دولت عراق فدرال و متشکل از یک دولت مرکزی در بغداد وایالت‌ها و واحدهای فدرال خواهد بود، اما اکنون تنها یک دولتفدرال کردی در شمال عراق حاکمیت دارد. وظایف و حاکمیت دولت بین دولت مرکزی وواحدهای فدرال تقسیم می‌شود و تشکیل واحدهای فدرال ‌بر اساس نظرات اعمالی مردماستان‌ها و از طریق انتخابات صورت خواهد گرفت

قوای حکومتی شامل قوه قضائیه، مجریه و مقننه می‌باشد و در حالحاضر از ۲۷۵ نماینده پارلمان حدود ۱۴۰ کرسی در اختیار شیعیان است و ائتلاف عراقیکپارچه که عمدتاًً متشکل از احزاب و گروه‌های اسلامی شیعی چون حزب الدعوه، مجلساعلی و گروه صدر است، بر پارلمان عراق مسلط می‌باشند. نخست‌وزیر کنونی شیعی مذهبعراق، نوری مالکی نیز از اعضای ارشد حزب الدعوه می‌باشد

مبحث پنجم : ساختار اقتصادی عراق

تولید نفت و درامدهای نفتی سنگ پایه ی اقتصاد عراق و تامین مالی توسعه ی بخش کشاورزی ، صنعت و استخراج ذخایری نظیر گوگرد و فسفات را تشکیل می‌دهد . در اواسط ۱۹۹۰ حدود ۵۰ درصد درامدهای دولت ناشی از درامدهای نفتی بوده است . صنعت نفت عراق به میزان زیادی وابسته به خطوط لوله ی انتقال ان است که از خاک کشورهای همسایه می گذرد یا به سواحل خلیج فارس می‌رسد . از نظر قدمت صنعت نفت این کشور در خاورمیانه دومین است . در سال ۱۹۲۷ اولین چاه نفت عراق نزدیک کرکوک در شمال کشور فوران کرد و شرکت های امریکایی برای اولین بار یک مشارکت ۲۵ درصدی در یک امتیاز خاور میانه ای کسب کردند . تولید نفت عراق با روزی ۲ هزار بشکه در روز از سال ۱۹۲۸ و نخستین تولید تجارتی ان نیز با ۲۲ هزار بشکه در روز از سال ۱۹۳۴ به بعد شروع شد.

نفت عراق به وسیله ی خطوط لوله از منطقه ی کرکوک در شمال کشور و نیز از طریق بنادر سوریه لبنان و ترکیه در مدیترانه ی شرقی به بازارهای جهان صادر می شود ولی تولیدات میدان نفتی ” رومیله شمالی” و دیگر میدان های نفتی که تا سال ۱۹۵۳ در جنوب عراق کشف شدند از بنادر و پایا نه های واقع در خلیج فارس به وسیله ی نفت کش حمل و نقل می شود . البته پس از حمله عراق به ایران این راه صدور نفت تا پایان جنگ متوقف شده بود . عراق دارای دو نوع خطوط لوله ی نفت قدیم و جدید است.

جدا نفت بر اساس براورد سال۱۹۹۴ عراق دارای ۳ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی است که ۲/۲ درصد از ذخایر جهانی را شامل می شود و در مقایسه با میزان ذخایر دیگر کشورهای نفتی خاور میانه چندان قابل توجه نیست.

تا قبل از کشف و استخراج نفت در عراق کشاورزی پایه ی اصلی اقتصاد ان کشور را تشکیل می‌داد. هدف مهم این کشور از دهه ۱۹۷۰ به بعد در بخش کشاورزی عبارت از افزایش تولیدات به منظور صادرات به خارج بوده است . حمله عراق به ایران و سپس حمله به کویت و اثار و نتایج وخیم اقتصادیان به میزان زیادی به برنامه های توسعه کشاورزی ام کشور صدمه زد و آن ها را دچار رکود و کندی ساخت .

صنعت عراق هنوز وابسته و در ردیف کشورهای توسعه نیافته به شمار می اید . به ویژه که د ر جریان بحران خلیج فارس صدمات و خسارت‌های گسترده بر تأسیسات زیر بنایی و صنعتی کشور وارد شد. عراق تا دهه ۱۹۷۰ جدا از نفت صنایع بزرگ محدودی داشت ولی پس از ان تأکید اصلی بر بر توسغه بخش صنعت قرار گرفت .‌بنابرین‏ در سال های بعد طرح های بزرگ صنعتی را اجرا دراورد و یا در دست اجرا و ساخت دارد ،از جمله ساخت یک کارخانه ی بزرگ تولید اهن اسفنجی که در اواخر سال ۱۹۷۸ به مرحله تولیدرسید.ضمنا در همان جا نیز یک مجتمع بزرگ پتروشیمی ساخته شده و به بهره برداری رسیده است. دیگر صنایع عمده ان عبارتند از: صنعت معدن ، کود شیمیایی و فسفات ، نساجی ، داروسازی و مواد شیمیایی ، وسایل الکترونیکی و کابل های الکتریکی ، پلاستیک سازی ، مصالح ساختمانی و سیمان برق دخاننای و گاز . البته مهم ترین صنعت ان کشور نفت است.^[۱۱۰]

واحد پول کشور ” دینار” عراقی است ، هردینار برابر ۲۰ درهم و ۱۰۰۰ فلس است. ارزش پول عراق بر اثر تحولات سیاسی – نظامی سال‌های دهه۸۰-۹۰ ان کشور وشرایط اقتصادی ویژه اش به شدت کاهش یافته است و بر عکس تورم فزاینده ای بر اقتصاد کشور حاکم شده است.جدا از جنگ ویرانگر و مخرب عراق علیه ایران و مدت طولانی هشت ساله ان نتیجه حنگ ‌سرکوب گرایانه متفقین علیه عراق در سال ۱۹۹۱ به شدت به اقتصاد عراق صدمه زد . چنانچه هزینه نوسازی و بازسازی تأسیسات زیر بنایی اقتصادی و صنعتی به میلیاردها دلار و سالها وقت نیاز است.این در حالی است که عراق به علت تحریم‌های گسترده ی سازمان ملل از داشتن درامدهای نفتی سرشار محروم بوده است.به اضافه اینکه بخشی از درامدهای نفتی محدود و کنترل شده را باید به عنوان غرامت و خسارت جنگی به سازمان ملل پرداخت می کرد که رقم ان به ۸۰ میلیارد دلار بالغ می شود.

ساختار اقتصادی عراق همانند تمامی کشورهای حاشیه خلیج فارس ‌بر اساستولید و فروش نفت قرار دارد. عراق سومین کشور دارنده نفت در دنیا است و هزینه تولیدنفت در آن کشور، کمترین حد هزینه های تولید نفت در دنیا‌ است. در سال ۲۰۰۶، درآمدهایحاصل از صادرات نفت خام ۶۰ درصد تولید ناخالص داخلی و ۸۹ درصد درآمدهای دولت راتشکیل داد. در این سال به دلیل جنگ و ضربات ناشی از اشغال این کشور از سال ۲۰۰۳ وهمچنین تبعات تحریم‌های بین‌المللی و جنگ‌هازمان رژیم بعث، عراق جایگاه پانزدهمین تولید کننده نفت دنیا را بهخود اختصاص داد

‌بر اساس گزارش ناظران ویژه بازسازی عراق، بخش نفت عراق با چالش‌هایفنی در تولید، حمل و نقل و ذخیره‌سازی نفت خام و فرآورده‌های نفتی روبه‌رو است. اینبخش همچنین با مشکلاتی از قبیل مدیریت قیمت و واردات، مبارزه با قاچاق و فساد مالی،بهبود بخشیدن تخصیص بودجه و اجرای آن و حفظ عملیات‌های نفتی مواجه است. تولید نفتدر عراق هنوز به سطح قبل از حمله آمریکا نرسیده است. ذخایر اثبات شده نفت عراق ۱۱۵میلیارد بشکه است

اقتصاد عراق با پشت ‌سر گذاشتن بیش از یک دهه تحریم‌های اقتصادی و ۳جنگ از دهه ۱۹۸۰، به شدت تضعیف شده است و به سرمایه‌گذاری و نوسازی نیاز دارد‌بر اساس گزارش‌ها، بازسازی طولانی مدت و اساسی عراق بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار هزینهدر برخواهد داشت که حداقل یک سوم این مبلغ به بخش نفت، گاز و برق اختصاصمی‌یابد

در شرایط کنونی مردم عراق در وضعیت بسیار نامناسب اقتصادی به سرمی‌برند و دولت عراق قادر به تأمین نیازهای اساسی و ایجاد اشتغال برای آن‌ ها نیست واکنون نرخ بیکاری در عراق به طور رسمی ۲/۳۷ درصد است. در عین حال وزیر بازرگانیعراق اعلام ‌کرده‌است که نرخ بیکاری ملی و کم‌کاری در این کشور بین ۵۰ تا ۶۰ درصدمی‌باشد و وزیر کار و امور اجتماعی عراق نیز این آمار را بیش از ۶۰ درصد اعلاممی‌کند

شرایط جنگی و منازعات فرقه‌ای به آوارگی بیش از چهار میلیون عراقیانجامیده و این امر وضعیت اقتصادی را بحرانی‌تر ‌کرده‌است

مبحث ششم-جریان‌ها و گروه‌های سیاسی عراق