سوابق تاریخی

اسناد تاریخی نشان می­دهد که ماساژ قدیمی­ترین شکل درمان جسمی است که بشر به آن دست یافته است، هرچند که خیلی روشن نیست ریشه اصلی لغت «ماساژ» از کجا نشأت گرفته است. گفته شده است که این لغت ریشه عربی دارد و از لغت «mash» به معنی « به آرامی فشار دادن » گرفته شده است. نظریه دیگر آن است که این لغت ریشه یونانی دارد و از لغت «massein» به معنی «ورزیدن» مشتق شده است. شاید هم از کلمه فرانسوی «masser»به معنی «شامپوکردن» گرفته شده باشد[۳۹].

در باستانی ترین کتاب آموزش پزشکی چین که نی شینگ(Nei Ching) نامیده می­ شود و امپراتور چین آن را نوشته است، بارها به کاربرد ماساژ برای درمان اشاره شده است. برروی نقشهای دیواری مقبره پزشکان مصری در ساکارا(Saqqara) که مربوط به ۲۳۳۰ قبل از میلاد است، ماساژ دست و پای بیماران مشاهده شده است. در درمان ایروودیک (Ayurvedic) ‌هندی‌ها نیز که مربوط به ۱۸۰۰ سال قبل از میلاد است از ماساژ استفاده می­شده است[۳۹].

۴۰۰ سال قبل از میلاد بقراط، علم پزشکی را هنر مالش می­دانست که امروزه به عنوان ماساژ شناخته شده­است. انتشار تحقیقات در رابطه با ماساز به سال ۱۹۳۰ برمی­گردد که مطالعات درباره انسان‌ها و حیوانات جنبه عمومی به خود گرفت. آن مطالعات به خوبی نشان دادند که ماساژ میزان جریان خون را افزایش می­دهدو از آتروفی عضلات جلوگیری می­ کند. اگرچه بسیاری از سؤالات سالیان سال بدون پاسخ ماندند ولی با پیشرفت علوم اندازه ­گیری جواب آن ها نیز پیدا شد[۴۰].

در آغاز قرن نوزده پروفسور سوئدی پرهنریک لینگ(۱۸۳۹-۱۷۷۶) روش خود را به نام ماساژ سوئدی، ارائه داد. اومؤسسه ماساژ را در استکهلم تأسیس کرد و در آنجا ماساژ و ژیمناستیک درمانی را آموزش داد و در سال۱۸۷۷ دکتر میچل ماساژ سوئدی را در آمریکا معرفی کرد. در سال ۱۸۹۴ در بریتانیا انجمن ماساژدهندگان تعلیم یافته تأسیس شد. در سال ۱۹۳۴این انجمن به انجمن فیزیوتراپیستهای مجاز تغییر نام داد. با اختراع انواع مختلف وسایل درمانی الکتریکی متأسفانه ماساژ در مدارس سنتی فیزیوتراپی به تدریج از دوره های آموزشی حذف شد. امروزه در بیمارستان‌ها فیزیوتراپیستها کمتر از ماساژ استفاده ‌می‌کنند این در حالیست که حتی نیم ساعت- حداقل زمانی که برای درمان با ماساژ لازم است- وقت صرف نمی­کنند[۳۹].

برای هزاران سال است که در بعضی کشورهای شرق آسیا از ماساژ در بزرگسالان، کودکان و شیرخواران استفاده می­گردد. اما فقط در چند سال گذشته است که محققین در صدد بررسی علمی و کشف و شناخت مزایا و معایب استفاده از این روش سنتی برآمدند[۴۱]. ماساژ نوزاد در بیشتر کشورهای آسیایی و آفریقایی از جمله نیجریه، اوگاندا، هند، چین، بالی، فیجی، گینه ­نو و نیوزیلند انجام می­ شود. بدین صورت که روزانه بعد از حمام یا قبل از خواب با روغن در طول چند ماه اول زندگی، ماساژ می­شوند ماساژ در دنیای غرب به تازگی مورد توجه و مطالعه قرار گرفته است[۳۷].

روش های ماساژ

انواع روش­های ماساژ در منابع مختلف بیان شده است از جمله: ماساژ با کف دست(افلوراژ Effleurage )، ماساژ با انگشتهای دست(فریکشن Friction )، مشت و مال کردن(پتریساژ Petrissage )، ماساژ با حرکت‌های ضربی(پرکاشن Percussion) و ماساژ با لرزاندن و تکان دادن[۳۹].

لمس در نوزادان شامل انواع و طرق مختلفی است:

۱٫ Gentle human touch عبارت است از قرار دادن آرام دستهای گرم در زیر سر و باسن به منظور برداشتن او که به مدت ۱۵ دقیقه انجام می­ شود. برخی مطالعات نشان داده ­اند که GHT ‌ممکن‌است بی خطر باشد اما مدارک زیادی در دست نیست.

۲٫ بغل کردن سنتی نوزاد: شامل در دست گرفتن نوزادی که لباس دارد است که نوزاد در وضعیت نیمه خوابیده نگه­داشته می­ شود. نوزاد به طور کامل محافظت می­ شود و سر نوزاد نزدیک بدن بغل کننده قرار ‌می‌گیرد. این روش اغلب هنگامی که وضعیت نوزاد پایدار است و از تخت به بغل والدین انتقال داده می­ شود، استفاده می­گردد.

۳٫ مراقبت کانگروئی (Kangaroo Care) یا تماس پوست به پوست: والدین درNICU با نوزادی که تنها پوشک به تن دارد، انجام می­ دهند. بدین صورت نوزاد به صورت رو در رو بر روی سینه مادر یا پدر در وضعیت نیمه نشسته قرار داده می­ شود و روی نوزاد با یک پتو پوشانده می­ شود.گرمی پوست و حرکات قفسه سینه والدین و حس تماس پوست با پوست، بوی بدن والدین و صدای صحبت و تنفس و قلب آن ها در طول KC ، توجه نوزاد را برمی­انگیزد. این مداخله به دلیل داشتن کمترین تحریک به نوزادی که احساسش تکامل نیافته است، مناسب­تر است

۴٫ ماساژ: تأثیرات مثبت ماساژ عبارتند از افزایش وزن گیری، دوره ­های هوشیاری و بازی کودک افزایش می­یابد، باعث افزایش امتیاز نوزاد در جدول برازلتون می­ شود و میزان استرس را می­کاهد. از اینرو پیشنهاد می­ شود که در نوزادان ترم و نوزادان زودرسی که از نظر بالینی پایدار هستند، انجام ماساژ به والدین آموزش داده شود[۳۷].

ماساژ نوزادان

از آنجا که جنین در شکم مادر در کیسه آب زندگی می­ کند و در آنجا در حرکت است، حس لمس شدن اولین احساسی است که در جنین به وجود می ­آید[۳۶]. هنگام تولد وقتی که جنین ‌به‌تدریج‌ به سمت لوله رحم حرکت می­ کند، در حقیقت نوعی فشار را حس می­ کند. این فشار می ­تواند نوعی ماساژ باشد که کودک را برای پذیرش دنیای جدید آماده می­ کند. بعد از آنکه کودک سفر سخت به دنیا آمدن را پشت سر گذاشت، نیازمند آن است که به طور مرتب گرمای لمس شدن را حس کند[۳۹]. بیشتر پدران منتظر، با ماساژ ملایم شکم همسرشان احساس ارتباط قبل از تولد خاصی با کودکشان پیدا ‌می‌کنند. آن ها حرکت کودک را زیر دستانشان احساس ‌می‌کنند[۴۲].

قبل از تولد، حرکات مادر باعث نوازش جنین می­ شود، خصوصاًً انقباضات مراحل نهایی زایمان، این انقباضات را اولین نوازش انسانی می­نامند. در آغوش گرفتن کودک و گرم کردن او (نوازش پوست)، احساس امنیت و موجودیت را در محیط اطراف کودک القا می­ کند؛ زیرا بقیه سیستم­های عصبی هنوز تکمیل نشده و فقط نوزاد از این طریق یعنی لمس می ­تواند تشخیص دهد چه کسی او را دوست دارد[۳۶].

لمس کردن کودکی که نارس به دنیا آمده یا تحت مراقبت ویژه است اهمیت زیادی دارد؛ زیرا عواطف را در کودک شکل می­دهد[۳۹]. تشویق والدین به همجواری فیزیکی با نوزاد و لمس کردن و در آغوش گرفتن او باعث ارتقای وابستگی بین والدین و نوزاد می­ شود[۲۸]. لمس در کودکان کوچک بسیار اهمیت دارد و هنگامی که لمس توسط والدین صورت گیرد به فرایند وابستگی عاطفی کمک می­ کند[۴۲] ماساژ به رشد جسمی و عاطفی کودک کمک می­ کند. شواهد نشان می­دهد کودکانی که به طور مرتب ماساژ داده می­شوند معمولا” از نظر سلامتی کمتر دچار مشکل می­شوند. ضمنا” در مقایسه با کودکان دیگر بهتر می­خورند و بهتر می­خوابند[۳۹]. مطالعات نشان داده که نوزادان نارسی که به طور مرتب توسط والدین ماساژ داده شوند نسبت به نوزادان دیگر افزایش وزن بیشتری خواهند داشت[۴۳].

فواید ماساژ در نوزادان