حزب دموکرات کردستان توسط مسعود طالبانی رئیس دولت کردستاندر شمال عراق رهبری می‌شود و نیچروان بارزانی از اعضای ارشد این حزب است. احزاب کرد با در دست داشتن بخشی ازکرسی‌های مجلس عراق، قسمتی از قدرت مرکزی به ویژه پست ریاست جمهوری را در اختیاردارند و مهمتر از آن با تشکیل دولت نیمه خودمختار کردی در شمال عراق در پی تحکیمفدرالیسم کردی هستند

به جز کردها از ‌گروه‌های فعال و مؤثر در عراق ائتلاف عراق یکپارچه است که در برگیرنده بخش عمده‌ای از احزاب شیعیاسلامی و برخی احزاب کوچک‌تر دیگر است .این گروه بزرگ‌ترین ائتلاف سیاسی عراق را در حال حاضرتشکیل می‌دهد و بیشترین کرسی‌ها را در مجلس این کشور در اختیار دارد. اصلی‌تریناحزاب و گروه‌های این ائتلاف سیاسی شامل حزب الدعوه اسلامی، مجلس اعلی اسلامی عراقمجلس اعلای انقلاب اسلامی سابق)، گروه صدر و حزب فضیلت می‌باشد

حزب الدعوه اسلامی از قدیمی‌ترین احزاب اسلامی شیعی عراق است ورهبری آن را ابراهیم جعفری (نخست وزیر انتقالی عراق) بر عهده دارد. نوری مالکینخست‌وزیر کنونی عراق از اعضای ارشد این حزب است.”این حزب در سال ۱۹۵۸ به طور رسمی تأسيس شد.”^[۱۱۳] همان‌ طور که از نام این حزب پیدا‌ است تفکرات آن اسلام گرایانه می‌باشد.حزب الدوه اسلامی دیدگاه خود را ‌در مورد ویژگی‌های یک حزب اسلامی چنین بیان می‌کنند:”هر حزبی که عناصر آن برای یاری رساندن به اسلام آنهم بر پایه ولایت پذیری و گرایش شرعی و شرایط قرآن وارد عمل شوند،حزب اسلامی به شمار می رود.”^[۱۱۴]

“مجلس اعلای اسلامی عراق در دهه ۱۹۸۰ در ایران و در جهتسازماندهی گروه‌های شیعی مخالف صدام تشکیل شد”^[۱۱۵] و بعد از فروپاشی رژیم بعث با رهبریآیت‌الله محمدباقر حیکم به عراق منتقل شد. بعد از شهادت آیت‌الله حکیم، عبدالعزیزحکیم رهبری این گروه را بر عهده گرفت. وی در عین حال رهبری ائتلاف عراق یکپارچه را نیز عهده داشت و با فوت ایشان، عمار حکیم عهده‌دار این سمت‌هاگردید

گروه صدر، دیگر گروه شیعی این ائتلاف است که از هواداران و پیروانمرحوم آیت‌الله محمدصادق صدر، پدر مقتدا، رهبر کنونی این گروه تشکیل می‌شود. اینگروه برخلاف حزب الدعوه و مجلس اعلی فاقد سابقه تاریخی است و بلافاصله بعد ازفروپاشی رژیم بعث تشکیل و گسترش یافت. اکنون این گروه دارای پایگاه اجتماعی قابلتوجهی در میان شیعیان عراق و به ویژه گروه فقیر و پایین دستی شیعی است. شهرک صدربغداد یکی از کانون‌های اصلی فعالیت این گروه محسوب می‌شود، اما علاوه بر این، گروهمذکور در شهرهایی چون نجف نیز فعالیت‌های قابل توجهی دارد. گروه صدر در مقایسه بادیگر گروه‌ها رادیکال‌تر و دارای گرایشات ضد آمریکایی قوی‌تری است و همین امر منجربه بروز اختلافاتی در میان این گروه و سایر گروه‌های ائتلاف یکپارچه عراق شده استحزب فضیلت نسبت به سه گروه مذکور کوچک‌تر است و توسط محمدعلی یعقوبی رهبری می‌شود وبیشتر در مناطق جنوبی عراق چون بصره هوادارانی دارد^[۱۱۶]

از ‌گروه‌های سیاسی که در سال‌های اخیر ایجاد شده اند می توان به فهرست العراقیه یا فهرست ملی عراق از برخی گروه‌های ملی‌گرایعراقی تشکیل می‌شود و حزب توافق ملی عراق به رهبری ایاد علاوی اصلی‌ترین حزب اینفهرست است که به رغم حمایت‌های غرب در انتخابات عراق، موفقیت عمده‌ای کسب نکرددر میان گروه‌های سنی عراق، جبهه توافق عراق و جبهه گفت‌وگوی ملیعراق که متشکل از احزاب مختلف هستند، برجستگی بیشتری دارند. جبهه توافق عراق متشکل از سه حزب عمدهسنی است و ریاست آن را عدنان الدلیمی برعهده دارد و رهبری جبهه گفت‌وگوی ملی عراقنیز بر عهده صالح مطلق می‌باشدعلاوه برائتلاف و گروه‌های مذکور، احزاب و شخصیت‌های سیاسی دیگرینیز در عراق فعالیت می‌کنند که برجستگی و نقش کمتری در صحنه سیاسی عراق دارندکنگره ملی عراق به رهبری احمد صلیبی و سازمان عمل اسلامی به رهبری آیت‌الله مدرسیاز جمله گروه‌های شیعی کوچک‌تر محسوب می‌شوندآیت‌الله سیستانی نیز از شخصیت‌های مذهبی شیعی تأثیرگذار در عرصهسیاسی عراق در دوره جدید و حامی اصلی ائتلاف عراق یکپارچه به شمار می‌روند

مبحث هفتم :تلاش جهت برقراری دموکراسی‌ در عراق

در طول تاریخ عراق ،این کشور بحران‌ها و موقعیتهای تاریخی پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است.به ویژه در طی قرن بیستم که پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی تلاش جهت به دست آوردن قدرت و نیز ایجاد جریان ها ،احزاب و ‌گروه‌های سیاسی عراق که عمدتاً در راستای تقسیم بندی ها و شکافهای قومی _فرقه ای ایجاد شده بود بر بحران‌های این کشور افزود.”اشغال عراق توسط آمریکا در مارس ۲۰۰۳ که به فروپاشی رژیم بعث انجامید “^[۱۱۷]نقطه عطفی بود برای تحرکات علنی ‌گروه‌های مختلف در عراق برای به دست آوردن قدرت.توضیح آنکه در دهه های گذشته، اقلیت اعراب سنی و به ویژه بعثی‌ها بر ساختارسیاسی عراق مسلط بودند و شیعیان و کردها مشارکت چندانی در حکومت مرکزی نداشتند.لذا با فروپاشی نظام صدام حسین و برگزاریانتخابات و تشکیل مجمع ملی انتقالی در ژانویه ۲۰۰۵ و شکل گرفتن دولت انتقالی تأکید بر روندهای دموکراتیک در دولت‌سازی جدید درعراق و مشارکت تمام گروه‌های قومی ـفرقه‌ای در ساختار سیاسی این کشور یکی از مهمترین خواستهای این گروه ها تلقی می شد.باید توجه داشت که هرچند حضور در قدرت حق تمام اقوام و مذاهب موجود در یک کشور می‌باشد لیکن با توجه به اینکه کشور عراق از نظر ساختار اجتماعی ـ فرهنگی به سه حوزه کاملاًمتفاوت تقسیم می شود( در حوزه مرکزی عراق اعراب سنی، در شمال کردها و در جنوبشیعیان سکونت دارند و اکثر کردها سنی مذهب هستند) تأکید زیاد بر سهم خواهی اقوام مختلف می‌تواند منجر به تجزیه عراق گردد

مبحث هشتم:توزیع قدرت سیاسی در عراق