خبرنگاران در تهیه ی گزارش خود به روانی و سادگی متن گزارش اهمیت زیادی می‌دهند. این توجه خبرنگاران به این دلیل است که یکی از پیش شرط های اساسی ارتباط مؤثر این است که مخاطبین پیام ها را بفهمند.[۶۰] به همین دلیل باید سبک نگارشی که در گزارش خبر مورد استفاده قرار می‌گیرد با توجه به میزان اطلاعات و سطح علمی مخاطب پیام انتخاب شود. مخاطبین پیام رسانه ها نیز توده مردم عادی هستند که فاقد دانش و تخصص حقوقی لازم برای فهم اصطلاحات فنی و تحلیل های کارشناسی از رخدادهای کیفری هستند. در نتیجه وجود اصطلاحات حقوقی در گزارش به متن گزارش ویژگی فنی و کارشناسی می‌دهد که با لزوم سادگی و روانی متن و توجه به سطح علمی مخاطب تعارض دارد . به همین دلیل در این گزارش ها نکات و اصطلاحات حقوقی و فنی بازتاب داده نمی شود و به ندرت می توان گزارش جنائی را یافت که در آن علل و عوامل وقوع حادثه و راه های پیشگیری از آن مورد تحلیل های کارشناسی قرار گرفته باشد[۶۱]. گزارشی که از اولین جلسه رسیدگی به پرونده ((قتل روح الله داداشی)) در یکی از سایت های خبری[۶۲] بازتاب یافته نمونه بارز این نوع سبک نگارشی است. بخشی از این گزارش به عنوان نمونه ذکر می شود.
(( اولین جلسه دادگاه رسیدگی به پرونده قتل مرحوم روح الله داداشی از قوی ترین مردان ایران ساعتی پیش در حالی خاتمه یافت که در این جلسه متهمان پرونده و وکلای مدافع و شاکیان به بیان اظهارات خود پرداختند.
در این جلسه که با حضور پنج قاضی و مستشار برگزار شد؛ قاضی رنجبر ریاست دادگاه را برعهده داشته و قضات مازنی، بصیرنیا، موسویان و عبدی نیز در این جلسه حضور داشتند.
در ابتدای این جلسه رضوان منش نماینده دادستان و نماینده مدعی العموم با ارائه متن کیفر خواست خواهان قصاص متهمان در محل وقوع جنایت شد.
همچنین متهم ردیف اول ضمن دفاع از خود به بیان اینکه قصد کشتن روح الله داداشی را نداشته پرداخت و مدعی شد: اصلا وی را نمی شناختم… .))
در این گزارش هیچگونه تحلیلی که جنبه ی کارشناسی و حقوقی داشته باشد ارائه نگردیده و با بیان اظهارات افراد در جلسه به طور خلاصه اکتفا شده است. علاوه بر این می توان به گزارش روزنامه شرق[۶۳] از جلسه دادگاه رسیدگی به ((قتل میدان کاج سعادت آباد تهران)) و نیز گزارش سایت خبری جام جم آنلاین[۶۴] از(( دومین جلسه دادگاه فساد بانکی اخیر)) اشاره کرد. ویژگی بارز این گزارش ها نیز فقدان تحلیل های کارشناسی در خصوص اظهارات مقامات قضایی دخیل در پرونده و متهمین است.
وجود دو ویژگی داستانی و سادگی متن گزارش ها موجب می‌گردند که این گزارش ها دارای سبکی کاملا توصیفی باشند . در حالی که جزییاتی که در صدور رأی برای قضات مهم است و مورد استناد آن ها قرار می‌گیرد معمولا از تحلیل های کارشناسی و دقت در مسایل و نکاتی حاصل می شود که دارای جنبه ی فنی هستند و ذکر آن ها در گزارش از جنبه داستانی و سادگی آن می کاهد و جنبه تخصصی به آن می‌دهد و در نهایت فهم مطلب را برای مخاطب دشوار میکند.
بند سوم : رویکرد های انتقادی
رسانه ها بخشی از گزارش های خود را تحلیل های وقایع مجرمانه اختصاص می‌دهند. در این تحلیل ها خبرنگاران دیدگاه ها و برداشت های خود را در خصوص دلایل و پیامد های جرایم بیان میکنند . این تحلیل ها نیز به عنوان بخشی از اخبار رسانه ای از فضای حاکم بر رسانه ی مورد نظر تاثیر می پذیرد. هرچند رسانه ها مدعی اند که استقلال دارند و وام دار احزاب سیاسی نیستند و آنچه را که بیان میکنند بازتاب دیدگاه های مردم است ، با این حال کمتر رسانه ای را می توان یافت که جهت گیری سیاسی و ایدئولوژی مشخصی نداشته باشد.[۶۵] در نتیجه ی این تحلیل ها از وقایع خبرنگاران برداشت های شخصی خود را که از تصورات آن ها و ایدئولوژی حاکم بر رسانه ای که خبر در آن منتشر می شود به شدت تاثیر می پذیرد بازتاب می‌دهند.پیامد این تاثیر پذیری در جهت دار بودن گزارش های منتشر شده در رسانه مشخص می شود . در این گزارش ها رسانه های دولتی دیدگاه های سیاست مداران و حزب حاکم را بازتاب می‌دهند و از آن ها حمایت میکنند. اما رسانه هایی که به احزاب و گروه‌های مخالف دولت وابستگی داشته باشند ، در گزارش های خود نهادها و ساختارهای اجتماعی را به عنوان دلایل وقوع جرم ذکر کرده گزارشی انتقادی از عملکرد این نهادها ارائه می‌دهند. این امر موجب نوعی گرایش دایمی به انتقاد از نهاد ها و ساختار های اجتماعی در بین این رسانه ها می شود.
۱- انتقاد از نهاد های دولتی
یکی از مصادیق اتخاذ رویکرد ها ی انتقادی در پی رسانه ای شدن جرایم انتقاد از نهادهای دولتی است که جرم در حوزه ی عملکرد آن ها واقع شده است . دستگاه قضایی نیز به عنوان یکی از نهاد های حکومتی همواره در معرض این گونه گزارش ها قرار داشته است . گزارش های انتقادی نسبت به دستگاه قضایی در خصوص جرایمی که جنبه رسانه ای پیدا میکنند در رسانه ها به وفور مشاهده می شود و در حالی که به زعم خودشان از حمایت عمومی نیز برخوردار است ، از دستگاه قضایی به خاطر کم کاری و کوتاه در مجازات مرتکبین جرایم انتقاد میکنند . نمونه ی بارز این رویه در بازنمایی اخبار مربوط به ((تجاوز گروهی در کاشمر)) نمایان است . رسانه ها در اخبار خود به خصوص بازتاب سخنان امام جمعه شهرستان کاشمر به شدت به انتقاد از عملکرد دستگاه قضایی[۶۶] پرداخته‌اند. نمونه دیگر از انتقاد از دستگاه قضایی را می توان در بازتاب وسیع تعلل مامورین نیروی انتظامی در صحنه وقوع ((قتل میدان کاج سعادت آباد تهران)) دانست. این اقدام مامورین نیروی انتظامی موجب مقصر قلمداد شدن آن ها از سوی رسانه ها گردید[۶۷] و بازتاب رسانه ای زیادی نیز پیدا کرد.
|
[جمعه 1401-09-25] [ 12:54:00 ق.ظ ]
|
