خاک این مناطق (هزاره جات و بامیان) نیز برای کشاورزی مناسب نیست؛ زیرا حجم آن بسیار کم است. کوهها اغلب از سنگ تشکیل شده است. نوع خاک نیز مرغوب نیست. با توجه به سنگزار بودن منطقه، خاک آن نیز بیشتر از نوع ماسه ای که از فرسایش سنگ ها براثر مرور زمان، به وجود آمده است . ^[۵۶۲]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

آب

هرچند مناطق مرکزی افعانستان و بامیان، منبع چند رودخانه بزرگ و کوچک کشور است؛ ولی متأسفانه مردم خود این مناطق کمتر میتوانند از این آبها استفاده کنند. رودخانه های بزرگی از بامیان سرچشمه میگیرد ولی از آنجایی که بامیان را کوههای بلند و کوههای عمیق دربر گرفته است، این مناطق خاک کافی برای آبیاری ندارند. از سویی آب از ته دره‌ها می گذرد ومردم هم امکاناتی که بتواند آن را بالا بکشد ندارد. در این منطقه گرچه سرچشمه رودخانه های بزرگ است، مردم بیش از آنکه بتوانند ازاین آبها استفاده کنند، از طغیان آبها ضرر می کنند. درختان میوه کمتر در بامیان به علت سردی هوا رشد میکند.^[۵۶۳]

دامداری

دامداری ازگذشته دور تا امروز رواج داشته است . دام به عنوان دومین تأمین کننده زندگی شیعیان افغانستان و بامیان می باشد. شیعیان بامیان محصولات گوناگونی از آن می گیرند که مهمترین آنها عبارتند از:

استفاده از پشم گوسفندان

ازپشم گوسفند و موی بز استفاده‌های فراوانی می شود. زنان پشم گوسفند و موی بز را ریسیده، از آن نخهای پشمی ظریفی می سازند و د ربافتن محصولات مختلف استفاده می کنند .برخی از محصولات پشمی عبارتند از:
الف- برک (brak): برک نوعی پارچه دست باف است که با آن کت ، شلوار گرم زمستانی، چپن(عبای افغانستانی) و واسکت(جلیقه) میدوزند. برک را با نخ پشمی در کارگاه های دستی و سنتی میبافند و سپس بر روی سنگ همواری که زیر آن آتش میسوزد، چنان مالش میدهد تا ضخیم و با کیفیت شود.با برک اغلب لباس زمستانی میدوزند. این پارچه دست باف به رنگهای سیاه و ترکیب سیاه و قهوه‌ای که رنگهای طبیعی پشم است، بافته میشود. برک را زنان و دختران هزاره میبافند.این پارچه از مجصولات خوب هزاره (بامیان) به شمار میرود وحتی امروز نیز برای خود مشتریانی دارد.^[۵۶۴]
ب- انواع بافتنی: زنان هزاره(بامیانی) با نخهایی که از پشم به دست می آید، ژاکت، جوراب و دستکش و کلاه و شال گردن می بافند.
آب هوای مناطق مرکزی افغانستان و بامیان سرد و زمستانهای آن طولانی است و مردم این مناطق، با لباس پشمی توان مقاومت خود در برابرسرمای منطقه افزایش میدهند. ^[۵۶۵]
ج-لویی یا پتوی پشمی: یک از محصولات پشمی مناطق مرکزی لویی است. لویی نوعی پتو(کمپل) پشمی است که زنان میبافند و پس از مالش با آب داغ، آن را به پتویی ضخیم، گرم و زیبا تبدیل میکند.^[۵۶۶]
د- انواع فرش: در بامیان از پشم فرشهایی مانند نمد، گلیم، قالین، می بافند. نمد نوعی فرش است که از پشم بدست می‌آید. بدین ترتیب که پشم را در سطح صافی پهن میکنند و با پشمهایی با رنگهای متفاوت نقشهایی روی آن ترسیم میکنند. سپس با آب داغ آن را چنان مالش میدهند که به فرشی زیبا تبدیل شود.

۲-لبنیات

همه خانه های روستایی شماری گوسفند وبز و گاو شیرده دارند و نیازهای لبنی خود را با آنها برآورده میسازند. محصولات لبنی آنها شامل شیر و ماست، دوغ، چکه(کشک)، قروت(کشک خشک)، پنیر، مسکه(کره) و روغن زرد(روغن حیوانی ) است. در قدیم مردم هزاره رمه های بزرگ و محصولات لبنی فراوانی داشتند؛ به همین دلیل حکام جور بخش زیادی از مالیات غیر عادلانه را روغن زرد میگرفتند.

۳-گوشت

یکی از مهمترین محصولات دامی، گوشت است. دام و طیوری که برای تأمین گوشت ذبح میشود عبارت است از: گاو وگوسفند، بز، مرغ، خروس. درزمستان مردم از گوشتی که خشک شده (قدید) استفاده میکردند.
۴-پوست
پوست حیوانات اهمیت فراوانی دارد. چرم که از روزگاران قدیم برای ساختن بسیاری از ابزار و لوازم زندگی انسان ها به کار رفته و تاکنون نیز آن ادامه دارد.
صنعت
صنعت در میان هزاره ها رواج داشته است. تیمورخانف در ذیل قرن نوزدهم مینویسد:« در هزاره جات ذیل نظر به دیگر حرفه ها بیشتر انکشاف یافته بود: نساجی، بافندگی، چرم گیری، کفش دوزی، خیاطی، زرگری و آهنگری».^[۵۶۷]با توجه به وجود معادن غنی در مناطق مرکزی افغانستان و به خصوص بامیان صنعتگران محلی در قرن نوزدهم از معادن منطقه، به ویژه معدن آهن «آجه گگ» که از میزان خلوص بسیار بالایی برخوردار است، آهن استخراج کرده، برای رفع نیازها خود از آنها بهره برداری میکردند.تیمورخانف دراین باره مینویسد: « در هزاره جات طریقه ابتدایی ذوب و استخراج آهن معمول بوده و انکشاف نیز یافته بود. آهنگران و اسلحه سازان از آهن یا فولاد استخراج شده، حتی اسلحه هایی با مرغوبیت و جنسیت عالی تولید میکردند ».^[۵۶۸]
صنایع دستی
صنایع دستی در میان همه مردم هزاره از جمله بامیان رواج داشته است.که مهمترین آنها عبارتند از:

1. 1. زرگری

مهمترین ماده زیورآلات زنانه و مردانه در روستاهای افغانستان به طورعام و برای بامیان به طور خاص، نقره است.زرگران هزاره در ساختن انواع انگش
تر زنانه و مردانه و زیور آلات زنانه مهارت خاص دارند. آنها برای تزیین نقره از نقشهایی ماهرانه که «سوادکاری » نامیده میشود، استفاده میکنند.استادان سوادکاری نقشهای خاصی را روی نقره حک میکنند. سپس نقاط کنده کاری شده را با ماده سیاه رنگی پرکرده و در پایان روی آنرا صاف میکنند. سوادکاری نقره جات را ثابت و دامدار میکند و با گذشت زمان خراب نمی شود.^[۵۶۹]

2. 2. آهنگری

صنعت آهنگری از قدیم در میان شیعیان مرکز افغانستان بسیار پیشرفته بوده است.این مردم در گذشته حتی برای رفع نیازهای محلی خود فلزات را از معادن استخراج میکردند.تیمورخانف می‌نویسد: «هزاره ها در قرن نوزدهم توانسته بودند با طریقه بسیار ساده و ابتدایی فولاد، مس، قلع و گوگرد ازآنجا استخراج نماید».^[۵۷۰]
مهمترین محصولات
سیب و گردو و سیب زمینی و شلغم و گندم و ماش و عدس و گندم و جو و یونجه و … است.
ابزار و شیوه‌های تولید کشاورزی
ابزار شخم زنی درهزاره‎جات و بامیان گاو است که در آن از نیروی گاو و گاه الاغ و قاطر استفاده میشده است. بخش وسیعی از زمین زراعی این مردم برای گاو آهن نیز کوچک است و از بیل و نوعی کلنگ به نام «چپچور»یا «کَرَن» برای شخم زدن استفاده می شود.بیشتر محصولات کشاورزان آبی است و مقدارکمتری به صورت دیمی است. آب محصولات از رودخانه های کوچک و بزرگ و کاریزها تأمین میشود. جویهای کوچکی که از کنار رودخانه ها کشیده شده است، قطعات کوچک زمینهای زراعی را که در اطراف رودخانه‌ها قرار دارند، سیراب میکند.
درآمد
مردم بامیان و هزاره‎جات بیشتر به کشاورزی مشغول هستند و درآمد آنها معمولا از فروش محصولات کشاورزی و محصولات دامی می‎باشد.
در دوران اخیر با توسعه شهرنشینی مردم بامیان و شیعیان به شغلهایی همانند کاسبی جزء نیز روی آوردند.

نتیجه گیری فصل سوم

1. 1. از مهمترین نشانه های شیعیان در یک منطقه می توان به نقاط حضور عالمان شیعی و نقاط حضور علویان و جریانات سیاسی – اجتماعی شیعی می توان نام برد.

1. 1. به غیر از سلسله های غزنویان و سلجوقیان و حکومت ابدالیان، شیعیان بامیان زمینه رشد خوبی داشتند.

1. 1. متأسفانه شیعیان بامیانی نتوانسته در مقامهای بالای دولتی و سیاسی راه پیدا کند، ولی از نظر علمی بامیان افرادی همانند ابوهارون سنجی که شاگردش از اصحاب امام رضا (ع) بود و بیدخت منجم و دهقان فرامرز بهمنش را پرورش داده اند.

1. 1. در قرن یازدهم قمری مذاهب حنفی و شیعه امامیه و اندکی خارجی در بامیان وجود داشت. در دوران معاصر اکثریت ساکنان بامیان شیعیان هستند و مقدار اندکی حنفی و اسماعیلی هستند.

1. 1. بامیان تا قبل از حمله مغول دارای رونق اقتصادی فراوان بوده است، گرچه با حمله صفاریان کمی از رونق آن کاسته شد، ولی در دوره های بعد دوباره بامیان رونق گرفت . اما بعد از حمله مغول، بامیان هیچگاه نتوانست رونق اقتصادی خود را بازیابد.

1. 1. اقتصاد بامیان بر اساس دامداری و کشاورزی است، گرچه در این منطقه خاک آن مرغوب نیست و هوای آن بسیار سرد است.

1. فرهنگ مردم بامیان بر اساس فرهنگ اسلامی شیعی است و ارزشها بر آن اساس است.

جدول ۴- ۵:مقایسه نتایج بدست آمده برای مجموعه داده Pima با سایر روش‌ها ۹۹

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۴- ۶: نتایج سایر مطالعات صورت گرفته بر روی مجموعه داده Pima 100
فهرست تصاویر و نمودارها
عنوان صفحه
شکل ۲- ۱: فرایند داده‌کاوی و کشف دانش ۱۲
شکل ۲- ۲: ساختار SLP 17
شکل ۲- ۳: ساختار یک نرون (گره) ۱۸
شکل ۲- ۴: درخت تصمیم جدول (۲-۱) ۲۱
شکل ۲- ۵: مثالی از شبکه‌ی بیزین ۲۲
شکل ۲- ۶: دسته‌بند ماشین بردار پشتیبان ۲۵
شکل ۲- ۷: دسته‌بند ماشین بردار پشتیبان با حاشیه نرم ۲۷
شکل ۲- ۸: شبه کد الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات ۳۴
شکل ۲- ۹: تشریح هندسی مولفه‌های شخصی و اجتماعی در PSO 35
شکل ۲- ۱۰: ساختار یک سیستم قانونمند فازی ۵۹
شکل ۲- ۱۱: ناحیه تصمیم هر قانون فازی ۶۰
شکل ۲- ۱۲: مرزهای دسته‌بندی نُه قانون فازی ۶۰
شکل ۲- ۱۳:مرز دسته‌بندی بعد از اصلاح توابع عضویت ۶۱
شکل ۲- ۱۴: ناحیه تصمیم هر قانون فازی در حالتی که جداول قانون فازی ناکامل باشد ۶۲
شکل ۲- ۱۵: ناحیه تصمیم هر قانون فازی با درجات ۶۳
شکل ۲- ۱۶: تنظیم مرزهای دسته‌بندی بدون استفاده از درجه قطعیت ۶۳
شکل ۲- ۱۷: تنظیم مرزهای دسته‌بندی با بهره گرفتن از درجه قطعیت ۶۴
شکل ۲- ۱۸: تعیین دسته نتیجه و درجه قطعیت ۶۵
شکل ۲- ۱۹: بیش برازش ۷۱
شکل ۳- ۱: نمای کلی مدل پیشنهادی برای واکشی سیستم فازی ۷۴
شکل ۳- ۲: توابع عضویت فازی (S:Small, MS: Medium Small, M: Medium, ML: Medium Large, L: Large) 76
شکل ۳- ۳: نمایش گرافیکی پارامترهای توابع عضویت پیشنهادی ۷۷
شکل ۳- ۴: نمایش گرافیکی فضای جستجو برای یک مسئله چهار بعدی با سه بازه فازی ۷۸
شکل ۳- ۵: کدگذاری پارامترهای متغیرهای ورودی و خروجی ۷۹
شکل ۳- ۶:کدگذاری هر ذره شامل پارامترهای توابع عضویت و مجموعه قوانین ۸۰
شکل ۳- ۷: فلوچارتPSO 83
شکل ۳- ۸: تابع Membership_and_Rule_Learn 86
شکل ۴- ۱: توزیع مقادیر خصیصه‌های مختل مجموعه داده Pima 93
شکل ۴- ۲: توزیع خصیصه اول ۲۰ نمونه‌ی اول pima 94
شکل ۴- ۳: تأثیر پارامتر SwarmSize بر کارایی ۹۵
شکل ۴- ۴: تأثیر پارامتر w بر کارایی ۹۶

فصل اول – مقدمه و کلیات تحقیق

۱-۱- مقدمه

افزایش استفاده از کامپیوترها در فعالیت‌های کسب و کار، منجر به رشد سریع پایگاه‌های اطلاعاتی و اجتماع داده‌ها توسط بیشتر سازمان‌ها شده است. روزانه حجم عظیمی از داده‌ها تولید شده و در پایگاه‌های مختلف داده ذخیره می‌شود. در سال‌های اخیر تمایل به جستجو برای کشف الگوهای تکرار‌پذیر به منظور بهبود در تصمیم گیری افزایش چشمگیری داشته است. همچنین کاوش در داده‌های تراکنشی جهت یافتن الگوهای پنهان و تکنیک‌های کشف دانش به منظور شناخت دقیق‌تر و بیشتر تراکنش‌ها، اهمیت بسزایی یافته است. [۱]. در حوزه پزشکی و سلامت با افزایش استفاده از سیستم‌های جامع درمانی و پرونده‌های الکترونیک بیمار در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی حجم انبوهی از اطلاعات مربوط بیماران و انواع بیماری‌ها مهیا می‌شود. [۲]. استخراج دانایی از حجم عظیم داده‌های مرتبط با سوابق بیماری و پرونده‌های پزشکی افراد با بهره گرفتن از فرایند داده‌کاوی می‌تواند منجر به شناسایی قوانین حاکم بر ایجاد، رشد و افت بیماری‌ها گردیده و اطلاعات ارزشمندی را به منظور شناسایی علل وقوع بیماری‌ها با توجه به عوامل محیطی حاکم در اختیار متخصصین و دست اندر کاران حوزه سلامت قرار دهد؛ که این امر در نهایت منجر به افزایش متوسط طول عمر افراد جامعه و ایجاد آرامش می‌گردد. [۳].
آنچه مسلم است با افزایش سیستم‌های الکترونیک سلامت حجم داده‌های پزشکی هر روزه در حال افزایش است. اما این مجموعه داده‌های بزرگ به طور خام هیچ کاربردی ندارد برای آنکه بتوان از این داده‌ها ارزشی را استخراج کرد نیاز به تحلیل داده‌ها و تبدیل آن به اطلاعات و دانش، یک نیاز اساسی است. با توجه به چنین حجمی از داده‌ها استفاده از عامل انسانی به عنوان تشخیص دهنده الگوها و تحلیلگر داده‌ها پاسخگو نمی‌باشد؛ لذا داده کاوی روی داده‌های پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است. داده‌کاوی را می‌توان از جنبه‌های مختلف در پیشگیری یا تشخیص انواع بیماری، انتخاب روش‌های درمان بیماری، مدت زمان بستری بیمار و … به کار برد.

۱-۲- بیان مسأله

دیابت یکی از بیماری‌های رایج در جوامع امروزی است که دارای عوارض خطرناکی می‌باشد. این بیماری اگر چه گونه‌ای از بیماری‌های قلبی محسوب نمی‌شود ولی اغلب سبب بیماری‌های قلبی می‌شود.
تشخیص بیماری دیابت و یا آگاهی یافتن از احتمال بالای ابتلا به این بیماری همواره کار آسانی نخواهد بود. چرا که این بیماری علائم متعددی را بروز می‌دهد که بعضی از این علائم در سایر بیماری‌ها نیز وجود دارند. بنابراین پزشک برای اتخاذ یک تصمیم مناسب، باید نتیجه‌ی آزمایش‌های بیمار و تصمیم‌های که در گذشته برای بیماران با وضیعت مشابه گرفته است، را بررسی کند. با توجه به حجم انبوه تعداد بیماران، می‌توان از یک ابزار داده‌کاوی برای شناخت الگوی بیماران قبلی استفاده کرد.
در این پایان‌نامه با توجه به ماهیت مسأله از یک الگوریتم دسته‌بندی برای تشخیص بیماری دیابت استفاده می‌کنیم سپس آن‌را با سایر روش‌ها ارائه شده مقایسه می‌کنیم. روش دسته بندی یک روش یادگیری با نظارت است که داده‌های ورودی به دو بخش داده‌های آموزش و داده‌های آزمون تقسیم می‌شوند. هر الگوریتم کاندید، ابتدا با بهره گرفتن از مجموعه داده آموزش یک مدل را که نشان دهنده الگوی حاکم بر داده‌ها می‌باشد را استخراج می‌کند و سپس با بهره گرفتن از مجموعه آزمون دقت مدل ارائه شده برای دسته‌بندی را بررسی می‌کند.
الگوریتم‌های متعددی برای دسته بندی ارائه شده‌اند که از آن دسته می‌توان؛ به شبکه‌های بیزین [۴]، روش‌های مبتنی بر درخت [۵]، الگوریتم ماشین بردار پشتیبان [۶]، روش‌های مبتنی بر مجموعه فازی [۷]، الگوریتم‌های فرا اکتشافی [۸] و شبکه‌های عصبی [۹] اشاره کرد.
در این نوشتار قصد داریم برای استخراج قوانین فازی از یک الگوریتم آموزش دیده مبتنی بر هوش جمعی، بهینه‌سازی ازدحام ذرات (PSO) استفاده کنیم. خاصیت اصلی الگوریتم‌های هوش جمعی تبادل اطلاعات بین ذرات است که در یافتن حالت بهینه بسیار موثر می‌باشند.
سعی شده با در نظر گرفتن نقاط ضعف و قوت روش‌های مختلف داده کاوی یک الگوریتم ترکیبی برای تشخیص بیماری ارائه شود. الگوریتم شبکه عصبی معمولاً نرخ دسته بندی مناسبی را ارائه می‌دهد ولی از شفافیت لازم برخوردار نیست. بنابراین نمی‌توان این اطلاعات را توسط سیستم‌های خبره بررسی کرد. برای حل این مسئله باید یک ارائه قابل فهم انسانی از دسته‌بندی ایجاد کرد. این هدف می‌تواند با استخراج قوانین فازی تولید شده که برای کاربر قابل فهم است بدست بیاید.
دو معیار اصلی برای برازش الگوریتم‌های دسته‌بندی؛ نرخ دسته بندی و قابلیت تفسیر می‌باشد. نرخ دسته بندی میزان دقت کار الگوریتم در دسته بندی نمونه‌های آزمون را نشان می‌دهد و قابلیت تفسیر به معنی میزان سادگی و قابلیت توسعه روش دسته بندی می‌باشد.
در سال‌های اخیر قوانین فازی از آن جهت که هم دقت مناسبی دارند وهم قابلیت تفسیر مناسبی را ارائه می‌دهند بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. یک الگوریتم فازی از آن جهت مورد توجه می‌باشد که شامل مجموعه‌ای از قوانین اگر-آنگاه فازی می‌شود که تفسیر آن‌ها توسط انسان خبره امکان پذیر است. مسئله اساسی در چنین سیستم‌هایی انتخاب مجموعه‌ای از قوانین فازی بهینه است؛ لذا این مسئله را می‌توان نوعی از بهینه سازی ترکیبی در نظر گرفت که با رشد ابعاد مسئله دسته بندی، تعداد جواب‌های بهینه محلی نیز به صورت نمایی افزایش می‌یابد و الگوریتم کاندید برای حل آن باید مجموعه‌ای از جواب‌های بهینه یا نزدیک به بهینه را ارائه دهد [۱۰].

آراسته و شریفی سقز (۱۳۸۷) در پژوهشی با عنوان ” میزان شیوع اختلالات روانپزشکی در زندانیان زندان مرکزی سنندج” نشان دادند که شیوع کلی اختلالات شخصیت در نمونه ی آن ها ۸/۵۵% بوده که از این درصد ۹/۷۵% دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی و ۱/۲۴% دارای اختلال شخصیت مرزی بوده اند. ۲۶% درصد این نمونه دارای اختلال روانپزشکی در محور یک بودند.
در بررسی وضعیت سلامت روان درمعتادان تزریقی زندان کاشان در سال ۱۳۸۶ توسط قریشی، احمد وند و سپهرمنش، از از ۴۸ معتاد تزریقی که بر اساس آزمونGHQ–۲۸ مشکوک به اختلال شناخته شدند، اختلال شخصیت ضد اجتماعی در ۲۸ نفر (۶/۶۳%)، اختلالات خلقی در ۲۱ نفر (۷/۴۷%)، اختلالات اضطرابی در ۸ نفر (۱/۱۸%) و اختلال انطباقی در ۳ نفر (۸/۶%). همچنین ۱۹ نفر (۱/۴۳%) دارای چند اختلال بودند و ۲۵ نفر (۸/۵۶%) تنها دارای یک اختلال بودند. در این پژوهش بین سن، مدت زندانی بودن، نوع جرم، وضعیت تاهل، وضعیت شغل و سطح تحصیلات با اختلال روانی رابطه معنی داری مشاهده نشد. با این حال وجود اختلال روانی در مردان معتاد تزریقی بیکار و معتادین تزریقی زیر ۳۰ سال بیشتر از سایر معتادین تزریقی بود.
پژوهش امام هادی و همکاران (۱۳۸۵) که به بررسی فراوانی اختلالات روانی در ۱۳۶ زندانی مرتکب قتل عمد پرداخته است نشان داد که حدود ۸۷ درصد آنان از نوعی اختلال روانی رنج می برند که در این میان پرخاشگری، اضطراب، شکایات جسمانی، بیشترین و وسواس و فوبیا کمترین آنان را شامل می شود. در همین راستا، بررسی شیوع اختلالات روانپزشکی در زندانیان مرد زندان قصر تهران نشان داد که شیوع طول عمر کلیه اختلالات ۸۳% و شیوع حال حاضر آنها ۹/۴۶% به دست آمد که از نظر طول عمر اختلالات مربوط به مصرف مواد با ۷۸% و اختلالات خلقی با ۷/۴۸% بیشترین شیوع را داشتند، در حالی که شایع ترین اختلالات ملاحظه شده در زمان بررسی اختلالات خلقی و اختلالات انطباقی به ترتیب با ۷/۳۰% و ۶/۱۲% بودند. میزان کلی اختلالات در زیر گروه مالی کمتر از سایر جرایم بود. در زیر گروه جرایم مربوط به مواد مخدر میزان اختلالات اضطرابی کمتر و اختلالات مربوط به مصرف مواد شیوع بیشتری داشتند (شریعت، اسعدی، نوروزیان، پاک روان نژاد، یحیی زاده و آقایان، ۱۳۸۵).
نتایج بدست آمده از پژوهش اشکانی و همکاران (۱۳۸۱)، در برررسی همه گیر شناسی اختلال های روانی در مردان زندان عادل آباد شیراز نشان داد که ۱/۷۵% از افراد مورد بررسی مبتلا به اختلالهای روانی بوده اند که در این میان اختلال های خلقی ۹/۴۱%، اختلال های شخصیتی ۲/۳۲%، اختلال های اضطرابی۱/۸%، اختلال های عضوی ـ مغزی و اختلال های روان‏تنی ۴۵/۶%، اختلال های روان‏پریشی ۶۴/۵% و اختلال های شبه جسمی ۶۴/۵% را به خود اختصاص داده بودند.
پژوهش بهرامی (۱۳۷۸) با عنوان ” بررسی اختلال های روانی نزد زندانیان مرد و مقایسه ی آن با افراد عادی” بیانگر این بود که شیوع و شدت اختلالات روانی در ابعاد نه گانه پژوهش یعنی: ترس های مرضی، اضطراب، شکایات جسمانی، روان پریشی، افسردگی، افکار پارانوئیدی، پرخاشگری، حساسیت بین فردی و وسواس به طور معنی داری بیشتر از افراد عادی است. در سه بعد وسواس، اکار پارانوئیدی و حساسیت بین فردی شدت اختلال بیش از سایر ابعاد دیده شد.

پژوهش های انجام شده در خارج از ایران

مطالعه ی فرایرز^[۳۴]، اسچمورو^[۳۵]، لانگ، مارگولیس^[۳۶]، هنی، بری، بروون، بارباری و هردس^[۳۷] (۲۰۱۳)، نشان داد که ۱/۲۰% از مردان و ۸/۲۴% از زنان در زندان میشیگان مشکل روانی جدی دارند. در مردان نشانگان منفی (۶/۹%) و در زنان ابتلا به افسردگی (۸/۱۴%) بیش از سایر اختلالات مشاهده شد.
مطالعه ی نیدو^[۳۸] و ام کیز^[۳۹] (۲۰۱۲) در زندانیان آفریقای جنوبی نیز نشان داد که ۴/۵۴ درصد از زندانیان در محور یک حداقل یک بیماری دارند. شایع ترین اختلال، اختلال سوء مصرف الکل و مواد بود (۴۲ درصد) و ۳/۲۳ درصد از زندانی ها با اختلالات سایکوتیک، دو قطبی، افسردگی و اضطراب درگیر هستند، در حالی که ۱/۴۶ درصد از آنها مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی تشخیص داده شده اند. نیدو و ام کیز به عدم تشخیص به موقع اکثر این اختلالات در زندانی ها و عدم درمان آن ها نیز اشاره کردند.
مالکین (۲۰۱۲) نیز در پژوهشی که بر روی ۱۵۳ هزار زندانی زن و مرد انجام داد، در بیستمین کنگره ی روان شناسی نتایج ذیل را اعلام کرد: اختلال اسکیزوفرنی در ۱/۱۳% زنان و ۲/۲۰% مردان، اختلال های شخصیت در ۲۸% زنان و ۷/۲۰% مردان، عقب ماندگی ذهنی در در ۸/۱۸% زنان و ۹/۱۴% مردان، اختلالات روانی عضوی در ۷/۲۱% زنان و ۶/۳۲% مردان، اختلالات خلقی در ۹/۷% زنان و ۴/۷% مردان، زوال عقل در ۵/۰% زنان و ۸/۱% مردان و اختلالات سوء مصرف مواد تنها در ۴/۲% زندانی ها مرد دیده شد.
پژوهشی که دولت استرالیا به سرپرستی دکتر اندرو رفشاگ^[۴۰] در زندان های استرالیا انجام داد (۲۰۱۲) نشان داد، یک سوم از زندانی ها سابقه ای از اختلالات روانی دارند، ۱۶ درصد از آن ها جهت رفع مشکل خود دارو مصرف می کنند و ۱۴ درصد آن ها از اختلالات روانی جدی رنج می برند.
مقایسه ی جمعیت عمومی با جمعیت زندانیان در کشور های غربی، وجود شیوع بیشتر اختلالات روانی مانند سایکوز، افسردگی، اختلالات شخصیت و اعتیاد به مواد در میان زندانیان نشان داد ( فاضل و بیلارگون، ۲۰۱۱). مطالعه فاضل و همکارش نشان داد که اختلالات روانی در زنان زندانی بیشتر از مردان است. اختلالات سایکوز در ۴% مردان و ۴% زنان، افسردگی در ۱۰% مردان و ۱۲% زنان، اختلال شخصیت در ۶۵% مردان و ۴۲% زنان، اعتیاد به مواد در ۴۸-۱۰% مردان و ۶۰-۳۰% زنان، ناتوانی ذهنی در ۱.۵-۰.۵% مردان و ۱.۵-۰.۵% زنان و اختلال استرس پس از سانحه در ۲۱-۴% مردان و ۲۰-۱۰% زنان مشاهده شده است.
در پژوهش ایتان^[۴۱]، هالر، ولف^[۴۲]، سروتی^[۴۳]، سبو^[۴۴]، برتراند^[۴۵] و نیوئیو^[۴۶] (۲۰۱۰)، تقریبا در میان ۳/۴۵% از مردان زندانی و ۶/۵۶% از زنان زندانی نشانه های روان شناختی، اضطرابی، مشکلات خواب و اعتیاد دیده شد.
مطالعه ای که توسط بیمارستان دانشگاه اسلو (۲۰۱۰)، جهت بررسی شیوع اختلالات روانی در زندانیان انجام شد نشان داد، ۴ درصد از زندانیان از اختلال سایکوتیک، ۱۱ درصد از افسردگی اساسی و ۱۱ درصد از اختلالات خواب رنج می برند. شیوع اختلالات سایکوتیک و افسردگی اساسی به ترتیب ۳۰ و ۵۰ درصد بالاتر از جمعیت عمومی تخمین زده شد.
مطالعه ی استدمن، اوشر، رابینز، کیسی^[۴۷] و ساموئل (۲۰۰۹) در بررسی شیوع اختلالات روانی در زندانیان نشان داد که ۵/۱۴ درصد مردان و ۳۱ درصد زنان زندانی از یک بیماری روانی جدی رنج می برند.
پژوهش جیمز و گلاز (۲۰۰۶) بیانگر آن بود که ۷۳ درصد از زنان و ۵۵ درصد از مردان در زندان های سیاسی، ۷۵ درصد از زنان و ۶۳ درصد از مردان در زندان های غیر سیاسی حداقل به یکی از انواع اختلالات روانی مبتلا می باشند.
در یک نمونه ی ۸۰ نفری از مردان زندانی در یونان، شیوع اختلالات روانی تقریبا ۸/۷۸ درصد بود (فوتیادو، لیوادیتیس، مانوو، کانجوتو و زنیتیدیس (۲۰۰۶). تشخیص های اصلی شامل: اختلال اضطرابی (۵/۳۷%)، افسردگی اساسی (۵/۲۷%)، اختلال شخصیت ضد اجتماعی (۵/۳۷%)، اعتیاد به الکل (۳/۲۶%)، اعتیاد بع مواد افیونی (۵/۲۷%) و اختلال اسکیزوفرنی و دو قطبی (۲/۱۱%) بود. بهره ی هوشی ۱۵% نمونه ی مطرح شده زیر ۷۵ بود.
اندرسون (۲۰۰۴)؛ در مطالعه ی مروری خود به این نتیجه رسید که علائم اسکیزوفرنی و اعتیاد به مواد نسبت به سایر اختلالات روانی در میان زندانیان بیش از جمعیت عمومی بوده و این میزان در حال افزایش است. وی بیان داشت که یکی از مشکلات این است که بسیاری از بیماری های روانی در زندانیان تشخیص و در نتیجه درمان نخواهد شد.
فاضل و دانش (۲۰۰۲) پس از بررسی ۶۲ مطالعه که بین سال های ۱۹۶۶ و ۲۰۰۱ دز زندان ها انجام شده است به این نتیجه دست یافتند که تقریبا   زندانی ها در کشور های غربی (استرالیا، کانادا، ایرلند، فنلاند، نروژ، سوئد، نیوزلند، انگلیس و آمریکا) از بیماری های روانی رنج می برند. طبق مطالعه ی آن ها تقریبا ۴% مردان و زنان زندانی بیماری های سایکوتیک دارند، ۱۰% مردان و ۱۲% زنان افسردگی اساسی، ۴۲% زنان و ۶۵% مردان اختلال شخصیت دارند که ۲۱% این زنان و ۴۷% مردان اختلال شخصیت ضد اجتماعی دارند.
فرایرز^[۴۸]، بروگا^[۴۹]، گراندز^[۵۰] و همکاران (۱۹۹۸) شیوع اختلالات روانی را در زندانیان این گونه گزارش کرده اند؛ تقریبا ۷ درصد از مردان زندانی بدون سابقه ی قبلی از بازداشت شدن و ۱۰ درصد از مردانی که بیش از یک بار بازداشت شده اند و ۱۴ درصد از زنان در هر دو گروه مبتلا به نوعی از اختلالات روانی بوده اند و قبل از زندان نیز تحت تاثیر وضعیت روانی خود قرار داشته اند.
جمع بندی و بحث و نتیجه گیری
همان طور که گفته شد میان جرم و اختلالات روانی نوعی رابطه دوسویه ی تنگاتنگ وجود دارد، از یک طرف ممکن است فرد چون یک بیمار روانی است به اعمال مجرمانه دست بزند و از سوی دیگر ممکن است که ارتکاب جرم فرد را از نظر روانی در وضعیت نا مناسبی قرار دهد.
اهمیت رابطه مطرح شده بین جرم و سلامت روان زندانی ها پژوهشگر را به این سمت سوق داد که میزان شیوع اختلالات روانی در جامعه زندانی چگونه می باشد. پژوهش های داخل و خارج از ایران نیز این موضوع را نشان داد، که میزان شیوع اختلالات روانی در جامعه زندانیان بیش از جمعیت عمومی است و این میزان در حال افزایش است. افزایش میزان اختلالات روانی در زنان زندانی نیز گزارش شده است، لذا با توجه به اهمیت و جایگاهی که زن در خانواده دارد، بررسی وضعیت زنان زندانی در این پژوهش به عنوان یکی از اهداف مهم مورد پیگیری قرار گرفت.
در قسمت مربوط به ویژگی های زنان زندانی نیز این موضوع مطرح شد، که در گذشته های دور زنان به سمت ارتکاب هر نوع جرمی نمی رفتند اما امروز مشاهده می شود که جرم های خشونت آمیز در بین این گروه افزایش یافته است و یکی از عواملی احتمالی می تواند سبک هویتی غالب در زنان زندانی باشد. همانطور که مطرح شد مارسیا هویت را در شیوه ی تصمیم گیری و حل مساله مربوط به آینده افراد دخیل می داند و پژوهش های انجام شده در ایران سبک هویت اکثر زندانی ها را آشفته/ سردرگم گزارش می کند، اما اینکه در زندانیان مرتکب هر نوع جرمی چه سبک هویتی بیشر دیده می شود، تا آنجا که پژوهشگر جستجو کرده است، پژوهشی وجود ندارد و این مساله به عنوان یکی از سوال های ذهنی پژوهشگر در این مطالعه ارزیابی شد.
فصل سوم:
روش شناسی پژوهش
این فصل شامل طرح تحقیق، جامعه آماری، روش نمونه گیری و تعداد نمونه، ابزارهای جمع آوری اطلاعات، روایی و اعتبار هر یک از آنها، فرایند اجرای پژوهش و روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها می باشد.

طرح پژوهش

این پژوهش، با توجه به بررسی فراوانی اختلالات روانی در زنان زندانی و استفاده از ابزار پرسش نامه از جمله تحقیقات توصیفی و از نوع زمینه یابی است، از لحاظ هدفی که دنبال می شود از نوع علی- مقایسه ای می باشد. علاوه بر این، گزارش حاصل از این کار جهت تشخیص و اقدامات درمانی از سوی سازمان زندان ها مفید واقع خواهد شد و بیانگر جنبه ی کاربردی پژوهش حاضر می باشد.

جامعه آماری

جامعه ی آماری این پژوهش شامل زنان زندانی استان تهران می باشند که به دلیل سرقت، قتل، منکرات، اعتیاد و کلاهبرداری در سال ۱۳۹۲ در زندان به سر می بردند.

روش نمونه گیری و تعداد نمونه

این پژوهش در یک فاصله ی زمانی تقریبا ۳ ماهه در سال ۱۳۹۲ در زندان مرکزی زنان استان تهران اجرا شد. نمونه گیری به روش تصادفی طبقه بندی شده صورت گرفت، به این ترتیب که زندانیان به ۵ زیرگروه جرائم مالی، سرقت، اعتیاد به مواد مخدر و حمل آن، قتل و مشارکت در قتل و جرائم منکراتی تقسیم و از هر گروه ۴۰ نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند.
جرائم مالی شامل جرائمی چون صدور چک بی محل، کلاهبرداری و به تعداد کمتر سایر موارد بود. جرائم گروه منکرات شامل ساخت، تهیه، نگهداری، حمل و یا شرب مشروبات الکلی، ایجاد مراکز فساد و رابطه نا مشروع بود. بعضی از زندانی ها مرتکب چند جرم به صورت هم زمان بودند که در این موارد به علت اصلی بازداشت فرد توجه شد.
هنگام اجرای طرح به علت محدودیت های زمانی و امنیتی موجود در سیستم زندان ها امکان انجام مصاحبه بالینی با زندانیان فراهم نشد. در ابتدا موضوع و هدف مطالعه و محرمانه بودن داده ها و عدم دخالت آن ها در سرنوشت قضایی افراد برای آن ها توضیح داده شد و برای شرکت در پژوهش از آن ها رضایت شفاهی گرفته شد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فرایند اجرای پژوهش
مراحل اجرا پس از تصویب پروپوزال از سوی دانشکده به شرح زیر است:
پژوهشگر پروپوزال را جهت بررسی و تایید به سازمان زندان ها ارائه کرد تا همکاری های لازم از سوی این سازمان صورت گیرد؛ بعد از مشخص شدن تعداد کل زنان زندانی استان تهران، با توجه به تعداد زنان زندانی در هر یک از بندها (سرقت، منکرات، اعتیاد، قتل، کلاهبرداران) نمونه گیری تصادفی طبقه ای صورت گرفت.
رضایت شفاهی از افراد انتخاب شده جهت شرکت در پژوهش و تکمیل دو پرسش نامه SCL-90-R و سبک هویت (ISI) برزونسکی گرفته شد.
دو پرسش نامه SCL-90-R و سبک هویت (ISI) برزونسکی به صورت گروهی برای هر گروه از زنان زندانی اجرا شد، از آن جا که پرسش نامه مربوط به سبک هویتی برای این گروه هنجار نشده بود، اطلاعات لازم برای پر کردن این پرسش نامه همراه با مصاحبه ای که توسط آزمونگر انجام شد جمع آوری شد.

روش پردازش داده ها

اطلاعات جمع آوری شده به دو صورت توصیفی (جدول توزیع فراوانی، درصد) و استنباطی (آزمون تحلیل واریانس و کروسکال- والیس به منظور بررسی تفاوت میزان شیوع انواع اختلالات روانی در زنان زندانی بر اساس نوع جرم و نیز بررسی تفاوت سبک های هویتی در زنان زندانی بر اساس نوع جرم و همبستگی پیرسون به منظور پیش بینی رابطه بین سبک های هویتی و نوع اختلالات روانی زنان زندانی) مورد تحلیل قرار گرفت.

ابزار های اندازه گیری پژوهش

در جریان این پژوهش جهت گرد آوری داده ها و اطلاعات لازم از دو پرسش نامه SCL-90-R و سبک هویت (ISI)^[51] برزونسکی استفاده شد.
پرسش نامه SCL-90-R
این پرسش نامه شامل ۹۰ سوال است و نه طبقه از نشانه های روان شناختی را به همراه چند مورد متفرقه می سنجد. بیماری های جسمی و روانی قابل بررسی در این آزمون عبارتند از: افسردگی، پرخاشگری، بدنی سازی، اضطراب، روان گسستگی، حساسیت در روابط متقابل، افکار پارانوئیدی، وسواس و فوبیا. پاسخ آزمودنی ها بر اساس مقیاس پنج درجه ای لیکرتی که از گزینه های: هیچ، کمی، تا حدی، زیاد و به شدت تشکیل شده است مورد سنجش قرار خواهد گرفت و نمره گذاری این گزینه ها به ترتیب از ۰ تا ۴ است. معنا و مفهوم پنج درجه ی ذکر شده به شرح زیر است:
۰=هیچ: یعنی این موضوع هیچ وقت برای من مساله نبوده و هرگز من را ناراحت نکرده است.
۱=کم: یعنی این مشکل یا مساله در حد بسیار کمی برای من وجود داشته و ناراحتی مختصری را برای من فراهم ساخته است. (یک یا دو بار در طول دو ماه گذشته با آن مواجه شده ام)
۲=تاحدی: یعنی این مساله در حد متوسطی برای من مطرح بوده و من را ناراحت کرده است. (مثلا در طول چند هفته ی گذشته سه یا چهار بار این مساله را داشته ام)
۳=زیاد: یعنی این مساله یا مشکل به دفعات متعدد (مثلا هر دو یا سه روز یک بار) و با شدت زیاد برای من اتفاق افتاده و تا حد زیادی باعث ناراحتی من شده است.
۴=به شدت: یعنی این مساله یا مشکل تقریبا هر روز و با شدت بسیار زیاد برای من مطرح بوده و بی اندازه من را ناراحت کرده است.

حزب التحریر به شدت مخالف نهضت صهیونیسم و دولت اسرائیل است. حزب راه حل یک دولت را برای اسرائیل و فلسطین مطرح می کند. اما ارائه این راه حل از سوی حزب به معنای پذیرش یک دولت غیر مذهبی نیست بلکه منظورش پیوستن فلسطین به دولت خلافت اسلامی متحد که همهی اشخاص چه مسلمانان و چه غیر مسلمانان تابع قوانین اسلامی شرعی مدون هستند. بیانیه های حزب التحریر ” یهودیان را، فقط یهودیان دوست دارند نه کسان دیگر، حتی خود آن ها به ندرت شبیه یکدیگرند” رئیس جهانی حزب، ابورشتا گزارش داده است که” انبوه جمعیت قدرتمند صد هزار نفری حزب التحریر” در آگوست ۲۰۰۷ در کنفرانس جاکارتای اندونزی ” خواستار جنگ با یهودیان بودند. گفتگو با دیگر مذاهب ممنوع است. یهودیان به عنوان مردمی بی انصاف و خیانتکار و دشمنی که پیامبر کشته است توصیف شده اند و این که باید کشته شوند. در دانمارک حزب به تهیهی لیستی از رهبران دانمارکی انجمن یهودی که باید کشته شوند، متهم شده بود. در مقابل نظر حزب به این که در دیدگاه خلافت اجازه خواهد داد یهودیان به اعمال مذهبیشان عمل کنند، این اتهام را رد می کند.^[۲۱۸]
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴.ضد غرب
حزب با هر گونه نفوذ غرب در جهان اسلام مخالف است. النبهانی در آثار خود به توطئه های بریتانیا، امپریالیست ویژه و غربی، نفوذ آن در تاریخ جدید جهان اسلام و تکامل تدریجی سیاسی اشاره می کند. وی در کتاب نظام سیاسی، می گوید: اگر نفوذ فریبندهی فرهنگ غربی و تعدی نبود، بازگشت به حوزه ی ایدئولوژی و نظام اسلامی سریعتر از پلک زدن چشم بود. با توجه به همان کتاب معتقد است که دلیل عقب ماندگی مسلمانان آن است که مفاهیم سیاسی، فرهنگی و اجتماعی غرب را تقلید کرده است. رکود مسلمانان از آن روزی که آن ها پایبندی به اسلام را رها کرده، اجازه داده اند که فرهنگ خارجی وارد سرزمین هایشان شده و مفاهیم غربی نیز افکارشان را اشغال کند، شروع شده است. حزب از مسلمانان دعوت می کند که از برادران و خواهرانشان در عراق و افغانستان در جنگ غرب علیه اسلام حمایت کنند. فرمان جهاد فقط توسط خلیفه اعلام می شود. (مخالفت با غرب به ویژه ایالات متحده آمریکا و هم پیمانانشان در افغانستان و عراق) ^[۲۱۹]

5. 5. مخالفت با خشونت: ادعای حزب این است هر عضوی که مرتکب عمل خشونت آمیز شود مسئولیتش با خودش است و دیگر عضو حزب نیست. به علاوه وزارت امور خارجه آمریکا اقرار کرده که شواهد و مدارکی مبنی بر درگیری حزب در اعمال تروریستی وجود ندارد. در حقیقت کمیسیون عفو عمومی بین المللی ادعا می کند بازداشت ها، محاکمه ها و زندانی اعضای حزب غیر منصفانه است. در این مورد استثنائاتی وجود دارد به این ترتیب که حزب التحریر مسئولیت کودتا علیه پادشاه دوم اردن حسین زمان، ترور انور سادات در سال ۱۹۸۱ و حملات بمب در تاشکند و ازبکستان در سال ۱۹۹۲ را پذیرفته است.^[۲۲۰]

نکتهی مورد توجه این است که هر عنصری از ایدئولوژی حزب دو جهت دارد: افراطی و آزاداندیش، صلح آمیز و مبارزهی مسلحانه، به ویژه برای اعضای حزب در آسیای مرکزی که در آن رژیم ها به سرکوبی مخالفان و زندانی کردن آن ها می پردازند. که این امر خود منجر به تشدید فعالیت های خشونت آمیز از سوی مخالفان می شود.^[۲۲۱]
هدف حزب وحدت همهی ملل مسلمان در همهی زمان ها در قالب یک خلافت و دولت اسلامی واحد که توسط یک خلیفهی منتخب اداره می شود. ” یک تعهد که خداوند بر مسلمانان حکم کرده و آن ها را به اجرای آن فرمان داده است و هشدار داده به تنبیه کسانی که در انجام این وظایف اهمال ورزند. “^[۲۲۲]
۲-۳-۳ دیدگاه های مختلف در مورد حزب التحریر
بر اساس گفته ها ی نیویورکتایمز حزب التحریر ” به صراحت خشونت را محکوم می کند.” اما هم بی بی سی و هم گاردین اشاره کردهاند که فعالیت های فادی عبدالطف در دانمارک به عنوان مدرکی(شواهدی) دال بر این است که اعضای حزب، بمب گذاری های انتحاری فلسطینی در اسرائیل را اعمال مشروع مقاومت می دانند. ^[۲۲۳]
تام هارپر در تلگراف دیلی، به نقل از جزوات حزب بیان می کند: ” نیاکان شما در جنگ های صلیبی نابود شدند، آیا شما هم مانند آن ها اقدام می کنید و در جنگ های صلیبی جدید نابود می شوید؟ … ” اجازه دهید نیروهای ارتش برای کمک به مسلمانان در عراق حرکت کنند، آن هایی که خواستار کمک هستند.”^[۲۲۴]
منتقدان دیگری نیز بیان کرده اند که اگر چه حزب به طور رسمی مخالف با خشونت است اما مخالفتش موقتی است عمومی نیست. در انتظار یک فرصت مطلوبتر و تلقین فکری یک محیط دوستانه ای برای جهاد خشونت آمیز است. به عنوان مثال بر اساس گفته های اولیور روی، موضع حزب در برابر بکار گیری جهاد صرفاً تاکتیکی است. سازمان معتقد است که زمان جهاد هنوز فرا نرسیده است. آن وظیفهی اجباری برای هر مسلمانی است.^[۲۲۵]
سازمان امنیت جهانی می گوید: حزب التحریر یکی از بنیادگراترین سازمان های سری اسلامی است که به صورت یک سازمان افراطی باقی مانده است. همینطور حزب مخالف خشونت نیست. در حال حاضر با کاربرد خشونت مخالف است بلکه آن ها فکر می کنند که جهاد ( جنگ مقدس) یک مفهوم مثبت است.^[۲۲۶]
روزنامهی تورنتو گلوب و میل به نقل از اعضای ارشد حزب التحریر در فلسطین در سال ۲۰۰۷، که فعالیت های حماس را، در زمینه های تهاجم علیه اسرائیل و اشغال اراضی فلسطینی محکوم کردند، میگوید باید منتظر یک خلافت متحد و ارتش های مشترک اسلامی به جای فرستادن نیروهای مسلح ضعیف فلسطینی علیه ارتش اسرائیل در مبارزهی بی ثمر باشیم.^[۲۲۷]
در مقالهی سال ۲۰۰۵ نیو، ضیاءالدین ساردار، مدعی است که “خشونت هدف اصلی حزب است.” بر اساس گفته ی ساردار، ایدئولوژی حزب این است که” تنها یک راه برا ی حاکمیت مسلمانان وجود دارد.” ” ایدهی سازش در اسلام نیست.” و با هدف ” دولت اسلامی بزرگ” که توسط یک خلیفه اداره می شود. تابع کامل شریعت و سرانجام حاکمیت ” کل جهان"، که سازگار با عدم خشونت نیست.^[۲۲۸]
برخی از محافظه کاران آمریکایی ( زینو باران از مرکز نیکسون و آریل کوهن از موسسهی هریتیج ) استدلال کردهاند که گرچه حزب ممکن است درگیر خشونت و فعالیت های تروریستی نشود. ولی آن تحت عنوان ” نوار نقاله” برای جوانان مسلمان عمل میکند. حزب با بهره گرفتن از وضعیت قانونیاش، پیش از این که آن ها حزب را ترک کرده و به گروه های تندروتر بپیوندند، به تلقین فکری آن ها میپردازد.^[۲۲۹]
شیو مالک می گوید: حزب التحریر ” هرگز دخالت مستقیم در عمل خشونت آمیز نداشته است.” استدلالش برای این فکر این است که برخی اعضای حزب ممکن است حزب را ترک کرده و به سازمان های خشونت آمیز حرکت کنند. بدون اساس نیست” او به نقل از منابع اطلاعاتی ناشناس می گوید: ابومصعب الزرقاوی عضو القاعده در عراق، عضو سابق شعبه اردنی حزب التحریر است. خالد شیخ محمد فرمانده القاعده، زمانی در حزب التحریر بوده است.^[۲۳۰]
گزارش های مختلفی در مورد ارتباط بین حزب التحریر و یک عملیات انتحاری بمبگذاری در سال ۲۰۰۳ در اسرائیل توسط عمر شریف ( متولد بریتانیا) وجود داشته است. در مقاله ای توسط شیو مالک در مجلهی سیاستمداران جدید،^[۲۳۱] به نقل از یک دوست قدیمی شریف می نویسد: او (شریف)” در نیمسال اول دانشگاه در سال ۱۹۹۴، در محافل سازماندهی حزب به طور کامل و فعال حضور داشته است. دوستش همچنین گزارش می دهد که صندوق پست الکترونیک شریف شامل یکسری پیام هایی بوده با کلمات: ” نابودی سلطهی قدرت های استعماری” حزب التحریر همواره هر گونه ارتباط عمر با حزب را رد می کند. با وجود تحقیقات گسترده توسط پلیس و سرویس های امنیتی و از جمله اقدامات قانونی علیه اعضای خانواده شریف، ارتباط آن با حزب ثابت نشده است.^[۲۳۲]
۲-۳-۴ سیاست های حزب التحریر
اقتصاد:
در پیش نویس قانون اساسی حزب نه تنها یک سیستم اقتصادی آزاد ( بخش خصوصی) مجاز شمرده می شود بلکه در کنارش به مالکیت عمومی، تسهیلات زندگی مانند آب و برق، حمل و نقل عمومی، مراقبت بهداشتی، منابع انرژی نظیر نفت و زمین کشاورزی دست نخورده ( شبیه شکل متعادلی از سوسیالیسم) توجه می شود.که این بیشتر شبیه اصول اقتصادی محافظه کار، که به آن نظام پولی طلا، مسکوکات طلا و نقره می گویند، است. در همین ارتباط در پیش نویس قانون اساسی آمده: که آن وظیفه دولت خلیفه است که ارز خود را به صورت طلا و نقره در آورد و بر اساس طلا و نقره کار کند، همان طوری که در زمان رسول خدا و خلفای بعد از او نیز مرسوم بود. به این ترتیب این که ارزش ثابت دینار برابر است با دینار شریعت یا۴.۲۵ گرم ( از طلا) برای هر دینار. درهم ۲.۹۷۵ گرم ( از نقره) طلا و نقره به عنوان ارز تنها راه برای حل مشکلات اقتصادی و نرخ تورم بالا در جهان و ثبات نرخ ارزی برای پیشرفت در تجارت بین الملل است. فقط طلا و نقره را به عنوان استاندارد، می توان جایگزین دلارهای آمریکایی به عنوان ارز بین المللی، در عرصهی تجارت بین الملل و اقتصادهای جهان کرد.^[۲۳۳]
غیر مسلمانان( کافر)
در پیش نویس قانون اساسی حزب برای داشتن دولت اسلامی متحد، هیچ یک از غیرمسلمانان ساکن در این سرزمین حق بر عهده گرفتن مقام های حکومتی مانند مقام خلیفه و حق رأی برای انتخاب خلیفه را ندارند. برخورداری از این موقعیت ها مستلزم اعتقاد به این نظام است. مسلمانان حق مشارکت در انتخاب خلیفه ( رئیس دولت) را دارند و باید نسبت به او تعهد بدهند غیر مسلمانان از این بابت حقی ندارند. حزب التحریر ادعا می کند که “در قلمرو قوانین اسلامی حقوق یهودیان و دیگر غیر مسلمانان محترم شمرده می شود. که این حقوق از زمان حضرت محمد ص مطرح شده است هنگامی که اولین دولت اسلامی را در مدینه در قرن هفتم هجری تأسیس کرد. پیامبر می فرماید: هرکس یک غیر مسلمان را اذیت کند، مرا اذیت کرده است.” غیر مسلمانان حق شکایت و تضییع حقشان را دارند. همهی شهروندان در جایی که ضروری است حق آزادی بیان دارند.
در ارتباط با سیاست خارجی، مادهی ۱۸۶ پیش نویس قانون اساسی بیان میدارد که مراوده با کشورهای سرمایه داری فعلی مانند بریتانیا، آمریکا و فرانسه و آن دولت هایی که به طور بالقوه متخاصم در نظر گرفته شده اند از جمله روسیه و با دولت هایی که بالفعل متخاصم هستند از جمله اسرائیل ممنوع است. دولت ممنوع است که به هر سازمانی که بر اساس قوانینی غیر از قوانین اسلامی ایجاد شده است بپیوندد از جمله سازمان ملل متحد، دیوان دادگستری بین المللی، صندوق بین المللی پول، بانک جهانی، سازمان های منطقه ای نظیر: اتحادیه کشورهای عرب. پیمان های نظامی از هر منبع ممنوع است. که این شامل معاهدات سیاسی، اجازهی پایگاه های نظامی… می شود. دولت فقط اجازهی انعقاد پیمان های اقتصادی، تجاری، مالی، فرهنگی و آتش بس را با همسایه های خوب دارد.^[۲۳۴]
زنان
حزب در پیش نویس قانون اساسی بیان می کند: نقش ابتدایی زن، مادر و همسر است. آن یک افتخاری است که باید محافظت شود."بر خلاف برخی از سنت گرایان مسلمان، حزب از حق رأی زنان طرفداری می کند. ( یعنی زنان مسلمان، به عنوان مسلمان این حق را دارند که به خلیفه رأی بدهند.) زنان مسلمان حق انتخاب یک همسر مسلمان را (زنان مسلمان مجاز نیستند که با مرد غیر مسلمان ازدواج کنند)، حق درخواست شغل، حضانت کودکان بعد از طلاق حتی اگر مسلمان نیست و شرکت در انتخابات دارند. به هر حال حزب زن را از مقام های حکومتی مانند خلیفه، قاضی اعظم، حاکم ایالات( امیر) یا شهردار در سنت نبوی ذکر شده است، منع کرده است. مادهی ۱۰۹ پیش نویس قانون اساسی حزب، خواستار تفکیک جنس ها در فعالیت عمومی مانند مدرسه، فعالیت های ورزشی، غیره. و این که زنان مسلمان باید دلربایی و افسون خود را پنهان داشته یعنی بدنشان را به جز دست ها و صورت، با لباس ( روسری و چادر) بپوشانند و گرچه با نقاب ضروری نیست. مادهی ۱۱۴ قانون اساسی بیان می کند که زنان اجازه ندارند با مردی غیر از همسرشان و اعضای خانواده بی واسطه ( پدر، برادر، پسر) در خلوت باشند. مادهی ۱۱۶ تصریح می کند که یک زن متأهل متعهد است که تابع همسرش باشد. حزب مدعی است که زنان در خلافت به عنوان شهروندان درجهی دوم محسوب نمی شوند. اسلام به زنان حق ثروت، مالکیت، ازدواج، و طلاق به علاوه مقام و جا در جامعه داده است. اسلام یک پوشش عمومی برای زنان برای داشتن یک جامعهی بارور عاری از هرگونه روابط رایج منفی و مضر در غرب قرار داده است.^[۲۳۵]
جهاد
مادهی ۵۶ پیش نویس قانون اساسی، خدمت اجباری را به عنوان یک وظیفه واجب عینی برای همهی شهروندان توصیف می کند. ” هر مسلمان ۱۵ ساله و بیشتر از آن برای متحمل آموزش نظامی در جهت آمادگی جهاد متعهد است.” مسئولیت برای دفاع در دولت به عهده امیر جهاد است. در دیدگاه خلافت حزب التحریر، امیرجهاد، سرپرست و مدیر چهار حوزه یا بخش، شامل ارتش، پلیس، وسایل تجهیزات جنگی، امور مهم تدارکات جنگ افراز، امنیت داخلی، امور خارجی و سرانجام مجاهدت و ابتکار” است. به هر حال خلیفه امیر جهاد نیست، بلکه رهبر ارتش و فرماندهی کل قوا است و یک امیر برای هر دسته و یک فرمانده برای لشکر و رسته منصوب می کند.^[۲۳۶]
حقوق آزادی
حزب التحریر مفهوم آزادی را در مذهب و اقتصاد رد می کند. مادهی ۷ پیش نویس قانون اساسی، اعلام کرده، مسلمانانی که ” خودشان از اسلام صرف نظر کرده اند به جرم ارتداد از اسلام اعدام می شوند." ^[۲۳۷] با توجه به گفته های حزب التحریر، اشخاص به طور مطلق آزاد نیستند مانند سرمایه داری، ارتداد، زنا، الکل و برخی اعمال اقتصادی ممنوع هستند. اما در داخل مرزهای رسمی مسلمان از آزادی بسیار برخوردار است. آزادی های بسیاری در پیش نویس قانون اساسی حزب التحریر گنجانده شده، در آن استدلال می کند که ” هیچ چیز مانند روحانیت در اسلام وجود ندارد” و هر مسلمان برای انجام اجتهاد حق دارد. قانون حد و مجازات اعدام برای جرایم خاصی برای مسلمانان ملزم است. در قانون اساسی حزب بیان می شود که هر شخصی برائت است تا زمانی که جرمش اثبات شود” و هیچ کس نباید بدون حکم دادگاه مجازات شود” شکنجه ممنوع است هر کسی که شکنجه کند باید مجازات شود.” زبان اسلام و زبان انحصاری دولتی، عربی است. تنها منبع قانونگذاری، باید الهی و قانونی باشد و بنابراین بدون بحث پذیرفته شود. با توجه به مادهی ۱۲ این قوانین براساس تفاسیر منصفانه از قرآن، سنت، اجماع صحابه و قیاس مشروع از سه مورد پیشین.^[۲۳۸]
۲-۳-۵ ساختار حزب
مبنای ساختار حزب یک ساختار کانونی است که به سازمان های کمونیستی اولیه شباهت دارد و از انضباط داخلی شدیدی برخوردار است تا از نفوذ حزب جلوگیری و یکپارچگی عقیدتی آن حفظ شود. اعضاء در پایین ترین سطح در قالب حلقه ها یا دوایری سازماندهی می شوند که معمولاً دارای ۵ عضو است. رئیس هر حلقه، مشرف نام دارد که اعضاء را هدایت می کند. در سطح هر بخش یا در رأس هر محلهی بزرگ یا کمیتهی محلی مجاور رهبری وجود دارد که به وی مساعد گفته می شود. وی فعالیت ها را از طریق چند دستیار( نقیب) سازماندهی می کند. نمایندهی محلی( معتمد) توسط شورای سیاسی مرکزی و بین المللی حزب(قیادت) منصوب می شود. رئیس این شورا، دبیر کل حزب است که مسئولیت آن از سال ۲۰۰۳ برعهده ی عطا ابوالرشتای فلسطینی است. به نظر می رسد که ارتباط محدودی میان اعضای سطوح پایین تر و میانی وجود دارد. ارتباط بین حزب بین المللی و شاخه های محلی آن برحسب ضرورت و پراکنده است. به نظر می رسد بخش های ازبک، تاجیک و قرقیز حزب التحریر بخشی از موجودیت مستقر در ازبکستان هستند. به طور حتم مدارکی وجود دارد که نشان می دهد شاخهی تاجیک حزب از تاشکند راه اندازی و از همانجا رهبری می شود.^[۲۳۹]
حفظ انضباط درونی برای بقاء حزبی که از چنین ساختار ی برخوردار است امری ضروری است و مجموعه ای از مجازات ها برای اعضایی که این قوانین را نقض می کنند در نظر گرفته شده است، حداکثر این مجازات ها اخراج است. یک عضو می گوید که اگر شما سه بار فعل حرامی مرتکب شوید دیگر اعضا با شما سخن نمی گویند و تا سه یا شش ماه به دیدار شما نخواهد آمد. با وجود این اگر شما طی این مدت دچار مشکلی شوید، آنان می آیند و به شما کمک می کنند.” تمام کسانی که در فعالیت های حزب التحریر شرکت می کنند عضو کامل حزب محسوب نمی شوند.( کسی که صرفاً موافق ایدئولوژی حزب است) هوادار حزب محسوب می شود و نه عضو فعال.^[۲۴۰]
حزب التحریر به شیوهی متمرکز و سلسله مراتبی سازمان یافته است. رأس حزب متشکل از کمیتهی رهبری و امیر به عنوان رهبر این سطح ناظر بر کل فعالیت سازمان در سراسر مناطق است. وی با سطوح اجرایی و پایین دست معروف به کمیتهی استانی ( ایالتی) از طریق دستورالعمل های لازم برای اجرای دستور جلسه ارتباط برقرار می کند. هر استان معادل یک دولت- ملت فردی و کمیتهی محلی متشکل از پنج تا ۱۰ اعضا است. این کمیته ابزار سازماندهی را برای سطح ملی یا مراکز شهری فراهم می کند از جمله محافل مطالعه، ملاقات، و فعالیت های برنامه ریزی شده و انتخاب مشرف ( در سطح محلی) در روستاهای اختصاصی. محافل مطالعه حدود پنج نفر هستند که گزینش دقیق تازه کارها، آموزش و تلقین فکری ایدئولوژی حزب از وظایف آن هاست.^[۲۴۱]
ساختار حزب نمایانگر شباهت حزب به خلافت است. رهبر مرکزی در شکل امیر که دستورها را به طور عمود به شاخه های فرماندهی منتقل می کند. در حالی که گزارش اقدامات از پایین به بالا است. یک جریان رو به بالا در امتداد همان خط. رهبری بر استانداردسازی بیشتر اقدامات نظارت می کند. این در کاربرد ابزار ارتباطی جدید مخابرات مانند اینترنت مشهود است، از جمله صفحات گوناگون وب، اطلاعات با کیفیت بالا به طور عمده در کشورهای عربی، انگلیس به زبان منطقه ای / محلی، انتشارات کتاب ها در لندن و دانلود آزادانه توسط مخاطبان علاقمند. به طور کلی این نشریه ها ایدئولوژی، روش شناسی و مرجع استاندارد شده ( منطبق به معیار) برای یک تعلیم همگانی جهانی را منعکس می کنند. کمیتهی محلی به عنوان بخش مسئول در دولت مربوطه بر اساس رهنمودهای رهبر مرکزی عمل می کند. اطلاعات پایگاه وب نشان می دهد که جزوه های دیجیتالی با مشکلات منطقه سروکار دارند. سرکوب سیاسی، بیکاری، جنایت و قصور دولت در تأمین کالاها و خدمات اجتماعی، افزایش جمعیت… تأثیر عمده ای برروی سیاست جذب نیرو و گرایش ها و فعالیت های گروه در درون جوامع داشته است. ^[۲۴۲]
۲-۳-۶ جذب نیرو و عضویت
بخش اعظم جذابیت این حزب برای مردان جوان ساکن در آسیای مرکزی به علت وجود مجموعه ای پیچیده از این انگیزه هاست: انگیزه های روان شناختی، سیاسی و اجتماعی. تمایل به عضویت در یک گروه در هم تنیده که از اعضای خود حمایت دوجانبه به عمل می آورد و از لحاظ روان شناختی و شاید مالی از آنان پشتیبانی می کند نیز در این جذابیت مؤثر است و کاملاً با الگوهای اجتماعی سنتی آسیای مرکزی سازگاری دارد که بر طبق آن اغلب مردان گروه های محصوری را تشکیل می دهند – اعضای این گروه ها ممکن است با یکدیگر نسبت خویشاوندی نیز داشته باشند- که به طور منظم برای صرف غذا یا دیگر رویدادهای اجتماعی با هم ملاقات می کنند.^[۲۴۳]
شرایط اقتصادی و اجتماعی عامل عضویت بسیاری از افراد در حزب التحریر است؛ از جمله فقر، نبود چشم اندازی برای آینده در بین جوانان، فساد در بین مقامات عالی رتبه و فقدان دائم جایگزین سیاسی کارآمد، سرکوب حزب التحریر از سوی دول آسیای مرکزی، تفسیر علمی حزب از مسائل مذهبی و زبان نوین حزب در مقابل دستورهای مذهبی پیچیدهی ملایان سنتی تر و سخت گیری کمتر نسبت به دیگر فرقه های اسلامی.
حزب، مردان و زنان مسلمان را قطع نظر از عرب یا غیر عرب، سفید یا رنگین، به عنوان اعضایش می پذیرد. آن همهی مسلمانان را به اسلام قطع نظر از ملیت، رنگ یا مذهبشان ( مکتب فکری) دعوت کرده و به آن به عنوان یک عقیدهی اسلامی نگاه می کنند. ^[۲۴۴]
۲-۳-۷ ویژگی های اعضاء
بخش عمده ای از اعضای حزب و به ویژه رهبران آن از میان طبقه ای هستند که می توان آن ها را ” طبقهی تحصیل کردهی متوسط به پایین» نامید. فرهاد عثمانوف که در سال ۱۹۹۹ توسط پلیس کشته شد، یکی از رهبران اولیهی حزب و از یک خانواده مذهبی در تاشکند بود. یکی از دستگیر شدگان نیز ازبک امین عثمان نویسندهی برجستهای بود که در فوریهی سال ۲۰۰۱ بازداشت شد و یک ماه بعد در پی شکنجه در گذشت. این مسأله که حزب التحریر جنبش روشنفکران است، دور از حقیقت است. بیشتر کسانی که به حزب التحریر می پیوندند به ویژه در قرقیزستان افرادی بیکار و فقیری هستند که از سطح آموزش پایینی برخوردارند. یک افسر پلیس که در کارا-سو که آنان را به خوبی می شناسد و میگوید:« آن ها در کافه ها، سلمانی ها و کفاشی ها کار می کنند یا در بازار به کسب و کار مشغولند.» بسیاری از اعضاء پیشینهی نسبتاً غیر مذهبی دارند. شاخص های ظاهری مقدس مآبی و وهابی گری مانند ریش بلند یا سیگار نکشیدن در آن ها بسیار اندک دیده می شود. ^[۲۴۵]
۲-۳-۸ افراطی شدن حزب التحریر
یک روند مشخص و متمایزی در جهت افراطی شدن حزب به ویژه از سال ۲۰۰۱ وجود داشته است. در ژوئن همان سال در نشریه اش به نام هوشیاری- خبر، حزب التحریر به طور صریح حمایت خود را ازحملات انتحاری یا یورش ناگهانی اعلام می کند. در مارس ۲۰۰۲ حزب التحریر استدلال می کند که بمب های انتحاری در اسرائیل یک تاکتیک قانونی و مشروع در جنگ است. به عبارتی فرض بر این است که دشمن دارای اسلحه های پیچیده است، بنابراین می توان دشمن را از طریق حملاتی تحت عنوان هدف نرم از قبیل زنان و بچه ها شکست داد. در طول این سالها حزب التحریر در نشریه ها و بروشورهایش به طور مداوم بر زمینه های برخورد تمدن ها، جهاد تهاجمی علیه آمریکایی ها و مردم یهود تأکید می کند. در نشریهی مه ۲۰۰۳ بیان می کند جهاد علیه کافران تنها نوعی از جهاد است. در همان زمان یک وب سایت حزب التحریر یک تصویری از سربازان آمریکایی بر فراز برج های دوقلوی در حال سوختن که در حال انتقال علائمی هستند، نشان می دهد: یگان های ایالات متحده؛ جان سخت.^[۲۴۶]
این افراطی شدن از سال ۲۰۰۳ به دلیل توجه فزایندهی حزب به جنگ افزارهای مخرب، شدت یافته است. این حقیقت که هیچ سلاح کشتار جمعی در عراق پیدا نشده بود، فقط تمایل گروه را در داشتن چنین سلاح هایی تقویت کرده است. با تأکید حزب بر ضرورت برخورد تمدن ها، حزب ممکن است به عنوان الهام بخش برخی از مسلمانان، عهده دار این وظیفه در آینده باشد. حزب التحریر به دلیل نامشروع بودن حکومت های آسیای مرکزی و عدم توانایی آن ها برای تامین رفاه اجتماعی – اقتصادی برای مردمشان شانس بیشتری برای موفقیت در آسیای مرکزی دارد و این منطقه به عنوان مهمترین عرصهی منازعهاش محسوب می شود.^[۲۴۷]
این حزب در دور کردن توجه افکار عمومی جهان از فعالیت هایش در ازبکستان از طریق جنگ روابط عمومی زیرکانه اش موفق بوده است. در نتیجهی تبلیغات حزب، بیشتر ناظران نگران شرایط حامیان حزب در زندان ها و امکان کودتای موفق از سوی حزب التحریر هستند. همچنین حزب التحریر در آسیای مرکزی در مجاورت افغانستان و پاکستان، دو پایگاه اولیه برای تروریسم و طرفداران افراطی قرار دارد. از زمانی که پاکستان، روسیه و هند سلاح های هسته ای داشته اند امکان دستیابی به سلاح های کشتار جمعی، آسیای مرکزی را به یک مکان جذاب برای حزب التحریر تبدیل کرده است.
۲-۳-۹ شاخه های متلاشی شده حزب التحریر:

1. 1. جهاد اسلامی فلسطین( ۱۹۵۸): شیخ اسد تمیمی یک عضو سابق حزب التحریر است که هم جهاد اسلامی را و هم دومین شاخه به نام سازمان جهاد اسلامی ( مشهور به نیروهای ارتشی الاقصی در سال ۱۹۸۲) تشکیل داده است. جهاد اسلامی فلسطین در حال حاضر در آسیای مرکزی حضور فعالی ندارد. ^[۲۴۸]

1. 1. المهاجرون (۱۹۹۶ ):عمر بکری محمد- عضو سابق حزب التحریر که این سازمان به شدت افراطی را تأسیس کرد. بکری ادعا می کند که چشم های اسامه بن الدن است. گزارش ها نشان می دهد که ارتباط بین این دو حداقل به ۱۹۹۸ برمی گردد. مقرش در لندن بود. هنگامی که بکری فهمید مقامات انگلیسی قصد داشتند اقدام علیه سازمان را در دستور کار قرار دهند، انحلال گروه را در یک تاکتیک دفاعی فشرده در ۲۰۰۴ اکتبر اعلام کرد. این اعلان دلالت بر این دارد که به فعالیت زیرزمینی پرداخته مانند القاعده. المهاجرون امروزه نیروهایش در سرتاسر جهان پراکنده اند. اخیراً بکری از لندن بعد از بمب گذاری از آنجا فرار کرده و در بیروت به سر می برد. در حال حاضر نیز از وی خبری نیست.^[۲۴۹]

دولت اصلاحات گام های اساسی در جهت گفتگو با جهان خارج و تنش زدایی با کشورهای منطقه و جهان برداشت و همکاری های منطقه ای و بین المللی خود را افزایش داد.
به اعتقاد خاتمی تنش زدایی به معنی غفلت و نا هوشیاری نیست،«بلکه شناخت مرز های دشمن و تلاش برای تقویت دوستی ها و جنبه ی اشتراک و هوشیاری در برابر تهدید ها است. ما معتقدیم سیاست تنش زدایی هزینه ی اداره ی کشور را به حداقل خواهد رساند.» سیاست تنش زدایی از طریق گفتگو و مفاهمه، دیدگاهی است واقعگرا و در جهان پر از تعارض هم می تواند پاسخگوی ارزش ها باشد و هم اینکه منافع ملی را در سطوح مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی تامین نماید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

سیاست تنش زدایی با فاصله گرفتن از اولویت های امنیتی و ایدئولوژیک به سمت همگرایی و همکاری همه جانبه پیش رفته و در نتیجه زمینه های بیشتری را برای گفتگوی میان تمدن ها و همگرایی چند جانبه حکومتی بوجود آورد.
پس از به قدرت رسیدن محمود احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور، مواضع سیاسی ایران در سیاست خارجی تغییر قابل ملاحظه ای پیدا نمود. دولت نهم بر اساس سه اصل عزت، حکمت و مصلحت سیاست تهاجمی را جایگزین سیاست تدافعی در جهت گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نمود. سیاستی که حتی وارد خطوط قرمز آمریکا و غرب گشت.
انتخاب رویه هایی مانند کوتاه نیامدن بر سر مسائل هسته ای، طرح مسئله ی هولوکاست، نفوذ بیشتر در حیاط خلوت آمریکا (آمریکای لاتین) و جایگزینی نام دریای کوروش به جای دریای عمان مبین جهت گیری سیاست خارجی تهاجمی است. (عباسی، ۱۳۹۰، سخنرانی)
از طرف دیگر، با توجه به شرایط لازم بر ساختار حکومت بوروکراتیک حکومت آمریکا و نقش گروه های فشار و ذی نفوذ در کوتاه مدت نمی توان امید چندانی به تغییر و تحول روحیه و طرز تلقی سیاستمداران آمریکایی داشت. آمریکایی ها باور ندارند که یک دولت جهان سومی بتواند این نظام را بهم بریزد. آنها همچنان خود را در موقعیت ابر قدرتی می دانند که هم می توانند و هم حق دارند شرایط خاص خود را بر دیگر کشورها بویژه کشورهای جهان سوم بالاخص جمهوری اسلامی ایران دیکته نموده و ایران هم ملزم به تابعیت می باشد. (محمدی، ۱۳۷۷، ۱۹۹) بنابر این و بنا بر شواهد تاریخی سیاست مداران آمریکایی اهل گفتگو نیستند.
در مقابل هم دولت نهم نشان داده است که در رابطه با اولویت های پذیرفته شده خود، قویاً حساس بوده و در مقابل فشار های بین المللی مقاوم و سازش ناپذیر است. اگرچه در ظاهر امر این عمل غیر عقلایی به نظر می رسد ولی در عمل بویژه در دراز مدت نشان داده شده که این مقاومت و ایستادگی خود به عنوان یک ابزار قدرتمندی در تسلیم دیگران در مقابل خواسته ها می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در دوره‌ی اصلاحات تمرکز دولت بر روی آرمان «توسعه سیاسی» است و عدالت و استقلال در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی و قاطعیت در تحقق ارزشهای انقلاب در صحنه داخلی و خارجی مورد غفلت واقع شده بود که دولت نهم در صدد رفع این کاستی ها بود.
با توجه به اتخاذ دو جهت گیری متفاوت در سیاست خارجی دولت هشتم و نهم، دراین پژوهش به دنبال پیدا کردن نقش نخبگان سیاسی در اتخاذ این دو جهت گیری هستم و تعیین نمایم در هر جهت گیری چه نوع نخبه ای (ابزاری یا فکری) نقش بیشتری داشته اند.

۱-۲ اهمیت تحقیق:

پر واضح است که پرورش نخبگان در حوزه سیاست بدون آسیب شناسی علوم سیاسی در ایران ممکن نیست. بر این اساس از مشکلات کیفی سیاست در ایران کلی گویی و نگاه غیر علمی به سیاست چه در حوزه دانشگاهی و چه در حوزه عملی است. جدی ترین مسئله در این امر توجه به این نکته است که ما باید در دانشگاه با توجه به نیاز های کشور، مسائلی را آموزش دهیم که هرکدام به حل مشکلات سیاسی و توسعه ی کشور کمک نماید و در عرصه عمل نیز به دنبال برنامه ای برویم که هدفش افزایش ارتقای سیاسی و اجتماعی کشور، منطبق با نیاز سنجی بومی باشد. بالا رفتن سطح آگاهی سیاسی جامعه و افزایش حس مسئولیت و مشارکت مردم بویژه جوانان در امور سیاسی و به طور کلی توسعه سیاسی تأثیر زیادی در آینده علم سیاست و تحقق نخبه پروری سیاسی دارد. پیوند دادن علم سیاست، آموزش عمومی و پرورش دادن نسل های آینده با مشخصه هایی چون احترام متقابل، محاسبه گری، عقلانیت ابزاری، توجه به زمان و فرصت ها، آینده نگری، شفاف و دقیق بودن، حساس بودن به آینده خویش و جامعه، توان تسلط بر احساسات، داشتن روحیه علمی و مطالعاتی و آمیخته بودن با قانون و آزادی از مهمترین فاکتورهای چشم انداز مثبت نخبه پروری در ایران است. (مهیمنی، ۱۳۷۷، ۲۴)
از آموزه ها و محورهای مد نظر در پرورش نخبگان سیاسی در اندیشه امام راحل و مقام معظم رهبری می توان به: قیام و حرکت برای خدا، اخلاص، خود باوری، اعتماد به نفس، ساده زیستی، خدمت به مردم، قاطعیت در برابر دشمنان اسلام، دفاع از هویت اسلامی و بومی، دفاع از حق، تلاش برای استقرار آزادی و عدالت، مبارزه با استبداد و استعمار و انجام تکلیف الهی اشاره کرد. همگرایی و تعامل سازنده حوزه و دانشگاه نیز ضامن پرورش نخبگانی متعهد در عرصه سیاسی کشور است. در کنار انگاره های فوق، بکارگیری تجربیات درس آموختگان مکتب انقلاب و دفاع مقدس که مواجهه با بحران های سیاسی را در کوران حوادث و مسائل متعدد آموخته اند و خود در خیل نخبگان نظام بشمار می آیند بسیار راهگشا است. ( سایت خبری تبیان )
بی تردید ترسیم و تدوین فرایند آموزش و تربیت نخبگان نیازمند بررسی جوانب مختلف و نیازسنجی سیستم سیاسی کشور در حوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی است که همه جوانب در آن لحاظ و خروجی آن تضمین شود تا تحت الشعاع برخوردهای سیاسی و سیاسی کاری واقع نشود. ازطرفی باید رهنمودهای قبلی مقام معظم رهبری حول نهضت نرم افزاری و تولید علم نیز در تدوین این راهبرد مد نظر ویژه باشد .
نخبگان سیاسی در جهت گیری های سیاست خارجی نیز نقش گسترده ای داشته اند که باید مورد کنکاو و بررسی قرار گیرد.پی جویی عوامل تأثیر گذار بر فرایند تصمیم گیری و اجرای سیاست خارجی از جمله موضوعات مهمی است که از دیر باز ذهن تحلیل گران مسائل بین المللی و روابط خارجی را به خود مشغول داشته است. شرایط متعددی بر روی جهت گیری های سیاست خارجی یک کشور تأثیر دارند که از آن جمله می توان به مبانی اعتقادی، شرایط ژئو پلیتیک، سنخ نظام سیاسی، ساختار و ماهیت نظام بین الملل، جمعیت و ترکیب جنسیتی و سنی آن، نیازمندی های جامعه و فرهنگ سیاسی نخبگان اشاره نمود. ضمن اینکه در اجرای سیاست خارجی، قوه ی مجریه و شخصیت های مجری سیاست خارجی نقش تعیین کننده ای ایفا می کنند. بر این اساس در تحلیل امور اجتماعی و مسائل سیاسی، یک عامل نمی تواند به تنهایی پدیده ای را به طور کامل بوجود آورد ولی اگر اعتقادی به طبقه بندی داشته باشیم یکی از مهمترین مسائل نقش نخبگان سیاسی در طراحی جهت گیری سیاست خارجی است. (ازغندی، ۱۳۸۱، ۱۱۷)
اهمیت انتخاب موضوع: پی بردن به این مسئله که هر کدام از دولت های مزبور تا چه حد به همکاری با با نخبگان ابزاری و غیر ابزاری در عرصه ی سیاست خارجی پرداخته اند. و با بهره گرفتن از نخبگان توانسته اند منزلت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشورمان را بالا ببرند.

۱-۳ اهداف تحقیق:

شناسایی نقش نخبگان ابزاری در طراحی جهت گیری های سیاست خارجی دولت هشتم.
شناسایی نقش نخبگان ابزاری در طراحی جهت گیری های سیاست خارجی دولت نهم.
شناسایی نقش نخبگان فکری در طراحی جهت گیری های سیاست خارجی دولت هشتم.
شناسایی نقش نخبگان فکری در طراحی جهت گیری های سیاست خارجی دولت نهم.

۱-۴ سؤال اصلی:

سؤال ۱: نخبگان ابزاری چه نقشی در جهت گیری سیاست خارجی دولت هشتم و نهم داشته اند؟
سؤال ۲: نخبگان غیر ابزاری چه نقشی در جهت گیری سیاست خارجی دولت هشتم و نهم داشته اند؟

۱-۵ فرضیه اصلی:

فرضیه اول: به نظر می رسد نخبگان غیر ابزاری در شکل گیری سیاست خارجی دولت هشتم نقش بیشتری داشته اند.
فرضیه دوم: به نظر می رسد نخبگان ابزاری در شکل گیری سیاست خارجی دولت نهم نقش بیشتری داشته اند.

۱-۶ تعاریف مفهومی متغیر ها:

۱-۶-۱ نخبگان سیاسی ابزاری:

نخبگان اشخاص و گروه هایی هستند که در نتیجه ی قدرتی که به دست می آورند و تأثیری که بر جای می گذارند یا تصمیماتی که اتخاذ می کنند یا به وسیله ی ایده ها، احساسات یا هیجاناتی به وجود می آورند و در کنش تاریخی جامعه مؤثر واقع می شوند. (گی روشه، ۱۳۷۸، ۱۵۳) در این پژوهش همه ی صاحبان قدرت سیاسی و اقتصادی هستند و مناصب حکومتی را در دست دارند. و وزیران، نمایندگان مجلس، استاندارن جزء این گروه نخبه به حساب می آیند.
نخبگان حکومتی، مرکب از افرادی هستند که مستقیم یا غیر مستقیم سهم قابل ملاحظه ای در امور حکومت دارند.
موسکا این نخبگان را گروه کوچکی از «رهبران فوقانی» می داند و شامل کسانی هستند که مهم ترین و کلیدی ترین موقعیت های جامعه را اشغال نموده اند.
در این تحقیق منظور از نخبه ابزاری توده ی عظیم کارمند خدمت گذار و دیوانسالاری حکومتی مورد نظر نیست، بلکه انتخاب افراد معدودی از وزارت امور خارجه مورد نظر است که قدرت تصمیم گیری در جهت گیری سیاست خارجی دارند . (گی روشه، ۱۳۷۸، ۱۵۵)

۱-۶-۲ نخبگان سیاسی فکری:

کسانی هستند که اندیشه و فکر، روش های بهینه، تئوری، آینده نگری و دور اندیشی تولید می کنند. این نخبگان روش های عقلایی تحقیق اهداف را مشخص می کنند و روشنفکران، دانشگاهیان، نویسندگان، اصحاب مطبوعات و محققین جزء این گروه نخبه به حساب می آیند.
بنا به نظر موسکا گروه بزرگی از نخبگان، شامل نخبگان فرعی (نخبگان فکری) می شوند، به طوری که که در بر گیرنده ی طبقات متوسط جدید، مرکب از کارگزاران دولتی، مدیران صنایع، کارگران یقه سفید، دانشمندان و محققین و روشنفکران هستند. این نخبگان به منزله ی عنصر مؤثری در حکومت به شمار می روند و نامگذاری گروه نخبگان فرعی نباید این توهم را ایجاد نماید که این گروه صرفاَ برای جذب اعضای جدید در نخبگان حاکم تلاش می کنند، بلکه در اندیشه موسکا، ثبات و پایداری هر سازمانی به سطح اخلاق، هوش، تحصیلات، آگاهی و فعالیت این لایه ی دوم بستگی دارد.
در این تحقیق منظور از نخبه ی فکری، شخصی است که عضو هیأت علمی یکی از دانشگاه های کشور است و در عین حال به عنوان مشاور در طراحی جهت گیری های سیاست خارجی همکاری دارد. (گی روشه، ۱۳۷۸، ۱۵۶)

۱-۶-۳ سیاست خارجی:

خط مشی و روشی که دولت در برخورد با امور و مسایل خارج از کشور برای حفظ حاکمیت و دفاع از موجودیت و تعقیب و تحصیل منافع خود اتّخاذ می کند. ( قوام، ۱۳۷۸؛ ۱۲)
هم چنین می توان سیاست خارجی را اینگونه تعریف نمود: یک استراتژی یا یک رشته اعمال از پیش طرح‌ریزی شده توسط تصمیم‌گیرندگان حکومتی که مقصود آن دستیابی به اهدافی معین، در چهارچوب منافع ملی و در محیط بین ­المللی است. به‌طور خلاصه می­توان گفت که سیاست خارجی شامل تعیین و اجرای یک سلسله اهداف و منافع ملی است که در صحنه­ی بین ­المللی از سوی دولت­ها انجام می­پذیرد. سیاست خارجی می ­تواند ابتکار عمل یک دولت و یا واکنش آن در قبال کنش دیگر دولت­ها باشد. (مقتدر ، ۱۳۵۸، ۱۳۱-۱۳۲)

۱-۷ شاخص های متغیر های تحقیق:

این پژوهش به بررسی نقش نخبگان سیاسی وزارت امور خارجه ی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. نخبگان این وزارت خانه به دو گروه ابزاری و فکری تقسیم می شوند. نخبگان ابزاری شامل رئیس جمهور، وزیر امور خارجه و معاونان وی می باشد که با تغییر هر دولت تغییر پیدا می کنند. نخبگان ابزاری تحقیق شامل مشاوران وزارات امور خارجه هستند که باید جز هیأت علمی یکی از دانشگاه های داخل کشور و یا خارج از کشور باشند. از آنجا که کارمندان دارای مدرک دکترا ^[۱] وزارت امور خارجه زیاد می باشند، در این پژوهش کسانی به عنوان مشاور و نخبه ی فکری معرفی شده اند که عضو هیأت علمی باشند.
هم چنین گیروشه نخبگان را به شش گروه مجزا تفکیک نموده است.
که در این پژوهش، منظور از نخبگان، نخبگان تکنوکراتیک می باشد.
در مبحث جهت گیری سیاست خارجی چهار متغیر قابل ذکر است.

۱-۸ روش تحقیق:

مقایسه ای و در عین حال توصیفی و تحلیلی است.

۱-۹ مشکلات اجرایی تحقیق:

عمده ترین مشکلات موجود در این تحقیق عبارتند از:
گستردگی منابع و اطلاعات تئوریک
شناسایی نخبگان به صورت دقیق
وجود مطالب ضد و نقیض که حالت سردر گمی را به وجود آورده است.

۱-۱۰ سازمان دهی تحقیق:

این پژوهش در چهار فصل صورت گرفته است. در فصل اول کلیات تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است و به طور اجمالی به تعریف کلید واژه های این پژوهش پرداخته شده است. در این فصل با بیان مسئله و ذکر سؤالات و فرضیه ی تحقیق به اهمیت و اهداف موضوع می پردازد و در همین فصل ضمن بررسی سوابق پژوهش به تعریف مفاهیم و چارچوب نظری آن می پردازیم.