در نخستین بررسی ویتمر و سینگر (۱۹۹۸) همسانی درونی ITQ 75/0 بود. گویه ­هایی که موجب کاهش این ضریب شده بودند حذف شدند و همسانی درونی ۱۸ گویه باقی مانده ۸۱/۰ شد (۱۳۲n=). لارنی و همکاران (۲۰۰۴) همسانی درونی سه مقیاس فوکوس، مشارکت و بازی‌های ITQ را به ترتیب ۸۰/۰، ۷۷/۰ و ۷۸/۰ گزارش کرده ­اند. همسانی درونی سه عامل نسخه اصلیITQ در بررسی ویتمر و سینگر (۱۹۹۸) کمتر از ۷/۰ بوده است. گلدیز^[۶۴] و همکاران (۲۰۰۶) با حذف و اضافه برخی گویه ها به عواملی رسیدند که “تمایلات روانی-حرکتی^[۶۵] ” مشارکت شناختی^[۶۶] و مشارکت ادراکی^[۶۷] نام گرفتند. همسانی درونی همه این خرده مقیاس‌ها بالای ۷۰/۰ گزارش شده است. در بررسی لارنی و همکاران (۲۰۰۵) همسانی درونی فوکوس پایین (۵۰/۰) اما همسانی درونی مشارکت قابل قبول (۸۰/۰) بوده است. (همان منبع)

به نظر ویرث^[۶۸] و همکاران (۲۰۰۷) مشارکت به معنای پذیرش بی قید و شرط^[۶۹] اطلاعاتی است که از محیط میانجی ساخته آمده است و ارتباط زیادی با انگیزه­ های فرد دارد. مشارکت موجب جلب توجه به سوی محیط رسانه­ای و بررسی محرک‌های موجود در آن به منظور معنایابی آن ها می­ شود. مشارکت وابسته به محتوای رسانه است و به نظر می­رسد ارتباط اندکی با حضور در مکان داشته باشد. گرچه مشارکت برای رسیدن به احساس حضور الزامی نیست، از آنجا که فردی که در کاری مشارکت دارد، با انگیزه است، این انگیزه حضور را تسهیل می­ کند. ضمناً چنین فردی بیشتر منابع شناختی خود را صرف پردازش محیط

رسانه­ای می­ کند و ‌به این ترتیب منابع کمتری برای پردازش محرک‌های رقیب باقی می­ماند.(همان منبع)

۳-۴-۳-۱ شیوه نمرگذار

این آزمون ۱۷ گویه دارد دامنه نمره هر گویه از ۱ تا ۷ است و مجموع نمره ۱۷ گویه این آزمون نمره کل آزمودنی است که در دامنه ای بین ۷ تا ۱۱۹ قرار می‌گیرد.

۳-۴-۳-۲ روایی و اعتبار ITQ

برای بررسی روایی سازه ITQ، از روش تحلیل عاملی استفاده شد. ‌به این منظور، پاسخهای ۴۳۷ آزمودنی (همه آزمودنیهای پژوهش) با روش تحلیل مؤلفه های اصلی مورد بررسی قرار گرفت.

شاخص kmo به میزان ۸۰/۰ و آزمون کرویت بارتلت ( ۱۸۹۳، ۰۰۰۱/۰ p<) نشان داد انسجام درونی داده ­ها به منظور تحلیل عاملی برای تحلیل گویه ­ها کافی است. منحنی حاصل از آزمون اسکری نشان داد شیب منحنی در نقطه­ای مسطح می­ شود که استخراج ۵ عامل بهترین ساختار عاملی این آزمون خواهد بود. مقدار ویژه این ۵ عامل بالاتر از یک بود که به ترتیب ۲۷، ۱۰، ۹، ۸ و ۶ (در مجموع ۶۰) درصد واریانس مشترک را تبیین ‌می‌کنند. ( همان منبع )

به منظور تبیین روشن­تر و ساختار ساده­تر ITQ، عاملها با بهره گرفتن از چرخش واریماکس استخراج شد. نتایج این تحلیل در جدول ۳-۱۳ آمده است. با توجه به بار معنایی گویه ­های هر عامل و پژوهش‌های پیشین، عامل نخست “مشارکت شناختی” ، عامل دوم “غرق شدن در بازی و فراموش کردن گذشت زمان”، عامل سوم “مشارکت هیجانی”، عامل چهارم ” فوکوس” و عامل پنجم “مشارکت خیالی” نامیده شد. جدول ۱۳-۳ بارهای عاملی گویه ­ها روی این ۵ عامل را نشان می­دهد. چنانچه در این جدول دیده می­ شود، غیر از عامل آخر، سایر عوامل ساختار ساده و خالصی دارند، ‌به این معنا که هر گویه فقط روی یک عامل بار دارد. فقط بار عاملی گویه ۱۹ اندکی کمتر از ۴/۰ بوده است (۳۹/۰) و بار عاملی سایر گویه ­ها بالاتر از این مقدار است. فقط گویه ۱۱ روی بیش از یک عامل (عامل نخست و پایانی) بار دارد. بار عاملی این گویه روی عامل پایانی بیشتر است و افزودن آن به عامل نخست تأثیری بر همسانی درونی آن نداشته اما همسانی درونی عامل پایانی را افزوده است و به همین دلیل در عامل پایانی لحاظ شده است.

به منظور بررسی اعتبار دوباره سنجی، این آزمون دو بار و با فاصله زمانی ۴ تا ۶ هفته روی ۷۰ دانشجوی دانشگاه پیام نور و دانشجوی دانشگاه آزاد و کارمند مخابرات اجرا شد. چنانچه در جدول ۳-۱۵ مشاهده می­ شود همه ضرایب دوباره سنجی مقیاس‌ها و نمره کل ITQ در فاصله زمانی ۴ تا ۶ هفته معنادار بوده است. ضمناً مقایسه میانگین ۵ مقیاس و نمره کل ITQ با بهره گرفتن از آزمون t نمونه ­های وابسته، تفاوت معناداری بین ‌میانگین مقیاس‌ها و نمره کل ITQ در دو اجرا با فاصله زمانی نشان نداده است. بجز گویه ­های ۸، ۱۳ و ۱۴، همبستگی سایر گویه ­ها در دو اجرا معنادار بوده و تفاوت میانگین هیچ یک از گویه ­ها در دو اجرا معنادار نبوده است. ( همان منبع )

۳-۴-۱-۲-۳- اعتبار ‌و روایی آزمونها(اعتیاد اینترنت،جذب وغرق شدن) در پژوهش جاری

برای بررسی روایی سازه آزمونها، از روش تحلیل عاملی (روش تحلیل مؤلفه های اصلی) استفاده شد. چهار معیار برای استخراج عوامل در نظر گرفته شد (هیر^[۷۰] و همکاران، ۲۰۰۵):

حداقل ارزش ویژه یک عامل ۱ باشد

حداقل بار عاملی برای هر یک از گویه ­ها ۴/۰ باشد

سادگی ساختار عاملی

حذف عواملی که فقط یک گویه روی آن ها باردارد.

لازم به ذکر است که:

حداقل شاخصKMO برای تحلیل عاملی ۷/۰ در نظرگرفته شد.

شاخص آنتیایمیج^[۷۱] هر یک از گویه کمتر از ۵/۰ نبود.

در اندک مواردی به منظور معنادارتر شدن تحلیل عاملی بار عاملی ۳۵/۰ برای یک گویه نیز پذیرفته شد. با توجه به معیارهای بالا،

آزمونگرای شبه غرق شدن(ITQ) تحلیل عاملی شد و مقیاس‌های مشارکت، غرق شدن در زمان و مکان، درگیر شدن هیجانی، تمرکز و بازی استخراج شد.

مقیاس جذب شدن تلگن(TAS) تحلیل عاملی شد و مقیاس‌های رویاپردازی، حس آمیزی، حالت‌های دیگر هشیاری، تجسم، موسیقی، درگیرشدن، معنای ابیوبیش شناخت استخراج شد.

گویه ­های آزمون اعتیاد به اینترنت انسجام زیادی داشت وتحلیل عاملی نشد (عوامل استخراج شده بسیار شبیه هم بودند).

برای بررسی اعتبارآزمونها و مقیاس‌های آن ها، همسانی درونی گویه ها و همبستگی مقیاس­ها با نمره کل گرفته شد و برای این منظور با روش آلفای کرونباخ اعتبار آن ها بررسی شد. نتایج این بررسی در جدول شماره جدول(۳-۲، ۳-۳) آمده است. همسانی درونی آزمون اعتیاد به اینترنت نیز با ۲۰ گویه ۸۷/۰ بود.

جدول (۳- ۲): تعداد گویه ها و همسانی درونی مقیاس‌ها و نمره کل آزمون گرایش به غرق شدن (ITQ)

مشارکت

غرق شدن در زمان و مکان

درگیر شدن هیجانی

تمرکز

بازی

کل آزمون

تعداد گویه ها

ضریب همسانی

تعداد گویه ها

ضریب همسانی

تعداد گویه ها

ضریب همسانی

تعداد گویه ها

ضریب همسانی

تعداد گویه ها

ضریب همسانی

تعداد گویه ها

ضریب همسانی

۳

۷۹/۰

۵

۷۱/۰

۲

۸۰/۰

۳

۶۰/۰

۲

۶۰/۰

۱۷

۸۳/۰