• تحلیل عاملی اکتشافی در دو سطح صنعت و کل بورس

• اجرای مدل های درخت تصمیم در دو سطح صنعت و کل بورس

• ترکیب نتایج مدل های الگوریتم درخت تصمیم با کمک تحلیل حساسیت

شکل ۳-۱: مراحل انجام پژوهش
۳-۲-۱- تهیه اطلاعات در دو سطح صنعت و کل بورس
در این مرحله ابتدا با بهره گرفتن از نرم افزار تدبیر پرداز کلیه داده های مورد نیاز، شامل داده های مربوط به جمع دارایی، جمع بدهی، جمع حقوق صاحبان سهام، هزینه مالی، سود تقسیمی، سود هرسهم، سود خالص، سود عملیاتی و مالیات و … استخراج می شود. در این نرم افزار اطلاعات کامل صورت های مالی از جمله صورت سود و زیان، ترازنامه، صورت گردش وجوه نقد و همچنین اطلاعات کامل خرید و فروش سهام، سود تقسیمی هر سهم و سایر اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش وجود دارد. برای انجام سایر پردازش ها، از پایگاه داده SQl ویرایش ۲۰۰۸ استفاده می شود. این پردازش ها شامل:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• ایجاد پایگاه داده از اطلاعات

• ایجاد ارتباط بین اقلام سود و زیان با ترازنامه در سال های مختلف

• استخراج اطلاعات مورد نیاز

۳-۲-۲- انجام محاسبات نسبت های مالی و عملکرد شرکت در دو سطح صنعت و کل بورس
در این مرحله، با بهره گرفتن از اطلاعات بدست آمده در مرحله قبل، اقدام به محاسبه نسبت های مالی مطرح در این پژوهش می شود.
۳-۲-۳- تحلیل عاملی اکتشافی در دو سطح صنعت و کل بورس
در این مرحله تمام نسبت های مالی به عنوان متغیرهای ورودی نرم افزار spss 21 درنظر گرفته می شود و با اجرای تحلیل عاملی اکتشافی، نسبت های مالی موثر بر معیارهای ارزیابی عملکرد تبیین می شود.
۳-۲-۳-۱- مراحل اصلی در تحلیل عاملی
مراحل اصلی کاربرد تحلیل عاملی اکتشافی برای به کارگیری داده های حقیقی، شامل چهار مرحله اساسی به شرح زیر است:۱) جمع آوری داده ها و تشکیل ماتریس کوواریانس مربوطه؛ ۲) استخراج عوامل اولیه؛۳) دوران جهت دستیابی به یک راه حل نهایی و تعبیر آن؛ و۴) ایجاد نمرات عاملی و استفاده از آن ها برای تحلیل های بعدی.
۳-۲-۳-۱-۱- جمع آوری داده ها و تشکیل ماتریس کوواریانس
اولین مرحله در تحلیل عاملی، جمع آوری داده های مورد نیاز برای تحلیل است و همان طور که از مباحث پیش متوجه شدیم، تشکیل یک ماتریس کوواریانس نیز از گام های اولیه می باشد. این نکته قابل تأمل وجود دارد که در تحلیل عاملی می توان بین تحلیل ماتریس کوواریانس و یا ماتریس همبستگی یکی را انتخاب نمود. به خاطر آن که این موضوع مستلزم یک بحث نسبتاً طولانی است، در این جا از پرداختن به آن اجتناب می شود. فقط در این‌جا عنوان می کنیم که در تحلیل عاملی اکتشافی می توان به استفاده از ماتریس همبستگی اتکا نمود. دو مزیت عملی که این انتخاب را مناسب می کنند، عبارتند از:۱) بسیاری از برنامه های رایانه ای موجود، ماتریس کوواریانس را به عنوان داده ورودی اصلی نمی پذیرند و۲) تقریباً تمامی مثال های ارائه شده در متون مربوط به تحلیل عاملی، بر اساس ماتریس های همبستگی هستند. لذا درک و مقایسه این نتایج برای محقق آسان تر خواهد بود.
نکته دیگری که قبل از انجام تحلیل عاملی می بایست در نظر داشت، درباره اهمیت و معنادار بودن ماتریس همبستگی‌ها است. از آن جا که یکی از اهداف تحلیل عاملی به دست آوردن عامل هایی است که به تبیین همبستگی‌های ماتریس داده ها کمک نماید، بنابراین، متغیرهای مورد استفاده در تحقیق باید به اندازه کافی با یکدیگر مرتبط باشند، تا استفاده از مدل عاملی مناسب باشد. اگر همبستگی بین متغیرها کوچک باشد، احتمال آن که در عامل های مشترک سهیم باشند، اندک است. برای ارزش یابی ماتریس همبستگی می توان آزمون کُرویت بارتلت^[۸۴] (۱۹۵۰) را بر پایه فرمول زیر به کار برد:
که در آن n معرف تعداد آزمودنی ها، p تعداد متغیرها و R قدرمطلق دترمینان ماتریس همبستگی هاست. این آزمون که دارای توزیع مجذور خی دو با (p-1)p 0.5 درجه آزادی است، مقدار اطلاعات موجود در Rرا با بررسی رابطه بین تعداد مشاهده ها و تعداد متغیرها، ارزش یابی می کند و احتمال خطا را برای رد کردن فرضیه صفر مبنی بر «عدم وجود تفاوت از ماتریس همانی^[۸۵]» می آزماید. ماتریس همانی ماتریسی است که همه عناصر قطری آن یک و همه عناصر غیرقطری آن صفر باشند. به بیان دیگر، آزمون بارتلت این فرضیه را که ماتریس همبستگی‌های مشاهده شده، متعلق به جامعه ای با متغیرهای ناهمبسته است، می آزماید. برای آن که یک مدل عاملی مفید و دارای معنا باشد، لازم است متغیرهای مورد تحلیل با یکدیگر همبسته باشند، در غیر این صورت برای تبیین مدل عاملی دلیلی وجود ندارد. اگر این فرضیه که متغیرها با یکدیگر رابطه ندارند رد نشود، کاربرد مدل عاملی زیر سؤال خواهد بود و در نتیجه باید در انجام آن تجدیدنظر شود.
ضریب همبستگی جزئی، شاخص دیگری برای تعیین نیرومندی رابطه بین متغیرهاست. اگر متغیرها در عامل‌های‌مشترک سهیم باشند، وقتی اثرات خطی سایر متغیرها حذف شود، ضرایب همبستگی جزئی بین دو به دوی آن ها باید کوچک باشد. بنابراین، ضرایب همبستگی جزئی، برآورد همبستگی های بین عوامل یگانه است و در شرایط درست بودن مفروضات تحلیل عاملی، باید نزدیک به صفر باشد (فرض بر این است که عوامل یگانه با یکدیگر ناهمبسته اند). منفی ضریب همبستگی جزئی، همبستگی ضد تصویر^[۸۶] نامیده می شود. اگر تعداد ضرایب بزرگ در این ماتریس زیاد باشد، کاربرد تحلیل عاملی با تردید مواجه می شود.
شاخص KMO^[87] که شاخص کفایت نمونه برداری^[۸۸] نامیده می شود، شاخصی است که مقادیر همبستگی مشاهده شده را با مقادیر همبستگی جزئی مقایسه می کند.
در فرمول فوق، ضریب همبستگی ساده بین متغیرهای i و j و ضریب همبستگی جزئی بین آن هاست. اگر مجموع مجذورات ضرایب همبستگی جزئی بین همه زوج متغیرها در مقایسه با مجموع مجذورات ضرایب همبستگی ساده کوچک باشد، اندازه KMO نزدیک به یک خواهد بود. مقادیر کوچک KMO بیان گر آن است که همبستگی بین زوج متغیرها نمی تواند توسط متغیرهای دیگر تبیین شود و بنابراین، کاربرد تحلیل عاملی متغیرها ممکن است قابل توجیه نباشد. سرنی و کایزر^[۸۹] (۱۹۷۷) معتقدند که وقتی مقدار KMO بزرگ تر از ۶/. باشد، به را حتی می توان تحلیل عاملی را انجام داد و هر چه این مقدار بیش تر باشد، مناسبت و کفایت نمونه برداری بیش‌تر خواهد بود.
۳-۲-۳-۱-۲- استخراج عوامل اولیه
دومین گام مهم و بزرگ در تحلیل عاملی، استخراج تعداد عواملی است که به طور مناسب بتوانند همبستگی های مشاهده شده (یا کوواریانس های) میان متغیرهای مشاهده شده را توضیح دهند. اصطلاح تحلیل عاملی که در این‌جا به کار برده می شود، اصطلاحی است کلی، برای دو نوع تقریباً متمایز تحلیل، یعنی تحلیل مؤلفه های اصلی و تحلیل عامل مشترک. این دو نوع تحلیل، اساساً بر حسب مقدار و نوع واریانس هر متغیر که توسط عوامل موجود در مدل توجیه می شود، متفاوتند. در تحلیل مؤلفه ای، عامل ها تمامی واریانس هر متغیر، اعم از واریانس مشترک با سایر متغیرهای مجموعه و نیز واریانس اختصاصی یا خاص هر متغیر را توجیه می کنند. از این رو در تحلیل مؤلفه‌های اصلی، از لحاظ تئوری می بایست تعداد مؤلفه ها با تعداد متغیرها برابر باشد تا همه واریانس هر متغیر توسط عوامل پوشش داده شود؛ اما در تحلیل عامل مشترک، عوامل فقط واریانس مشترک هر متغیر با سایر متغیرهای مجموعه (البته نه لزوماً همه آن ها) را توجیه می نمایند. از این رو در این مدل (که شامل روش های متنوعی است) تعداد عوامل مشترک کم تر از تعداد متغیرها می باشد. در هر صورت، هر چند به نظر هارمن^[۹۰](۱۹۷۶) در ماتریس‌های بزرگ تفاوت های بین راه حل عوامل مشترک و مؤلفه های اصلی ناچیز است، کاتل^[۹۱] (۱۹۷۸) کار با راه حل عامل‌های مشترک را ترجیح می دهد. بدین منظور، چند روش عمده وجود دارد: ۱) روش حداکثر راستنمایی^[۹۲]؛ ۲) روش حداقل مربعات غیر وزنی^[۹۳] ؛ ۳) روش حداقل مربعات تعمیم یافته^[۹۴]؛ ۴) روش عامل گیری آلفا^[۹۵]؛ ۵) روش عامل گیری تصویر^[۹۶]؛ ۶) روش عامل گیری محور اصلی^[۹۷]؛ و ۷) روش تحلیل مؤلفه های اصلی^[۹۸]. در انتها فقط اشاره می کنیم، این که روش مؤلفه های اصلی که در غالب تحقیقات داخلی از آن استفاده شده است، تمامی واریانس ماتریس همبستگی ها را استخراج می کند، یک نقطه ضعف عمده برای این روش محسوب می‌شود. از این رو در این تحقیق، روش عامل گیری محور اصلی برای استخراج عوامل اولیه انتخاب خواهد شد.
روش عامل گیری محور با تحلیل مؤلفه های اصلی یکسان است به جز این که در خانه های قطری ماتریسِ همبستگی به جای عدد یک، میزان اشتراک هر متغیر برآورد می گردد (یعنی نسبتی از واریانس آن متغیر که با متغیرهای دیگر آن مجموعه مشترک است). باید عنوان کرد که بر سر این موضوع که در قطر ماتریس چه چیزی قرار گیرد، کشمکش های زیادی وجود دارد و اهمیت این مسأله آن جا آشکار می شود که می بینیم انتخاب اشتراکات به عنوان عناصر قطری، منجر به استخراج تعداد عوامل متفاوت و یا در صورت به دست آمدن تعداد عوامل یکسان، بارهای عاملی متفاوت بر روی متغیرهای تحقیق می گردد. در هر صورت یکی از روش هایی که با بهره گرفتن از آن اشتراکات اولیه مورد محاسبه قرار می گیرد، استفاده از مجذور همبستگی چندمتغیری^[۹۹] (SMC) بین هر متغیر ماتریس با سایر متغیرهای ماتریس می باشد و در این تحقیق این ملاک برای برآورد اشتراکات اولیه استفاده خواهد شد.
شایان ذکر است، در این مرحله از تحلیل، نبایستی به متعامد بودن یا مورب بودن عوامل اصلی توجهی نمود، زیرا عوامل استخراج شده توجه زیادی مبذول داشت. آن چه به طور عمده می بایست مورد توجه قرار گیرد، این است که آیا تعداد کم تری از عوامل می توانند برای توضیح کوواریانس میان تعداد بیش تری از متغیرها مورد استفاده قرار گیرند. ذکر این نکته نیز قابل توجه است که برای دست یابی به یک جواب اولیه، محقق بایستی در مورد انتخابِ یکی از گزینه های زیر تصمیم گیری نماید:۱) خود محقق دست به انتخاب تعداد عوامل مشترک بزند؛ یا ۲) معیاری را جهت انتخابِ تعداد عوامل مشترک، تعیین نماید. در این تحقیق از روش دوم برای تعیین تعداد عوامل استفاده خواهد شد؛ لذا به معیاری برای انتخاب تعداد عوامل مشترک نیاز داریم. معیارهای مختلفی برای این انتخاب وجود دارد که یکی از رایج ترین آن ها، معیار کایزر-گاتمن^[۱۰۰] است. بر اساس این معیار، عواملی که مقادیر ویژه آن یک و یا کم تر از یک باشد، نادیده انگاشته می شوند.
۳-۲-۳-۱-۳- دوران به سوی یک جواب نهایی
هر چند ماتریس عاملی که در مرحله استخراج عوامل به دست می آید، اشاره به روابط بین عوامل و متغیرها دارد، اما تشخیص عامل های بامعنا بر پایه این ماتریس و نیز درک و یا انطباق بارهای عاملی با انتظارات ما، معمولاً دشوار است. اغلب اوقات، رابطه متغیرها و عوامل به گونه ای نیست که بتوان آن را تفسیر کرد و گاه نیز بیش تر عوامل با متغیرهای زیادی همبسته می باشند. روش های تحلیل عاملی، اصولاً بر این پایه طرح شده اند که در هر مرحله عواملی استخراج شوند که دارای این ویژگی باشند که بیش ترین میزان از واریانس مشترک بین متغیرها را تبیین نمایند. اما نتیجه حاصل، معمولاً به صورتی نیست که از لحاظ تئوریکی کاملاً با معنا باشد. بیشینه ساختن مقدار واریانس در هر گام، عواملی را تولید می کند که ممکن است، بی ثبات باشد. به همین دلیل، عوامل حاصل از تحلیل اولیه معمولاً چرخش^[۱۰۱] داده می شود تا مطلوب ترین طرح که به آسان ترین شیوه قابل تفسیر باشد، به دست آید. چرخش محورها، ساختار عوامل را ساده می کند و عوامل چرخش یافته، الگوی معنادارتری از متغیرها را به دست می دهد. چرخش عوامل، ماتریس اولیه را به ماتریس دیگری انتقال می دهد و از طریق پراکنده کردن واریانس در همه عوامل به گونه ای یکنواخت تر، ساختار عاملی را روشن می سازد و به طور کلی به یک راه حل تفسیرپذیرتر که به احتمال زیاد به سایر نمونه های همان جامعه قابل تعمیم است، منجر می گردد. به طور کلی روش‌های دوران به دو دسته متعامد^[۱۰۲] و غیرمتعامد^[۱۰۳] تقسیم می شوند. در چرخش های متعامد، عوامل طوری چرخانده می شوند که نسبت به هم همیشه یک زاویه قائمه داشته باشند. این بدان معناست که عامل ها ناهمبسته‌اند(Cos90=0 ). از جمله این روش ها می توان به روش های واریماکس، کوآرتیماکس، اکواماکس اشاره کرد. در چرخش های متمایل، محورهای عاملی می توانند هر وضعیتی را در فضای عاملی داشته باشند و علت نام‌گذاری این چرخش ها نیز همین مسأله است. کسینوس زاویه بین محورهای عاملی نشان دهنده همبستگی بین آن‌هاست. در چرخش متمایل عوامل، در مقایسه با چرخش متعامد که محدودیت ناشی از متعامد بودن وجود دارد، آزادی بیش تری در انتخاب وضعیت عوامل در فضای عاملی وجود دارد. از جمله روش های چرخش متمایل می‌توان به سه روشِ کوآرتمین، آبلیمین و بی کوآرتمین اشاره نمود. به هر حال، نانالی^[۱۰۴] (۱۹۷۸) تعدادی از مشکلات مربوط به چرخش های متمایل را که به هنگام تفسیر نتایج باید در نظر گرفت، خاطر نشان می سازد. این مشکلات عبارتند از: ۱) مجموع مجذورات بارهای عاملی هر ردیف، به طور تصادفی مساوی خواهد بود. بنابراین، بارهای متمایل، به وضوح نسبتی از واریانس هر متغیر را که به وسیله عوامل تبیین می شود، نشان نمی دهد؛ ۲) به همین نحو، مجموع مجذورات بارهای عاملی ستون ها، صرفاً به طور تصادفی مساوی واریانس کل ماتریس خواهد بود؛ و۳) سرانجام، همبستگی های اولیه بین متغیرها را نمی توان از طریق حاصل ضرب بارهای عاملی باز پدید آورد. در ضمن، در چرخش های متعامد، الگوی عاملی^[۱۰۵] و ساختار عاملی^[۱۰۶] یکسانند، اما در چرخش های متمایل چنین نیست و از این رو تفسیر نتایج با به کارگیری این نوع چرخش ها مشکل‌تر خواهد بود. به هر صورت، جدای از مزایا و معایبی که برای چرخش های متمایل عنوان شد، آن چه مسلم است در این تحقیق از یکی از روش های چرخش متعامد استفاده خواهد شد. زیرا، جهت دست یابی به مقاصد این تحقیق، تمایل داریم، عوامل و متعاقباً نمرات عاملی^[۱۰۷] ایجاد شده از آن ها تا حد امکان با یکدیگر ناهمبسته باشند.
روشی که در این تحقیق برای دوران عوامل از آن استفاده خواهد شد و یکی از روش های دوران متعامد است و به اعتقاد همگان یکی از کارآمدترین شیوه های چرخش عوامل می باشد، روشی موسوم به واریماکس است که توسط کایزر در ۱۹۵۸ معرفی گردید. هدف این روش، به حداکثر رسانیدن مجموع واریانس بارهای مجذور شده بر روی ستون های ماتریس عاملی است و به همین دلیل واریماکس نامیده شده است. این هدف زمانی حاصل می‌شود که بارهای عاملی هر ستون، یا بالا و یا تقریباً صفر باشد و این شرط یکی از ویژگی های مهم یک ساختار ساده می‌باشد.
۳-۲-۳-۱-۴- تشکیل نمرات عاملی (مقیاس های عاملی) و استفاده از آن ها در تحلیل های بعدی
پس از بررسی نتایج تحلیل عاملی، محقق امکان دارد به دو دلیل متفاوت، مقیاس های عاملی را بسازد. اول این که، پژوهشگر با پیدا کردن ابعاد زیربنایی در داده ها می تواند بر حسب این ابعاد و نه بر اساس متغیرهای اولیه به بررسی تحلیل های بعدی بپردازد. دوم، امکان دارد پژوهشگر بخواهد یک یا چند تا از این عوامل را به عنوان متغیر یا متغیرهایی در مطالعه ای دیگر مورد استفاده قرار دهد. در حقیقت، به استثنای ادبیات روان سنجی، به نظر می رسد تحلیل عاملی اغلب وسیله ای برای ساخت مقیاس های عاملی برای مطالعات دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
۳-۲-۳-۱-۵- عدم قطعیت مقیاس های عاملی
همان طور که عنوان شد، هدف اصلی ساخت مقیاس عاملی تعیین مقدار برای هر مورد در عامل مشترک بر اساس متغیرهای مشاهده شده می باشد. فهمیدیم که شناسایی دقیق عامل مشترک از متغیرها ممکن نیست. چون هر متغیر دارای یک مؤلفه یگانه است که به طور غیرقابل تفکیکی با قسمت مشترک متغیر درآمیخته است. به طور کلی، اغلب می توان برآورهایی از مقادیر عوامل مشترک متغیرها را به دست آورد. به همین دلیل عنوان می شود، ساخت مقیاس های عاملی همیشه تا اندازه ای با عدم قطعیت همراه است.
۳-۲-۳-۱-۶- انواع روش های به دست آوردن مقیاس های عاملی
نمرات عاملی را به روش های مختلفی می توان به دست آورد. در این جا، سه روش را که اکثر نرم افزارهای آماری ارائه می کنند، به طور مختصر شرح داده و دلیل انتخاب خود مبنی بر انتخاب یکی از این سه روش را شرح می‌دهیم.
روش رگرسیون
اولین رویکرد برای یافتن یک مقیاس عاملی روشی است که در آن سعی می شود، همبستگی بین عامل مشترک اولیه و مقیاس عاملی حداکثر گردد. به عبارت دیگر، این روش سعی در کمینه ساختن جمع مجذور انحرافات بین عوامل مشترک اولیه و مقیاس های عاملی دارد. دست یابی به این هدف مستلزم به کارگیری تحلیل رگرسیون است. طبق این روش نمرات عاملی به صورت زیر مورد محاسبه قرار می گیرند:
در فرمول فوق، B ماتریس بارهای عاملی است و X ها مقادیر مربوط به متغیرهای مشاهده شده بوده و R ماتریس همبستگی متغیرهای مشاهده شده (X) می باشد.
روش اندرسون- روبین^[۱۰۸]
طبق این روش، برای ساخت مقیاس عاملی f جمع مجذورات به شکل زیر کمینه می شود:
بر اساس معادله فوق، مقیاس های عاملی در این روش به صورت ذیل مورد محاسبه قرار می گیرد:
تفاوت این معادله با معادله رگرسیون در روش اول این است که در این جا به جای همبستگی های مشاهده شده R
از همبستگی های ایجاد شده استفاده می شود.
روش بارتلت
سومین روش، متضمن بررسی تناسب در عین به دست آوردن تغییرپذیری نمونه گیری است. در این روش، به متغیرهای حاوی خطاهای تصادفی بیش تر در مقایسه با متغیرهای دارای خطاهای تصادفی کم تر، وزن کم تری داده می شود. بنابراین، طبق این رویکرد پس از وزن دادن هر عنصر با تقابل های واریانس خطا، کمینه کردن مجموع مجذورات ارائه شده در معادله ذیل مورد هدف قرار می گیرد:

یک ریخت از عمل‌های باشد. در گروه‌وار ، عمل روی را توسط و در گروه‌وار ، عمل روی را توسط داریم. حال نشان می‌دهیم یک ریخت از عمل‌ها است. تعریف می‌کنیم. بنابراین داریم:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

همچنین برای، داریم:
چون ، پس نیز یک تابعگون می‌باشد.
درنتیجه داریم:
پس .
همچنین
پس .■
تعریف ۳-۱۵٫ گروه‌وار به‌ طورکلی غیرمتعدی
اگر به ازای هر ، ، گروه‌وار را به طورکلی غیرمتعدی گوییم.
تعریف ۳-۱۶٫ فرض کنیدو گروه‌وارهایی با مجموعه اشیاء یکسان باشند و فرض کنید به طورکلی غیرمتعدی باشد. عمل روی توسط تابع جزئی
تعریف می‌شود به طوری‌که در شرایط زیر صدق کند:
۱- تعریف می‌شود اگر و فقط اگر ، و آن‌گاه .
۲-
۳-و .
برای همه‌ی ، و .
تعریف ۳-۱۷٫ مدول ضربی گروه‌وارها
یک مدول ضربی از گروه‌وارها شامل یک ریخت از گروه‌وارهای و است به طوری‌که روی مجموعه اشیاء، همانی وبه طورکلی غیرمتعدی است، به همراه یک عمل رویبه طوری‌که در شرایط زیر صدق کند:
۱- .
۲- .
برای هر و.
یک مدول ضربی را با نشان می‌دهیم.
نکته ۳-۱۸٫ در تعریف مدول ضربی گروه‌وارها اگر شرط ۲ یک شرط لازم نباشد به آن یک مدول پیش‌ضربی می‌گوییم.
تعریف ۳-۱۹٫ ریخت بین مدول های ضربی
فرض کنیدو مدول‌های ضربی باشند. یک ریخت از مدول‌های ضربی، یک سه‌تایی است به طوری‌که یک ریخت از گروه‌وارهای و یک خانواده از ریخت‌های می‌باشد به طوری‌که نمودارهای زیر جابه‌جایی باشند:
نمودار۵٫
نمودار۶٫
نکته ۳-۲۰٫ با توجه به تعاریف ۳-۱۷ و ۳-۲۰، می‌توانیم رسته‌ی از مدول‌های ضربی گروه‌وارها را تعریف کنیم.
تعریف ۳-۲۱٫ –فضای چپ
فرض کنیم یک گروه‌وار توپولوژیکی باشد. یک –فضای چپ، یک سه‌تایی است که یک فضای توپولوژیکی است، یک تابع پیوسته است و
یک عمل پیوسته روی می‌باشد که با نمودار برگردان زیر داده شده است.
نمودار۷٫
همچنین عمل باید در اصول زیر صدق کند:
۱- .
۲- .
۳- .
جایی‌که روابط بالا تعریف‌شده باشد.
بنابراین می‌گوییم یک –فضای چپ است توسط .
تعریف ۳-۲۲٫ ریخت بین –فضاهای چپ
یک ریخت از –فضاهای چپ، شامل یکتابع پیوسته‌ی است به طوری‌که و ، جایی‌که تعریف‌شده باشد.
نکته ۳-۲۳٫ براساس تعاریف ۳-۲۲ و ۳-۲۳، رسته ای به نام از –فضاها داریم.
قضیه ۳-۲۴٫ رسته‌ی و هم‌ارز می‌باشند.
برهان. تابعگون‌های و را تعریف می‌کنیم.
فرض کنیدیک ریخت پوششی توپولوژیکی است، پس طبق تعریف۲-۴۳، همئومورفیسم می‌باشد. بنابراین معکوس پیوسته‌ی است. همچنین
را جایی‌که ، در نظر می‌گیریم. پیوسته است و یک گروه‌وار توپولوژیکی است، پس پیوسته می‌باشد. بنابراین پیوسته است.
حال ثابت می‌کنیم یک –فضا است.
چون یک گروه‌وار توپولوژیکی است، پس و فضاهای توپولوژیکی می‌باشند. در نتیجه یک فضای توپولوژیکی است. چونیک ریخت پوششی توپولوژیکی است، یک نگاشت پیوسته می‌باشد.

۲-۲-۱۵- انواع فناوریهای مورد استفاده در مدیریت ارتباط با مشتری:
انواع CRM به شرح زیر می باشد:
۱- مدیریت ارتباط با مشتری عملیاتی (OCRM):
توسط مدیریت ارتباط با مشتری عملیاتی، تمام داده های مشتریان از طریق نقاط تماس با آنها مانند مراکز تماس، سیستم های مدیریت تماس، پست، فکس، نیروهای فروش و وب جمع آوری می شود. داده های ذخیره شده در یک بانک اطلاعاتی میانی، سازمان دهی می شود. این بانک اطلاعات برای تمامی کارمندان و کاربران مرتبط با مشتری قابل دسترسی می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مزیت این نوع ازCRM ، خصوصی سازی ارتباط با مشتری و وسعت دادن پاسخ های سازمانی مورد نیاز مشتریان است.
۲- مدیریت ارتباط با مشتری تحلیلی (ACRM):
داده های ذخیره شده در بانک اطلاعاتی میانی توسط مدیریت ارتباط با مشتری تحلیلی، به وسیله ابزارهای آنالیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در نتیجه پروفایل های مشتری تولید می شود، الگوهای رفتاری شناسایی، سطح رضایتمندی تعریف، و همچنین از دسته بندی مشتریان پشتیبانی می گردد. این اطلاعات و دانش جمع آوری شده از ACRM، در بازاریابی و ارتقای استراتژیها تاثیر زیادی دارند (الهی و حیدری، ۱۳۸۴). تکنولوژی های پشتیبانی از ACRM شامل؛ درگاه، انبار داده، موتورهای آنالیز و پیش بینی، الگوهای زنجیره ای، خوشه بندی، دسته بندی و ارزیابی ارزش مشتری می باشد. این موراد، حاصل دسته بندی موثر مشتریان و پیشنهاد محصولات و سرویسهای بهتر می باشد.
۳- مدیریت ارتباط با مشتری الکترونیکی (ٍECRM):
مدیریت ارتباط با مشتری الکترونیکی باعث ایجاد قابلیتی می شود که اطلاعات مشتریان در تمام نقاط تماس در داخل شرکت و نیز بین شرکای خارجی در اینترنت و اینترانت قابل دسترسی باشد.
ECRM شامل؛ امکان پست الکترونیکی، دانش مورد نیاز در تولید پروفایل مشتریان، شخصی سازی سرویسها، تولید پاسخ های خودکار به برنامه های الکترونیکی و راهنمایی خودکار افراد می باشد. به طور کلی مدیریت ارتباط با مشتری الکترونیکی باعث بالا رفتن کیفیت بازاریابی می شود.
۴- مدیریت ارتباط با مشتری مشارکتی CCRM :
مدیریت ارتباط با مشتری مشارکتی ها سیستم های مدیریت ارتباط با مشتری هستند که با سیستم های بزرگ سازمانی یکپارچه شده اند تا امکان پاسخ دهی بالاتری را به مشتری در طول زنجیره تامین فراهم نمایند. یک سیستم CCRM در زمینه فروش می تواند دانش و ابزارها را به هر کسی در سازمان پیشنهاد کند و به گردش فروش در طول کانالهای مرکز ارتباط تلفنی با مشتری به سمت وب کمک کند. یک سیستم مدیریت ارتباط با مشتری مشارکتی می تواند به کارمندان سازمان، تهیه کنندگان یا حتی شرکا نیز توسعه یابد.
۲-۲-۱۶- صنعت بانکداری و ارتباط آن با ACRM :
امروزه اقتصاد جهانی باعث بوجود آمدن رقابت شدیدی شده است. همچنین جذب و نگهداری مشتری هرگز این قدر با اهمیت نبوده است. برای تهیه کلیه اطلاعات مناسب، موسسات مالی و بانکها نیاز به تکنولوژی مدیریت ارتباط با مشتری تحلیلی دارند که بتوانند اطلاعات مشتریان را در حداقل زمان، دسته بندی کرده و آنها را در انبار داده هایی ذخیره کنند که نتیجه کلی، ارائه یک تصویر واضح از مشتری باشد.
با چنین اطلاعات مفیدی، بانکها می توانند خیلی کاراتر بازاریابی کرده و ارتباط سودمندتری با مشتریان برقرار سازند. دانش برخورد با رقبا، تکنولوژی های جدید و افزایش درخواستهای مشتریان باعث حرکت بانک ها به سمت تکنولوژی های جدید شده است(اصغری و امین،۱۳۸۴: ۴۸).
مهمترین اولویت ها در سیستم های بانکی ارتقای زیرساختهای اطلاعاتی، ساخت سیستم های مالی انعطاف پذیر و قابل توسعه، ارتقای سطح دسترسی به داده ها و توسعه کانالهای تحویل می باشد. هدف دیگر سازمانهای مالی، افزایش مشتریان و ارتباط دائم با آنها می باشد. مراکز ارتباط تلفنی با مشتری نقش مهمی در این زمینه ایفا می کند. به منظور افزایش مشتریان در سرویسهای ارائه شده توسط بانک ها، استفاده از CRM راه حل مناسبی برای مدیریت فعالیتهای بازارمی باشد. زیرا باعث افزایش میزان تماس با مشتری در یک دوره زمانی کوتاه می گردد.
موسسات مالی و بانکها بسیار داینامیک بوده و به منظور حل مساله کسب و کار خود در طی این چند سال، خود را به سرعت با فناوری وفق داده اند. مدیریت ارتباط با مشتری تحلیلی دارای کاربردها و تکنیک های فراوانی می باشد اما تکنیک های عمده مورد استفاده در صنعت بانکداری شامل موارد ذیل است (راوی، ۲۰۰۸):
- بخش بندی مشتریان
- مدل سازی رفتاری مشتریان
- شناسایی مشتریان مهم
- امتیاز دهی به مشتریان
- آنالیز ریسک
- محاسبه سودآوری گذشته
شایان ذکر است مهمترین کاربرد مدیریت ارتباط با مشتری تحلیلی در بانکها، تقسیم بندی یا بخش بندی مشتریان بوده و از آن در کاربردهای دیگر نظیر شناسایی مشتریان مهم و امتیاز دهی به مشتریان نیز استفاده می گردد.
۲-۲-۱۷- عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی استراتژی CRM :
اجرای یک استراتژی موفق مدیریت ارتباط با مشتری در مدیریت استراتژیک بازار داخل سازمان به سه عامل کلیدی زیر بستگی دارد:
۱- آموزش کارکنان سازمان: کارکنان سازمان باید در زمینه تعامل و تماس با مشتریان، دوره های تخصصی و کاربردی را آموزش ببینند تا بتوانند بطور موثر با مشتریان ارتباط برقرار کرده و ضمناً توانایی استفاده از فناوری های جدید را دارا باشند.
۲- بازنگری فرآیندها و طراحی فرآیندهای جدید: شرکت باید نیازها و اهداف تجاری خود را تعریف نماید و فرآیندهای مرتبط با CRM را برای دستیابی به این نیازها بهبود و توسعه بخشد. مهندسی مجدد فرآیندهای کسب و کار و یا BAR یکی از ابزارهای کارآمد در این بخش می باشد.
۳- بکارگیری فناوریهای نوین: بکارگیری مدیریت ارتباط با مشتری نیازمند تغییراتی در زیرساختهای سازمان و بکارگیری فناوریهای جدید است، مانند مقررات کاری جدید، بانک های اطلاعاتی، فناوری اطلاعات و … که این تغییرات به تحولاتی مفید و موثر در سازمان منجر می شود (محمدی، ۱۳۸۲: ۶).
۲-۲-۱۸- چالشهای اجرایی CRM :
پیش از آنکه یک سازمان به اجرای CRM بپردازد، باید نسبت به مشکلات بالقوه و احتمالی، آگاهی داشته باشد تا بتواند در موقع لزوم با آنها مقابله نماید. می توان چالشهای اصلی را که ممکن است یک سازمان در پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتری با آنها مواجه شود را به سه مورد اصلی زیر تقسیم کرد:
۱- هزینه راه اندازی اولیه:
هزینه راه اندازی اولیه، یکی از چالشهای CRM محسوب می شود. ممکن است سازمانها بر روی ابزارهای کاربردی مدیریت مشتری، مقادیر زیادی سرمایه گذاری کرده باشند.
۲- ابزارهای کاربرد یکپارچه:
سازمانها به ابزارهای کاربردی یکپارچه ای نیاز دارند که بر اساس چرخه های حیات مشتری و تعاملات صورت گرفته با مشتری ایجاد شده باشد. سازمانهایی که به مدیریت تعاملات صورت گرفته با مشتری به زبانها و واحدهای پولی مختلفی نیاز دارند، نمی توانند CRM را از طریق فناوریهای سنتی به اجرا درآورند و این کار برایشان بسیار مشکل خواهد بود.
۳- همکاری بخشهای مختلف:
CRM یک رویکرد یکپارچه است و نیازمند همکاری بخشهای مختلف از کسب و کار می باشد که قبلاً بصورت خود مختار عمل می کردند.داده هایی که در یک بخش جمع آوری شده اند، باید در تمام بخشهای دیگر به اشتراک گذارده شوند. ممکن است بعضی از بخشها نسبت به اشتراک داده های خود با دیگران، اظهار بی میلی و نارضایتی نمایند(آدبانجو و کهو،۲۰۰۱)^[۲۹] .
۲-۲-۱۹- مراحل تکامل مدیریت ارتباط با مشتری:
مراحل تکامل CRM را بطور کلی می توان به سه دسته کسب مشتری، حفظ مشتری و توسعه مشتری تقسیم نمود:
کسب مشتری: تمرکز مدیریت ارتباط با مشتری بیشتر بر حفظ مشتریان فعلی است، ولی کسب مشتری جدید نیز برای موفقیت لازم است. برای استراتژیهای کسب مشتری جدید، باید تحقیقات کمی و کیفی برای شناسایی خصوصیات جمعیت شناختی و روانشناختی و رفتاری مشتریان بالقوه صورت گیرد(بارین و همکاران، ۲۰۰۸)
حفظ مشتری: جلوگیری از ریزش مشتری از طریق حفظ مشتری مساله اساسی مدیریت ارتباط با مشتری است. با کاهش ترک مشتری، سود شرکت افزایش می یابد. شرکتها با جمع آوری اطلاعات جمعیت شناختی درباره مشتریان فعلی و بررسی سابقه خرید آنها و خواسته ها و نیازهای مشتریان خود به بازاریابی مستقیم روی می آورند و با ایجاد برنامه های وفاداری مشتری از طریق افزایش رضایت مشتری با ارائه محصولات و خدمات با کیفیت بالاتر و مدیریت کردن شکایات و سفارشی سازی و شخصی سازی سفارشات، سعی در حفظ مشتریان خود کردند( انگای و همکاران، ۲۰۰۸).
جلوگیری از خروج مشتریان فعلی، نسبت به جذب همان میزان مشتری جدید، کم هزینه تر و موجب فروش بیشتری است .
توسعه مشتری: در این مرحله شرکتها فروش خود را به مشتریان فعلی افزایش می دهند. از جمله استراتژیهای رشد و توسعه مشتری، فروش مضاعف و فروش محصولات ممتاز و گران به مشتریان فعلی است. برای توسعه مشتری باید در جستجوی نیازهایی بود که برآورده نشده اند. مدیریت می تواند در قالب زیر در جستجوی فرصتهای رشد باشد: فروش بیشتر محصولات فعلی به مشتریان فعلی و فروش محصولات اضافی به مشتریان فعلی(کاتلر، ۲۰۰۳).
۲-۳- مزیت رقابتی:
۲-۳-۱- مفهوم مزیت رقابتی:
برای هر شرکتی در هر صنعتی که باشد کلید موفقیت تنها اتکا بر یک منبع برای کسب مزیت رقابتی نیست بلکه بهترین و موفق ترین شرکتها می دانندکه همواره باید از زوایای تازه ای به مزیت رقابتی بنگرند و از انواع منابع برای خلق مزیت رقابتی بهره گیرند (استالک و گورگی،۱۹۹۸). عملکرد برتر و سودآوری بیشتر برخی شرکتها به علت داشتن عوامل خاص و غیر قابل تقلید است که عملکرد بهتر نسبت به رقبا را باعث می شود. این مهارتها و دارایی های منحصر بفرد، منابع مزیت رقابتی اند (باواد واج،۱۹۹۳)^[۳۰]. مزیت رقابتی شامل مجموعه عوامل یا توانمندیهایی است که همواره شرکت را به نشان دادن عملکردی بهتر از رقبا قادر می سازد ( بارنی۱۹۹۹، لیس برین ۲۰۰۱). بنابراین برای دستیابی به مزیت رقابتی، یک سازمان باید هم به موقعیت خارجی خود توجه و دقت داشته باشد و هم توانمندیهای داخلی را مورد توجه و اهمیت قرار دهد ( اپلنام، ۲۰۰۰). منابع یا مهارتها برای آنکه مزیت رقابتی پایدار باشند باید چهار ویژگی اساسی را داشته باشند: با ارزش باشند، باید دربین شرکتهای موجود و رقبای بالقوه کمیاب باشند، به راحتی قابل تقلید نباشند و نباید معادل استراتژیک جایگزینی برای آن وجود داشته باشد ( بارنی،۱۹۹۱)^[۳۱].
۲-۳-۲- تعریف مزیت رقابتی:
ارتباط مستقیم ارزشهای مورد نظر مشتری، ارزشهای عرضه شده شرکت و ارزشهای عرضه شده توسط رقبای شرکت، الزامات و ابعاد مزیت رقابتی را تعیین می کند. چنانچه از دیدگاه مشتری مقایسه ارزشهای عرضه شده شرکت با ارزشهای عرضه شده رقبا بیشتر به ارزشهای مورد نظر و انتظارات او سازگارتر و نزدیکتر باشد می توان گفت که آن شرکت در یک یا چند شاخص نسبت به رقبای خود دارای مزیت رقابتی است به نحوی که این مزیت رقابتی باعث می شود که شرکت در عرصه بازار نسبت به رقبای خود در نزدیکی به مشتری برتری داشته باشد.
صاحبنظران مختلف نسبت به مزیت رقابتی تعریف متعددی ارائه نموده اند که در ذیل به برخی از آنها اشاره می شود:
مزیت رقابتی به معنی توانایی سازمان در جهت ماندگاری در کسب و کار و محافظت از سرمایه های سازمان، بدست آوردن بازگشت سرمایه ها و تضمین شغل ها در آینده می باشد (اسفیدانی، ۱۳۸۷).
مزیت رقابتی شامل مجموعه عوامل یا توانمندیهایی است که همواره شرکت را به نشان دادن عملکرد بهتر از رقبا قادر می سازد (بورجیس،۱۹۹۵)^[۳۲].

د) واجب است بر هر کسی که مورد استضعاف قرار گرفته و حیات و کرامت او از ناحیه عوامل طبیعی یا از طرف قدرتمندان مورد تهدید واقع شده است که قیام کند به دفع استضعاف و دفع خطر از حیات و کرامت خویشتن به هر نحو مشروعی که توانایی آن را دارد.
هـ ) اسقاط جنین حرام است مگر به جهت ضرورتی که شرع آن را تجویز نماید. در این اعلامیه نه تنها برای حفظ حیات انسان ها، بلکه به حفظ حیات گیاهان و حیوانات نیز توصیه شده است. بنا براین، این اعلامیه مجازات اعدام را در مواردی که شرع جایز بداند پذیرفته است و تمایل به لغو مجازات اعدام ندارد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۹ وضعیت مجازات اعدام در قوانین کشورهای جهان

راهنمای رنگ‌ها:

• • آبی: مجازات اعدام برای همه جرائم منسوخ شده است

• • سبز: مجازات اعدام منسوخ شده‌است به جز برای جرائمی که در شرایط خاصی همچون زمان جنگ صورت گرفته اند.

• • نارنجی: عدم اجرای حکم اعدام در عمل

• • قرمز: قانونی بودن اعدام

از قرن ۱۸ تا کنون با نهضتی که بکاریا علیه مجازات اعدام آغاز کرد و افراد دیگری به پیروی از او این راه را ادامه دادند، کاهش شدیدی در اعمال مجازات اعدام در کشورهای جهان ایجاد شد.
این کاهش به طرق مختلف صورت پذیرفته است: یا از طریق اصلاح قوانین کیفری با محدود کردن بیش از پیش اعمال مجازات اعدام در انواع جرایم یا با دادن اختیارات وسیع تر به قضات در جهت تبدیل مجازات
اعدام به حبس ابد یا حبس‌های دراز مدت یا با دادن اختیار به هیأت منصفه که در مورد افرادی که مرتکب جرایم مستوجب اعدام شده اند نظر دهند که آیا او مستحق اعدام است یا خیر و یا با عفو قانونی که معمولاً از اختیارات رئیس کشور است.
کشورهایی که استفاده از مجازات اعدام را ادامه می‌دهند با افزایش فشار از طرف مجامع بین المللی برای معلق یا محدود کردن این مجازات مواجهند وهم زمان کشورهایی که با مجازات اعدام مخالف هستند با این سؤال که «چقدر برای تغییر، فشار آورده شود؟» مواجه می‌باشند و همین‌ها کافیست تا تدریجاً انبوهی ازبیانیه هامنتشر شود که یا موافق با تعلیق هستند یا می‌گویند وقت آن است که همه کشورها تحت فشار قرار داده شوند تا لغو اعدام طبق پروتکل الحاقی دوم میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ((ICCPR را بپذیرند.^[۴۱]
علت کاهش اعمال مجازات اعدام در کشورهایی که آن را به طور کامل لغو نکرده اند تنها در نتیجه نفوذ عقاید مخالف مجازات اعدام نبوده است؛ بلکه همانطور که مسلم است مسائل جزائی یک کشور ارتباط تنگاتنگی با وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… دارد و چون اطلاعات دقیقی از تأثیر لغو یا کاهش مجازات اعدام در آمار جنایات یک کشور به دست نیامده است، لذا تأثیر این عوامل در میزان جنایت در یک کشور معلوم نیست. اما آنچه مسلم و بدیهی است اینست که از قرن هیجدهم تا به امروز تصمیم برخی از کشورها در لغو کامل این مجازات ثباتی نداشته و تحت تأثیر عوامل مذکور، ناگزیر به برقراری مجدد آن شده و یا بعد از مدتی کم و بیش طولانی به تصمیم قبلی بازگشت نموده اند.
آمار به دست آمده بر لغو و ابقای مجدد مجازات اعدام و عکس آن در طول نیم قرن بعد از جنگ دوم جهانی، در تعدادی از کشورهای جهان دلیل این بی ثباتی است. بررسی اجمالی وضعیت مجازات اعدام در تعداد قابل ملاحظه ای از کشور‌های جهان، حسب گزارش هایی که به کنفرانس بین المللی سیراکیز توسط نمایندگان آن کشور‌ها داده شده است چگونگی موقعیت فعلی این مجازات را نشان میدهد. تبیین وضعیت فعلی مجازات اعدام اعم از کشورهایی که آن را لغو یا حفظ کرده اند میسر نیست؛ زیرا منابع موجود، اغلب مربوط به کشورهایی است که یا توسط نمایندگان خود گزارش‌های تفصیلی به کنگره‌ها یا کنوانسیون‌های بین المللی ارائه نموده اند و یا اینکه در مورد وضعیت مجازات اعدام در آن کشورها نشریات و تألیفاتی انتشار یافته و موجود است. مع هذا از تجزیه و تحلیل و بررسی منابع موجود می‌توان نتیجه گرفت که عقاید مربوط به لغو مجازات اعدام تأثیر قابل توجهی در قوانین فعلی کشورها داشته و روز به روز تأثیر آن بیشتر میشود.
الف) کشورهایی که مجازات اعدام را لغو کرده اند

همچنین عبدالهی و همکاران (۱۳۹۱) گزارش کردند، به کارگیری لجن فاضلاب در مقادیر ۲۵ تا ۱۰۰ تن در هکتار موجب افزایش هدایت­الکتریکی خاک می­گردد. ونگ (۲۰۰۱) گزارش نمود که افزودن لجن به مقدار ۲۵ تن در هکتار پس از ۲۰ روز، هدایت الکتریکی خاک را ۸ برابر افزایش داد.
طولابی و همکاران (۱۳۹۳) نیز دریافتند که با افزایش میزان لجن فاضلاب به خاک، هدایت الکتریکی به طور معناداری نسبت به شاهد افزایش یافت.
شیرانی و همکاران (۱۳۸۹) با بررسی اثر لجن فاضلاب بر برخی ویژگی­های خاک به نتایج مشابهی دست یافتند. نتایج آن­ها نشان داد، لجن فاضلاب موجب افزایش قابلیت هدایت­الکتریکی خاک گردید و بیشترین افزایش در تیمار ۴۵×۳ تن در هکتار لجن مشاهده شد. آن­ها دلیل شور شدن خاک در اثر افزودن لجن را زیاد بودن املاح موجود در لجن و میزان قابلیت هدایت­الکتریکی بالای آن (۲/۱۰ دسی زیمنس بر متر) نسبت به خاک شاهد (۲۹/۱ دسی­زیمنس بر متر) بیان کردند.
کیایی (۲۰۱۳) نشان داد، کاربرد کود آلی موجب افزایش هدایت الکتریکی خاک از ۲۲/۱ دسی­زیمنس بر متر به ۴۷/۲ دسی­زیمنس بر متر گردید.
رویگ و همکاران (۲۰۱۲) اثر کاربرد طولانی مدت (۵ سال) لجن فاضلاب را بر خصوصات برخی از خاک­های اسپانیا بررسی کردند. نتایج آن­ها نشان داد که کاربرد لجن، قابلیت هدایت­الکتریکی خاک­ها را افزایش داد. بیشترین افزایش در تیمار ۸۰ تن در هکتار لجن مشاهده شد.
گو و همکاران (۲۰۱۲) نیز افزایش قابلیت هدایت الکتریکی را در نتیجه کاربرد لجن فاضلاب به عنوان کود آلی گزارش کردند. نتایج مشابهی در مورد اثر لجن فاضلاب بر افزایش هدایت­الکتریکی خاک گزارش شده است (رامولو، ۲۰۰۲؛ مارتینر، ۲۰۰۲؛ سینگ و همکاران، ۲۰۰۲؛ چنگ و همکاران، ۲۰۰۷؛ کرمی و همکاران، ۱۳۸۶).
شکل ۴-۳- اثر سطوح مختلف لجن فاضلاب بر قابلیت هدایت اکتریکی خاک
۴-۴- اثر لجن فاضلاب بر عملکرد اندام هوایی و ریشه گندم
پژوهشگران بسیاری گزارش کرده ­اند که کود آلی به طور مؤثری می ­تواند سبب افزایش رشد محصولات شود و وزن خشک اندام هوایی و ریشه گیاهان را به طور قابل ملاحظه­ای افزایش دهد (تسادیلاس و همکاران، ۱۹۹۵؛ دلگن و همکاران، ۲۰۰۷؛ وانگ و همکاران، ۲۰۰۸).
۴-۴-۱- تاثیر لجن فاضلاب بر عملکرد اندام هوایی گندم
نتایج نشان داد که کاربرد لجن فاضلاب موجب افزایش معنی­دار عملکرد اندام هوایی گندم گردید (شکل ۴-۴) و در تیمارهایی که لجن دریافت نموده بودند با افزایش سطوح لجن، مقدار عملکرد اندام هوایی گندم نیز افزایش یافت. بیشترین افزایش عملکرد اندام هوایی در تیمار ۱۸۰ تن در هکتار لجن مشاهده گردید. به نظر می­رسد که در افزایش میزان لجن از ۱۸۰ به ۳۶۰ تن، اثر افزایش اثرات سوء لجن (نظیر حضور فلزات سنگین، به هم خوردن تعادل C/N خاک، افزایش شوری خاک) بیش از اثرات مثبت آن بوده و در نتیجه عملکرد کاهش یافته است (افیونی و کریم­پور، ۱۳۸۶).
اثر سوء شوری بر کاهش عملکرد گیاهان مختلف، توسط بسیاری از پژوهشگران گزارش شده است (عبدالغدیر و همکاران، ۲۰۰۵؛ ارشاد و همکاران، ۲۰۰۲ و ۲۰۰۹). شواهدی وجود دارد که نشان می­دهد، در­ سطوح بالای شوری، عملکرد و بیوماس گیاه بدلیل اثرات اسمزی نمک کاهش می­یابد (حسین و همکاران، ۲۰۰۳). غلظت بالای یون سدیم می ­تواند موجب پیری زودرس برگ و کاهش فعالیت فتوسنتزی شود، که در نهایت عملکرد گندم را کاهش می­دهد (جیمز و همکاران، ۲۰۰۶؛ حسین و همکاران، ۲۰۰۳). گیاهان مختلف، آستانه تحمل شوری متفاوتی دارند. تحمل به شوری یک گیاه زراعی نظیر گندم معمولاً بر اساس میزان کاهش عملکرد آن در خاک­های شور در مقایسه با عملکرد آن در خاک غیرشور تعریف می­گردد. بر همین اساس، گونه­ های مختلف گیاهان زراعی از نظر تحمل به شوری، به گروه ­های حساس، نیمه حساس، نیمه متحمل و متحمل تقسیم بندی شده ­اند (رنجبر و بناکار، ۱۳۸۹). آنچه در مورد میزان آستانه شوری اهمیت دارد این است که عوامل مختلفی مانند ترکیبات نمک، میزان آب خاک، موجودات زنده خاک، شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک، اقلیم، روش تهیه بستر، مرحله رشد گیاه و در برخی موارد نوع رقم گیاه بر میزان آستانه تحمل شوری گیاهان مؤثر است (مث و هافمن، ۱۹۷۷). مث و هافمن (۱۹۷۷) با تجزیه و تحلیل داده ­های مربوط به یک رقم از گندم در شرایط شور گزارش کردند که گندم، گیاه نیمه متحمل به شوری است و آستانه تحمل به شوری آن ۶/۸ دسی­زیمنس بر متر است. این درحالی است که فرانکوئیس و همکاران (۱۹۸۰) با مطالعه بر روی رقم دیگری از گندم نتیجه گرفتند که میزان تحمل به شوری گندم مشابه جو (گیاه متحمل به شوری) می­باشد. از طرف دیگر گزارش شده است که برخی از ارقام کانادایی گندم، به شوری حساس تا نیمه حساس می­باشند.
با توجه به اینکه آستانه تحمل شوری متوسط ارقام گندم در استان گلستان ۶/۸ دسی زیمنس بر متر (مطابق نتایج مث و هافمن، ۱۹۷۷) گزارش شده است (آبیار و کیانی، ۱۳۸۲)، لذا گندم مورد مطالعه نیمه متحمل به شوری است. همچنین آبیار و کیانی (۱۳۸۲) گزارش کردند، با افزایش شوری خاک به میزان یک دسی­زیمنس بر متر بیشتر از حد متوسط (۶/۸ دسی زیمنس بر متر) ، عملکرد گندم ۴۷ کیلوگرم در هکتار کاهش یافت.
مقدار عملکرد اندام هوایی گندم در تیمارهای ۵/۲۲، ۴۵، ۹۰، ۱۸۰ و ۳۶۰ تن در هکتار لجن در مقایسه با تیمار شاهد افزایشی معادل با ۳/۲، ۸/۳، ۵/۴، ۳/۶ و ۵/۵ درصد داشته اند. میانگین اندام هوایی گندم در تیمار شاهد برابر با ۰۸۵/۳ گرم در گلدان و در تیمار ۱۸۰ تن در هکتار لجن برابر ۷۴/۱۹ گرم در گلدان بود.
جمیل و همکاران (۲۰۰۶) گزارش کردند که مصرف لجن فاضلاب، عملکرد دانه و تولید خوشه گندم را افزایش داد و بیشترین تولید دانه و خوشه با مصرف ۴۰ تن لجن فاضلاب در هکتار حاصل شد.
نظری و همکاران (۱۳۸۵) در طی بررسی اثر کاربرد پساب و لجن فاضلاب صنعتی بر غلظت برخی عناصر و عملکرد گندم دریافتند که عملکرد وزن خشک اندام هوایی گندم در تیمار آب چاه + لجن نسبت به تیمار پساب افزایش معنی­دار در سطح ۵% نشان داد. متقیان و همکاران (۱۳۹۱) در مطالعه پاسخ گندم در خاک­های آهکی تیمار شده با لجن فاضلاب دریافتند، عملکرد گندم در خاک تیمار شده با لجن فاضلاب افزایش معنی­داری در سطح ۱% یافت.
حمدی و همکاران (۲۰۰۲) نشان دادند که بیشترین عملکرد دانه گندم با مصرف تلفیقی ۸۰ تن کود آلی در هکتار به همراه کود شیمیایی به دست آمد.
جمالی و همکاران (۲۰۰۸) با بررسی کاربرد لجن فاضلاب به عنوان کود برای رشد ذرت بعد از آهک دهی بیان داشتند، لجن فاضلاب وزن خشک گیاه ذرت را افزایش داد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تامرابرت و همکاران (۲۰۰۹) دریافتند که لجن فاضلاب موجب افزایش عملکرد دانه و افزایش تولید کاه گندم شد. آن­ها ذکر کردند که حداکثر بازده در عملکرد کاه و دانه گندم در تیمار ۴۰ تن در هکتار لجن فاضلاب مشاهده شد. نتایج مشابهی توسط هرناندز و همکاران (۱۹۹۱) نیز گزارش شده است.
حجتی و همکاران(۱۳۸۵) گزارش نمودند، اضافه کردن لجن فاضلاب به خاک با افزایش میزان کربن آلی و شاخص بیوماس میکروبی (به عنوان شاخصی از سطح فعالیت میکروبی) زمینه را برای افزایش سطح فعالیت­های آنزیمی مهیا می­نماید، به نحوی که در نتیجه کاربرد لجن فاضلاب و بالارفتن میزان کربن آلی خاک و تحریک فعالیت­های میکروبی میزان فعالیت­های آنزیمی افزایش یافته و در نتیجه سطح بالاتری از عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاهان در خاک فراهم شده و عملکرد افزایش می­یابد. همچنین کاربرد لجن فاضلاب می ­تواند از طریق بهبود خصوصیات فیزیکی خاک مانند تهویه، با فراهم کردن شرایط برای رشد گیاه در افزایش عملکرد موثر باشد.
حسن اقلی (۱۳۹۲) تأثیر کاربرد لجن فاضلاب بر عملکرد سویا را مورد مطالعه قرار داد. نتایج نشان داد که افزودن لجن در سطح ۵۰ تن در هکتار، موجب افزایش عملکرد اندام هوایی سویا نظیر وزن کل بذرها، تعداد غلاف برداشت شده و وزن هزار دانه شد.
تسادیلاس (۱۹۹۵) اثر کاربرد لجن فاضلاب بر خصوصیات خاک و رشد گندم و ذرت در شرایط گلخانه­ای را بررسی کردند. آن­ها مشاهده کردند که عملکرد گیاهان در اثر افزودن لجن فاضلاب با افزایش مثبتی همراه بود.
آلینکای و همکاران (۲۰۱۰) گزارش کردند که متوسط افزایش عملکرد گندم پس از اعمال ۲۰ تن لجن فاضلاب، ۱۴۴۸ کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به تیمار شاهد ۷۲% افزایش یافت.
محمت (۲۰۱۳) و جیمل و همکاران (۲۰۰۴) افزایش عملکرد دانه، میزان کاه و کلش، درصد پروتئین دانه و وزن ۱۰۰۰ دانه در گیاه گندم در اثر افزودن لجن را گزارش کردند. همچنین بیان داشتند که بیشترین افزایش عملکرد در تیمار ۴۰ تن در هکتار لجن مشاهده شد.
همچنین افزایش عملکرد گیاهان ذرت (کاستیکا و همکاران، ۲۰۰۲)، آفتابگردان (لاوادو، ۲۰۰۶) و برنج (کبیر و همکاران، ۲۰۱۱) نیز در اثر کاربرد لجن فاضلاب گزارش شده است.
شکل ۴-۴- اثر سطوح مختلف لجن فاضلاب بر وزن خشک اندام هوایی گیاه گندم
۴-۴-۲- تاثیر لجن فاضلاب بر عملکرد ریشه گندم
نتایج نشان داد که کاربرد لجن موجب افزایش معنی­دار (در سطح ۵%) عملکرد ریشه گندم گردید (شکل ۴-۵) و در تیمارهایی که لجن دریافت نموده بودند، با افزایش سطوح لجن، مقدار عملکرد ریشه گندم افزایش یافت. بیشترین افزایش عملکرد ریشه در تیمار ۱۸۰ تن در هکتار لجن مشاهده گردید. بین تیمارهای ۵/۲۲، ۴۵ و ۳۶۰ تن در هکتار لجن از لحاظ آماری تفاوت معنی­داری مشاهده نشد، اما با شاهد تفاوت معنی­دار داشتند. همچنین بین تیمارهای ۴۵ و ۹۰ تن در هکتار لجن نیز تفاوت معنی­دار مشاهده نشد. احتمالاً دلیل این­که با افزایش مقدار لجن، وزن خشک ریشه دارای روند افزایشی نمی ­باشد، ممکن است ناشی از این باشد که بخش­هایی از وزن ریشه در هنگام جداسازی از خاک و شستشو از دست رفته باشد.
در سراسر جهان تحقیقات قابل توجهی روی اثر کاربرد لجن فاضلاب بر عملکرد گیاهان در شرایط اقلیمی و خاکی متفاوت انجام شده است. نتایج محققان نشان داد که افزودن لجن موجب افزایش عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان نظیر اندام هوایی و ریشه می­ شود (اعظم و لودهی، ۲۰۰۱؛ چانتا و همکاران، ۲۰۰۲؛ محمد و آتامنه، ۲۰۰۴؛ دورسان و همکاران، ۲۰۰۵؛ کازادو-ولا و همکاران، ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷؛ ساماراس و همکاران، ۲۰۰۸؛ توگای و همکاران، ۲۰۰۸؛ آنجین و یاگانوگلو، ۲۰۱۱).
کبیری­نژاد و همکاران (۱۳۸۷) و استوارمن و ترنر (۲۰۰۵) گزارش نمودند، لجن فاضلاب موجب افزایش معنی­دار عملکرد گیاه ذرت گردید.
کاسترو^[۴۹] و همکاران (۲۰۰۹) اظهار داشتند کاربرد اصلاح کننده‌های آلی از جمله لجن فاضلاب، سبب افزایش ماده‌آلی در خاک می‌شود که به موجب آن عملکرد گیاه افزایش می‌یابد.
طولابی و همکاران (۱۳۹۳) دریافتند که کاربرد لجن فاضلاب به طور معنی­داری سبب افزایش وزن خشک اندام هوایی و ریشه در تمام تیمارها در مقایسه با خاک شاهد شد.
قنبری و همکاران (۱۳۸۵) با بررسی اثر کاربرد پساب صنعتی بر عملکرد گندم دریافتند که کاربرد پساب موجب افزایش عملکرد ریشه گیاه گندم شد.
شکل ۴-۵- اثر سطوح مختلف لجن فاضلاب بر وزن خشک ریشه گندم
۴-۵- تأثیر لجن فاضلاب بر غلظت آهن اندام هوایی گندم
شکل ۴-۶ اثر سطوح مختلف لجن فاضلاب بر غلظت آهن در اندام هوایی گندم را نشان می­دهد. نتایج حاکی از آن است که کاربرد لجن فاضلاب موجب افزایش معنی­دار (در سطح ۵%) غلظت آهن اندام هوایی گیاه شد. بیشترین افزایش عملکرد در تیمارهای ۱۸۰و ۳۶۰ تن در هکتار لجن مشاهده گردید. بین تیمارهای شاهد، ۵/۲۲، ۴۵ و ۹۰ تن در هکتار از لحاظ آماری تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. میانگین غلظت آهن در اندام هوایی در تیمار شاهد برابر با ۸۸/۸۶ میلی­گرم بر کیلوگرم ماده خشک و در تیمارهای ۱۸۰ و ۳۶۰ تن در هکتار لجن به ترتیب برابر با ۲۵/۱۱۰ و ۸۳/۱۱۵ میلی­گرم بر کیلوگرم ماده خشک بود که افزایشی معادل ۲۶/۱ و ۳۳/۱ درصد داشته اند. سطح مناسب آهن برای گیاهان در دامنه ۵۰-۲۵۰ میلی­گرم در کیلوگرم و سطح بحرانی آن در گیاه ۵۰ میلی­گرم در کیلوگرم است. به­ طوری که اگر غلظت آهن کل در ماده خشک ۵۰ میلی­گرم در کیلوگرم باشد، احتمالا کمبود آهن رخ می­دهد که می ­تواند به دلیل نافراهمی یا جذب ناکافی عنصر باشد. غلظت آهن در برگ­های جوان گیاهان می ­تواند در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی­گرم در کیلو­گرم باشد (مورت وت، ۱۹۹۱). با توجه به این­که ملکوتی و تهرانی (۱۳۷۸) حد کمبود آهن را در گیاه گندم کمتر از ۱۰ میلی­گرم بر کیلوگرم ماده خشک، حد مطلوب را ۱۰-۳۰۰ میلی­گرم بر کیلوگرم ماده خشک و حد مسمومیت را ۳۰۱-۵۰۰ میلی­گرم بر کیلوگرم ماده خشک تعیین کردند، می­توان نتیجه گرفت که افزودن لجن فاضلاب به خاک حتی در بالاترین سطح (۳۶۰ تن در هکتار) مسمومیتی برای گیاه ایجاد نکرده است و میزان آهن در این سطح از لجن (۸۳/۱۱۵ میلی­گرم بر کیلوگرم ماده خشک ) در حد مطلوب قرار دارد. همچنین میزان آهن در سایر تیمارها نیز در حد مطلوب قرار دارد.
مک گراث و همکاران (۲۰۰۰) بیان داشتند، افزودن لجن فاضلاب و سایر مواد زائد شهری به خاک باعث افزایش غلظت عناصر کم نیاز در خاک می‌شود، زیرا لجن فاضلاب همواره دارای مقدار زیادی از این عناصر نسبت به خاک می­باشد.
بر­اساس گزارش بزکورت (۲۰۰۳)، استفاده از لجن فاضلاب سبب افزایش قابل توجه غلظت آهن گیاه شد.
بر اساس گزارش دلگن^[۵۰] و همکاران (۲۰۰۷)، افزودن لجن فاضلاب به خاک سبب افزایش مقدار قابل جذب آهن در خاک و گیاه شد.
نظری (۱۳۸۵) طی بررسی اثر لجن فاضلاب بر غلظت برخی عناصر در عملکرد گندم گزارش کرد که استفاده از لجن فاضلاب سبب افزایش غلظت آهن گیاه شد. بیشترین غلظت این عنصر در تیمار لجن مشاهده شد که احتمالا به دلیل افزایش قابلیت جذب این فلزات توسط مواد آلی موجود در لجن بود.
کاستیکا و همکاران (۲۰۰۷) در پژوهشی دریافتند که افزودن لجن فاضلاب به خاک، موجب افزایش غلظت آهن اندام هوایی گیاه ذرت گردید. آن­ها بیشترین افزایش را در تیمار ۴۰ تن در هکتار لجن مشاهده کردند.
الکانترا و همکاران (۲۰۰۹) با بررسی اثر کاربرد لجن فاضلاب بر غلظت عناصر کم­مصرف در گیاه ذرت بیان کردند که با افزودن لجن به خاک، غلظت آهن و روی در برگ گیاه افزایش یافت. آن­ها میزان افزایش غلظت آهن در برگ را بیشتر از دانه گزارش کردند.
بزکورت و همکاران (۲۰۱۰) بیان کردند که افزودن لجن فاضلاب موجب افزایش عملکرد میوه و رشد درخت سیب شد و همچنین گزارش کردند که غلظت فلزات کم­مصرف نظیر آهن، با مصرف لجن فاضلاب افزایش یافت. هرچند این افزایش کمتر از تیمار کودی بود.
فلاحی مطلق (۱۳۹۳) با بررسی اثر کاربرد پسماند آلی بر غلظت آهن و عملکرد گیاه ذرت گزارش کرد که با افزودن پسماند آلی، عملکرد گیاه افزایش یافت. بیشترین مقدار جذب آهن در تیمار سال دوم ۶۰ تن در هکتار مشاهده شد که در ریشه و اندام هوایی گیاه در مقایسه با شاهد به ترتیب به میزان ۵۹/۶۹ و ۶۴/۸۱ درصد افزایش یافت.
مجیری و عبدالعزیز (۲۰۱۱) گزارش کردند که غلظت آهن موجود در گیاه گندم در اثر افزودن پساب صنعتی به خاک، افزایش یافت.
شکل۴-۶- اثر سطوح مختلف لجن فاضلاب بر غلظت آهن در اندام هوایی گیاه گندم
۴-۶- تأثیر لجن فاضلاب بر غلظت آهن ریشه گندم
نتایج نشان داد که کاربرد لجن موجب افزایش معنی­دار (در سطح ۵%) غلظت آهن در ریشه گندم گردید (شکل۴-۷). بیشترین افزایش غلظت آهن در تیمار ۳۶۰ تن در هکتار لجن فاضلاب مشاهده گردید. بین تیمارهای ۹۰ و ۱۸۰ تن در هکتار از لحاظ آماری تفاوت معنی­دار مشاهده نشد ولی با شاهد تفاوت معنی­دار داشتند. مقدار آهن ریشه در تیمار ۳۶۰ تن در هکتار لجن در مقایسه با تیمار شاهد افزایشی حدود ۵۲/۲ درصد داشته­ است. میانگین آهن ریشه در تیمار شاهد برابر با ۴/۹۸۶ میلی­گرم در هر کیلوگرم و در تیمار ۳۶۰ تن لجن (بالاترین تیمار) برابر ۲۴۹۰ میلی­گرم در کیلوگرم ماده خشک بود.
کاپلان و همکاران (۲۰۱۴) گزارش کردند که افزودن لجن فاضلاب به خاک، موجب افزایش غلظت آهن موجود در ریشه گیاه شد. این افزایش در تیمارهای ۶۰ و ۸۰ تن در هکتار لجن مشاهده شد.
حسین­پور و قاجار (۱۳۹۲) با بررسی اثر کاربرد لجن فاضلاب بر خاک تحت کشت تربچه دریافتند که با کاربرد لجن غلظت آهن در ریشه تربچه افزایش یافت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان آهن در کاربرد سه ساله تیمار ۴۰ تن در هکتار لجن مشاهده شد.