۲-۱-۱۶- ویژگی ها و اصول آموزش ضمن خدمت

برخی از اصول و ویژگی‌های آموزش کارکنان را می توان به شرح زیر بر شمرد:

۱- آموزش یکی از خرده سیستم‌های سازمان و در تعامل با سازمان است. جایگاه این خرده سیستم می‌تواند در موقعیت های مختلف متفاوت باشد و نحوه عمل عاملین آن می‌تواند نقش مهمی در اثربخشی وتکوین جایگاه آموزش داشته باشد.

۲-آموزش وظیفه بهسازی و شایسته سازی نیروی انسانی سازمان، ایجاد و توسعه مستقیم وغیر مستقیم عوامل و زمینه هایی برای بهره وری سازمان را به عهده دارد از این رو هر گونه اقدامی ‌در مورد آن جنبه استراتژیک به خود می‌گیرد .

۳- مستلزم نیاز سنجی و برنامه ریزی دقیق است. آموزش در صورتی اثربخش خواهد بود که به منظور پاسخ به نیازی شناخته شده و تحقّق هدفی معین برنامه ریزی و سازماندهی شود.

آموزش یک سیستم پردازنده است که می‌تواند به صورت انفعالی سیستم‌های دریافت کننده را پشتیبانی کند (میرزامحمدی، قاضی زاده، ۱۳۹۰، ص ۱۹۶).

۲-۱-۱۷- اهداف آموزش ضمن خدمت

برای آموزش‌های ضمن خدمت اهداف اولیه ای به شرح زیر می توان ذکر کرد که البتّه جهت گیری‌های کلّی آن را نشان می‌دهد. و بالطّبع اهداف ویژه این گونه آموزش‌ها در سازمان‌های مختلف متفاوت است .

هدف های آموزشی با بهسازی هر مؤسسه‌ به تناسب هدف های سه گانه ای را که برای نظام مدیریت منابع انسانی در نظر گرفته شده به شرح زیر می توان خلاصه نمود :

• هدف های اجتماعی

هدف های اجتماعی سمت دهنده اصلی برنامه های عملیات مؤسسات و سازمان های مختلف می‌باشد و توجه به اهداف مذبور، مدیران و کارکنان را قادر می‌سازد تا بر مبنای ایدئولوژی فرهنگ، نظام اقتصادی و شعائر ملی، اهداف و نحوه حرکت به سوی آن ها را در ارگان های مربوطه ترسیم و با تنگناهای محیط شغلی از مواضعی مشخص و شناخته شده برخوردار کند.

• هدف های سازمان

تامین هدف های سازمان ایجاب می‌کند که قابلیت ها و مهارت هایی که برای انجام وظایف محوله و ایفای نقش ها لازم است، به تناسب نیاز و ضرورت تقویت شوند. علاوه بر تخصص ها و مهارت های مورد نیاز ایجاد روحیه تعاون، کار مشترک و دسته جمعی، پذیرفتن آگاهانه قوانین و مقررات و سنت ها و اخلاق مقبول اداری و سازمانی به وجود آوردن شیوه های رهبری و اداری و مدیریت از جمله ویژگی های آن است که در تامین اهداف سازمانی کمک می‌کند.

• هدف های کارکنان

وحدت و تناسب بین شخصیت افراد و مسئولیت های واگذار شده به آن ها و دانش و توانایی انجام کار در وجود انسان ایجاد رضایت می‌کند و هر قدر نظام آموزشی بهتر و بیشتر بتواند توانایی‌های بالقوه افراد را به فعل درآورد نه تنها انسان در خود و اعتبار و ارزش والاتری می بیند بلکه جامعه نیز بر او ارج بیشتری می نهد و این خود از هر جهت تقویت کننده روح و روان انسان است(محمدهادی و دیگران، ۱۳۹۲، صص ۳۵-۳۴).

فتحی واجارگاه (۱۳۷۳) اهداف آموزش ضمن خدمت را به شرح زیر که شامل جهت گیری های کلی آموزشی در سازمان ها می‌باشد ارائه نموده است :

– افزایش توانایی حرفه ای و پرورش توانایی‌های بالقوه برای وظایف و کارهای روزمره

– آماده کردن کارکنان برای تصدی وظایف و مسئولیت های جدید

– ارتقاء سطح دانش وآگاهی های کارکنان اداری وآموزشی

– ارتقاء سطح مهارت‌های شغلی و کارکنان اداری و آموزشی

– ایجاد رفتار مطلوب و متناسب با ارزش های پایدار جامعه در کارکنان

– افزایش رضایت شغلی و بهبود روحیه کارکنان

– افزایش قابلیت انعطاف در کارمند نسبت به اعمال روش های جدید و نو و استفاده از وسایل و تجهیزات مدرن و نیز تغییرات سازمانی

– ایجاد روح همکاری بین همکاران در جهت تحقق اهداف سازمان

– ایجاد زمینه استفاده از حداکثر منابع موجود انسانی به منظور دستیابی به اهداف و سیاست های سازمان

– به هنگام سازی آموزش نیروی انسانی شاغل در جهت ارتقاء سطح اطلاعاتشان و نیز زمینه‌های رشد خلاقیت ونوآوری (اصغری، جلیلیان، ۱۳۹۳، ص ۶۳).

در حالت کلی هدف از آموزش ضمن خدمت کارکنان عبارت است از :

الف- ایجاد آگاهی علمی و ارتقای سطح اطلاعات و دانش کارکنان

ب- ارتقای سطح قابلیت ها و توانایی‌های کارکنان سازمان ها

ج- ارتقای سطح آگاهی اجتماعی کارکنان و بهینه سازی مجموع رفتارهای آنان، هماهنگ با معیارها و ارزش های اجتماعی و شناخت مجموعه روابط پایدار جامعه، به منظور مشارکت فعالانه در سازندگی وتوسعه سازمان و اجتماع (محمدهادی و دیگران، ۱۳۹۲، ص ۳۵).

۲-۱-۱۸- سودمندی های آموزش ضمن خدمت

هر سازمانی به افراد آموزش دیده و با تجربه نیاز دارد تا مأموریت خود را به انجام برساند .اگر توانایی‌های کارکنان پاسخگوی این نیاز باشد، آموزش ضرورتی ندارد، اما اگر چنین نباشد لازم است سطح مهارت، توانایی و انطباق پذیری آنان افزایش یابد .همگام با پیچیده تر شدن مشاغل، بر اهمیت آموزش کارکنان افزوده شده است .تغییر چند باره فعالیت حرفه ای در طول عمر کاری، برای مردم روز به روز عادی تر می شود. این احتمال که فردی مهارتی را بیاموزد وآن را تا حدود چهل سال کار خود بدون تغییر بنیادی ادامه دهد بسیار ضعیف وکمی محال به نظر می‌رسد. مزیت های آموزش شغلی که می‌تواند برای سازمان و کارکنان به همراه داشته باشد آمده است :

۱- برای سازمان ۲- برای افراد ۳- برای مدیریت (افضل خانی، نجابت، ۱۳۹۳، ص ۸۶).

۲-۱-۱۹- برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت

مفهوم برنامه ریزی : برنامه ریزی فعالیتی مستمر است که نه تنها به مقصد، بلکه به روش وصول به آن (مقصد) و تعیین بهترین مسیر توجه دارد (معتمدی نیا و دیگران، ۱۳۹۳، ص ۱۰۸).

۲-۱-۲۰- مراحل برنامه ریزی آموزش های ضمن خدمت

۱- مرحله تعیین نیاز های آموزشی

معمولا نیاز را، فاصله وضع موجود و وضع مطلوب می‌گویند .نیاز اشاره دارد به شکاف بین این که کجا هستیم، در کجا باید باشیم. در واقع فاصله و تفاوت میان این دو را می توان نیاز نامید. با این حال از دیدگاه سازمانی نیاز آموزشی عبارت است از فاصله ای میان آنچه که فرد یا گروه یا شغل خاص باید بدانند و انجام دهند .

از دیدگاه های مختلف تعاریف مختلفی از نیاز بیان شده است .از نقطه نظر کاربردی در آموزش و بهسازی منابع انسانی می توان آن ها را به چهار دسته تقسیم کرد :

۱- نیاز به عنوان فاصله وضع موجود و وضع مطلوب : متداول‌ترین تعریفی است که از نیاز ها می شود. در این مفهوم وضع مطلوب می‌تواند اهداف، نتایج، توانائیها، نگرش‌ها، دانش، هنجارها و… در نظر گرفته شود.

۲- نیاز به عنوان یک خواست یا ترجیح : این تعریف مبتنی بر عقاید و نظرات، خواسته ها و ترجیحات افراد در زمینه‌های مورد نظر (نیاز) می‌باشد. این برداشت عملاً کاربرد گسترده ای دارد .