریستی در این کشور پراخته می شود و با بررسی متغیرهای مستقل و وابسته و سنجش تحلیلی متغیرها و عملکرد آنها در وضعیت موجود کشور عراق ، و با تجزیه و تحلیل داده ها ، به جمع بندی و نیجه گیری نهایی رسیده و تحقیق را به پایان خواهیم برد .
فهرست منابع فصل اول
حافظ نیا ، محمدرضا . (۱۳۸۵) . تعریفی نو از ژئو پلیتیک . فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ، شماره ۵۸و ۵۹ پاییز و زمستان .مقاله شماره ۴۸۸ .ص ۷۱-۸۷ .
حافظ نیا ، محمدرضا . (۱۳۸۵) . اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک . مشهد .انتشارات پاپلی
عزتی،عزت اله و هادی ویسی . (۱۳۸۵) . تحلیل ژئوپلیتیک و ژئو اکونومی . تهران .انتشارات سمت
میر حیدری، دره ، (۱۳۶۹) . تحلیل رفتار بین المللی بر اساس یک مدل ژئو پلیتیکی. اطلاعات سیاسی اقتصادی .سال پنجم شماره ۴۱-۴۲ . بهمن و اسفند .
Gary , C.S. (1999).Modern Strategy . Oxford: Oxford University Press.
Plano,J.C & Alton , R. (1988). The International Relation Dictionary. California: Longman.
فصل دوم
مبانی نظری پژوهش
مقدمه
سالیان متمادی است که منطقه خاورمیانه و خلیج فارس و کشورهای این منطقه و منجمله عراق ، نقطه هدف طراحان سیاست خارجی آمریکا قرار گرفته و ایالات متحده آمریکا برای تسلط بر منابع نفت و گاز آن تلاش می نماید . مایکل کلر^[۲] در کتاب ” جنگ بر سر منابع ” این گونه بیان می کند “هدف از کنترل نفت عراق تسلط بر منابع آن به عنوان یک اهرم قدرت است نه یک منبع سوخت و در واقع تسلط بر خلیج فارس و عراق و نفت و منابع انرژی این کشور به معنای اعمال کنترل بر قدرتهای اقتصادی منطقه ای ، اروپا ، چین و ژاپن است “.
رقابت بر سر ذخایر نفت برای کشورهای قدرتمند و توسعه یافته که وابستگی شدیدی به تامین انرژی دارند از جمله مسائلی است که در تحولات آینده جهان نقش موثری را ایفا خواهد نمود و همین مساله باعث شده که کشور عراق به عنوان دومین کشور دارنده ذخایر عظیم نفت و گاز نقشی کلیدی در ژئوپلیتیک آینده جهان داشته باشد . چنانکه جفری کمپ^[۳] اندیشمند آمریکایی معتقد است که منطقه خلیج فارس در کنار دریای خزر دو منطقه تامین کننده انرژی جهان در سده بیست و یکم خواهند بود و از این منطقه بعنوان بیضی استراتژیک انرژی یاد می کند . (کمپ،۱۹۹۷)
حادثه ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ به نوعی باعث تغییر در نظام بین الملل و نوع و شکل روابط و حتی مفاهیم اساسی آن شد و آمریکا با خلق دشمن جدیدی بنام تروریسم و افراط گرایی مذهبی ، زمینه را برای حضور گسترده نظامی در خلیج فارس فراهم کرد اما به نظر می رسد منابع غنی نفت عراق هم جزو اهداف از پیش تعیین شده و پشت پرده آمریکا در تصرف و حمله به عراق بوده است . در حقیقت وقایع ۱۱ سپتامبر این موقعیت تاریخی را برای آمریکا فراهم آورد که الگو های قدرت را بعد از سپری شدن جنگ سرد و سقوط و فروپاشی شوروی ، بنام خود مشروعیت بخشیده و اهداف سیاست خارجی توسعه طلبانه خود را در بطن نظم نوین جهانی عملیاتی سازد و در قالبی متفاوت و در راستای تامین منافع ملی در نظام بین الملل دنبال نماید . (حسین دهشیار،۱۳۸۲:۴۱)
بدون تردید این واقعه به ظهور قدرت برتر و رویکرد نوین قدرت در نظام بین الملل و جهان شد ونظام تک قطبی وهژمون قدرت آمریکا را تثبیت کرد و بر همین اساس و به بهانه مبارزه با تروریسم ، مشروعیت حمله به عراق را بدون کسب موافقت شورای امنیت سازمان ملل فراهم ساخت تا برنامه های از پیش تعیین شده خود را در سلطه بر عراق جامعیت بخشد .
نقشه شماره یک منطقه هارتلند و بیضی استراتژیک انرژی
اما اشغال عراق و اصرار آمریکا بر حضور و سلطه بر این کشور ، موجب طرح این سئوال از جانب افکار عمومی جهان شده است که انگیزه اصلی و هدف آمریکا وکاخ سفید از حمله به عراق و اشغال این کشور چه بوده است ؟
در طی سالهای اخیر پاسخهای متفاوتی ارائه شده است که از جمله می توان به :
الف – براندازی رژیم صدام
ب- خلع سلاح عراق
ج- محاصره قدرت سیاسی و نفوذ ایران
د- انحراف افکار عمومی از ضعف و ناکارآمدی دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا
و …. اشاره نمود .
اما شاید مهمترین هدف آمریکا ، محاصره قدرت نفوذ ایران و تامین منافع اسرائیل و سلطه بر منابع و ذخایر نفت عراق و تغییر جغرافیای سیاسی منطقه و تجزیه عراق ، باشد .
گرچه تهاجم نظامی آمریکا به عراق معلول یک متغیر و یک علت نمی باشد و به عوامل متنوع و پیچیده ای وابسته است لیکن روشن است که وابستگی نفتی ایالات متحده بعنوان بزرگترین مصرف کننده نفت و انرژی جهان و بزرگترین وارد کننده نفت از منطقه خلیج فارس (عراق و عربستان) از دلایل پشت پرده این تهاجم است.
امروزه نفت شاید مهمترین ماده معدنی خام است که از صورت یک کالای اقتصادی صرف خارج شده و به یک کالای سیاسی و استراتژیک در آمده است و مطالعات حاکی از آن است که منابع هیدرو کربنی همچنان تا سال ۲۰۲۵ به عنوان مهمترین منبع انرژی جهان باقی خواهد ماند .(اردوخانی ، ۱۳۸۵:۹) در نتیجه رقابت بر سر کنترل قدرت در بازار های اقتصادی مطرح جهان تشدید خواهد شد چنانکه جفری هارت^[۴] معتقد است “ کنترل بر سر منابع ، کنترل بر بازیگران را در پی خواهد داشت و کسی که بازیگران را کنترل کند نتایج بازی را تعیین می کند.“(پوراحمدی، ۱۳۸۵:۹)