«بیع معلق نمونه ­های فراوانی دارد که از متداول­ترین آن ها تعلیق مالکیت به پرداختن ثمن است».^[۱۰۶]

لذا از منظر حقوقی، شرط حفظ مالکیت مییع، تا پرداخت ثمن موجه و معتبر ‌می‌باشد .

ممکن­است گفته شود این شرط اگر چه از نظر مقررات عام حقوق مدنی ‌می‌باشد و مطابق اصول حقوقی است اما همان‌ طور­که گفته شد به دلیل اینکه این شرط خلاف اصل تساوی حقوق طلبکاران است و نیز نه از موارد حق رجحان است و نه از مواردی که قانون‌گذار تحت عنوان دعاوی استرداد آورده است، قابل قبول نیست.

لیکن در پاسخ گفته می­ شود، این شرط قبل از تحقق ورشکستگی در صورت اجتماع شرایط صحت آن به نحو معتبر تکوین یافته و از طرفی تحقق ورشکستگی مشتری در نظر طرفین قرارداد امری مسلم و قطعی نبوده تا قصد آن ها را مبنی­بر تخلف از اصل تساوی حقوق طلبکاران دانسته و لذا قائل به بی­اعتباری این شرط بشویم.

دلیل دیگر برای تأیید این امر این است که قانون‌گذار برای مرتهنی که نسبت به اعیان مرهونه نزد تاجر ورشکسته، حق عینی دارد، حق تقدم برای وصول طلب ایشان، از حاصل فروش این اعیان قرار داده است، لذا با وجود اینکه در ظاهر به نظر می­رسد که شناسایی چنین حقی خلاف اصل تساوی حقوق طلبکاران است اما قانون‌گذار این حق مذکور را برای طلبکاران رهنی به رسمت شناخته، علت این امر وجه رجحانی ‌می‌باشد که در این نوع از طلبکاران، به علت دشتن حق عینی بر اعیان نزد تاجر ورشکسته، موجود است. لذا شناسایی این حق تقدم برای طلبکاران مذکور، تعارضی با اصل تساوی حقوق طلبکاران ندارد لذا همان‌ طور که می­بینیم قبل از ورشکستگی، حق تقدم آن ها نسبت به عین مرهونه به نحو معتبری مسجل شده و در صورت تحقق ورشکستگی از اعتبار باز نمی­ایستد.

ملاک این بحث ‌در مورد «شرط حفظ مالکیت تابع بر بیع تا پرداخت کامل ثمن» نیز وجود دارد و از آنجا که قبل از تحقق ورشکستگی این شرط به نحو معتبری تکوین یافته، ‌لذا در صورت تحقق ورشکستگی نیز به حیات خود ادامه می­دهد. ‌بنابرین‏ در صورتی که مدیر تصفیه که قائم مقام ورشکسته است ثمن مبیع را به بایع تادیه نماید معلق­الیه (پرداخت ثمن) محقق گشته و مالکیت انتقال می­یابد و الا در صورت عدم تحقق معلق الیه، معلق (تملیک) هرگز حاصل نمی­گردد.

گفتار چهارم: مبنای حقوقی حق امتناع از تسلیم مبیع در فرض ماده ۵۳۳ قانون تجارت

ماده ۵۳۳ مقرر می­دارد: “هر گاه کسی مال­التجاره­ای به تاجر ورشکسته فروخته و لیکن هنوز آن جنس نه به خود تاجر ورشکسته تسلیم شده و نه به کسی که به حساب او بیاورد آن کس می ­تواند به اندازه­ای که وجه آن را نگرفته از تسلیم مال­التجاره امتناع کند”.

در رابطه با مبنای حقوقی حق موضوع ماده ۵۳۳ اختلاف نظر وجود دارد. گروهی مبنای آن را حق حبس و گروهی دیگر خیار تفلیس می­دانند و هر یک استدلال­هایی جهت اثبات ادعایی خود بیان می­دارند. استدلال­های هر دو گروه در دو گفتار مجزا بررسی می­گردد سپس نتیجه ­گیری به عمل خواهد آمد و در نهایت در گفتار آخر به ثمره بحث پرداخته می­گردد.

۱- بررسی انطباق ماده ۵۳۳ قانون تجارت بر خیار تفلیس

دکتر کاتوزیان به علت شباهتی که ماده ۵۳۲ قانون تجارت با قسمت دوم ماده ۳۸۰ قانون مدنی (مشعر بر خیار تفلیس) دارد آن را منعکس کننده حق فسخ اعلام نموده ­اند.^[۱۰۷]

و برخی معتقدند که ماده ۵۳۳ با ماده ۳۸۰ (خیار تفلیس) بیش­تر تطابق دارد تا ماده ۳۷۷ (مشعر بر حق حبس)، و معتقدند حق مذکور در ماده ۵۳۳ فراتر از یک حق حبس ساده موضوع ماده ۳۷۷ ق.م است و در واقع پیش ­بینی حق فسخ برای فروشنده است.^[۱۰۸] لذا ایشان معتقدند: «اولا ماهیت حق امتناع از تسلیم، حق فسخ به وسیله خیار تفلیس است نه حق حبس. ثانیاًً: موجل بودن ثمن یا مبیع موجب سقوط خیار تفلیس نیست و این ظاهربا ماده ۵۳۳ قانون تجارت، تطابق بیشتر دارد».^[۱۰۹]

اما به­نظر می­رسد که این ماده (ماده ۵۳۳ ق.ت) منعکس کننده­ ماده ۳۸۰ ق.م (خیار تفلیس) نمی ­باشد زیرا ماده ۳۸۰ دو فرض را پیش ­بینی نموده: “در صورتی که مشتری مفلس شود و عین مبیع نزد او موجود باشد بایع حق استرداد آن را دارد” و “اگر مبیع هنوز تسلیم نشده باشد می ­تواند از تسلیم آن امتناع کند.” و حال آنکه ماده ۵۳۳ تنها یک فرض از ماده مذکور و آن حالتی که جنس نه به خود تاجر ورشکسته تسلیم شده و نه به کسی که به حساب او بیاورد را در خود منعکس نموده، یعنی استرداد بر مبنای ماده ۵۳۳ ق.ت تنها در صورت عدم تسلیم به مشتری ممکن است، لذا اگر مبنای ماده مذکور خیار تفلیس (مندرج در ماده ۳۸۰ ق.م) بود، باید هر دو فرض ماده ۳۸۰ در ماده ۵۳۳ ق.ت منعکس می­گردید.

از طرفی ماده ۵۳۴ ق.ت مقرر می­دارد : “‌در مورد دو ماده قبل مدیر تصفیه می ­تواند با اجازه عضو ناظر تسلیم مال­التجاره را تقاضا نماید ولی باید قیمتی را که بین فروشنده و تاجر ورشکسته مقرر شده است بپردازد”.

اگر مبنای ماده ۵۳۳ را خیار تفلیس بدانیم یعنی استرداد مذکور در این ماده را ‌بر مبنای‌ اعمال خیار تفلیس توجیه نماییم، پس از استرداد، حق فسخ، اعمال گشته و لذا زمینه­ای برای اعتبار و اجرای ماده ۵۳۴ باقی نمی­ماند. در واقع پس از فسخ مدیر تصفیه نمی­تواند تسلیم مال­التجاره را با پرداخت ثمن معامله تقاضا نماید چون عقدی که موجد این حق بود زایل گشته ­است. لذا نمی­تواند این مبنا را برای حق امتناع از تسلیم مبیع در فرض ماده ۵۳۳ پذیرفت.

۲- بررسی انطباق ماده ۵۳۳ قانون تجارت بر حق حبس

به نظر می­رسد مبنای ماده ۵۳۳ نسبت به «حق حبس» قرابت بیشتری دارد تا خیار تفلیس، زیرا به موجب ماده ۳۷۷ ق.م که بیانگر حق حبس است: “هر یک از بایع و مشتری حق دارد از تسلیم مبیع یا ثمن خودداری کند تا طرف دیگر حاضر به تسلیم شود مگر اینکه مبیع یا ثمن موجل باشد که در این صورت هر کدام از مبیع یا ثمن که حال باشد باید تسلیم شود”. لذا ملاحظه می­ شود که ماده ۵۳۳ ق.ت تمامی شرایط حق حبس مندرج در ماده ۳۷۷ ق.م را در خود منعکس نموده است. ممکن است ‌به این مبنا ایراد گرفته شود که اگر ثمن موجل باشد دیگر استناد به حق حبس به عنوان مبنای ماده وجاهتی نخواهد داشت زیرا اگر ثمن موجل باشد حق حبس در این موارد قابل استناد نخواهد بود .

گروهی از نویسندگان برای رفع این اشکال به ماده ۴۲۱ ق.ت، استناد می کند.^[۱۱۰] این ماده مقرر می­دارد: “همین که حکم ورشکستگی صادر شد قروض موجل با رعایت تحقیقات مقتضیه به نسبت مدت به قروض حال مبدل می­ شود”.

لذا با صدور حکم ورشکستگی هیچ یک از عوضین موجل محسوب نشده و با رعایت تخفیفات مقتضیه حال می­گردند. ‌بنابرین‏ علت اطلاق ماده ۵۳۳ نسبت به حال و موجل بودن ثمن این واقعیت بوده است.

از طرفی نظر به ماده ۵۳۴ ق.ت که حق تقاضای تسلیم با پرداخت ثمن را برای مدیر تصفیه پیش ­بینی نموده است، باید قائل بر این شویم که مبنای حقوقی استرداد مذکور در ماده ۵۳۳، اعمال حق حبس بایع ‌می‌باشد و در واقع این ادعا، نتیجه­ منطقی و مسلم ماده ۵۳۴ ق.ت است.

لذا قبل از اینکه مدیر تصفیه با اجازه­ی عضو ناظر تسلیم مال­التجاره را با پرداخت ثمن درخواست نماید، حق حبس مذکور در ماده ۵۳۳، همچنان معتبر خواهد ماند و بایع حق امتناع از تسلیم خواهد داشت و لیکن به صرف تقاضای مدیر تصفیه و پرداخت ثمن از سوی او، حق حبس زایل می­ شود و بایع ملزم به تسلیم مبیع خواهد بود.

برخی از نویسندگان معتقدند ماده ۵۳۳ مصداقی از ماده ۳۷۷ (مشعر بر حق حبس) و بخش اخیر ماده ۳۸۰ (خیار تفلیس) ‌می‌باشد.^[۱۱۱]

۷٫۲٫۲ ترکیب:

ترکیب آرایش های خاصی از الگوهای ساختاری، فرهنگی، استراتژیکی، سیستم های کنترلی و دیگر عوامل سازمانی به شمار می اید که با محیطی خاص متناسب شده باشد. به دیگر سخن، یک ترکیت خاص، یکی از معدود طبقه بندی هایی است که بر مینای روابط داخلی و دو جانبه که از یکدیگر حمایت می‌کنند و بر اساس آن می توان سازمان ها را طبقه بندی کرد، شکل گرفته است. ‌بنابرین‏ ترکیب در واقع الگو یا نمونه ایی را برای سیستم های سازمانی ویا یک سیستم سازمانی در قالب یک الگوی اصلی توصیف می‌کند. (استیسی^[۵۳]،۱۳۸۱)

• 1. مدیریت راهبردی

ساده ترین توضیحی که می توان بر شفاف سازی شناخت مدیریت راهبردی ارائه کرد، اداره کردن وکنترل فرایند اتحاذ تصمیم های راهبردی است. اولین نکته ایی که می بایست در شناخت مدیریت راهبردی توجه کرد، ماهیت متفاوت آن با دیگر جنبه‌های مدیریت است. معمولا از بیشتر مدیران خواسته می شود که کارایی تولید را افزایش دهند و از منابع مالی بهترین استفاده را نمایند و یا با بهره گیری از روش های جدید، کارایی عملیات را بالا برند. بدون تردید مدیریت عملیات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در مدیریت عملیات مدیران بیشتر وقت خود را برای کنترل عملیات و اداره بخشی از امور سازمان صرف می‌کنند. برخی ار تفاوت های میان مدیریت راهبردی و مدیریت عملیاتی در نمایشگر ۲٫۱ ذکر شده است.البته باید توجه داشت که مدیریت راهبردی را تنها نمی توان تصمیم گیری ‌در مورد مهمترین امور سازمان دانست، زیرا این مدیریت به عملی ساختن راهبرد ها نیز مربوط است. ‌بنابرین‏ می توان گفت که مدیریت راهبردی با پیش‌بینی نیاز به تغییر یا اصلاح راهبرد فعلی، تمهید ‌و گزینش راهبرد مناسب وبالاخره عملی ساختن یا اجرای راهبرد مربوط است. (رحمان سرشت، ۱۳۸۴)

نمایشگر ۲٫۱ تفاوت مدیریت عملیاتی و مدیریت راهبردی

مدیریت راهبردی
مدیریت عملیاتی

مبهم

پیچیده

غیر عادی

عادی

سراسر سازمانی

بنیادی

معطوف به بخشی از امور سازمان

تغییر زیر بنایی

تغییر کوچک و روبنایی

تحت تاثیر شرایط محیطی و توقعات و انتظارات

تحت تاثیر منابع و امکانات

Source: Wright P, C.D Prinple; M. J, Kroll; J.A Parnell (1994) Strategic Manegment, Boston: Allyn and Bacon P. 139

از سویی دیگر ، می توان مدیریت استراتژیک را به عنوان فرایندی تعریف کرد که اعضای سازمان در آن فرایند؛

• • از کردار افراد و سازمان های دیگر ی که با آن در تعامل اند، آگاه می‌شوند ویا از انتظارشان اطلاع می‌یابند.

• • از چگونگی روابط و پاسخ گویی به اطلاعات متقابل آگاه می‌شوند.

• • به اقدامات عملی دست می‌زنند.

• از راه بازخور، اطلاعاتی درباره پیامد های خود در زمینه اقدامات عملی انجام شده به دست می آورند و در تصمیم گیری های بعدی از آن استفاده می‌کنند.( استیسی^[۵۴]، ۱۳۸۱)

دیدگاه مدیریت استراتژیک در در دهه ۱۹۸۰ با هدف ایجاد هماهنگی و انسجام هر چه بیشتر در اهداف و برنامه های سازمانی و نیز اطمینان از اجرا و پیاده سازی طرح ها ظهور کرد.

مدیریت راهبردی یا استراتژیک، اصطلاحی است که جهت تشریح فرایند تصمیم گیری و اجرا مورد استفاده قرار می‌گیرد. ‌به این ترتیب مدیریت استراتژیک عبارت است از جریان تصمیم ها و فعالیت هایی که منجر به ایجاد یک یا چند استراتژی مؤثر برای نیل به اهداف می شود. به همین طریق مدیریت استراتژیک روشی است که در آن استراتژیست ها به تعیین اهداف و تصمیم گیری استراتژیک می پردازند. ( احمدی، ۱۳۸۲)

۴٫۲ استراتژِی:

واژه ی استراتژی مدت زمان طولانی است که متداول شده و در حال حاضر مدیران این واژه را آزادانه ومشتاقانه به کار می‌برند. از طرفی،جزئی از ماهیت انسان، یافتن تعریف برای هر مفهومی است. تعریفی که معمولا در مقدمه کتب استراتژی ارائه می شود کمابیش بشرح زیر است:

” استراتژی عبارت است از برنامه های مدیران ارشد برای دست یابی به نتایجی که با رسالت و اهداف سازمان سازگار باشد.” (مینتزبرگ^[۵۵]، آلستراند^[۵۶]، لمپل^[۵۷]،۱۳۸۴)

شناخت بیشتر و دقیق تر استراتژی تنها بااین تعریف امکان پذیر نیست. استراتژی به چند تعریف نیاز دارد که پنج تعریف از میان این تعریف ها خاص می‌باشند. اولین تعریف از استراتژی برنامه^[۵۸] یا چیزی معادل آن یعنی جهت، مسیر یا خط مشی آینده و یا راهی به سوی دور دست خواهد بود. (مینتزبرگ، ۱۹۸۷)

اما در عمل تعریفی که برخی از مدیران از استراتژی ارائه می‌دهند، با تعریف فوق اختلاف دارد. معلوم می شود که استراتژی از جمله ی مفاهیمی است که ما ناگزیر آن را یه یک شیوه تعریف می‌کنیم اما اغلب به شیوه ایی دیگراز آن استفاده می‌کنیم. تعریفی که در عمل مشاهده می شود، استراتژی به عنوان یک الگو^[۵۹] است. یعنی تداوم در رفتار در طول زمان.باید توجه داشت که هر دوتعریف فوق معتبر هستند، یعنی سازمان ها هم برنامه هایی را برای آینده ی خود در نظر می گیرند و هم الگویی را از گذشته ی خود بیرون می کشند. اولی استراتژی موردنظر^[۶۰]و دومی را استراتژی تحقق یافته^[۶۱] می نامیم. (میتزبرگ، آلستراند، لمپل،۱۳۸۴)

تحقق کامل استراتژِی ها، حاکی از پیش‌بینی و دور نگری عالی است و این در حالی است که هیچ تحققی حاکی از بی هدفی نیست. جهان واقعی نیز به طور طبیعی مستلزم دورنگری ‌و مقداری انطباق در این راه است. علاوه بر دونوع استراتژی یاد شده، نوع سومی نیز وجود دارد که آن استراتژی نوظهور^[۶۲] است. یعنی الگویی بدون آن که مورد نظر باشد، تحقق یافته باشد.گروه دیگری از نظریه پردازان، استراتژی را یک موقعیت^[۶۳] می دانند. بر همین اساس مایکل پورتر^[۶۴] اظهار داشته است:” استراتژی عبارت است از ایجاد یک موقعیت منحصر به فرد و با ارزش که در برگیرنده ی فعالیت های متفاوت باشد.” از منظر گروه دیگر، استراتژی یک دورنما^[۶۵] است. استراتژی به عنوان موقعت، نقطه ی ملاقات محصول و مشتری را مشخص می‌کند و هم چنین به خارج یعنی به بازار خارجی می نگرد. بر عکس، استراتژی در قالب دورنما، بیشتر متوجه درون سازمان و افکار استراتژیست ها است و البته توجه زیادی نیز به دورنمای سازمان دارد. تا اینجا استراتژی دارای چهار تعریف متفاوت بود.پنجمین تعریف که کاربرد مشترک دارد این است که استراتژی یک حیله ی گمراه کننده^[۶۶] است. یعنی مانور ویژه ایی مقصود از آن غلبه بر دشمن یا رقیب است. (همان ماخذ، ۱۳۸۴)

استراتژی ممکن است که صرفا یک تعریف نداشته باشد، اما تا به حال در رابطه با ماهیت کلی آن اتفاق نظر وجود داشته است. مینتزنرگ^[۶۷] تعریف زیر را برای استراتژی معتبر می‌داند؛

پناهیان و محمدی(۲۰۱۱) در مطالعه‌ای به بررسی محتوای اطلاعاتی فزاینده EVA و REVA برای پیش‌بینی درآمد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران پرداختند. بر اساس آزمون فرضیات ‌به این نتیجه رسیدند که درآمد عملیاتی هنوز به عنوان مهم‌ترین متغیر حسابداری در تصمیمات مالی و سرمایه گذاری مورد توجه تصمیم گیرندگان در بورس اوراق است همچنین این متغیر نسبت به دیگر متغیرها دارای بیشترین محتوای اطلاعاتی است. یافته های آن‌ ها نشان می‌دهد که EVA ، REVA و ^[۳۰]OCF رابطه معناداری با درآمد عملیاتی یا محتوای اطلاعات فزاینده ندارند.

سعیدی و اکبری (۲۰۱۰) به بررسی تأثیر تورم بر اثر بخشی ارزش افزوده اقتصادی پرداختند. هدف آن‌ ها بررسی توانایی ‏EVA ‎‏ ‏تعدیل شده و اسمی در اندازه گیری عملکرد شرکت‌ها که در بازده سهام،قیمت سهام و جریان نقدی عملیاتی منعکس شده، می ‏باشد. آن‌ ها حساسیت ‏EVA ‎‏ به نرخ تورم برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که در یک محیط اقتصادی با ‏نرخ دو رقمی تورم فعالیت می‌کنند را اندازه گیری کردند. نتایج آن‌ ها نشان می‌دهد که ‏EVA‏ تعدیل شده نسبت به اسمی برای ‏ارزیابی عملکرد شرکت‌ها بر اساس بازده سهام برتری ندارد. همچنین غیر از چند صنعت نیز ‏EVA‏ تعدیل شده نسبت به اسمی ‏برای ارزیابی عملکرد شرکت‌ها بر اساس قیمت سهام و جریانات نقدی عملیاتی برتری نداشته است. در مجموع نتایج شواهدی بر ‏برتری ‏EVA‏ تعدیل شده نسبت به اسمی در ارزیابی عملکرد شرکت‌ها را نشان نمی‌دهند.

‏وار ‏ (۲۰۰۵) تحریف ‏EVA ‎‏ بر اساس تورم را مورد بررسی قرار داد. او با بهره گرفتن از یک ‏EVA ‎‏ تعدیل شده حساسیت ارزش ‏افزوده اقتصادی را به سطوح و تغییرات در تورم برای نمونه‌ بزرگی از شرکت‌های آمریکایی مورد بررسی قرار داد و ‌به این نتیجه ‏رسید که تورم به صورت معناداری باعث ایجاد تحریف می‌شود.‏ باکیدور و همکارانش (۱۹۹۷) تلاش کردند تا میزان همبستگی و قدرت توضیحی معیار ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده ‏اقتصادی تعدیل شده را در پیش‌بینی و ایجاد ارزش برای سهام‌داران مورد بررسی قرار دهند. آن‌ ها اطلاعات خود را از بانک ‏اطلاعاتی ۱۰۰۰ شرکت تهیه شده توسط مؤسسه‌ی استرن و استوارت استخراج کردند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ارزش ‏افزوده اقتصادی تعدیل شده در پیش‌بینی ارزش بازار دارای همبستگی و توانایی بیشتری نسبت به ارزش افزوده اقتصادی است.

فصل سوم

روش شناسی تحقیق

مقدمه

انتخاب روش یا روش‌هایی که بتواند به بهترین وجه خصوصیات و ویژگی‌های اطلاعات جمع‌ آوری شده را تحلیل و گزارش نماید از اهمیت خاصی برخوردار است شاید بتوان گفت که مهترین بخش هر تحقیق را کار عملی و چگونگی جمع‌ آوری اطلاعات و نحوه تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع‌ آوری شده تشکیل می‌دهد. نتایج تحقیق تا حد زیادی بستگی به نوع کاوش محقق برای دست یافتن به آن دارد. لذا این فصل به بررسی روش تحقیق، جامعه آماری ، دوره مطالعه، روش گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها اختصاص دارد.

۱٫۳ روش شناسی تحقیق

تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی می‌باشد. تحقیقات کاربردی با بهره گرفتن از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی که از طریق تحقیقات بنیادی فراهم شده برای رفع نیازمندی‌های بشر و بهبود و بهینه سازی ابزارها، روش‌ها، اشیاء و الگوها در جهت توسعه رفاه و آسایش و ارتقای سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می‌گیرند. در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و می‌خواهد بداند پدیده، متغیر، شیء، یا مطلب چگونه است. تحقیقات توصیفی هم جنبه کاربردی دارند و هم جنبه مبنایی؛ در بعد کاربردی از نتایج این تحقیقات در تصمیم گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها در قلمرو کار مدیریت‌ها قرار دارد

پایان نامه حاضر به دنبال آن است که آیا نرخ ارز و تورم بر شاخص‌های ارزیابی عملکرد اقتصادی شرکت‌های بورسی تأثیر معناداری دارند یا خیر؟ ‌بنابرین‏، این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق از نوع همبستگی است.

۲٫۳ فرضیات تحقیق:

• • نرخ ارز و تورم بر ارزش افزوده اقتصادی(صنایع خودرو سازی،سیمان و دارو) تأثیر معناداری دارد.

• • نرخ ارز و تورم بر ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده(صنایع خودرو سازی،سیمان و دارو) تأثیر معناداری دارد.

• اثر تورم و نرخ ارز بر شاخص‌های عملکرد اقتصادی در صنایع مختلف بورسی متفاوت است

۳٫۳ متغیر های تحقیق:

متغیر یکی از عناصر اصلی هر تحقیق است که به شکل‌های مختلف تعریف می‌شود. متغیر چیزی است که می‌تواند از لحاظ مقدار تغییر کند و می‌تواند ارزش‌های عددی متفاوتی را بپذیرد( به زبان آماری یعنی واریانس داشته باشد) در واقع ویژگی‌هایی است که پژوهشگر آن‌را مشاهده، کنترل و یا در ان‌ها دخل و تصرف می‌کند (خاکی, ۱۳۸۷, ص. ۷۵-۷۴)

در تحقیق حاضر نیز، ما دارای دو نوع متغیر مستقل و وابسته هستیم که در زیر تشریح می‌شوند.

۱٫۳٫۳ متغیرهای مستقل

الف) نرخ ارز:

نرخی است که بین پول‌های ملی کشورهای مختلف ارتباط برقرار کرده و مقایسه قیمت و هزینه های بین‌المللی را ممکن می‌سازد. به بیان دیگر قیمت پول یک کشور بر حسب پول کشور دیگر است. منظور از نرخ ارز قیمت مبادله ریال ایران با دلار آمریکا در بازار آزاد می‌باشد. در این مطالعه منظور ما از نرخ ارز همان نرخ غیر رسمی دلار می‌باشد که اطلاعات آن از سایت بانک مرکزی گرفته شده است.

ب) تورم:

به افزایش پایدار و مداوم در همه قیمت‌ها اطلاق می‌شود. تورم به افزایشی در سطح عمومی قیمت‌ها اطلاق می‌شود که خارج از کنترل و ناخواسته اتفاق بیفتد و خود افزا باشد. در این مطالعه اطلاعات مربوط به نرخ تورم از سایت بانک مرکزی گرفته شده است. در این پژوهش منظور از تورم شاخص قیمت مصرف کننده(CPI) است.

مبانی نظری شخصیت

تعاریف شخصیت:

مسئله تعریف شخصیت یک مشکل عمده است و در خلال سال‏‏ها تعاریف مختلفی از شخصیت ارائه شده است. آلپورت توانست حدود ۵۰ معنا را برای این اصطلاح مطرح کند. تحلیل آلپورت منطبق با تاریخ مفهوم شخصیت بود که با اصطلاح به نقاب آغاز شد این اصطلاح به نقاب که ابتدا در نمایشنامه‏‏های یونان قدیم به کار برده می‏ شد ،اشاره داشت و مضامین مختلف آن در زمینه‏‏های مختلفی مانند:الهیات، فلسفه، جامعه شناسی، زبان شناسی و روان شناسی راه یافت (شولتز و شولتز، ۱۳۸۱). دامنه ی تعاریف موجود از فرایند های درونی ارگانیسم تا رفتارهای مشهود ناشی از تعامل افراد در نوسان است. نظری اجمالی به تعاریف شخصیت نشان می‌دهد که تمام معانی شخصیت را نمی توان در یک نظریه ی خاص یافت؛ بلکه در حقیقت تعریف شخصیت بستگی به نوع نظریه هر دانشمند دارد. برای مثال وارن^[۵] شخصیت را مجموع خصوصیات شناختی، عاطفی، ارادی، فیزیولوژیک و مورفولوژیک می‌داند. آلپورت^[۶] شخصیت را سازمان پویای جنبه‌های روانی- جسمانی^[۷] می‌داند که تعیین کننده فکر و رفتار هستند. شلدن^[۸] از شخصیت به عنوان سازمان پویای جنبه‌های شناختی، عاطفی، ارادی، فیزیولوژیک و مورفولوژیک یاد می‌کند. منصور معتقد است که شخصیت تحولی است و هر نوع تعریفی درباره شخصیت به منزله نقطه توقف درباره یک فرایند است و با توجه به فراگیر شدن«روانشناسی ژنتیک^[۹]»نه تنها از لحاظ روش شناختی بلکه از لحاظ محتوایی، اعتقاد به تعریفی دارد که گمان می‌کند برای وضع کنونی کاملاً موجه و متناسب است و آن این است که شخصیت فرد را در هر لحظه ای از تحول وی ، به منزله تظاهر یا تجلی ظرفیت سازشی فراگیر او قلمداد کنیم (فتحی آشتیانی، ۱۳۸۸). حتی وقتی موضوع تعریف شخصیت صرفاً از دیدگاه روان شناسی دنبال شود گستره آن بسیار وسیع است. ‏

شخصیت عبارت است از مفاهیم تجربی خاصی که بخشی از نظریه شخصیتی هستند و توسط ناظر به کار برده می ‏شوند. به دلیل فقدان یکپارچگی در نظریه شخصیت، ارائه توصیفی از شخصیت که به طور مناسبی تمام عناصر گوناگون و متضاد موجود در این حوزه پیچیده و دشوار از علم را در بر گیرد مشکل است. بهترین تعریفی که در این جا می‏توان ارائه کرد تعریفی است که نظر اکثر روان شناسان را در خصوص تقدم کاربرد بر نظریه نشان می‏ دهد یعنی ؛شخصیت انتزاعی از آن دسته از خصوصیات پایدار شخصی است که برای رفتار بین فردی او اهمیت زیادی دارد. در کاربرد این تعریف ما همچنین متأثر از تأکید آلپورت (۱۹۳۷) هستیم که شخصیت دقیقاً همان چیزی است که فرد واقعاً هست؛ یعنی شخصیت شامل عمیق ترین و نوعی ترین خصوصیات فرد است (سیاسی، ۱۳۸۲).

نظریه‏‏های صفات:

فرض اساسی دیدگاه صفات این است که انسان دارای آمادگی گسترده ای است که “صفات” نام دارد و به طرق خاص به محرک پاسخ می‏ دهد؛ به عبارت دیگر انسان را می‏توان از نظر احتمال رفتار، احساسات و تفکر آن‏ها به طریقی خاص توصیف کرد. برای مثال احتمال رفتار کردن به صورت خونگرم و دوستانه، یا احساس اضطراب و نگرانی و یا فکر کردن درباره یک طرح هنری (افرادی که شدیداًً مایلند این گونه رفتار کنند.) به عنوان افراد عالی در این صفات توصیف می ‏شوند. برای مثال عالی بودن در صفات برون گرایی یا عصبی بودن در حالی که افراد دارای تمایل ضعیف در رفتار کردن به راه‏‏های بالا، به عنوان افراد پایین در این صفات وصف شده اند. اگر چه نظریه پردازان صفات ‌در مورد نحوه ایجاد صفاتی که شخصیت انسان را می‏ سازد از یکدیگر متفاوتند،اما همه آن‏ها در این امر توافق دارند که صفات عنصر اصلی شخصیت انسان را تشکیل می‏ دهد. به علاوه نظریه پردازان صفات توافق دارند که رفتار انسان و شخصیت وی را می توان در یک سلسله مراتب سازماندهی کرد ( پروین و جان، ۱۳۸۱).

رابرت مک کراء و پل کاستا: الگوی پنج عاملی

رابرت مک کراء^[۱۰](۱۹۴۹) و پل کاستا^[۱۱](۱۹۴۲) که در مرکز پژوهش پیری شناسی مؤسسه‏‏های تندرستی در بالتیمور، مریلند کار می‏ کنند، برنامه ای را در پیش گرفته اند که پنج عامل شخصیت معروف به «پنج عامل عمده» یا « پنج بزرگ»^[۱۲] را شناسایی کرد:

۱-روان رنجور خویی^[۱۳] ۲- برونگرایی^[۱۴] ۳- تجربه گرایی^[۱۵] ۴- همسازی^[۱۶] ۵- وظیفه شناسی^[۱۷] این پنج عامل با انواع شیوه ای سنجش تأیید شدند. از جمله خود سنجی‏‏ها، آزمون‏های عینی و گزارش‏های مشاهده گران بود. سپس پژوهشگران یک آزمون شخصیت به نام «پرسشنامه شخصیت NEO^[18]» را ساختند. (سه واژه به دست آمده از حروف اول سه عامل اول هستند.) یافته‏‏های هماهنگ این عوامل از شیوه‏‏های سنجش مختلف پیشنهاد می ‏کند که آن‏ها جنبه‏‏های برجسته شخصیت هستند.این عوامل شرح داده شده اند.

جدول (۲-۱) پنج عامل شخصیت (کنعانی،۱۳۸۵)

عامل‏‏ها

شرح

روان رنجورخویی

نگران، ناایمن، عصبی، بسیار دلشوره ای

برون گرایی

مردم آمیز، پررو، لذت جو و با محبت

تجربه پذیری

مبتکر، مستقل، سازنده و شجاع

همسازی

خوش قلب، دلسوز، ساده دل، مؤدب

وظیفه شناسی

با دقت، قابل اعتماد، سخت کوش و منظم

می‏توان بین عوامل برونگرایی و روان رنجور خویی معرفی شده توسط مک کری و کاستا و ابعاد برونگرایی و روان رنجور خویی در نظریه آیزنک شباهت‏‏هایی را ببینیم. از این گذشته، همسازی و وظیفه شناسی در الگوی مک کراء – کاستا ممکن است حد پایین بعد از روان پریش خویی آیزنک را که ( کنترل تکانه نامیده می‏ شود) نشان دهد. تجربه پذیری، همبستگی مثبت بالایی را با هوش نشان می‏ دهد. به همین نحو همسازی با علاقه همبستگی دارد (کنعانی،۱۳۸۵).

الگوی نظری برای پنج عامل:

آن‏ ها اساساً پنج عامل را به عنوان تمایلاتی مبنایی که زمینه زیستی دارد، معرفی کرده‌اند؛ یعنی تفاوت‏‏های رفتاری مربوط به پنج عامل به ژن‏‏ها، ساختار مغز و مانند آن بر می‏ گردد. این تمایلات اساسی آمادگی عمل و احساس به نحوی خاص است و به طور مستقیم تحت تأثیر محیط قرار ندارد. آن‏ها با طرح مجدد مسئله طبیعت در برابر تربیت، نظر خود را ‌به این ترتیب بیان می‏ کنند. جان کلام این است که صفات شخصیت مانند خلق و خو، آمادگی‏‏هایی درونی در مسیر رشد بوده و اساساً مستقل از تأثیرات محیطی هستند (مک کراء و همکاران، ۲۰۰۰؛ کنعانی،۱۳۸۵).

یادگیری به فرایند ایجاد تغییر نسبتاْ پایدار در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است گفته می شود و نمی توان آن را به حالت‌های موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری، خستگی یا داروها پدید می‌آید نسبت داد.

یادگیری چیزی است که در نتیجه تجارب معین صورت می پذیرد و بیش از ایجاد تغییر در رفتار رخ می‌دهد ( السون و هرگنهان ، ۱۳۸۸ :ص ۳۹ ).

فرایندی که به وسیله آن دانش از راه تغییر شکل تجربه ایجاد می شود » تعریف ‌کرده‌است ( سیف ، ۱۳۸۹ :ص ۲۶۵ ).

تعریف عملیاتی:

یادگیری در همه موقعیت‌های زندگی از جمله دانشگاه اتفاق می‌افتد. گرچه، یادگیری یک تغییر داخلی است ولی از تغییرات در رفتارهای قابل مشاهده، قابل استناد است. به طور مثال در این تحقیق میزان یادگیری زبان آموزان غیر ایرانی و همچنین تغییرات ظرفیت یادگیری آن ها از طریق بررسی میانگین نمرات زبان آموزان در پرسشنامه‌ها و نیز پیشرفت تحصیلی آن ها قابل مشاهده است.

۱-۸-۵-خلاقیت

تعریف مفهومی:

خلاقیت creativity یا آفرینندگی فرایند ذهنی کشف ایده ها و مفاهیم. یا آمیزش ایده ها و مفاهیم موجود است که توسط فرایند بینش خودآگاه و یا ناخودآگاه تحریک می شود.در تعریف دیگر خلاقیت بازی با تخیل و امکانات است که در حین تعامل با عقاید،افراد و محیط منجر به اتباطات و نتایج جدید و معنادار می‌شوند.

خلاقیت یعنی رهایی از عادت‌های ذهنی.

خلاقیت = توانایی تفکر + کشتن ویروس‌های ذهنی.

خلاقیت یعنی نگاهی متفاوت به پدیده‌هایی که سایر مردم نیز به آن ها می‌نگرند.

خلاقیت یعنی فرایند تغییر توسعه و تکامل در سازمان‌بندی حیات ذهنی.

خلاقیت عبارت است از برآیند حساس‌شدن به مسائل، نواقص، شکاف‌های دانش، عناصر مفقوده، ناهماهنگی‌ها و شناسایی دشواری‌ها، جست‌وجوی راه ‌حل ‌ها، حدس‌زدن‌ها، منظم‌کردن‌ها، فرضیه‌هایی درباره نواقص آزمودن و دوباره آزمودن.

اما تعریفی که اغلب دانشمندان بر آن اتفاق‌نظر دارند:

خلاقیت = تازگی + ارزش

تعریف عملیاتی :

استفاده از تست‌های خلاقیت می‌باشد مانند تست خلاقیت تورنس یا تست‌های مورد تأیید در زمان تکمیل پرسشنامه .

۱-۸-۶-انگیزش

تعریف مفهومی:

انگیزش، از نظر لغوی اسم مصدر و به معنی ترغیب و انگیختن است.

عوامل درونی که باعث می شود شخص در جهت نیل به هدف ها و منظور هایی که زمینه رفتاری وی را تشکیل می‌دهد ف اقدام کند . (عمادی،۱۳۹۱)

انگیزش تمایل به انجام کار در گرو توانایی فرد است تا بدان وسیله نوعی نیاز تأمین گردد. می‌توان انگیزش را بر حسب رفتار عملی تعریف کرد. کسانی که تحریک شوند نسبت به کسانی که تحریک نشوند تلاش بیشتری می‌نمایند. ( پارسیان، علی . اعرابی، محمد ۱۳۸۸.)

مجموع متغیرها‌ی پیچیده ارگانیزمی و محیطی که کنش آن ها به فعالیت عمومی و جهت‌دار احساس و رفتار منجر می‌شود

تعریف عملیاتی:

انگیزه پیشرفت باعث می‌گردد که کار دشوار با موفقیت به انجام برسد و همچنین باعث تسلط یافتن، دستکاری کردن و انتظام بخشیدن اشیا، آدم ها و افکار می‌گردد.

در این تحقیق انگیزش دانشجویان غیر ایرانی با بهره گرفتن از پرسشنامه هرمنس اندازه گیری شده است.

فصل دوم

ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه

اساساً یک تحقیق و تفحص علمی معمولاً بر بنیاد فراهم سازی هر گونه آگاهی در حوزه موضوع تحقیق استوار است و گردآوری هر گونه اطلاعات مرتبط به موضوع تحقیق و چگونگی ایجاد ارتباط بین آن ها از اساسی ترین محور تحقیقات به شمار می رود. تحقیقات انجام شده نشانگر این موضوع است که آموزش و شیوه های مختلف آن و تاثیر آن ها بر شاخص های یادگیری همیشه مورد توجه محققین و صاحب نظران علوم تربیتی در مراکز علمی و تحقیقاتی بوده است.

در این فصل شامل مبانی نظری تعاریف مفاهیم و رویکرد ها در نمورد اموزش یادگیری ………محقق ‌در مورد پژوهش ها و تحقیقاتی که در زمینه پژوهش در داخل و خارج از کشور از سال های قبل تا به امروز صورت گرفته است بررسی انجام داده است تا مطمئن گردد که دیگران قبل از او چه کار هایی را در این زمینه انجام داده‌اند. سرانجام با مروری کلی بر تحقیقات انجام شده این فصل را به پایان رسانده و نتیجه گیری لازم را ارائه داده است.

زمینه‌های نظری تحقیق

۲-۲-۱-آموزش

آموزش مترادف با واژه انگلیسی instruction می‌باشد . فعالیتی است که طی آن استعداد های بالقوه فرد پرورش می‌یابد . بدین ترتیب در هر فرصتی که فراگیر موضوعی را یاد بگیرد ممکن است نوعی آموزش صورت پذیرد. (محمد نژاد، همت . صالحی صدیقه، ۱۳۹۳)

آموزش به‌معنی آموختن، ‌یاد دادن و تعلیم در برابر تربیت می‌‌باشد.

آموزش ، وسیله انتقال مواریث کهن فرهنگی ، اخلاقی ، دینی و عرفانی هر جامعه است . فرهنگ اقوام مختلف بر آموزش صحیح استوار است . هدف از آموزش و پرورش ، توسعه افکار انسان‌ها و ایجاد ژرف‌نگری و خلاقیت ، خودآگاهی ، آزاداندیشی و تعالی در جامعه است . فرهنگی که همراه با تفکر انسان انسان گرایانه به وسیله آموزش انتقال بیاید ، به اسقرار روابط مطلوب و حسن تفهم و همبستگی فکری و پرورش اندیشه‌ها و تعالی شخصیت انسان می‌ انجامد .

آموزش ، موجب پرورش شعور اجتماعی در مسئولیت پذیری و آگاهی می‌گردد . آموزش ، انسان‌ها را آرمان خواه ، هدف گرا ، مختار و سازنده می‌سازد . ابر مردان و دانش‌پروران تاریخ که موجب پرورش و رشد افکار عمومی جامعه شده‌اند ، ساخته و پرداخته فرهنگهایی هستند که دانش‌را با ابزار آموزش و به عنوان میراث یک قوم از نسلی به نسل دیگری انتقال داده‌اند ، اکسیر آموزش باعث پیوند اندیشه‌های خلاق و قلبهای حساس شده و انسان‌ها را به صورت خلقی یک دل و همسو برای سازندگی مرز و بومهایشان به پویایی در می‌آورد. آموزش ، چهره معرفت و جوهر حقیقت جلا می‌بخشد . جهان‌شناسی ، جهان‌نگری توحیدی ، خداشناسی بر پایه آموزش استوار است .

برای رسیدن ‌به این هدفها و موهبتها باید در جستجوی ابزار و روش های کارساز و معقول برای انتقال آموزش باشیم . تا شیوه‌ای اثر بخش ، هم آموزش دهنده و هم آموزش گیرنده با سهولت و احساس تعلق خاطر برانگیخته شده و با به زیر آوردن چرخ نیلوفری ، بشریت را از سرگردانی‌رهایی بخشد .

آموزش در ایران بیشتر معلم-محتوا محور بوده و کودک در جریان یادگیری بیشتر نقش انبار کنده دارد در سال‌های اخیر وزارت آموزش و پرورش ایران در پی این بوده است که تغییراتی اساسی در شیوهٔ آموزش کودکان به وجود آورد ولی این تغییرات بیشتر جنبه کمیتی داشته و کمتر به کیفیت آموزش توجه شده‌است.

۲-۲-۲یادگیری

یکی از عناصر مهم هر نوع تربیتی یادگیری است.البته یادگیری در تمام طول زندگی انسان جاری است و به شیوه های مختلف روی می‌دهد.انسان بدون یادگیری تبدیل ‌به این انسان متفکر و خلاق نمی شد.لذا توجه ‌به این مقوله و شناخت کامل جوانب آن و فرایندهای دخیل در آن مارا کمک می‌کند که بهتر نیز آموزش دهیم چون نهایتاًْ هدف آموزش یا تربیت٬ یادگیری است.