۲-۴-۴ خسارت کودهای فسفاته

مصرف بی‏رویه کودهای شیمیایی فسفاته، علاوه بر هزینه گزافی که بر کشاورز تحمیل می‏کند، دارای اثرات زیانباری هستند که می‏توان به موارد زیر اشاره کرد (یسکاوا وبگذویج، ۲۰۰۹).

  • مسمومیت ناشی از استفاده زیاد از این عنصر که در اثر جذب بیش از حد آن اتفاق می‏افتد و باعث بالا رفتن غلظت این عنصر در بافت‏های گیاهی و به هم خوردن تعادل عناصر غذایی می‏شود.
  • کاهش کمیت و کیفیت محصول
  • تجمع بور و کادمیوم و سایر فلزات سنگین در گیاه
  • کاهش جذب مس، آهن، روی و سایر ریز مغذی‏ها توسط ریشه
  • تخریب ساختمان خاک

کادمیوم (Cd) عنصری مهم و آلاینده محیط زیست است. که به دلیل اثر سوء متعدد در گیاهان و انسان توجه زیادی را به خود جلب نموده است. این عنصر از طریق مواد غذایی وارد بدن شده و فعالیت آنزیمی بدن را مختل می‏کند و جز مواد سرطان‏زا گروه‏بندی می‏شود (ملکوتی، ۱۳۸۷). یکی از منابع مهم آلودگی خاک‏های زراعی با کادمیوم مصرف کودهای فسفری است زیرا اکثر سنگ‏های فسفات که برای ساخت کود مورد استفاده قرار می‏گیرند، دارای کادمیوم بالایی هستند (کریمیان، ۱۳۷۷). الفتی و همکاران (۱۳۸۳) غلظت کادمیوم در کودهای فسفری را ۲ تا ۱۵۶ میلی‏گرم در کیلوگرم گزارش نمودند و اظهار داشتند بیش از ۶۰ درصد کادمیوم سنگ فسفات در سوپر فسفات تریپل باقی می‏ماند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۴-۵ تاثیر فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد

فسفر از عناصر اصلی مورد نیاز گیاه بوده و یکی از مهمترین عناصر در تولید محصول، تشکیل بذر، کربن‏گیری گیاه، کاهش زمان رسیدن محصول و استحکام بیشتر ساقه غلات موثر است (کریمیان، ۱۳۷۷). کلسیم و فسفر برای رشد مریستم‏های گیاه و گره‏ها اهمیت اساسی دارند به طوری که می‏توان گفت رشد بقولات و تثبیت نیتروژن در آنها وابستگی زیادی به میزان فسفر دارد (آندریو و جانسون[۳۵]، ۱۹۷۶ ). فسفر با افزایش شاخص سطح برگ و تولید ماده خشک در گیاه و حفظ سطح فعال فتوسنتزی طی گلدهی منجر به افزایش ذخیره مواد پرورده برای گلها و غلاف‏های در حال رشد می‏شود و لذا عملکرد دانه را افزایش می‏دهد (راتک و همکاران[۳۶] ، ۲۰۰۰).
مطالعات نشان می‏دهد که باقلا نسبت به فسفر واکنش مثبتی نشان می‏دهد. تارک و تاواها[۳۷] (۲۰۰۲) با کاربرد سطوح مختلف فسفر (۰، ۵/۱۷، ۳۵، ۵/۵۲ کیلوگرمP2O5 در هکتار) بالاترین عملکرد را در سطح ۵/۵۲ کیلوگرم به دست آوردند و گزارش دادند که باقلا واکنش خوبی به کاربرد فسفر از خود نشان می‏دهد و علاوه بر عملکرد، اجزای عملکرد شامل، وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف، طول غلاف، تعداد غلاف در بوته به طور معنی‏داری با کاربرد کود فسفره در مقایسه با عدم کاربرد آن افزایش می‏یابد.
بولاند و همکاران[۳۸] (۲۰۰۱) کاربرد کود فسفره (سوپرفسفات) و نحوه پخش کردن آن (تزریقی و نواری) را در گیاه باقلا مورد بررسی قرار دادند، به طوریکه نتایج آن‏ها نشان داد که عملکرد ماده خشک و عملکرد بذری گیاه در پاسخ به افزایش کود فسفر بکار برده شده افزایش یافته ولی تحت تاثیر نحوه پخش کردن آن قرار نگرفت. به منظور تعیین مناسب‏ترین میزان کود فسفر و نیتروژن بر روی رقم زهره از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۰ آزمایشی به صورت فاکتوریل با ۴ سطح کود فسفر موسسه تحقیقات آب و خاک کشور انجام شد که نتایج آن نشان داد سطوح مختلف کود فسفر اثر معنی داری بر روی عملکرد و اجزای عملکرد باقلا دارد. ایران‏نژاد و همکاران (۱۳۸۳) در آزمایشی که بر عملکرد اسپرس با بهره گرفتن از سطوح مختلف کودهای نیتروژن و فسفره انجام دادند اظهار داشتند که تیمارهای نیتروژن و فسفر بر روی کلیه صفات عملکرد وزن خشک و تر (کیلوگرم در هکتار) بطور معنی‏داری در سطح احتمال خطای ۱ درصد موثر بوده ولی بر روی ارتفاع گیاه (سانتی‏متر) اثر معنی‏داری نداشت. در آزمایشی دیگر بر روی سورگوم با تیمارهای دور آبیاری و کود فسفره انجام دادند اظهار داشتند که بیشترین عملکرد دانه به میزان ۷ تن در هکتار از تیمار شاهد (بدون استرس خشکی) و به همراه ۵۰% نیاز کود شیمیایی (آمونیوم فسفات) بدست آمد (خلیلی و همکاران، ۲۰۱۰). جنوبی (۱۳۸۵) با ارزیابی تاثیر فسفر در شرایط کم آبی به این نتیجه رسید که فسفر بر رشد رویشی گیاه سویا و عملکرد دانه آن موثر بوده و افزایش مصرف فسفر از طریق افزایش تعداد دانه و وزن هزاردانه سبب افزایش عملکرد سویا شد، اما بر میزان روغن و پروتئین دانه آن تأثیری نداشت. نتایج مطالعات لویس و هاوترون[۳۹] (۱۹۹۶)، بولاند و همکاران (۲۰۰۱)، لیبن و همکاران[۴۰] (۲۰۰۱)، آدامو و همکاران[۴۱] (۲۰۰۵) همگی نشان دهنده افزایش عملکرد باقلا با افزایش مقدار فسفر در خاک است.

جمع بندی

با توجه به مسأله گرم شدن جهانی زمین، افزایش تحمل به تنش گرما ضرورتی بیشتر می‏یابد. عوامل آب و هوایی و اقلیمی نقش بسیار اساسی در رشد و توسعه گیاهان دارند و از دسته متغیرهای غیرقابل کنترل و اثرگذار بر کشاورزی محسوب می‏شوند. آستانه تحمل گیاهان در رابطه با هر یک از پارامترهای هواشناسی محدود است و هر گونه ناهنجاری در این پارامترها می‏تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر تولیدات کشاورزی اثرات قابل ملاحظه‏ای بگذارد. در این میان تنش‏های گرمایی از مهمترین پدیده‏های زیان بخش است که مشکلات بسیاری را برای محصولات ایجاد می‏کند. فتوسنتز و تنفس دو پدیده حیاتی هستند که بیش از هر فرایند دیگری به تغییرات دمای هوا واکنش نشان می‏دهند شاید خسارت ناشی از محدود شدن جغرافیایی محصولات زراعی بر اثر عدم تناسب گرمای محیط برای آنها، کمتر از افت محصول در اثر تنش‏های گرمایی نباشد. در سایه این اثرات و نیز اثرات آتی تنش گرما است که تحقیقات مستمر برای روش‏های افزایش مقاومت به گرما توجیه‏پذیر می‏شود. با این حال نتایج یافته‏ها گویای این مطلب است که با تاخیر در زمان کاشت، افزایش میانگین درجه حرارت فصل رشد، تسریع مراحل رشد و نمو گیاه یعنی رشد زایشی و دوره پر شدن دانه با دمای بالا و در نتیجه وقوع تنش گرمایی آخر فصل، باعث کاهش عملکرد گیاه می‏شود که برای مقابله با این مشکل می‏توان با اعمال مدیریت صحیح تغذیه گیاهی و انتخاب تاریخ کاشت مناسب اثرات مضر تنش در گیاه باقلا را کاهش داد. از طرفی به منظور رسیدن به حداکثر رشد و تولید بذر مناسب کاربرد کودهای فسفردار بسیار مفید و موثر خواهد بود چرا که در دسترس بودن یون فسفات، باعث مقاومت گیاه در برابر ورس، زودرسی محصول، کیفیت بالاتر، افزایش سرعت نمو گیاهی از سبز شدن تا آغاز گلدهی و گرده‏افشانی شده، در نتیجه از برخورد گیاه به تنش گرمایی اخر فصل جلوگیری کرده و باعث افزایش عملکرد محصول خواهد شد.

فصل سوم

مواد و روش‏ها
فصل سوم

مواد وروش‏ها

۳-۱ مکان و زمان اجرای آزمایش

این آزمایش در سال زراعی ۹۳- ۱۳۹۲ درمزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان (ملاثانی) واقع در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی اهواز با عرض جغرافیای ۳۱ درجه و ۳۶ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۵۳ دقیقه شرقی، با ارتفاع حدود ۲۲ متری از سطح دریا اجرا شد. بر اساس آمار هواشناسی بلند مدت، شهر ملاثانی با داشتن متوسط بارندگی سالیانه حدود ۱۶۹ میلی‏متر، متوسط درجه حرارت ۲۳ و متوسط حداکثر و حداقل درجه حرارت به ترتیب ۳۶ و ۵/۹ درجه سانتی‏گراد از لحاظ اقلیمی جزء مناطق خشک و نیمه‏خشک محسوب می‏شود. میانگین ماهیانه برخی از پارامترهای هواشناسی منطقه طی دوره رشد باقلا در ملاثانی در سال زراعی آزمایش در جدول ۳-۱ ارائه شده است.

 

جدول ۳-۱ آمار هواشناسی منطقه مورد آزمایش (سال ۹۳-۱۳۹۲)

 
 

ماه‌های
سال

 

حداکثر دما
(سانتی‏گراد)

 

حداقل دما
(سانتی‏گراد)

 

میانگین دما
(سانتی‏گراد)

 

میانگین رطوبت نسبی
(درصد)

 

میزان بارندگی
(میلی‏متر)

 
 

مهر

 

۳/۳۸

 

۶/۱۸

 

۵/۲۷

 

۳۵

 

۰

 
موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...