و سپس دربارۀ هرمس در آفرینش نخستین می نگارد:
چو قفل آزمایی به هرمس رسید به زنجیر خائی درآمد کلید
از آن پیشتر کان گره باز کرد سخن بر دعای شه آغاز کرد
که بر هر چه شاید گشادن زبند دل و رای شه باد فیروزمند
(همان، ۱۲۸/۱)
ملاحظه می شود که نظامی برآنکه هرمس را در ردیف حکما و دانایانی چون سقراط و افلاطون و ارسطو دانسته است و کلیدهای دانش و حکمت را نیز در دست او می داند.
ناصر خسرو نیزدر اشعار خود به هرمس اشاره کرده است و او را مظهر عقل دانسته است.
از ره نام همچو یکدیگرند سوی بی عقل، هرمس و هرماس
(ناصر خسرو،۱۳۸۷، ۴۶۲۴/۲۸۶)
نام هرمس در الهی نامۀ عطار نیز به عنوان سازنده طبل و موسیقی آمده است:
شنیدم من زاستاد مدرس که بود آن سرمه و آن طبل هرمس
(عطار، ، ۱۳۸۷،۳۸۱/۲۸۳)
نشست و گفت مرشاه جهان را که آن طبلی که هرمس ساخت آن را
(همان، ۳/۲۱۸)
در میان سایر شعرا، نام هرمس به طور محدودتر از شعرای مذکور به کار رفته است.
نکنم باور که احکام خراسان است این گر چه صد هرمس و لقمان به خراسان یابم
(خاقانی،۱۳۶۵، ۲۹۷)
۲-۶ اسامی دیگر هرمس در ادبیات فارسی
همان طور که در صفحات گذشته ذکر شد، در فرهنگ های کهن مصر و یونان و سنت اسکندرانی، هرمس دارای نام های دیگر نیز بوده که انعکاس این اسامی در ادب فارسی نیز گسترده است. از مهم ترین اسامی مترادف با هرمس ادریس و الیاس است که این هر دو به مقام نبوت و مرتبۀ رسالت رسیده بودند و به اقتضای اینان، هرمس نیز به چنین مقاماتی نایل گردیده است. که در این زمینه نخست در آیینۀ شعر به نام الیاس اشاره می کنیم.
۲-۶-۱ الیاس در ادب فارسی
بسی از حکیمان و دانشوران نه تنها حکیمان که پیغمبران
در آن خوش سفر همدمش بوده اند بتدبیر در همدمش بوده اند
یکی زان حکیمان بلیناس بود زپیغمبران، زید و الیاس بود
(هفت اورنگ جامی ،۱۳۸۶، ۹۶۵)
چو خضر از سرچشمه خوردیم آب آب هم الیاس را رهنمون آمدیم
(خاقانی،۱۳۶۵،۷۹۱)
از آن آبی که چشمه خضر و الیاس ندیده است و نبیند آنچنان آب
(مولوی، دیوان شمس،۱۳۸۷، ۲۹۴)
چون خضر و الیاس ما نی در جهان تا زمین گردد زلطف آسمان
(مولوی، دفتر ششم،۱۳۸۸، ۱۸۸/۱۰۵۲)
در شاهنامه فردوسی
بگیرد ببندد همی با سپاه بدین نام جستن که بنمود راه
(فردوسی،۱۳۸۴، ۸۴۸)
نه ایران خزر گشت و الیاس من که سر برکشیدی تو از انجمن
(همان/۸۳۸)
۲-۷ هرمس در اساطیر یونان و روم
از آنچه گفته شد معلوم می گردد که شخصیت هرمس مسیری ازاسطوره تا یک سنت و مکتب عرفانی- فلسفی را پیموده است. از آنجا که خاستگاه سنت مذکور اصالتاً در اسطوره های مصری و یونانی ریشه دارد، بجاست که ابتدا به جنبۀ نمادین و اسطوره ای این شخصیت نظری بیفکنیم.
می دانیم که اسطوره و افسانه، نمادی گویا از ویژگی ها، تمایلات و آمال روحی اقوام و مللی می باشند که زادگاه چنین پدیده هایی بوده اند و بواسطۀ آنهاست که می توان به ژرفای روح و روان تمدن ها و طوایف گذشته راه برد.
اساطیر یونان و روم به ویژگی های انسانی بسیار نزدیک اند و بر خلاف ایزدان سایر ملل، در متن زندگی عادی و طبیعی حضوردارندوبنابراین همیشه زنده وفعال با آدمیان در تعامل و داد و ستدند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در میان این اساطیر، ایزدان و افسانه ها، «هرمس یونانی ومرکوری (=عطارد) رومی»(ناس،۱۳۷۰،۱۰۶) مقام ویژه ای را به خود اختصاص داده اند و چنانکه حتی هومر داستان تولد هرمس را در سروده ای از خود تصویرمی کند. اگر چه دانش اسطوره شناسی اطلاعات وسیعی دربارۀ مجاری و مبادی این اساطیر را در اختیار ما قرار می دهد اما پرسشها و ابهامات فراوانی نیز همچنان باقی است و از جملۀ آنها چگونگی راهیابی هرمس به عرصه باورهای یونانیان کهن، ویژگی ها و وظایف و کارکردهای او و وجوه مشترک هرمس یونانی و هرمس غیر یونانی است. «هرمس آخرین خدای مورد توجه هومر از مجموعه خدایان المپ است.» (پین سنت، ۱۳۸۰،۵۱)
در اساطیر یونان، هرمس را فرزند زئوس و مایا دانسته و در مورد تولد و احوالات او نیز داستانهایی را نقل کرده اند.
تفصیل جریان از این قرار است که در اساطیر یونان آمده که چون زئوس در کوه المپ بر سریر خدایی تکیه زد به یکی از موجودات جاودانی دستور داد تا انسان را از خاک سرخ بسازد.
«زئوس به سرزمین سنگلاخی «آرکادیا» در جنوب یونان رفت و مدتی نزد مایا، ستارۀ بانوی باکره ماند. آنها در غاری بر قلۀ کوه با هم بودند و در اثر تزویج آنها کودک شگفت انگیزی به نام هرمس به دنیا آمد.» (گرین،۱۳۶۶ ،۳۷)
هرمس به سرعت رشدکرد و از هوش و زیرکی بسیار برخوردار شد. هنوز نوزاد بود که توانست گاهواره را ترک کرده، به منطقه پیه ری بگریزد. هرمس در آنجه از سر ماجراجویی و سودجویی گاوهای آپولون را دزدید. « در بازگشت، در نزدیکی غار محل تولد خود با لاک خالی سنگ پشتی برخورد کرد. آنرا برداشت و بر آن جعبه پرطنین طبیعی، سیم هایی کشید بدین ترتیب بود که چنگ پدیدار شد و او را نیز مخترع چنگ دانستند. (ژیران،۱۳۷۵، ۱۰۲) همورا مخترع نای نیز معرفی کرده اند.
در این مدت آپولون توانسته بود رد دزد گله اش را بیابد و خود را به او برساند ولی نه تنها بر هرمس، این ایزد جوان خشم نگرفت، بلکه شیفته و دلباختۀ نوایی شد که از این ساز جدید بلند می شد. «هرمس به زودی در زمرۀ دوستان آپولون درآمد و آپولون چوبدستی چوپانی خود را به هرمس داد.» (اوسیلین،۱۳۸۰، ۸۴) که بعدها تغییر شکل یافت و عصایی پرآوازه ومشهور در دست هرمس شد. پس از چندی، هرمس پیک رسمی ایزدان شد. از نظر عرفانی « عصای هرمس و دو مار که دور آن پیچیده شده، حاکی از راهی شدن و سفر برای کسب معلومات است. مارها نشان جادۀ رو به خورشید، یعنی راه های طولانی که سالک باید طی کند تا به مقصد عالی برسد» (منصوری،۱۳۸۹، ۲۶۶)
هرمس همچنین وظیفۀ غم انگیز هدایت روان ها از جهان زندگان به جهان مردگان را بر عهده دارد او را در این نقش پُر ملال پسیکوپومت به معنی هادی روان مردگان به خانه هادس که خدای مردگان و بعضاً به معنای جایگاه مردگان می نامند.
هرمس را بیشتر با کلاه خود بالدار، که کلاهی است که می تواند صاحب خود را نامرئی سازد شنل و کلاه مسافران و بال های کوچکی که به پاشنه هایش بسته است نشان داده اند. اولمپ با این هیأت می توانست به تمام وظایف خود به عنوان ابزار داده ایزدان بدون اشکال و با مهارت عمل کند.

• محدودیت مربوط به مدیریت دانش ضمنی

• محدودیت مربوط به توانایی درگیر ساختن استفاده‌ کنندگان‌ دانش در یک مبادله پویا، فعال و مداوم دانش.

• محدودیت مربوط به حمایت از هر کاربر(استفاده‌کننده از دانش) و همچنین توجه داشتن به تأثیر متقابل نقش ویژه هر کاربر در سازمان با شایستگی‌ها، سبک شناختی، علایق و انگیزه‌های کاربر.

همچنین از اساسی ترین مشکلات در پیاده سازی سیستم جامع مدیریت دانش در سازمانهای خدماتی بویژه سازمان های دولتی، نداشتن حس سرنوشت مشترک بین کارکنان است. در بسیاری از موارد پیاده سازی مدیریت دانش بدلیل نیاز به یک زمان طولانی و انجام یکسری فعالیت های مستمر، از طرف کاربران دچار مکث و تعلیق می شود(حمزیی، ۱۳۹۰).

الگوهای استراتژی مدیریت دانش

راهبرد مدیریت دانش، مسیر حرکت در جهت اهداف سازمان را مشخص می نماید که هدف اصلی آن بالفعل ساختن مدیریت دانش در سازمان است. در راهبرد مدیریت دانش فرایند پیاده سازی ، فعالیت ها  و استاندارد سازی اجزاء اصلی راه حل ها  مد نظر قرار می گیرند(تکتیم^[۳۹]، ۲۰۰۱). مجموعه عملیات ها و فعالیت های سازمان در پرتو راهبرد مدیریت دانش موجب می گردد تا نظام مدیریت دانش به صورت موثر و کارآمد عمل نماید، به فرهنگ سازمان ملحق گردد و در راستای حمایت از سازمان، به کارکرد موثر خود ادامه دهد. ماهیت سازمان، نوع محصولات و خدمات و ماهیت دانشی که سازمان با آن سروکار دارد از عوامل اصلی انتخاب راهبرد مناسب مدیریت دانش در سازمان ها و شرکت ها می باشند؛ در ادامه با مروری بر تحقیقات و مطالعات انجام شده در خصوص استراتژی های مدیریت دانش در سازمان ها و موضوعات مرتبط با آن، به تبیین دیدگاه های مطرح شده در مورد آن خواهیم پرداخت:
۱-    استراتژی های مدیریت دانش نوناکا و تاکوچی
نوناکا و تاکاچی^[۴۰] ۱۹۹۵ بیان می کنند که برای اولین بار پولانی (۱۹۶۶) در تحقیقات خود به طور تلویحی دانش را به دو دسته آشکار و پنهان تقسیم کرده است. بر همین اساس آنها بیان می کنند که دانش آشکار (صریح )می تواند در قالب واژگان و اعداد بیان و به شکل داده ها، فرمول، مشخصات، دستورالعمل ها و نظایر آن تسهیم شود. این نوع دانش می تواند به آسانی کدگذاری شود و به سادگی بین افراد به طور رسمی و نظام مند منتقل شود. از طرف دیگر دانش پنهان (ضمنی ) در ذهن افراد موجود است و به طور عمیق در اقدامات، تجارب، ارزش ها و مطلوب های افراد می باشد. مدل های ذهنی، شهود و تصورات در این حوزه از دانش قرار می گیرند؛ نوناکا و تاکاشی (۱۹۹۵) چهار نوع استراتژی خلق و تبدیل دانش های صریح و ضمنی در سازمان ها را ارائه نموده اند که عبارتند از: ۱- اجتماعی سازی^[۴۱]، ۲- برونی سازی^[۴۲]، ۳- ترکیب سازی^[۴۳] و ۴- درونی سازی^[۴۴].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل (۲-۳)استراتژی های مدیریت دانش نوناکا و تاکاشی(برگرفته از گری و همکاران، ۲۰۰۵:ص۴)
همانطور که در شکل ۲-۳- مشاهده می شود، گری و همکارانش^[۴۵]۲۰۰۵، در مطالعات خود این چهار نوع استراتژی را بر اساس نظریه نوناکا و تاکاشی به صورت شماتیک و با ذکر جزئیات نشان داده اند:

• استراتژی اجتماعی سازی (پنهان به پنهان): در این استراتژی دانش پنهان انتقال می یابد و مجدداً به دانش پنهان تبدیل می گردد. در استراتژی اجتماعی سازی، افراد تجارب و مدل های ذهنی خود را جهت بهبود دانش، با دیگران به اشتراک می گذارند. این فرایند شامل دستیابی افراد به درک متقابل از طریق  تعاملات اجتماعی چهره به چهره ، تسهیم دیدگاه ها، هم اندیشی، تعاملات حمایت گری و غیره می باشد. برای مثال می توان به روابط پیشرفته همکاران، آموزش ضمن کار، روش آزمون و خطا، تقلید از دیگران، جلسات طوفان مغزی، تمرین و آموزش، تبادل عقاید، گفتگوی بسیار، اقدامات تشویقی از جمله روز دانش  و کافه دانش  و… اشاره نمود.

• استراتژی برونی سازی (پنهان به آشکار): در این نوع استراتژی، دانش پنهان از طریق فرایند برونی سازی به دانش آشکار تبدیل می گردد. این فرایند به افراد اجازه می دهد که به صورت انفرادی مفاهیم دانش ضمنی را تدوین نموده و با دیگران به اشتراک بگذارند و دانش جدید به وجود آورند. به عبارت دیگر، دانش شخصی یا ضمنی، به صورت استعاره ها، تشبیه ها، فرضیات و مدل ها به دانش صریح تبدیل می شود. شخص، زمانی که از تبادلات و توجهات جمعی جهت این فرایند طراحی استفاده می کند، اغلب به برونی کردن اقدام می کند. در این استراتژی اصول مدیریت محتوا به منظور آرشیو کردن، به روزآوری و بازیابی دانش آشکار شده مورد نیاز خواهند بود. نوناکا و تاکاشی از برونی کردن به عنوان فرایندی کلیدی در تبدیل دانش یاد می کند، زیرا در اینجاست که دانش ضمنی تجدید می شود و طراحی های آشکار ظهور می کند.

• استراتژی ترکیب سازی (آشکار به آشکار): در استراتژی ترکیب سازی،دانش تجزیه شده موجود، به اشتراک گذاشته شده و ترکیب و تفسیر می گردد. در این حالت دانش صریح به دانش صریح پیچیده تری تبدیل می شود، به عبارت دیگر، عقاید در این مرحله با یک سیستم دانش (مانند پایگاه داده) ترکیب می شوند. افراد به تبادل دانش می پردازند و این دانش از طریق مستندات، جلسات، مکالمات تلفنی و تبادل اطلاعات از طریق فناوری ها و ابزارهایی مانند شبکه های کامپیوتری ترکیب می شوند. دانش جدید نیز می تواند از طریق ساختاردهی مجدد اطلاعات کنونی به وسیله ذخیره سازی، افزودن، ترکیب و طبقه بندی دانش صریح ایجاد می شود. ترکیب، نوعی از ایجاد دانش است که در مقوله آموزش و تحصیلات گنجانده می شود. نمونه هایی از استراتژی ترکیب سازی، سیستم های دانش و اطلاعات، تهیه گزارشات مروری، تحلیل روند و خلاصه مدیریتی می باشند.

• استراتژی درونی سازی (آشکار به پنهان): استراتژی درونی سازی شیوه ای است که دانش آشکار از طریق تفسیر دانش، درونی می شود و به دانش ضمنی تبدیل می گردد. این امر می تواند از طریق یادگیری حین عمل صورت بگیرد و دانش مستند سازی شده، نقش حیاتی را در این فرایند بازی می کند. درونی سازی زمانی رخ می دهد که کارگران جدید، دانش یک پروژه را با مطالعه بایگانی های آن احیاء کنند. همچنین درونی سازی را زمانی می توان مشاهده کرد که مدیران یا خبرگان با تجربه سخنرانی کنند و یا نویسندگان تصمیم به نوشتن بیوگرافی از یک کار آفرین یا موسسه داشته باشند. به محض درونی شدن، دانش های جدید مورد استفاده کارکنانی قرار می گیرد که آن را در پایگاه دانش پنهان موجود خود توسعه داده و سازماندهی مجدد کرده اند.

در مجموع با توجه به مطالعات مشابه انجام شده در حوزه استراتژی های مدیریت دانش و تجربیات شرکت های پیشرو در دنیا، به نظر می رسد بهترین حالت برای انتخاب استراتژی مدیریت دانش بر اساس نظریه نوناکا و تاکاشی، سرمایه گذاری بر روی یک یا دو استراتژی مدیریت دانش به عنوان استراتژی های اصلی و به کارگیری بقیه استراتژی ها به عنوان استراتژی های پشتیبان می باشد.
۲- مطالعات هانسن و همکاران   (۱۹۹۹ میلادی)
بر اساس مطالعات انجام شده توسط هانسن و همکاران ^[۴۶]۱۹۹۹، که اقدامات مدیریت دانش را در چندین صنعت مورد مطالعه قرار داده اند، به این نتیجه رسیدند که سازمان های موفق در مدیریت دانش یک روش متحدالشکل را برای استقرار و بهره برداری از مدیریت دانش تعقیب نمی کنند و به طور کلی دو راهبرد اصلی برای به کارگیری مدیریت دانش توسط این سازمان ها اتخاذ می شود. این راهبردها عبارتند از: الف- راهبرد تدوین دانش  (فرد با مستندات)، ب- راهبرد تبادل فردی دانش  (فرد با فرد ).
۳- مطالعات بات  (۲۰۰۲ میلادی)
دسته بندی دیگری از استراتژی های مدیریت دانش توسط دکتر بات (استاد دانشگاه مریلند آمریکا ) ارائه شده است. بر اساس مطالعات انجام شده توسط بات^[۴۷] ۲۰۰۲، گرچه تخصص در سطوح فردی متفاوت از دانش سازمانی است لیکن سازمان ها نمی توانند اهمیت کنترل دانش شخصی را نادیده بگیرند. چنانچه افراد مهارت ها و دانش لازم را نداشته باشند در آن صورت تعاملات آنها درجهت ایجاد دانش سازمانی با ارزش غیرمحتمل است. از این رو، هدف مدیریت سازمان تشویق کارکنان به افزایش تعامل با افرادی است که دارای تخصص ها و مهارت های مخصوص هستند تا از این رهگذر دانش پایه خویش را همواره به روز کنند. در شکل ۲-۴- استراتژی های مدیریت انواع دانش توسط سازمان نشان داده شده است که به صورت فرایندی شامل خلق، نگهداری، انتقال و کاربرد دانش برای انجام یک وظیفه مشخص شده است.

شکل(۲-۴)استراتژی های مدیریت دانش از دیدگاه بات۲۰۰۲:ص ۴

الگوهای استراتژی دانش

استراتژی دانش، روش ویژه ای است برای بهینه سازی خلق و تبدیل دانش به مزیت رقابتی در سازمان می باشد(موسسه مشاوره مکدرموت^[۴۸]، ۲۰۰۵). از دیدگاه آقای زاک^[۴۹] ۱۹۹۹، استراتژی دانش برای پرکردن شکاف بین دانش موجود و دانش مورد نیاز تدوین می شود. هدف استراتژی دانش پاسخگویی به سوالات استراتژیک می باشد که بر هوشمندی رقابتی و سیستم های بازیابی دانش داخلی تاکید دارد(کروگر و همکاران^[۵۰]، ۲۰۰۷: ص۵). به محض اینکه دانش کافی در دسترس باشد، استراتژیست ها می توانند ترکیب هماهنگی را بین نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدات سازمان به وجود آورند. به طور کلی انجام هر تلاشی در زمینه مدیریت دانش، باید بخشی از یک مجموعه فرایند تدوین استراتژی کسب و کار سازمان باشد و باید در راستای جهت گیری های آتی سازمان و اهداف سازمان حرکت کند. بر همین اساس تا کنون نظریه ها و تعاریف مختلفی از استراتژی دانش توسط صاحبنظران ارائه شده است که در ادامه به بررسی مهمترین آنها می پردازیم:
۱- مطالعات بیرلی و چارکرابارتی  (۱۹۹۶ میلادی)
اولین مطالعه تجربی درخصوص استراتژی دانش توسط بیرلی و چارکرابارتی^[۵۱] ۱۹۹۶ انجام شده است. آنها استراتژی دانش را به عنوان “مجموعه ای از پاسخ های جمعی مدیران به نیازهای یادگیری راهبردی سازمان تعریف نموده اند.”
بیرلی و چارکرابارتی معتقد بودند که عموماً مدیران تصمیمات استراتژیک خود را در خصوص استراتژی دانش بر اساس عواملی از قبیل سرعت یادگیری، عمق دانش  مورد نیاز، نوع یادگیری سازمانی (درونی یا بیرونی- تدریجی یا بنیادی) اتخاذ می کنند. با بهره گرفتن از داده ها و اطلاعات جمع آوری شده از فعالیت های ۲۱ شرکت داروسازی آمریکایی طی سال های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۶ میلادی و با بهره گرفتن از فن خوشته بندی، شرکت ها را با توجه عوامل فوق الذکر، به لحاظ استراتژی دانش به چهار گروه تقسیم نمود: نوآور، جداافتاده، بهرهبردارن و جستجوگرها.
۲- مطالعات زاک  (۱۹۹۹ میلادی)
زاک ۱۹۹۹، با مطالعه روی ۲۵ شرکت به نتایج قابل توجهی در خصوص استراتژی دانش دست یافته است. او معتقد است دانش راهبردی هر سازمان را با توجه به توانمندی و قابلیت آن در پشتیبانی و حمایت از جایگاه رقابتی سازمان می تواند به سه گروه تقسیم بندی شود: دانش پایه، دانش پیشرفته  و دانش نوآورانه.
دانش پایه، حداقل میزان و سطح دانش مورد نیاز برای فعالیت در عرصه یک کسب و کار است. به دلیل اینکه دانش پایه عموماً در اختیار اعضاء و رقبای یک کسب و کار است، این میزان از قابلیت دانشی، باقی ماندن در عرصه رقابت را در طولانی مدت تضمین نمی کند.
دانش پیشرفته، دانشی که سازمان ها می توانند به پشتوانه آن در عرصه رقابت باقی بمانند. سازمان های پایدار در عرصه رقابت، علاوه بر برخورداری از دانش پایه، دارای محتوای دانش تخصصی نیز می باشند که اغلب در میان رقبا تفاوت می کند و تمایز دانش را موجب می شود.
دانش نوآورانه، دانشی است که یک سازمان را قادر می سازد تا رهبری و هدایت صنعت و رقبایش را بدست گیرد و به طور قابل ملاحظه ای خود را از رقبایش متمایز نماید. دانش نوآورانه اغلب یک سازمان را توانمند می سازد که بتواند بر قواعد موجود کسب و کار تاثیر گذار بوده و گاهی این قواعد را تغییر دهند. نکته قابل توجه این است که دانش ایستا نیست، لذا آنچه که امروزه دانش خلاقانه می باشد در آینده ای نه چندان دور، دانش پیشرفته خواهد بود و دانش پیشرفته، دانش پایه خواهد شد.
۳- مطالعات دی پابلوس (۲۰۰۲ میلادی)
یک نمونه با ارزش مطالعات تجربی انجام شده برمبنای نوع شناسی استراتژی دانش بیرلی و چارکرابارتی(۱۹۹۶)، توسط دی پابلوس^[۵۲] ۲۰۰۲، انجام شده است. بر اساس مطالعه و بررسی صورت گرفته توسط وی بر روی ۱۲۳ شرکت صنعتی اسپانیایی، دی پابلوس چهار نوع استراتژی دانش را شناسایی نموده است که عبارتند از: جدا افتاده، جستجوگر، بهره بردار و نوآور.
مهمترین نتیجه این تحقیق این است که استراتژی دانش بر عملکرد سازمانی تاثیر می گذارد و بنابراین، استراتژی دانش عبارتست از “یکی از اجزاء استراتژیک پازل عملکرد سازمانی". علیرغم اینکه مطالعه دی پابلوس قابل اتکا است، ولی در دو زمینه دچار کاستی و کمبود می باشد، اول اینکه او مشخص ننموده است که چگونه استراتژی های دانش به صورتی که بیرلی و چارکرابارتی ارائه نموده اند را عملیاتی نموده و دوم اینکه در تحقیق وی تاثیر عملکردی هر یک از استراتژی ها مشخص نشده است.
۴- مطالعات بیرلی و دالی۱ (۲۰۰۲ میلادی)
بر اساس مطالعات تئوریک انجام شده توسط بیرلی و دالی^[۵۳]۲۰۰۲، استراتژی دانش عبارتست از: مجموعه انتخاب های استراتژیک سازمان در خصوص دو بعد دانش:  خلق یا کسب دانش جدید و  به کارگیری و اهرم سازی دانش موجود برای خلق محصولات و فرآیندهای سازمانی جدید. بر همین اساس بیرلی و دالی چهار نوع استراتژی دانش را برای شرکت ها تعریف می کنند که عبارتند از: استراتژی خلق دانش؛ استراتژی یادگیری دو وجهی؛ استراتژی حفظ وضع موجود  و استراتژی بهره برداری دانش . رابطه این چهار نوع استراتژی با میزان خلق و کسب دانش جدید و میزان به کارگیری دانش موجود در شکل ۲-۵- آمده است.

شکل(۲-۵)انواع استراتژی های دانش سازمان(بیرلی و دالی، ۲۰۰۲)
۵- مطالعات کستن (۲۰۰۷ میلادی)
کستن^[۵۴] ۲۰۰۷، معتقد است استراتژی دانش یک مقوله جدید در ادبیات مدیریت دانش است، همانگونه که به کارگیری دانش به عنوان یک ابزار راهبردی برای دستیابی به مزیت رقابتی، نظریه جدیدی است؛ کستن، استراتژی دانش را اینگونه تعریف می کند: مجموعه ای از خطوط راهنما که تصمیمات یک سازمان را در خصوص تشخیص، کسب، توسعه، ذخیره سازی، مدیریت، بازیابی و بکارگیری دانش خود شکل می دهد؛ استراتژی دانش به عنوان جزئی از استراتژی اصلی سازمان، بین جهت گیری های استراتژیک سازمان، ساختارها و فعالیت های دانشی آن، اتصال و ارتباط بر قرار می کند. این ساختار ها و فعالیت ها اغلب شامل سیستم های مدیریت دانش می شوند، از این رو استراتژی دانش می تواند به عنوان اصول راهنمای سیستم های مدیریت دانش مطرح شود. در تحقیقی که توسط کستن در سال ۲۰۰۶ میلادی انجام شده، در خصوص استراتژی دانش و تاثیر آن بر شرکت ها بررسی هایی صورت گرفته است. در این تحقیق سازمان های حوزه های مختلف شامل مراکز درمانی، خدمات مالی و بیمه مورد بررسی قرار گرفته اند.

یادگیری

یادگیری ایجاد تغییر نسبتاً پایدار در رفتارهای بالقوه یادگیرنده براثر مطالب آموخته شده، ارتقای سطح آگاهیها و تجربیات فرد و سازمان تعریف می شود(آرجریس و همکاران^[۵۵]، ۱۹۹۶) یادگیری موجب تعدیل رفتار و بهبود عملکرد می شود. شناخت فرایندهای یادگیری، انگیزش یادگیری را بالا می برد. برای ارتقای سطوح و میزان یادگیری باید انگیزش افراد و سازمان را بالا برد. تناسب یادگیری با انگیزش نظیر تناسب شخصیت با انگیزش است. پیش شرطهای یادگیری را می توان تغییر مستمر توانایی انسان و تغییر نسبتاً پایدار تجربه در رفتار دانست.

مدیریت دانش و سازمان یادگیرنده

اگر چه سازمان یادگیرنده، صرفاً یک مفهوم است اما راهبردی تلقی می شود که بر پایه منابع انسانی قرار داشته و نیازمند حمایت مؤثر گروه مدیران سازمان است. یادگیری می تواند هم در سطح شخصی و هم در سطح سازمانی وقوع یابد. این مفهوم در سطح شخصی با پژوهندگان مختلف و با دیدگاه های نظری متنوع به دلیل پیچیدگی فرایند یادگیری، متفاوت عمل می کند. رفتار گرایان یادگیری را تغییر رفتار می دانند و معتقدند اگر یادگیری منجر به تغییر رفتار شد، یادگیری صورت گرفته است. مطابق دیدگاه رفتارگرایان محیط اولین عامل برای یادگیری است. در این دیدگاه، وقایع محیط بر رفتار تأثیر می گذارند. در دیدگاه علوم شناختی، یادگیری برحسب تغییرات در فرایندهای شناخت که همان فعالیتهای داخلی ذهن است تعریف می شود و در رفتار نمود پیدا کند. این نظریه بر عملیات ذهنی یادگیران تأکید می ورزد. براساس دیدگاه علوم شناختی، دانش به طور عینی از طریق مشاهده و احساس، ادراک و تحلیل به دست می آید (چاولا و رنش^[۵۶]، ۱۹۹۵:ص۵ ؛ بجانی، ۱۳۸۸) .
قبل از بحث در مورد رابطه مدیریت دانش و سازمان یادگیرنده باید به تفاوت دو مفهوم «سازمان یادگیرنده» و «یادگیری سازمانی» توجه کنیم. یادگیری‌ سازمانی‌ و سازمان ‌یادگیرنده‌ دو مفهوم‌ متفاوت‌اند، به‌ این‌ معنی‌ که اولی‌ به‌ فعالیتهای‌ (فرآیندهای) خاصی‌ در داخل سازمان‌ اشاره‌ می‌کند، در حالی‌ که‌ دومی‌ نوع‌ خاصی‌ از سازمان‌ است‌. در بحث‌ از سازمان‌ یادگیرنده‌ تمرکز ما بر چیستی‌ است. سیستم‌ها، اصول‌ و ویژگیهای‌ سازمانهایی‌ را که‌ به‌ عنوان‌ یک‌ هویت‌ جمعی‌، شروع به یادگیری کرده و اقدام‌ به‌ تولید می‌کنند، مورد بررسی‌ قرار می‌دهیم‌. از طرف‌ دیگر یادگیری سازمانی‌ به‌ چگونگی‌ وقوع‌ یادگیری‌ سازمانی‌ به‌ معنی‌ مهارتها و فرآیندهای ساخت‌ و بهره‌گیری‌ از دانش‌، اشاره‌ دارد. در این‌ معنی‌، یادگیری‌ سازمانی‌ تنها یک‌ بعد یا عنصر از سازمان‌ یادگیرنده‌ است( مارکوردت^[۵۷]، ۱۹۹۵).
در تعریف‌ سیستماتیک‌، یک‌ سازمان‌ یادگیرنده‌ سازمانی‌ است‌ که‌ با قدرت‌ و به‌ صورت‌ جمعی‌ یاد می‌گیرد و دائماً خودش‌ را به‌ نحوی‌ تغییر می‌دهد که‌ بتواند با هدف‌ موفقیت‌ مجموعه‌ سازمانی‌ به‌ نحو بهتری‌ اطلاعات‌ را جمع‌ آوری‌، مدیریت‌ و استفاده‌ کند( مارکوردت، ۱۹۹۵). در واقع سازمان‌ یادگیرنده‌ سازمانی‌ است‌ که‌ با ایجاد ساختارها و استراتژی‌ها به‌ ارتقای‌ یادگیری‌ سازمانی‌ کمک‌ می‌کند.
مفاهیم سازمان یادگیرنده و مدیریت دانش با هم رابطه نزدیکی دارند و به صورت دو طرفه از یکدیگر حمایت می‌کنند، اما در واقع یکی نیستند. سازمان یادگیرنده روی فرایند یادگیری و سازمان دانش‏محور روی نتایج و محصول فرایند یادگیری تمرکز می‌کند. می‏توان گفت مدیریت دانش وسیله‏ای برای پرورش و حمایت یک سازمان یادگیرنده است.

ورزش محسوب می‌شوند و می‌بایست در حفظ و نگهداری این عامل پرارزش تلاش نمود، ضرورت حکم می‌کند، عوامل به وجود آورنده‌ی تنیدگی در ورزشکاران شناسایی گردند و نسبت به حذف یا تضعیف این عوامل اقدام شود. چنین اقداماتی ضمن تأمین بهداشت روانی ورزشکاران، عملکرد آنها را در جهت تحقق اهداف تیمی بهبود می‌بخشد.
به دلیل اینکه بررسی تنیدگی مربی و ورزشکار در اکثر تحقیقات به صورت جداگانه مورد پژوهش قرار گرفته است (عابدی، ۱۳۸۹). این مطالعه، به بررسی رابطه سبک رهبری مربیان بر میزان تنیدگی ورزشکاران، می‌پردازد.
از آنجا که پژوهشی در رابطه با سبک رهبری مربیان بر تنیدگی ورزشکاران در داخل کشور انجام نگرفته است و تمام پژوهشهای موجود، در محیط سازمانی و مربوط به تأثیر سبک رهبری مدیران بر تنیدگی کارکنان می‌باشد و با عنایت به اینکه چندین پژوهش، در مورد تنیدگی مربیان انجام گرفته و در تمام آنها به ضرورت تحقیق در مورد تنیدگی ورزشکاران اشاره شده است (رمضانی‌نژاد و دیگران، ۱۳۸۳؛ رمضانی‌نژاد و دیگران، ۱۳۷۹؛ محرم‌زاده، ۱۳۸۵)، تحقیق حاضر به بررسی رابطه سبک رهبری مربیان بر میزان تنیدگی ورزشکاران می‌پردازد.
۱-۴ اهداف
۱-۴-۱ هدف کلی
هدف کلی، بررسی ارتباط سبک رهبری مربیان و تنیدگی ورزشکاران رشته‌های تیمی و انفرادی در دانشگاه‌های شهر تهران می‌باشد.
۱-۴-۲ اهداف اختصاصی
۱- تعیین سبک رهبری مربیان رشته‌های انفرادی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران.
۲- تعیین سبک رهبری مربیان رشته‌های تیمی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران.
۳- تعیین میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های انفرادی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران.
۴- تعیین میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های تیمی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران.
۵- بررسی ارتباط سبک رهبری و میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های تیمی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران.
۶- بررسی ارتباط سبک رهبری و میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های انفرادی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران.
۷- بررسی ارتباط بین سن و میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های تیمی و انفرادی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران.
۸- بررسی ارتباط بین جنسیت و میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های تیمی و انفرادی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران.
۱- ۵ فرضیه‌های تحقیق
۱- بین سبک رهبری مربیان رشته‌های تیمی و انفرادی دانشگاه‌های شهر تهران اختلاف معناداری وجود دارد.
۲- بین میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های تیمی و انفرادی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران اختلاف معناداری وجود دارد.
۳- بین سبک رهبری و میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های تیمی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران ارتباط معناداری وجود دارد.
۴- بین سبک رهبری و میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های انفرادی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران ارتباط معناداری وجود دارد.
۵- بین سن و میزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های تیمی و انفرادی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران ارتباط معناداری وجود دارد.
۶- بین جنسیت ومیزان تنیدگی ورزشکاران رشته‌های تیمی و انفرادی منتخب دانشگاه‌های شهر تهران ارتباط معناداری وجود دارد.
۱-۶ پیش فرض‌های تحقیق
ورزشکاران سؤالها را با دقت و صحت کامل پاسخ داده‌اند.
۱-۷ محدودیت‌های تحقیق
۱- فقط ورزشکاران رشته‌های تنیس روی میز، بدمینتون، والیبال و هندبال مورد پرسش قرار گرفته‌اند.
۲- فقط دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران مورد پرسش قرار گرفته‌اند.
۳- برخی از ورزشکاران رشته‌های مورد بررسی، جهت پر کردن پرسشنامه همکاری نکردند.
۱-۸ تعریف مفاهیم و واژه‌ها
تنیدگی
تعریف نظری
تنیدگی ترجمه واژه «استرس^[۱۰]» در زبان انگلیسی می‌باشد که از لغت لاتین «استرینگر^[۱۱]» به معنی سختی کشیدن، مشتق شده است و در قرن هفدهم برای تشریح سختی یا محنت به کار برده می‌شد. در اواخر قرن هجدهم، این مفهوم دلالت بر فشار، کوشش و سختی‌ای می‌کند که متوجه فرد یا عضوی از اعضا یا نیروهای روانی او می‌باشد (مرادخان، ۱۳۷۲).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به عبارت ساده، تنیدگی حالتی است در روان و تن که ناشی از وارد شدن فشار به روان یا جسم فرد می‌باشد (الوانی، ۱۳۷۲).
تعریف عملیاتی
منظور از تنیدگی در این تحقیق نمره‌ای است که از پرسشنامه‌ی سنجش تنیدگی (ملکی رنجبر،۱۳۷۳) که شامل ۴۳ سؤال است به دست می‌آید.
رهبری
رهبری عبارت است از توانایی نفوذ بر گروهی به منظور رسیدن به هدف یا اهداف (کبیری، ۱۳۷۶).
سبک رهبری
تعریف نظری
الگوی رفتاری فرد است که به هنگام اقدام برای نفوذ در فعالیت‌های دیگران، آن‌گونه که تصور می‌کنند، از خود نشان می‌دهد (هرسی و بلانچارد^[۱۲]، ۱۹۷۷). رهبری با اختصار ترسیم نقشه کار و آگاهی دادن به دیگران در دنبال کردن اهداف می‌باشد. (خبیری، ۱۳۷۲).
تعریف عملیاتی
در این تحقیق سبک رهبری بر اساس سبک‌های پنجگانه مدل چندبعدی رهبری در ورزش بررسی شده، که با بهره گرفتن از پرسشنامه ۴۰ سؤالی مقیاس رهبری در ورزش (L.S.S)، شیوه‌های رفتاری رهبر نسبت به سبک‌های پنجگانه (که در ذیل تعریف می‌شوند)، سنجیده شده است (چلادوری و صالح،۱۹۸۰):
رفتار آموزش و تمرین: به معنای رفتار مربی به منظور بهبود عملکرد ورزشکار به وسیله‌ی تأکید بر تمرین سخت و شدید، آموزش مهارتها و تاکتیکها، روشن نمودن روابط بین اعضا و هدایت و هماهنگی فعالیت‌های اعضای تیم (میانگین سؤالات ۱، ۵، ۸، ۱۱، ۱۴، ۱۷، ۲۰، ۲۳،۲۶ ،۲۹ ، ۳۲، ۳۵، ۳۸ پرسشنامه پیوست ب).
رفتار دموکراتیک: مشارکت ورزشکاران در تصمیم‌گیری‌های مربوط به تعیین اهداف گروهی و روش‌های دستیابی به آن اهداف (میانگین سؤالات ۲، ۶، ۹، ۱۲، ۱۵، ۱۸، ۲۷، ۳۴، ۴۰ پرسشنامه پیوست ب).
رفتار آمرانه: به معنای رفتار مربی با ویژگی تصمیم‌گیری مستقل و اعمال قدرت شخصی (میانگین سؤالات ۲۱، ۲۴، ۳۰، ۳۳، ۳۹ ۳۸ پرسشنامه پیوست ب).
رفتار حمایت اجتماعی: به معنای رفتار مربی با ویژگی‌هایی مانند: نگران بودن در مورد رفاه و آسایش تک تک ورزشکاران، ایجاد جو گروهی مثبت و روابط گرم بین اعضای تیم (میانگین سؤالات ۳، ۷، ۱۳، ۱۹، ۲۲، ۲۵، ۳۱، ۳۶ ۳۸ پرسشنامه پیوست ب).
رفتار بازخورد مثبت (پاداش‌دهی): به معنای رفتاری که مربی ورزشکار را به واسطه عملکرد خوب مورد تشویق و پاداش قرار می‌دهد (میانگین سؤالات ۱۴، ۱۰، ۱۶، ۲۸، ۳۷ پرسشنامه پیوست ب) (چلادوری و صالح، ۱۹۸۰).
ورزشکار
تعریف نظری
فردی است که حداقل در یکی از رشته‌های ورزشی به تمرینات منظم ورزشی، زیر نظر مربی مربوطه می‌پردازد و به دو شکل سازمان یافته (ورزشکاری که تحت پوشش خدمات درمانی فدراسیون پزشکی-ورزشی کشور برای یک سال قرار می‌گیرد و کارت بیمه ورزشی دریافت می کند.) و غیر سازمان یافته تقسیم می‌شود (سازمان تربیت بدنی^[۱۳]).
تعریف عملیاتی
در این تحقیق ورزشکار به افرادی گفته می‌شود که عضو تیم ورزشی یکی از دانشگاه‌های سطح شهر تهران باشد و حداقل هفته‌ای ۶ ساعت در یکی از رشته‌های والیبال، هندبال، بدمینتون و تنیس روی میز فعالیت منظم ورزشی مربوط به آن رشته را داشته باشد.
دانشگاه‌های شهر تهران
کلیه دانشگاه‌های دولتی، آزاد و پیام نور شهر تهران که دارای رشته تربیت بدنی در واحد دانشگاهی خود می‌باشند.
.
فصل دوم

میانگین رتبه

رعایت زمان بندی اجرا

۲/۰۳۹

تعهدات و مواعید تعریف شده

۱/۹۴۸

اجرای برنامه طی دوره زمانی

۲/۰۲۶

براساس اطلاعات حاصله از خروجی نرم افزار میانگین عدد معنا داری بیشتر از ۰۵/۰ بوده و نشان دهنده انطباق جامعه آماری با سطح معنی داری شاخص ها می باشد. کمترین میانگین متعلق به تعهدات و مواعید تعریف شده میباشدکه از نظر خبرگان از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است.
۵-۵ پیشینه تجربی تحقیق
۵-۵-۱ نتایج تحقیقات داخلی
۵-۵-۱-۱ معمارزاده طهران و همکاران(۱۳۹۱).
موءلف کتاب دولت الکترونیکی در بخشهای مختلف به بررسی تطبیقی دولت الکترونیکی در گروه های مختلف کشورها پرداخته که از نظر دسته بندی کشورهای توسعه یافته – درحال توسعه و کمتر توسعه یافته را معیار ارزیابی قرار داده است و در متن کتاب به بسترهای مورد نیاز توسعه دولت الکترونیکی اشاره نموده که ازجمله آنها بستر فنی و تکنولوژیکی است و در خصوص وضعیت توسعه دولت الکترونیکی در ایران بررسی و ارزیابی نموده است. اما موانع استقرارو پیاده سازی دولت الکترونیکی را به استناد تحقیق کیا در سال ۱۳۸۵ چنین بیان میکند: ۱- استقرار شهر الکترونیکی مستلزم ارائه سند ملی مدون است ۲-مستلزم افزایش خدمات بخش خصوصی و اطلاع رسانی به شهروندان میباشد ۳- افزایش شاخص زیرساخت الکترونیکی که موجب امنیت کار و زندگی مردم در فضای وب گردد ۴- افزایش شاخص منابع انسانی که مستلزم افزایش کمی متخصصان فناوری اطلاعات و آموزش کیفی وافزایش دانش آنان است ۵- تقویت و هدایت عامل اقتصاد ی که درپی وارد کردن بخش خصوصی و ارزان نمودن دسترسی به وب میباشد ۶- تقویت عامل فنی وتوانمندسازی سازمانهای الکترونیکی است ۷- عامل فرهنگی که مستلزم بومی سازی و تولید محتوای نرم افزار میباشد.با عنایت به تحقیق بعمل آمده و الزاماتی که درتحقیق فوق توصیف گردیده و با توجه به اینکه تمام موانع مذکور در سرراه ابعاد منابع انسانی- کیفیت – زمان- اقتصادی- حقوقی، قانونی-فنی و تکنولوژیکی وعملیاتی وجود داشته و اجرای استعلام الکترونیکی بین دستگاه های دولتی استان مرکزی را تحت الشعاع خود قرار میدهدامکان اجرای استعلام الکترونیکی بین دستگاه های دولتی استان مرکزی وجود ندارد.
۵-۵-۱-۲ نوبخت و بختیاری (۱۳۸۷)
نوبخت و بختیاری در خصوص امکان سنجی اجرای دولت الکترونیکی تحقیق مبسوطی انجام داده و کلیه عوامل ازجمله عوامل سیاسی – اقتصادی –فرهنگی و فنی تکنولوژیکی را مورد بررسی و ارزیابی و مقایسه قرار داده اند و الگوهای اجرای موفق دولت الکترونیکی را از کشورهای مختلف آمریکایی- اروپایی و آسیایی ارائه داده اندکه نشان از جامعیت تحقیق در زمان خود دارد.درنهایت چنین نتیجه گیری شده است: نظر به اینکه روند اجرایی برنامه های اصلاحات ساختاری در نظام اداری کشور از کندی خاصی برخوردار است و اساساً بدون گذر از این مرحله، امکان مدیریت صحیح برنامه های توسعه اقتصادی توسط دولت وجود نخواهد داشت مقتضی است تا از طریق شناسایی موانع و چالش های استقرار دولت الکترونیک در کشور و تسریع در پیاده‌سازی آن، برنامه های اصلاح ساختار نظام اداری کشور با سرعت بیشتری دنبال گردد. باعنایت به تحقیق بعمل آمده و توجه به ابعاد فنی تکنولوژیکی- منابع انسانی- عملیاتی- حقوقی وقانونی-اقتصادی –کیفیت و زمان امکان اجرای استعلام الکترونیکی بین دستگاه های دولتی استان مرکزی وجود ندارد.
۵-۵-۱-۳ پروژه متا (مطالعه تجارت الکترونیکی)
هدف مطالعه زیرساخت آمادگی فنی، ارزیابی سطح کنونی آمادگی فنی در سطح ملی، و تعیین گلوگاههای مشخص در زیرساخت کنونی، و ارائه سیاستهایی برای آینده است.که بر اساس آن نقشه راه فناوری اطلاعات تنظیم گردیدو موسی خواجویی نیز در راستای الزامات این پروژه از نظر لزوم توجه به زیرساختهای فنی را اصل اول این پروژه دانسته است. این مطالعه، زیرساختها را مورد توجه قرارخواهد داد و آنها را به عنوان پیش نیازهایی برای توسعه تجارت الکترونیکی در کشور توضیح می‌دهد. این زیرساختها؛ شامل نهادهای پشتیبانی، فرهنگ و مردم، آمادگی فنی، اقتصاد، و چارچوب قانونی است. هدف از مطالعه زیرساختها، مشخص نمودن تنگناهای پیش رو در مسیر توسعه تجارت الکترونیکی، و ارائه سیاستها و فعالیتهای مشخص برای توسعه تجارت الکترونیکی در سطح ملی است ودرنتیجه چنین میآیداز عوامل تعیین‌کننده زیر، در زمینه ارزیابی دسترسی شبکه‌ای استفاده می‌شود:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

زیرساخت اطلاعاتی؛
فراهم بودن اینترنت؛
در دسترس بودن اینترنت؛
سرعت و کیفیت شبکه؛
سخت افزار و نرم افزار؛
خدمات و پشتیبانی.
با دیدی منصفانه به ارزیابی های نسل اول توسعه، آنها کشف کردند که اولویت کمی به آن داده شده است. با عنایت به تحقیق بعمل آمده ازنظر فنی و تکنولوژیکی و قانونی، زیرساخت دسترسی به بستر مورد نیاز اجرای دولت الکترونیکی فراهم نشده لذا امکان اجرای استعلام الکترونیکی بین دستگاه های دولتی استان مرکزی وجود ندارد.
۵-۵-۱-۴ پروژه های مترواترنت استان قم و استان کرمان
شبکه های استانی مترواترنت در راستای پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات در کشور و اجرای دولت الکترونیکی تعریف شده است که فاز آزمایشی آن در دو استان قم (درسال۱۳۸۷) و کرمان (درسال۱۳۹۱) بصورت پایلوت راه اندازی شد برای راه اندازی مترواترنت قم ۹۴۴ کیلومتر فیبرنوری کشیده و۴۷میلیارد ریال هزینه شده است (در سال ۱۳۸۷) وبرای اجرای مترواترنت استان کرمان نیز ۸/۱۲۲میلیارد ریال هزینه شده است (درسال ۱۳۹۱) و این شبکه برای ایجاد زیرساخت شبکه ملی اطلاعات فراهم گردیده است به این معنی که برای استانهای قم و کرمان ارقام اعتباری مذکور تخصیص یافته است ولی در ۳ سال اول برنامه پنجم جمعاً ۶/۱۲ میلیارد ریال اعتبار فناوری اطلاعات برای استان مرکزی مصوب گردیده که از رقم مذکور مبلغ ۷۱۷/۷ میلیارد ریال تخصیص یافته است یعنی معادل ۱۵% هزینه انجام شده دراستان قم و ۰۵/۰ هزینه زیرساخت استان کرمان در سالهای قبل و چنین استنباط میگردد که جز در استانهای قم و کرمان، چنین زیرساخت و هزینه ای صورت نگرفته باشد. لذا با عنایت به تحقیق حاضر از نظرفنی و تکنولوژیکی و اقتصادی وبعد زمانی امکان اجرای استعلام الکترونیکی بین دستگاه های دولتی استان مرکزی وجود ندارد.
۵-۵-۲ نتایج تحقیقات خارجی
۵-۵-۲-۱ فیلیس کی. سوکل ۱۹۹۵
در تحقیقات بعمل آمده کشورهایی چون آمریکا- بازار مشترک اروپا و کانادا بصورت نهادینه در دستگاه های دولتی و بخش خصوصی تجاری و خدماتی از سیستمهای تبادل اطلاعات بهره برداری میشود و استانداردهای مربوطه هرچندسال یکبار بهنگام میشود و در هزینه های جاری استفاده کنندگان نیز صرفه جویی کلانی صورت گرفته است. براساس آمارهای روزآمدشده ژاپن ۸۰% آلمان۷۱% آمریکا ۶۲% کره جنوبی۵۷% و چین ۲۷% تبادلات تجاری خود را براساس سیستمهای الکترونیکی انجام میدهند. با مقایسه نتایج تحقیق و اطلاعات حاصل از پرسشنامه ها، کشورهای پیشرو در این زمینه از نظر اینکه ما مجدداً آزموده های آنان را امتحان نکنیم باید مورد توجه قرار گیرد واز تجارب آنان بهره گیری شود.
۵-۵-۲-۲ کشور آلمان
پس از طی مراحل تحقیقات در مورد دولت الکترونیکی در سال ۱۹۹۶ طبق دستور صدر اعظم تحول عظیم الکترونیکی بصورت جدی و الزامات قانونی شروع شد که از سال ۲۰۰۰ نقشه راه فناوری اطلاعات آلمان اجرا شد. در این فرایند که طی مدت ۳ سال انجام شد از لحاظ قانونی برقراری چارچوب مشترک ملی و قانونی تصویب شد. صدور قوانین جدید و نیز صدور بیش از ۵۰۰ مجوز ارتباطات از راه دور بعمل آمد.
از نظر امنیت و حفاظت اطلاعات وضع مقررات حراست از اطلاعات شخصی در حوزه ارتباطات از راه دور تصویب شد.
با مقایسه نتایج حاصل از تحقیق در زمینه زمان بندی پروژه های فناوری اطلاعات در می یابیم که کشور آلمان طی مدت ۳ سال تحقیق و اصلاح قوانین برنامه فناوری خود را تدوین و درسال ۲۰۰۰ به اجرا گذاشت لیکن کشور ما از سال ۱۳۸۱ تاکنون درحال آزمون و خطا و مطالعه جهت اجرای برنامه جامع فناوری خود میباشد و تاکنون نیز به نتیجه نرسیده است.
۵-۵-۲-۳ کشورامریکا
منابع انسانی با کمک هزینه دولت آموزش های الکترونیکی را طی میکنند. ازنظر عملیاتی درسال ۲۰۰۵ پورتال رسمی یکپارچه دولت ایجاد شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است.
ازلحاظ فنی و تکنولوژیکی در حدی قرار دارد که حاضر است تمام ارتباطات مورد نیاز مردم را درسیستم اینترنت منتشر نماید. به کاربران اجازه جستجوی اطلاعات درسطوح مختلف فدرال- ایالتی و محلی را مهیا نموده است.
ازنظر اقتصادی و ایمنی به گونه ای طراحی شده که بصورت مستقیم و ازطریق پورتال ۵ نوع وام کشاورزی- بازرگانی- آموزش و پرورش- مسکن و نظامی ارائه میگردد.

درعقود مسامحی هدف اصلی از انعقادآن احسان به دیگری و نوع دوستی است؛به دلیل اینکه هدف اصلی انعقاد عقد سرپرستی در فرزند خواندگی بر اساس احسان و نوع دوستی است، این عقد از عقود مسامحی می باشد. اگرچه، در شرایط پذیرش آن، تامین منافع مالی و معنوی کودک، هدف اصلی قانون گذاری است. همانطور که در ماده ۲قانون حمایت از کودکان بی سرپرست آمده است:«این سرپرستی به منظور تامین منافع مادی و معنوی کودک برقرار می گردد و در هر حالت از موجبات ارث نیست».^[۵۶]
تشریفاتی بودن عقد فرزند خواندگی
در نظام های گوناگون حقوقی، اصل بر رضایی بودن عقد است و بیشتر عقود و قرار دادها، نشان از رضایی بودن دارند. ولی به دلیل اینکه قانون گذار به منظور جلوگیری از پدید آمدن نزاع در روابط قراردادی خواسته است٬ عقد را بر پایه های مستحکم تری استوار سازد٬ این اصل استثنا دارد.به این منظور، برای جلوگیری از هرج و مرج، قانون گذار، عقد سرپرستی و فرزند خواندگی را از عقود تشریفاتی دانسته ، و قانون حمایت از کودکان بی سرپرست در ۱۷ ماده به بیان تشریفات و شرایط زوجین و شرایط کودک تحت سرپرستی پرداخته و مقررات و قواعد آن را بیان کرده است.در برخی موارد ممکن است، سرپرستی بدون رعایت تشریفات و مقررات قانونی باشد. در این صورت می توان صدور حکم بر ابطال آن را از دادگاه تقاضا کرد. برای مثال٬ هرگاه معلوم شود، زوجین هنگام تقاضای سرپرستی فرزند داشته و با این حال حکم سرپرستی صادر شده است٬ والدین کودک طبق ماده ۱۶قانون مزبور می توانند با زوجین سرپرست توافق کرده و فسخ حکم را تقاضا نمایند. اما اگر زوجین راضی به توافق نشدند آنان می توانند به علت رعایت نکردن تشریفات و مقررات قانون ابطال آن را از دادگاه تقاضا کنند.^[۵۷]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مبحث دوم : تشریفات قانونی فرزند خواندگی
برای واگذاری کودک به فرزندی، تشریفات قانونی وجود دارد که باید رعایت گردد.در این مبحث نحوه واگذاری و مرجع صالح مورد بررسی قرار می گیرد.معمولا شرایط موردنیاز برای صدور حکم فرزندخواندگی، به دو دسته شرایط مربوط به پدیرندگان و شخص پذیرفته شده،تقسیم می گردد.در این مبحث مواردی که به عنوان شرایط متقاضیان فرزندخواندگی(سرپرستی)وشرایط شخص قابل پذیرش،قابلیت طرح دارند،مورد بررسی قرار می گیرند.
گفتار اول: نحوه واگذاری کودک و مرجع صالح
پذیرش براساس تعریف سازمان مربوط (بهزیستی)، عبارت است از، مجموعه فعالیت های تیمی و حرفه ای و شخصی که، به منظور ارزیابی و شناسایی از نیازهای کودک و تعیین نوع ارائه خدمات به کودک صورت می پذیرد.
مراحل پذیرش بدین صورت است که، پس از پذیرش اولیه جهت اتخاذ تصمیم نهایی در خصوص انتقال کودک به خانواده و یا مراقبت از او در خانه های مختلف سازمان بهزیستی (پرورشگاه ها) کودک به خانه موقت انتقال می یابد.^[۵۸]
بند اول: تقاضا نامه
زن و شوهری که، قصد دارند طفلی را سرپرستی کنند، باید تقاضا نامه سرپرستی را مشترکاً تنظیم و پس از امضاء، به دادگاه محل اقامت خود تسلیم نمایند. تقاضا نامه فرم مخصوص ندارد، ولی غالباً زن و شوهر درخواست خود را در اوراق دادخواست تنظیم خواهند کرد. اگر بر روی این اوراق خواسته زوجین نوشته شود، در ستون نام کسی یا موسسه ای نوشته نخواهد شد، و باید مدارک لازم از جمله رونوشت مصدق شناسنامه متقاضیان و فتوکپی مصدق سند نکاح آنها در مرحله درخواست پیوست تقاضا شود ( بنابر ماده ۳ و ۷ قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست).^[۵۹]
همانطور که درماده ۳ حمایت از کودکان بی سرپرست مصوب۱۳۵۳، آمده است، زن و شوهر متقاضی سرپرستی می بایست تقاضا نامه ای را مشترکاً تنظیم و تسلیم دادگاه نمایند و در صورت احراز شرایط مندرج در قانون قرار سرپرستی طفل را برای دوره آزمایشی صادر می کنند.
همچنین در ماده ۴ قانون سابق مقرر شده بود:« قبل از صدور حکم سرپرستی، دادگاه با کسب نظر موسسه یا شخصی که کودک، تحت سرپرستی موقت اوست، طفل را با صدور قرار دوره آزمایشی به مدت شش ماه به زوجین سرپرست خواهد سپرد. عدم موافقت افراد یا موسسات مذکور، در صورتی که به تشخیص دادگاه به مصلحت کودک نباشد، قابل ترتیب اثر نخواهد بود. در مدت دوره آزمایشی دادگاه مجازاست بنا به تقاضای دادستان یا انجمن ملی حمایت کودکان یا موسسه ای که طفل قبلاً در آنجا تحت سرپرستی بوده است و یا راساً در اثر تحقیق به وسایل مقتضی دیگر قرار صادره را فسخ نماید. زوجین سرپرست در مدت آزمایشی حق دارند انصراف خود را اعلام کنند و در این صورت، دادگاه قرار صادره را فسخ خواهد نمود».
منظور از دوره آزمایشی آن است که، کودک موقتاً نزد خانواده داوطلب سرپرستی سپرده می شود و در این مدت بررسی می شود که، سپردن طفل به این خانواده برای کودک ضرری نداشته باشد و منافع مادی و معنوی طفل حفظ خواهد بود.
آیا این سرپرستی به مصلحت طفل می باشد یا خیر؟ و همچنین متقاضیان در این مدت فرصت دارند تا ببینند سرپرستی کودک در خانواده ایشان امکان پذیر است یا خیر؟
در واقع دوران آزمایشی مقدمه سرپرستی دائمی خواهد بود، و در این دوره، هیچ حقوق مستقری بین کودک و خانواده فرزند پذیر به وجود نمی آید و همه ی امور تحت نظارت دادگاه می باشد و جنبه آزمایشی دارد و به دلیل همین نظارت در ماده ۱۵ قانون حمایت مصوب۵۳، خروج طفل از کشور منوط به موافقت دادستان می باشد.
دادگاه پس از احراز شرایط لازم برای فرزند خواندگی و قراری که برای یک دوره شش ماهه آزمایشی صادر می کند، پس از پایان موفقیت آمیز دوره شش ماهه حکم سرپرستی صادر می شود، پس از قطعیت حکم رابطه فرزند خواندگی میان زوجین متقاضی و کودک به طور دائمی مستقر می شود و جز در مواردی که قانون پیش بینی کرده است، نمی توان آن را فسخ کرد.^[۶۰]
همانطور که بیان شد، تقاضای سرپرستی طبق ماده ۳ قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست مصوب ۱۳۵۳، باید مشترکاً از طرف زن و شوهر تنظیم و تسلیم دادگاه شود و زن و مرد مجرد نمی توانند قانوناً سرپرستی کودک را عهده دارشوند. در حالی که در قانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بد سرپرست و بی سرپرست مصوب۱۳۹۲، تقاضا نامه ی درخواست کنندگان سرپرستی باید به سازمان ارائه گردد و سازمان مکلف است پس از اعلام نظر کارشناسی آن را به دادگاه صالح تقدیم دارد. دادگاه با احراز شرایط مقرر در این قانون و با لحاظ نظریه سازمان، نسبت به صدور قرار سرپرستی و آزمایشی شش ماهه اقدام می نماید. قرار صادره به دادستان متقاضی و سازمان ابلاغ می گردد.
در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب۹۲، تغییر اساسی در روند واگذاری مشاهده می شود و آن اهمیت نقش سازمان بهزیستی می باشد. به موجب ماده ۱۲ این قانون، امور مربوط به سرپرستی کودکان و نوجوانان بی سرپرست به سازمان بهزیستی کشور واگذار شده است، که در قانون سابق، این نقش بسیار ضعیف تر بوده و بهزیستی حضورو نقش چندانی در این ساز و کار نداشته است.
بر طبق قانون حمایت از کودکان بی سرپرست مصوب ۱۳۵۳، خانواده متقاضی باید در زمان تقاضای سرپرستی فاقد فرزند باشند. در حالی که در بند «ب» ماده ۵ قانون جدید حمایت از کودکان بی سرپرست و بد سرپرست، زن و شوهردارای فرزند مشروط برآنکه یکی ازآنان بیش از سی سال داشته باشد، نیزمی تواند تقاضای فرزند نماید. همچنین بر طبق بند «ج» ماده ۵ قانون جدید زنان و دختران بدون شوهر، در صورتی که سن آنها کمتر از سی سال نباشد، نیز می توانند تقاضا نامه ای مبنی بر سرپرستی اناث را تکمیل نمایند.
لازم به ذکر است پس از تحویل کودک به متقاضیان، وضعیت عمومی و صلاحیت اخلاقی آنان برای فرزند پروری از لحاظ اقتصادی٬ اجتماعی٬ فرهنگی و مذهبی توسط کارشناس ذیربط از طریق بازدید منزل و انجام تحقیقات مستند بررسی می گردد. ارائه راهنمایی ها و آموزش های لازم در زمینه پرورش فرزند و خصوصیات اخلاقی کودک و توصیه های لازم به افراد متقاضی در جهت مراقبت مطلوب و ارائه اطلاعات راجع به گذشته و موقعیت خانوادگی کودک به زوجین تحویل گیرنده.
- با رعایت حقوق و منافع کودک و با توجه به جذب و پرورش موفق کودک در خانواده
- ارائه اطلاعات بهداشتی و پزشکی فرزند به زوجین متقاضی سرپرستی
- فراهم آوردن زمینه مناسب روانی برای کودک و زوجین متقاضی برای پذیرش وضعیت جدید زندگی و جلوگیری از بروز آسیب به کودک و خانواده.
تکمیل صورت جلسه تحویل به خانواده، توسط اعضای کمیته شبه خانواده و تحویل گیرندگان فرزند و اعلام اقدامات انجام شده به مراجع قضایی.^[۶۱]
از جمله اقدامات لازم پس از تقاضای فرزند خواندگی است که باید انجام پذیرد.
بند ب : دادگاه صالح
مرجع رسیدگی به درخواست زوجین در قانون حمایت از کودکان بی سرپرست مصوب ۱۳۵۳،دادگاه محل اقامت متقاضیان است، نه محل اقامت طفل یا اطفال بی سرپرست. قبل از انقلاب، دادگاه صلاحیت‏دار برای رسیدگی به تقاضانامه سرپرستی، دادگاه حمایت خانواده بود و دادگاه از نظر ترتیب رسیدگی به امر سرپرستی تابع قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳،بوده است.بعد از انقلاب، سیستم قضایی ایران به کلی دگرگون شد و دادگاه خانواده نیز جای خود را به دادگاه مدنی خاص داد و بعد از مدتی، دادگاه مدنی خاص، منحل و تمام امور حسبی و دعاوی حقوقی و کیفری و مسائل خانواده در صلاحیت دادگاه‏های عمومی قرار گرفت و با این که به موجب قانون مصوب ۱۳۷۶، امور خانواده در صلاحیت دادگاه‏های خاص از دادگاه عمومی قرار گرفته است، رسیدگی به درخواست فرزندخواندگی در صلاحیت دادگاه عمومی است و دادگاه خانواده فعلی، پیش بینی شده در ماده واحده قانون مصوب ۱۳۷۶، صلاحیت رسیدگی به امر فرزندخواندگی را ندارد. گرچه، رسیدگی به این امر که به نوعی مربوط به امور خانواده می‏شود، بهتر است در صلاحیت دادگاه خانواده باشد.^[۶۲]
پس همانطور که بیان شد درحال حاضر، دادگاه صالح برای رسیدگی به امور فرزند خواندگی دادگاه عمومی محل اقامت درخواست کنندگان می باشد، چرا که امروزه به موجب قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب و ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه عمومی محل اقامت آنان است، چه اینکه این دادگاه دارای صلاحیت عام است و هر مسئله که در صلاحیت دادگاه دیگر قرار نشده باشد در آن دادگاه مورد رسیدگی قرار می گیرد،اگر چه بهتر است فرزند خواندگی در صلاحیت دادگاه خانواده قرار گیرد.
درماده۳۲ قانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست، آمده است:« دادگاه صالح برای رسیدگی به امور مربوط به نگهداری کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست، دادگاه محل اقامت درخواست‌کننده است». به نظر می رسد منظور قانون گذار از دادگاه صالح همان دادگاه عمومی محل اقامت درخواست کننده است. و آیین دادرسی آن نیز، تابع قواعد دادگاههای عمومی است. همچنین آرای صادره در امور سرپرستی طبق تبصره ماده ۴ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و ماده ۱۹ قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۳، قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان است. فرزند خواندگی، به عنوان یک واقعه خارجی، در برابر دیگران قابل استناد است، ولی این قابلیت با نسبی بودن اثر حکم تعارض ندارد، از این رو، اشخاص ثالث می توانند اعتراض کنند، برای مثال، پدر و مادر واقعی کودک حق دارند با اثبات اینکه، شرایط تحقق پیدا نکرده، فسخ حکم را از دادگاه صادر کننده حکم بخواهند (ماده ۴۴ قانون امور حسبی).^[۶۳]
پاسخ یک شبهه: روال در محاکم قضایی کشور بر اساس ماده ۵ قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست، بدین صورت است که، واگذاری فرزند به فرزند پذیر از طریق دادگاه و طی حکم سرپرستی صورت می گیرد. آیا این عمل با ماهیت قرار دادی بودن سرپرستی منافاتی ندارد و احتمال اینکه ماهیت سرپرستی فقط یک حکم باشد را تقویت نمی کند؟
در پاسخ باید گفت: حکم معانی متفاوتی دارد، حکم سرپرستی همان حکم به معنای رأی را می گویند که در مقابل فتوی مجتهد صادر می شود و این حکم نه تنها منافاتی با ماهیت عقد بودن سرپرستی نخواهد داشت، بلکه، تنفیذ عقد سرپرستی است، حکم صادره از طرف حاکم براساس پاره ای مصالح و به منظور جلوگیری از هرج و مرج در جامعه و تربیت صحیح این کودکان توسط افراد شایسته و لایق و با نظارت قوه قضائیه یا سازمان مربوطه به آن صورت می پذیرد و این نظارت قانونی تا پایان عقد فرزند خواندگی براساس وظیفه ای که از ناحیه قانون تعیین شده است، به جهت رعایت مصلحت کودک ادامه می یابد و در حقیقت حکم سرپرستی نوعی تنفیذ عقد سرپرستی است.^[۶۴]
گفتار دوم: شرایط پذیرندگان
شرایط موردنیاز برای پذیرش کودک،که قابلیت بررسی در این گفتار را دارند، عبارتند از:وضعیت تاهل،شرایط زمانی ،اهلیت،نداشتن فرزند،تمکن مالی،و سلامت جسمی و اخلاقی، که در ادامه به هریک از این عناوین به صورت مستقل،خواهیم پرداخت.
بند اول: وضعیت تأهل
چه کسانی می توانند سرپرستی کودکان را بر عهده بگیرند و این افراد باید چه خصوصیاتی داشته باشند؟
برابر با ماده ۱ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست مصوب ۱۳۵۳،کسانی می توانند سرپرستی این گونه اطفال را عهده دار شوند که، علقه زوجیت بین آنها وجود داشته باشد. و با این ترتیب به زن و مردی واگذار می شود که خانواده تشکیل داده و با هم زن و شوهر باشند. بنابراین، اگر زن و مردی که زن و شوهر نیستند در نگهداری طفل بی سرپرست توافق نمایند و این زن و مرد با هم قرابت نسبی یا سببی داشته و از جهت اخلاقی و تمکن مالی افراد شایسته ای باشند، به طور مثال، پدر و دختر یا پسر و مادر و یا برادر و خواهر یا مادرزن و داماد.طبق ماده ۱ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست، صلاحیت سرپرستی اطفال بی سرپرست را ندارند و به طریق اولی، سایر زنان و مردان نیز صلاحیت این کار را نخواهند داشت البته باید زوجیت زن و شوهر دائمی باشد.
شرط دیگر سرپرستی این است که، زوجین برای پذیرفتن کودکان بی سرپرست به فرزندی توافق و تراضی کرده باشند، بنابراین، چنانچه یکی از زوجین با امر سرپرستی یا فرزند خواندگی مخالفت داشته و یا کتبا ،رضایت خود را به دادگاه اعلام نکند، تقاضای سرپرستی را پذیرفته نخواهد شد. علت اینگونه قانونگذاری را می توان، دغدغه قانون گذار برای تربیت هر چه بهتر کودک در میان یک خانواده حقیقی دانست، و هدف اصلی قانون گذار این بوده است که، برای کودکان بی سرپرست یک خانواده حکمی ایجاد کند.
اما درقانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست،تاسیس جدیدی صورت گرفته که مطابق آن زنان و دختران بدون شوهر، در صورتی که سن آنها کمتر از سی سال نباشد، منحصراً حق سرپرستی اناث را خواهند داشت (بند ج از ماده ۵).
برابر هدفی که برای فرزند خواندگی بیان شد، این نهاد، نه به عنوان جایگزینی برای تشکیل خانواده، که برای تکمیل آن باید مورد استفاده قرار گیرد. منفعت کودک بی تردید در این است که امکان دارا شدن خانواده ای کامل را تجربه کند و نفع جامعه نیز در راستای نفع کودک است.
اجازه پذیرفتن فرزند توسط یک پایگاه ناقص و معیوب اجتماعی، نقض غرض بوده است، نه تنها حقوق کودک را تحت شعاع قرار می دهد، در سطح کلان، تأییدی بر تقایض و کاستی های اجتماعی است. تخطی از طریقه طبیعی و متعارف، زندگی بشری را نباید با ابزار مصنوعی اعتبار توجیه کرد. حتی اگر در توجیه امکان پذیرش توسط افراد مجرد، به لزوم جایگزینی کودکان را فراهم نمودن دست کم، طرحی ناقص از یک خانواده٬ که بهتر از نبود آن است٬ استناد گردد. در پاسخ باید گفت که، فرزند خواندگی راه حل تمامی مشکلات و مسائل اجتماعی نیست. این خود تفسیری زیرکانه از منافع عالیه کودک در پرتو منافع بزرگسالان است. باید پذیرفت که مشکلی را با شکل دیگر نمی توان بر طرف ساخت.
با این حال مطابق قانون جدید، حتی برای زنان و دختران بدون شوهر که فاقد فرزند هستند، نسبت به زن و شوهر دارای فرزند اولویت در پذیرش سرپرستی مقرر شده است، که جای نقد و بحث را به شدت باز می گذارد، به نظر می رسد، که در این مقرره حتی بیش از آنکه به حقوق کودک و لزوم یافتن خانواده ای هر چند ناقص برای وی توجه شود،به حقوق بزرگسالان و لزوم رفع مشکل از آنان توجه شده است. استفاده ای ابزاری از فرزند خواندگی تا به کمک آن، معضل اجتماعی دیگری بر طرف شود.^[۶۵]
نظر دیگری نیز حاکی از این است که:
در جامعه ما، زنان و دختران با صلاحیت و شایسته و دارای موقعیت اجتماعی و اقتصادی خوب هستند که بنابر دلایلی همسر خود را از دست داده، یا هنوز ازدواج نکرده اند، اینها می توانند در صورتی که واجد شرایط برای فرزند پذیری باشند، آرزوی خانواده دار شدن دختران بزرگتری را که زوجین متقاضی به خاطر سن آنها از پذیرشان خودداری می کنند، را برآورده سازند. ایشان شاید نتوانند بدون وجود همسر یک خانواده واقعی را برای این کودک یا نوجوان فراهم سازند، ولی نباید این موضوع را نادیده گرفت که، مسلماً زندگی در این خانواده از زندگی در مراکز شبانه روزی که برای این افراد در نظر گرفته شده بهتر است. زیرا نیازهای انسانی، فقط در نیازهای مادی خلاصه نمی شود، بلکه نیاز به وجود مادر، از نیازهایی است که اگر برآورده نشود، عواقب آن، حتی در سنین بزرگسالی در افراد مشاهده می شود و مسلماً آثار سوئی بر زندگی فرد خواهد گذاشت. بنابراین، می توان سرپرستی این کودکان توسط زنان و دختران مجرد را، راهکاری برای جبران این خلأ عاطفی دانست.
بند دوم: شرایط زمانی
یکی از شرایط لازم برای پذیرش کودک به فرزندی،رعایت شرایط زمانی است. در این بند، در دو قسمت «الف» به شرط سنی لازم برای فرزندپذیران و«ب» مدت زمان سپری شده از نکاح تا تقاضا، برای زوجین سرپرست خواهیم پرداخت.
الف: شرط سنی
در قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست ۵۳، لازم است یکی از زوجین، حداقل ۳۰ سال تمام داشته باشد (بند ب ماده ۳)، ولی هرگاه به دلایل پزشکی، قادر به تولید مثل نباشند، دادگاه مختار است، آنها را از این شرط معاف نماید، بدون اینکه، حداقلی برای سن آنها وجود داشته باشد (تبصره ۲ ماده ۳).در واقع قانون گذار به منظور استحکام سرپرستی و تصمیم پخته تر و عاقلانه تر،در امور سرپرستی، این شرط را در نظر گرفته است. اگر زوجین به دلایل پزشکی نتوانند از یکدیگر صاحب فرزند شوند، دادگاه می تواند آنها را از این شرط معاف دارد. بنابراین، اگر تنها هدف قانون گذار از شرط سن این نبوده که با گذشت زمان وضع افرادی که مایل به سرپرستی هستند از نظر صاحب فرزند شدن یا نشدن روشن شود، بلکه بیشتر به دوام سرپرستی توجه کرده است.^[۶۶] در قانون جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست، شرط سنی ۳۰ سال، هم برای احد زوجین (چه دارای فرزند باشند و چه نباشند) و هم برای زنان و دختران بدون شوهر ذکر شده است (بند الف، ب و ج ماده ۵)، با این حال استثناً، اگر متقاضیان سرپرستی از بستگان کودک پذیرفته شده باشند، دادگاه مختار است که با اخذ نظر سازمان بهزیستی و نیز رعایت مصلحت کودک، این شرط را برای آنها حذف نماید (تبصره ۲ ماده ۵).شرط سنی اصولاً دو کاربرد دارد: یکی حصول ناامیدی از دارا شدن فرزند به طور طبیعی و دیگری، احراز ثبات و اطمینان متقاضی در تصمیم گیری.^۲
به هر حال به نظر می رسد که، برای فراهم نمودن محیط امن و قابل اعتماد برای کودک، لازم است احراز شود که، تصمیم متقاضی از روی تدبیر و نه احساسات زودگذر اتخاذ شده باشد. با وجود این از آنجا که سن و سال برای کشف چنین غایتی طریقت دارد، باز گذاشتن دست قاضی و اعطای اختیار به وی برای احراز مطلوب به نحو دیگر شایسته تر می نماید.