واژه فشار روانی را اولین بار هانس سلیه۱، روانپزشک و روانشناس اتریشی در سال ۱۹۳۶ در دانش پزشکی به کار برد. بعد از سلیه دانشمندان دیگر از جمله « کانن»۲، «بن فین»۳ و«دلی»۴ آثار فشار روانی در حیوانات را نیز ثابت کردند، در حالی که هنوز هم شعور در حیوانات مسجل نشده بود. قبل از « کانن» ، « بن فین» و «دلی» ، هرچند که «فروید»۵ و « بلولر»۶ در اهمیت روان درمانی تأکید داشتند ولی تا آن زمان سبب همه بیماریها را ضایعات فیزیکی و جسمی می‌شناختند.
تحقیقات و بررسیهای «سلیه» این اصل را علمی تر و به زبان و بیان دانش امروزی بیان داشت. او ثابت کرد که ناراحتی‌های روانی و هیجانی نیز موّلد ضایعات جسمی و عضوی هستند. در سالهای بعد از جنگ جهانی اول به خصوص جنگ جهانی دوم مطالعاتی در خصوص فشارهای عصبی و روانی نیز صورت گرفته است، که اکثر این مطالعات در ارتباط با جنگ جهانی و اثرات آن بر روی افراد، صورت گرفت. اما در سالهای بعد از ۱۹۶۰ گرایش بیشتری به مطالعات فشار عصبی در محیط کار و محیط‌های صنعتی یافته است. محققی به نام فیلگی۱ در سال ۱۹۸۷ در بررسی دقیق که درباره سیر تغییرات در واژه‌گذاری آسیبهای عصبی و روانی ناشی از جنگ انجام داده است، چنین اظهار می‌دارد:« مجروحان جنگی را قبل از جنگ جهانی اول که غالباً دچار ضعف و یا نداشتن نظم و یا هردو بود به عنوان « آسیب دیدگان روانی» می‌نامیدند». به دنبال جنگ جهانی اول علائم همراه با فشارهای عصبی در مجروحان جنگی را « اختلالات عصبی روانی ناشی از جنگ » یا « اختلالات عصبی روانی ناشی از ضربه » نامیدند. در جنگ جهانی دوم و بعد از آن عوارضی که در مورد مجروحان روانی ناشی از جنگ وجود داشت تحت عنوان « افسردگی و فروماندگی» و سپس « فروماندگی جنگی » نامیده شد، که بعد از جنگ کره به خستگی ناشی از جنگ تبدیل گردید.
سلیه و همکارانش در سال ۱۹۵۲ میلادی یک نظریه تفضیلی برای نشان دادن چگونگی واکنش موجود زنده به استرس^[۴] ارائه دادند. سلیه در این نظریه تشریح کرد که چگونه تعادل حیاتی از هم می‌پاشد و واکنش استرس^[۵] تحت شرایط شدیدآشکار می‌گردد که به آن واکنش کلی سازگاری (G.A.S) می‌گویند. در اوایل دهه ۱۹۵۰ میلادی، روانپزشکی به نام توماس هلمز^[۶]در پژوهشهای خود به این نتیجه رسید که تنها عامل مشترک در ایجاد هرنوع استرس، لزوم، ضرورت و اجبار در ایجاد تغییر و تحول مهم، در روند زندگی فرد است. به منظور نشان دادن تأثیر استرس ناشی از « تغییرات عمده زندگی» که گفتیم عامل مشترک بین تمام انواع استرسها است ، هلمز و ریهی در سالهای ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ میلادی از پنج هزار نفر پرسشهایی مبنی بر اولویت دادن به اتفاقات و تغییرات مهم زندگی پرسیدند، که بر اساس آن، مقیاس معروف هلمزـ ریهی برای اندازه گیری درجه اهمیت وقایع زندگی ساخته شد. که مرگ همسر بالاترین استرس (۱۰۰) و خرید خانه، کمترین استرس (۳۰) را به خود اختصاص داده بود. همچنین لئونارد سایم۱ نیز به سال ۱۹۷۸ در پژوهشی که به عمل آورد اهمیت « حمایتهای اجتماعی» را در سلامت جسم و روان تأکید کرد. در سالهای اخیر پژوهشگران عامل روانی دیگری را که سبب افزایش شدید آسیب‌پذیری در برابر حملات قلبی و سایر بیماریهای مربوط به استرس می‌شود، کشف کرده‌اند. این عامل روانی را رفتار نوع A² نامیده‌اند. این پدیده را دو متخصص قلب به نام « می‌یر فریدمن »۳و « روی روزمن»۴. اولین وجه مشخصه این گونه رفتار این است که شخص سعی‌ می‌کند، در زمان بسیار محدود فعالیت زیاده از حد انجام دهد. دوم اینکه احساس خشم سیالی در وجود چنین فردی در جریان است. (شاملو، ۱۳۸۱)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تعاریف و نظریه های فشار روانی:
علیرغم تحقیقات وسیعی که در زمینه استرس انجام شده است و برخلاف استفاده گسترده‌ای که در مکالمات روزمره از این مفهوم می‌شود، هنوز هم استرس دقیقاً تعریف نشده است. بعضی اشخاص وقتی در مورد استرس صحبت می کنند در واقع به یک محرک محیطی اشاره می‌کنند. بعضی آنرا به عنوان پاسخی به محرک محیطی می‌بینند. عده‌ای هم آنرا در تعامل بین محرک محیطی و پاسخ جستجو می‌کنند. نظریه‌پردازان و محققان مختلف نیز هرکدام استرس را از زاویه متفاوتی تحلیل کرده‌اند و در این میان دیدگاه های سلیه و لازاروس نقطه عطفی برای تمام نظریات پیش از خود محسوب می شود.^[۷]
نظریه هانس سلیه:
هانس سلیه روانپزشک اطریشی‌الاصل مقیم کانادا که پایه‌گذار پژوهش‌های علمی درباره پدیده استرس بوده، از اولین کسانی است که رابطه بین استرس و بیماریها را دقیقاً توجیه کرده است، او استرس را به « درجه سوز و ساز بدن»^[۸] بر اثر فشارهای زندگی تعریف می‌کند. البته کلمه استرس تنها به روند این پدیده در بدن انسان اطلاق نمی‌شود بلکه محرکهای فشارآور ^[۹]نیز تحت همین نام خوانده می‌شود.^[۱۰]
سلیه تحقیقات خود را از دهه ۱۹۳۰ آغاز کرد و تا زمان مرگ خود در سال ۱۹۸۲ مفهوم استرس را در سطح همگانی مطرح ساخت. او به بررسی تأثیرات استرس بر پاسخ های فیزیولوژیکی پرداخت و سعی کرد این واکنشها را به بروز بیماریها ربط دهد.^[۱۱] (توکلی ، مهین ، شیوه های مقابله با استرس و ارتباط آن با سلامت روانی ، تهران ، نشر قو، ۱۳۸۰)
سلیه در سال ۱۹۵۶ میلادی روند ارتباط بین استرس و بیماریها را تشریح کرد. به نظر او هر محرک فشارزای بیرونی مانند زخم بدن، مسمومیت، خستگی عضلانی، سرما، گرما و عوامل روانی، اگر فشار کافی داشته باشد ممکن است منجر به ایجاد واکنش شود که او آن را « نشانگان کلی سازگاری » یا «G.A.S» نامیده است.
«G.A.S»به‌تلاش‌های عمومیت‌یافته بدن برای‌دفاع ازخود درقبال عوامل‌مضر‌اشاره‌دارد. این نشانگان شامل تمام تغییرات نامعین خاص است که به دستگاه زیستی القا شده و در سه مرحله قابل وقوع است.
۱- واکنش هشدار دهنده ^[۱۲]:
واکنش اولیه ارگانیزم است و مربوط به زمانی است که موجود به طور ناگهانی با محرکهای مختلف روبرو می‌شود و نمی‌تواند خودش را با آنها سازگار کند. این واکنش دارای دو مرحله است:
الف: ضربه:
واکنش فوری و ابتدایی نسبت به عامل آزار رساننده، افزایش بدن، از دست دادن انقباض طبیعی عضلانی، بالا رفتن فشار خون، تپش قلب از نشانه‌های عمومی آن به شمار می‌رود.^[۱۳]( شاملو ، سعید ، بهداشت روانی ، تهران ، انتشارات رشد ، ۱۳۷۸)
ب: مواجهه با ضربه:
واکنش بازگشتی یا مرحله بسیج دفاعی که طی آن قشر غده فوق کلیوی بزرگ می‌شود و ترشح هورمونهای کورتیکوئید افزایش می‌یابد. اکثر بیماریهای حاد مرتبط با استرس به این دو مرحله مربوط می‌شوند
در اینجا اشاره به خصوصیات نشانگان یا سندرم کلی سازگاری می‌تواند به تبیین بیشتر مطالب فوق کمک کند. خصوصیات این نشانگان عبارتست از ازدیاد ترشحات هورمونهای بخش قشری غده فوق کلیه بر اثر تحریکات غده هیپوفیز مغز^[۱۴] که موجب واکنش‌های فیزیولوژیکی می‌شود و درجه مقاومت بدن را پایین می آورد و تعادل حیاتی بدن ^[۱۵] را به هم می زند و اگر طولانی شود منجر به ایجاد مرض می‌شود.^[۱۶]
۲- مقاومت
ارگانیزم از طریق مکانیزمهای سودمند مقابله با استرس سازگار شده و تعادل خود را بازمی‌یابد.
۳- فرسودگی
اگر عامل استرس تشدید شود یا ارگانیزم قادر به ارائه پاسخ مؤثری نباشد، مرحله سوم یعنی فرسودگی را به دنبال خواهدداشت، که برمبنای نظریه سلیه مکانیزم سازگاری مختل شده و کاملاً از بین می‌رود و در نتیجه ارگانیزم یا دچار صدمات غیر قابل جبران خواهدشد و یا خواهد مرد.^[۱۷]
سلیه(۱۹۹۰)، معتقد است که : « استرس از نظر ماهیت اختصاصی، اما منشأ غیر اختصاصی دارد. اختصاصی بودن ماهیت آن یعنی اینکه دارای تغییرات قالبی و کلیشه‌ای یکسان و ویژه‌ای است که مهمترین آن عبارتند از: واکنش غده قشری فوق کلیه، بخش جلوی هیپوفیز، کاهش میزان ائوزنیوفیل در خون و رشد فرایندهای زخمی در دستگاه گوارش و اما غیر اختصاصی بودن آن از این نظر است که استرس بر اثر محرکهای گوناگون به وجود می‌آید.
در نهایت دیدگاه سلیه نسبت به استرس وارد چارچوب ادبیات روانشناسی شد، لیکن مرتباً در شیوه‌های تبیین آن تغییراتی به وجود آمد. د’رنود۳ ( به نقل از دسبون، ۱۹۸۲) طی ایجاد تغییراتی در الگوی زیست شیمیایی سلیه، آن را در زمینه مطالعات اختلالات روانی در محیط اجتماعی قابل استفاده نمود. او در واکنش‌های استرس ۵ عامل عمده را پیشنهاد داد. اولین عامل، متغیرهای استرس‌زای بیرونی است که در جهت برهم زدن تعادل ارگانیزم عمل می‌کند. دومین عامل، عوامل میانجی مشخص است که می تواند تأثیرات عوامل استرس‌زا را کاهش دهد. سومین عامل، خود استرس است که نتیجه تعامل بین عوامل استرس‌زا و عوامل میانجی است. چهارم، نشانگان سازگاری است که ارگانیزم طی آن سعی می کند با عوامل استرس‌زا مقابله کند. پنجمین عامل، پاسخی است که ارگانیزم به موقعیت استرس‌زا می‌دهد. ^[۱۸]
نظریه لازاروس:
عده دیگری از دانشمندان از جمله روان‌شناس معروف ریچارد لازاروس۱ معتقد است که وقایع کوچک روزمره بیشتر باعث ایجاد استرس‌های جسمی و روانی می‌شوند تا وقایع مهمی که هلمز از آنها یاد می‌کند. این نظریه را تعدادی از محققان مورد تأیید قرار می‌دهند. مثلاً در پژوهشی که به سال ۱۹۸۳ توسط دو روان‌شناس به نامهای چارلزاسپیگلر۲و کنت گرایر۳ ، بر روی ۲۰۰ تن از افراد پلیس انجام گرفت، چنین نتیجه‌گیری شد که استرس حاصل از دستگیری مجرمان بزرگ نسبت به کارهای کوچک و معمولی روزانه از قبیل بردن مجرمان به دادگاههایی که در صدور حکم تعلل می‌کنند، بسیار کمتر بود. (کلانتری، ۱۳۷۷)
لازاروس با طرح نظام شناختی ـ ارزیابی خود، که آغازگر دوران تفکر تعامل‌گرا بوده در حالیکه محرکهای محیطی و واکنشهای فردی را به عنوان دو عامل فعال مؤثر بر یکدیگر معرفی نمود، خاطر نشان کرد که هیچکدام آن دو به تنهایی مبین استرس نیستند، بلکه در این زمینه کیفیت و رابطه بین این دو عامل از اهمیت خاصی برخوردار است. وی معتقد بود استرس توسط ادراک شخص از موقعیت روانشناختی تعریف می‌شود این ادراک شامل تهدیدها، آسیب‌های بالقوه، چالش‌ها و ادراک شخص از توانایی مقابله خود با آنهاست . لازاروس همچنین بر مفاهیم تعارض، ناکامی و تهدید تأکید نمود. تعارض زمانی اتفاق می افتد که دو هدف ناسازگار وجود دارند.
ناکامی زمانی اتفاق می‌افتد دست‌یابی به یک هدف مانع تحقق هدف دیگر گردد. تهدید شامل پیش بینی و انتظار کشیدن برای ضرر ـ فقدانی است که هنوز اتفاق نیفتاده و براساس آنکه شخص فکر می‌کند تا چه حد توانایی مقابله با آن را دارد، می‌تواند خفیف یا شدید باشد.
علت‌های استرس:
عوامل بسیاری هستند که فشار Stress را بر بافتها و بدن انسانی افزایش می‌دهند. عواملی مثل شوک الکتریکی، سرما و گرمای شدید، جراحات جسمانی، صداهای بلند و دلخراش، سوء هاضمه، بیخوابی، خستگی شدید جسمانی، مواد مخدر، اختلالات و تنازعات خانوادگی، از این جمله‌اند که خطر تهدید هر یک از این عوامل در سطح روانی یک فشار روانی محسوب می‌شود^[۱۹]
میسون لوین ^[۲۰]و دیگران شواهدی گردآورده‌اند که ثابت می‌کرد مانند پاسخهای خودکار، پاسخهای غدد درون‌ریز به استرس نیز به بهترین وجه به صورت الگوها و نه به صورت پاسخهای یکپارچه توصیف می‌شوند. فشارهای روانی ممکن است هنجاری یا غیر هنجاری باشند. فشارهای روانی هنجاری ناشی از رویدادهای غیرمنتظره نیستند. مانند پیدا کردن شغل جدید، ازدواج، جدایی از همسر، مرگ یکی از اعضای خانواده، فشارهای روانی غیرهنجاری ناشی از رویدادهای کاملاً غیرپیش‌بینی هستند. مانند گرفتار زلزه شدن یا در موقعیت سرقت از بانک قرار گرفتن. در مطالعات «میدو تاون منهاتان»^[۲۱] ، استرس‌های زندگی در طبقات زیر در نظر گرفته شده؛ محدودیت‌های اقتصادی، خانواده‌های تک سرپرستی، بیماری جنسی، انزوای اجتماعی و نگرانی در مورد شغل.
به طور کلی، استرس حاصل نیاز ما به سازگاری فیزیکی، ذهنی و احساسی در مقابل تغییر است. مقدار جزئی استرس می‌تواند مفید باشد، چرا که به زندگی جذابیت و تحرک می بخشد و ما را روی پای خودمان نگه‌می دارد. تغییرات جزئی و ملایم نه تنها مضر نیستند بلکه مفید و سازنده‌اند و در پرورش حس سازش‌پذیری ما نقش عمده ای ایفا می‌کنند. اما وقتی که تغییرات از حد مجاز فراتر روند و در طول دوره‌ای از زمان بر زندگی ما اثر منفی بگذارند، در این جاست که ظرفیت سازش‌‌پذیری ما اشباع‌می‌شود و تحمل‌آن غیرممکن می کند^[۲۲]
با توجه به مطالب فوق، می‌توان نتیجه گرفت که استرس تنها تحت تأثیر عوامل زیان‌آور روی ارگانیسم ایجاد نمی‌شود به گونه‌ای که سلیه به هنگام طرح تاریخی این موضوع می‌گوید: « استرس عبارتست از مجموعه واکنش غیراختصاصی که تحت تأثیر محرکهای گوناگون در ارگانیسم ایجاد می‌شود.» برخلاف تصوراتی که ایجاد شده بود، باید گفت که سلیه نیز ابتدا چنین تصور می‌کرد استرس تنها تحت تأثیر عوامل زیان آور ایجاد نمی‌شود. سلیه می‌گوید: هرچیز خوشایند یا ناخوشایند باعث استرس می‌شود، یک ضربه درداور به همان میزان می تواند علت یک استرس گردد که یک بوسه صمیمانه.
عواقب استرس:
طبق نظر هلمز و راهه (۱۹۷۶) مواجه شدن با تعداد زیادی از موقعیت‌های استرس‌زا در یک زمان کوتاه می‌تواند برای بهداشت روانی پیامدهای نامساعد داشته باشد. همه تغییرات زندگی از جمله ازدواج، تغییرات در ساعات کار روزانه و حتی تغییر در ساعات حرکت وسایل نقلیه، استرس‌زا است و اگر میزان استرس از توانائی سازگاری ارگانیسم فراتر رود می‌تواند بهداشت روانی فرد را به خطر اندازد و حتی به بیماری جسمی منجر شود.
اگر تنها استرسهای مفید وجود می‌داشت نتایج خوشحال کننده و سودمندی نیز دربرداشت و انرژی لازم برای فعال بودن و زندگی موفق داشتن در همه زمینه‌ها را فراهم می‌کرد متأسفانه عکس قضیه بیشتر اتفاق می‌افتد و اثر آن نیز به مراتب بیشتر در ذهن ما باقی می‌ماند به طور مثال یک واقعه غم‌انگیز لذت اتفاقات خوشایند قبل از آن را از بین می‌برد و با یک حادثه رانندگی هنگام بازگشت هرقدرهم کوچکتر باشد، خوشی تعطیلات را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد بنابراین از آنجا که استرسهای بد با شدت و تأثیرگذاری بیشتری بر انسان وارد می شوند نتایج و پیامدهای آن مشهودتر و تأسف‌انگیزتر است. استرس اغلب تلخ و خشن است و پیامدهای آن نیز ناهنجار و دردناک می‌باشد این پیامدها برحسب مدت اثر استرس و استرس انباشته شده و میزان انرژی سازگاری فرد متغیرند
استرس در حد کم بسیار مفید است چون نه تنها باعث بوجودآمدن علاقه و انگیزه در زندگی ما می‌شود، بلکه باعث ایجاد اعتماد به نفس در ما نیز می‌گردد.
عوامل مؤثر در تشدید فشار روانی:
اثرات فشار روانی، مانند میزان اضطرابی که برمی‌انگیزد و میزان اخلال آن در توانائیهای شخص برای کار و کوشش، به چند عامل بستگی دارد که از آن جمله است برخی ویژگیهای خود فشار روانی مانند موقعیتی که فشار روانی در آن روی می‌دهد، و برآورد و ارزیابی آدمی از موقعیت فشارزا و منابعی‌که وی برای کنارآمدن با آن دردسترس دارد.^[۲۳]
۱-‌ دوام و امکان کنترل طول دوره فشار روانی:
کنترل داشتن بر طول دوره یک رویداد فشارزا نیز از شدت فشار روانی می‌کاهد، در یک پژوهش به آزمودنیها عکسهای رنگی صحنه‌های فجیع مرگ آدمیان نشان داده می‌شد. افراد گروه آزمایشی می‌توانستند با فشار دادن یک تکمه به نمایش عکسها پایان دهند. آزمودنیهای گروه‌گواه می‌بایستی همان عکسها را برای مدت زمانی که افراد گروه آزمایشی به اختیار خود، تماشا می‌کردند، تماشا کنند، اما خودشان نمی‌توانستند به نمایش عکسها پایان‌دهند. از راه پاسخ گالوانیکی پوست(GSR) معلوم شد که میزان اضطراب گروه آزمایشی بسیار کمتر از اضطراب گروهی بود که هیچ کنترلی بر طول دوره تماشای عکسها نداشت.
۲- قابلیت پیش بینی:
گاهی اوقات می‌توانیم وقوع حادثه‌ای را پیش‌بینی کنیم ولی گاهی چنین نیست اگرحوادث قابل پیش‌بینی باشند افراد فشارروانی کمتری را احساس می‌کنند.حتی وقتی آدمی نمی‌تواند کنترلی بر فشار روانی داشته باشد اگر بتواند آن را پیش‌بینی کند از شدت آن کاسته می‌شود. آزمایشهای آزمایشگاهی نشان می‌دهد که هم آدمیان و هم حیوانها رویدادهای آزارنده پیش‌بینی‌پذیر را به رویدادهای آزارنده پیش‌بینی‌ناپذیر ترجیح می‌دهند.^[۲۴]
۳-‌ ‌ ارزیابی شناختی:
ادراک شخص از یک رویداد فشارزا، در شدت و ضعف استرس تأثیر می‌گذارد. اینکه شخص از یک رویداد فشارزا ، چه ادراکی داشته باشد، به برآورد او از درجه تهدیدآمیز بودن آن رویداد نیز بستگی دارد. موقعیتهایی که شخص آنها را به صورت تهدیدی برای زنده ماندن خود (اطلاع از ابتلا به سرطان) یا به صورت تهدیدی برای اعتبار و ارزش خود (شکست در شغلی که خودش برگزیده) ادراک کند، بیشترین فشار روانی را ایجاد می‌کند.^[۲۵]
۴-‌ شدت:
فشارهای روانی با شدت ناراحتی که شخص با آن مواجه می‌شود در رابطه است مثلاً تأثیر آسیب‌دیدگی ناشی از یک حاثه رانندگی کمتر از فقدان یک شخص مورد علاقه می باشد
۵-‌ میزان اعتمادبه نفس و احساس کارآیی:
اطمینان خاطر آدمی به اینکه می‌تواند یک موقعیت فشارزا را به خوبی اداره کند نیز عامل عمده‌ای در تعیین شدت فشار روانی به شمار می‌رود. برای بیشتر مردم سخنرانی در برابر یک جمعیت، رویدادفاجعه‌آمیزی به شمار می‌رود. اما مردمانی که در این کار مهارتی بدست آورده اند به توانایی خود اطمینان دارند، در چنین موقعیتی اضطراب ناچیزی را تحمل می‌کنند. مخصوصاً موقعیتهای اضطراری فشارزا هستند. چون در این مواقع است که شیوه‌های معمول آدمی برای کنار آمدن با رویدادها کارایی ندارد.(براهنی، نقل از هیلگارد واتکینسون، ۱۳۷۲)
۶- نقش محیط و حمایتهای اجتماعی:
بسیاری از محققان ( کاسل۱،‌گانستر۲ و ویکتور۳) استدلال کرده‌اند افرادی که عضو شبکه اجتماعی گسترده‌ای هستند، کمتر تحت تأثیر منفی رویدادهای فشارزای زندگی قرار می‌گیرند و احتمالاً کمتر دچار مشکلات سلامتی ناشی از فشار روانی می‌شوند. همچنین کاملاً معلوم شده است که به طور طبیعی وجود سیستمهای حمایتی نظیر خانواده‌های گسترده، گروه های شغلی، انجمنها، موجب تسهیل مقابله با مشکلات، توانبخشی و بهبودی می‌شوند. چنین فرض شده است که حمایتهای اجتماعی به عنوان یک سپر۴ یا حائلی۵ میان فشارهای زندگی و به خطر افتادن سلامتی عمل می‌کند. (
روش های پیشگیری از ایجاد استرس:
سلیه پدر تحقیقات در زمینه استرس، اهداف، قواعد و معیارهایی را که برای رفتار سالم و پیشگیری از ایجاد استرس لازم است، به شدت تقسیم می‌کند.
هدفهای کوتاه مدت:

۳-۵) روش تجزیه و تحلیل آماری و آزمون فرضیه‌ها
برای تعیین معادله هدف از روش اقتصاد سنجی پانل دیتا و نرم افزارEviews استفاده می‌شودکه در ذیل به تفضیل توضیح داده خواهند شد:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۵-۱) انواع داده ها و مدل ها :
در یک طبقه بندی کلی می‌توان از سه نوع داده به منظور تجزیه و تحلیل مسائل مالی استفاده نمود:
۳-۵-۱-۱) داده های سری زمانی(Time Series Data)
از مباحث مهم در اقتصادسنجی، بحث مرتبط با سری­های زمانی و کاربرد آنها در اقتصاد می‌باشد. لازم به ذکر است که الگوهای سری­های زمانی به صورت الگوهای تک متغیره و چند متغیره تقسیم ­بندی می­شوند. در حالت کلی می­توان مشخصات عمده و کلیدی سری‌های زمانی را به صورت زیر مطرح نمود:
اکثر سری­های زمانی اقتصادی دارای یک روند زمانی آشکار هستند.
در برخی موارد شوک­های وارده به هر سری تا حد زیادی پایدار است.
شدت تغییرپذیری بسیاری از سری­ها در طول زمان ثابت نیست.
مسیر تغییرات برخی سری­های زمانی مبهم است.
تغییرات برخی سری­ها هماهنگ با تغییرات سری­های دیگر می­باشد.
داده ­های سری زمانی همانگونه که از نامش پیداست، داده هایی است که در یک دوره زمانی معین برای یک یا چـــــند متغیر جمع‌ آوری می‌شود. داده های سری زمانی به فراوانی خاصی از مشاهدات و یا مجموعه ای از داده‌های نقطه ای مربوط است.
۳-۵-۱-۱-۱) مفروضات اساسی مدل رگرسیون خطی کلاسیک
مدل رگرسیون خطی در شکل ساده خود به بشرح زیر است :
رابطه ۳-۲

در این مدل  متغیر وابسته،  جزء ثابت،  متغیر مستقل،  ضریب متغیر مستقل یا شیب رگرسیون و  جزء خطاست . داده های مربوط به  قابل مشاهده بوده اما از آنجاییکه مقادیر  به مقادیر خطا () بستگی دارد، ضروری است چگونگی ایجاد  مشخص شود. مفروضات مربوط به جزء خطا (پسماندها) به شرح ذیل است :‌

جدول ۳-۱ –جملات پسماند

۳-۵-۱-۱-۲) برخی از آزمون‌های تشخیصی سری های زمانی
مهمترین آزمون‌های تشخیصی در سری‌های زمانی عمدتاً شامل کشف ناهمسانی واریانس، ‌آزمون خود‌همبستگی و آزمون عدم نرمالیتی است.
در زمینه ناهمسانی واریانس، آزمون‌های آماری متعددی وجود دارد که یکی از ساده ترین این روش‌ها، آزمون گلدفلد- کوانت^[۳۶] یا GQ است. ایجاد آماره GQ ساده است و از تقسیم ساده دو واریانس پسماند حاصل می‌شود اما نتایج آن ممکن است به نحوه انتخاب و تقسیم نمونه به نمونه های کوچکتر ‌مربوط باشد. آزمون معروف دیگر در زمینه ناهمسانی واریانس، آزمون عمومی وایت^[۳۷]است. این آزمون به لحاظ اندک بودن مفروضاتش در زمینه ناهمسانی واریانس، مفید است.
در خصوص کشف خود همبستگی، ساده‌ترین روش، ملاحظه رابطه ممکن بین پسماندهای جاری و قبلی به کمک بررسی نموداری می‌باشد. در این نمودارها ممکن است برخی از الگوهای کلیشه‌ای مربوط به پسماندها مشاهده شود. پس از روش نموداری یا گرافیکی (که البته تفسیر آن ممکن است مشکل باشد)، ساده ترین آزمون خودهمبستگی پسماندها، آزمون دوربین – واتـــسون^[۳۸] است. دوربین – واتسون آزمونی برای خودهمبستگی مرتبه اول است. یعنی این آزمون تنها برای رابطه بین خطا و مقدار قبلی خودش می‌باشد. آماره آزمون دوربین – واتسون بین صفر و ۴ قرار دارد. در صورتی که ۲= DW، آنگاه هیچگونه خودهمبستگی بین پسماندها وجود ندارد. یعنی اگر آماره دوربین – واتسون نــزدیک عدد ۲ باشد،‌فرضیه عدم وجود خودهمبستگی رد نخواهد شد. اگر ۰=DW، آنگاه خودهمبستگی کامل مثبتی بین پسماندها وجود دارد و در نهایت اگر ۴= DW، آنگاه خودهمبستگی کامل منفی بین پسماندها وجود دارد.
۳-۵-۱-۱-۳) مانایی، ریشه واحد و همجمعی
اقتصاد سنجی نیز مانند دانش اقتصاد طی سالیان سپری شده تحولات شگرفی را تجربه نموده است و همه این پیشرفت­ها درجهت مدل­سازی نوسانات پدیده ­های اقتصادی بوده ­است. روش­های سنتی اقتصاد سنجی برفرض مانایی^[۳۹] داده ­های سری­های زمانی استواربود و مفهوم مانایی بدین معنی است که میانگین، واریانس، کوواریانس و درنتیجه ضرایب خودهمبستگی سری زمانی درطول زمان ثابت باقی بماند. اما بعدها مشخص شد که اکثرسری­های زمانی اقتصادی نامانا^[۴۰]هستند. لزوم تفسیرسری­های زمانی نامانا و نیازبه توسعه مدل­هایی باتوان پیش ­بینی و تفسیرمتغیرهای اقتصادی موجب شد که اقتصادسنجی سری­های زمانی وارد مرحله جدیدی شود.
اگرمتغیرسری­های زمانی مورد استفاده دربرآورد ضرایب الگو ناپایا باشند، درعین حالی که ممکن است هیچ رابطه مفهومی بین متغیرهای الگو وجود نداشته باشد، می ­تواند ضریب تعیین^[۴۱] به دست آمده آن بسیار بالا باشد و موجب شود تا محقق به استنباط­های غلطی در مورد میزان ارتباط بین متغیرها کشانیده شود. وجود متغیرهای ناپایا در الگو در عین حال سبب می­شوند تا آزمونهای t وF معمول نیز از اعتبار لازم برخوردارنباشند و به غلط نتیجه ­گیری شود که رابطه مستحکم و معنی­داری بین متغیرهای الگو وجود دارد، در حالی­که واقعیت جز این است و رگرسیون نتیجه شده رگرسیون کاذبی^[۴۲] بیش نمی ­باشد. یک روش سرانگشتی برای شناسایی رگرسیون کاذب آن است که ضریب تعیین بزرگتر از آماره آزمون دوربین-واتسون باشد. یک ویژگی مهم سری­های مانا این است که تاثیر شوک­ها بر سری­های زمانی مانا همواره موقتی است و در طول زمان این تاثیرات ناپدید شده و سری به میانگین بلند مدت خود، همگرا می­ شود درحالی­که درصورت نامانا بودن سری، تاثیر شوک­ها دائمی است.
پس قبل از استفاده از متغیرهای سری زمانی لازم است نسبت به پایایی یا عدم پایایی آنها اطمینان حاصل کرد. برای‌آزمون نمودن ایستایی متغیرها روش­های متعددی وجود دارد که آزمون ریشه واحد^[۴۳] یکی از معمول‌ترین آنهاست. اساس ریشه واحد بر ­این منطق استوار است که وقتی ۱ β = است، فرایند خود توضیح مرتبه اول y t= β yt-1+ut یک الگوی گام تصادفی^[۴۴] و ناپایا می­باشد. بنابراین اگر به روش حداقل مربعات معمولی^[۴۵] ضریب β معادله بالا برآورد شود و برابر با یک بودن آن مورد آزمون قرار­گیرد می‌تواند پایایی یا ناپایایی یک فرایند سری زمانی را به اثبات برساند. مشکلی که در انجام این آزمون وجود دارد این است که آماره t ارائه شده به روش حداقل مربعات معمولی تحت صحت فرض ۱ β = حتی در نمونه­های بزرگ دارای توزیع t معمول نیست و در نتیجه نمی­ توان از کمیت­های بحرانی t برای انجام آزمون استفاده کرد. برای حل این مشکل آزمون­هایی ابداع شده است که از جمله آنها می­توان به آزمون دیکی - فولر، آزمون دیکی – فولر تعمیم یافته و آزمون فیلیپس و پرون اشاره نمود.
در صورت اثبات عدم ایستایی یک متغیر می­توان با تفاضل گیری آن متغیر را ایستا نمود. درپیش­بینی­های بسیارکوتاه مدت؛ نوع روند موجود درمدل، چندان تعیین کننده نیست و تفاضل گیری نیز الگوی تغییرات ضرایب مدل­های خود توضیحی و میانگین متحرک را تغییرنخواهد داد. اما اگر دوره پیش بینی طولانی باشد؛ شناخت الگوی واقعی روند موجود در مدل، مسئله­ای اجتناب ناپذیرخواهدبود. مانا بودن یک متغیر به معنای عدم وجود روند درآن متغیر و تغیرات بلند مدت سری حول میانگین خواهدبود. وجود روند قطعی در مدل بیانگر افزایش و یا کاهش ملایم سری به سمت یک مقدار بینهایت است.
حال این سوال مطرح است که برای رعایت پیش شرط پایایی متغیرها در روش­های متداول اقتصادسنجی وقتی تفاضل مرتبه اول و یا بیشتر متغیرهای سری زمانی را مورد استفاده قرارمی­دهیم مشکل خاص دیگری وجود نخواهدداشت؟ درپاسخ باید گفت هنگامی که از تفاضل­ها در برآورد ضرایب الگو استفاده می­کنیم اطلاعات ارزشمندی دررابطه با سطح متغیرها را ازدست می­دهیم. تئوریهای اقتصادی براساس رابطه بلندمدت بین سطح متغیرها عنوان شده است و نه برمبنای تفاضل آنها. اینجاست که روش همجمعی^[۴۶] (همگرایی متقابل) به کمک می ­آید تا بتوان رگرسیون را بدون هراس از کاذب بودن براساس سطح متغیرهای سری زمانی برآورد کرد. این تمایل در اغلب سری­های زمانی اقتصاد کلان وجود دارد که هم جهت با یکدیگر حرکت کنند. علت این امر وجود روندی است که در تمامی آنها مشترک است.

جدول ۱-۵ خلاصهای از نتایج آزمون فرضیه های تحقیق

بر اساس نتیجه فرض اول تداعی مسئولیت اجتماعی شرکت که ” ادراک کارکنان از هویت شرکت در مورد مسائل مهم اجتماعی است “بر نیرومندی کارکنان در محیط کار تأثیر مثبت دارد.منظور از مسائل مهم اجتماعی، مسائل ادراک شده مربوط به ذینفعان خارجی شرکت(مشتریان،محیط زیست،جامعه و تأمین کنندگان و…) میباشد.فعالیت های اجتماعی که شرکت در قبال ذینفعان انجام میدهد،بر کارکنان تأثیر زیادی میگذارد،به طوریکهاگر کارکنان تناقضی بین خود تجاری،خود اخلاقی و خود اجتماعیشان احساس کنند،این تناقض میتواند از طریق تداعی های مثبت CSR با شرکتشان حل گردد(برگر و دیگران^[۹۸]، ۲۰۰۶).
هنگامی که یک شرکت به عنوان یک مطلوبیت اجتماعی درک میشود،کارکنان به احتمال زیاد اعتقاد پیدا میکنند که شرکت دارای صفت پسندیده ای است که منعکس کننده ادراک کارکنان از خویش میباشد.(مارین و رویز^[۹۹]، ۲۰۰۷)بنابراین کارکنان میتوانند خود را به عنوان یک کل(افراد یکپارچه شده) درک کنند.(برگر و دیگران، ۲۰۰۶) و این امر باعث ایجاد نیرومندی در محیط کار میگردد. نیرومندی در محیط کاریعنی اینکه فرد در راستای انجام کار خود تلاش قابل ملاحظه ای اعمال کرده و در موقعیت های دشوار پافشاری بیشتری میکند.کارکنانی که از نیرومندی بالایی برخوردارند،بیشتر به واسطه کار خود برانگیخته میشوند.(سالانوا،آگوت و پیرو، ۲۰۰۵)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بر اساس نتیجه فرض دوم تداعی مسئولیت اجتماعی شرکت که ” ادراک کارکنان از هویت شرکت در مورد مسائل مهم اجتماعی است “بر وقف کارکنان در کار تأثیر مثبت دارد.منظور از مسائل مهم اجتماعی، مسائل ادراک شده مربوط به ذینفعان خارجی شرکت(مشتریان،محیط زیست،جامعه و تأمین کنندگان و…) میباشد. فعالیت های اجتماعی که شرکت در قبال ذینفعان انجام میدهد،بر کارکنان تأثیر زیادی میگذارد،به طوریکه اگر کارکنان تناقضی بین خود تجاری،خود اخلاقی و خود اجتماعیشان احساس کنند،این تناقض میتواند از طریق تداعی های مثبت CSR با شرکتشان حل گردد.( برگر و دیگران، ۲۰۰۶)
هنگامی که یک شرکت به عنوان یک مطلوبیت اجتماعی درک میشود،کارکنان به احتمال زیاد اعتقاد پیدا میکنند که شرکت دارای صفت پسندیده ای است که منعکس کننده ادراک کارکنان از خویش میباشد. (لیختنشتاین و دیگران^[۱۰۰]، ۲۰۰۴) بنابراین کارکنان میتوانند خود را به عنوان یک کل(افراد یکپارچه شده) درک کنند.( برگز و دیگران، ۲۰۰۶)و این امر میتواند بر وقف کارکنان در کار تأثیر مثبتی داشته باشد.سومین بعد اشتیاق شغلی وقف خود در کار می باشد که با درگیری شدید روانی کارکن در کار مشخص شده و ترکیبی از احساس معنی داری، اشتیاق و چالش است.(کارملیوفروند؛ ۲۰۰۵)
بر اساس نتیجه فرض سوم تداعی مسئولیت اجتماعی شرکت که ” ادراک کارکنان از هویت شرکت در مورد مسائل مهم اجتماعی است “بر جذب کارکنان در محیط کار تأثیر مثبت دارد.منظور از مسائل مهم اجتماعی، مسائل ادراک شده مربوط به ذینفعان خارجی شرکت(مشتریان،محیط زیست،جامعه و تأمین کنندگان و…) میباشد. فعالیت های اجتماعی که شرکت در قبال ذینفعان انجام میدهد،بر کارکنان تأثیر زیادی میگذارد،به طوریکه اگر کارکنان تناقضی بین خود تجاری،خود اخلاقی و خود اجتماعیشان احساس کنند،این تناقض میتواند از طریق تداعی های مثبت CSR با شرکتشان حل گردد(برگر و دیگران، ۲۰۰۶).
هنگامی که یک شرکت به عنوان یک مطلوبیت اجتماعی درک میشود،کارکنان به احتمال زیاد اعتقاد پیدا میکنند که شرکت دارای صفت پسندیده ای است که منعکس کننده ادراک کارکنان از خویش میباشد(مارین و رویز، ۲۰۰۷) بنابراین کارکنان میتوانند خود را به عنوان یک کل(افراد یکپارچه شده) درک کنند.( برگر و دیگران، ۲۰۰۶) و این امر میتواند منجر به جذب افراد در کارشان شود. جذب به میزان تمرکز و غرق شدن فرد در کار خود اشاره دارد.در این حالت به این دلیل فرد سرسختانه درگیر کار خود میشود که تجربه کاری برای او بسیار لذت بخش است.افراد برای قرار گرفتن در چنین شرایطی حاضر به پرداختن بهایش نیز هستند(سالانوا،آگوتوپیرو،۲۰۰۵)
بر اساس نتیجه فرض چهارم: مشارکت در فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت،که ” شامل رفتار های مشارکتی عملی و داوطلبانه کارکنان و حتی ابراز عقیده در مورد مسئولیت اجتماعی سازمان” (اسمیتتز و دیگران^[۱۰۱]، ۲۰۰۱).یا"شرکتدر برنامه های داوطلبانه که در آن کارکنان وقت و مهارتشان را صرف خدمت به جامعه میکنند،میباشد.(پترسون^[۱۰۲]، ۲۰۰۴) که بر نیرومندی کارکنان در کار تأثیر مثبتی دارد.به طوریکه کارکنان با مشارکت در فعالیت های داوطلبانه مسئولیت اجنماعی از نیرومندی بالاتری در محیط کار برخوردار خواهد شد.نیرومندی در محیط کاریعنی اینکه فرد در راستای انجام کار خود تلاش قابل ملاحظه ای اعمال کرده و در موقعیت های دشوار پافشاری بیشتری میکند.کارکنانی که از نیرومندی بالایی برخوردارند،بیشتر به واسطه کار خود برانگیخته میشوند.(سالانوا،آگوت و پیرو، ۲۰۰۵)
بر اساس نتیجه فرض پنجم: مشارکت در فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت،که ” شامل رفتار های مشارکتی عملی و داوطلبانه کارکنان و حتی ابراز عقیده در مورد مسئولیت اجتماعی سازمان” می باشد. (اسمیتز و دیگران، ۲۰۰۱) .یا “شرکتدر برنامه های داوطلبانه که در آن کارکنان وقت و مهارتشان را صرف خدمت به جامعه میکنند"،میباشد.(پترسون، ۲۰۰۴) که بر وقف کارکنان در کار تأثیر مثبتی دارد این امر میتواند بر وقف کارکنان در کار تأثیر مثبتی داشته باشد.سومین بعد اشتیاق شغلی وقف خود در کار میباشد که با درگیری شدید روانی کارکن در کار مشخص شده وترکیبی از احساس معنی داری،اشتیاق وچالش است.(کارملیوفروند؛ ۲۰۰۵)
بر اساس نتیجه فرض ششم: مشارکت در فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت،که ” شامل رفتار های مشارکتی عملی و داوطلبانه کارکنان و حتی ابراز عقیده در مورد مسئولیت اجتماعی سازمان” می باشد. (اسمیتز و دیگران، ۲۰۰۱) .یا"شرکت در برنامه های داوطلبانه که در آن کارکنان وقت و مهارتشان را صرف خدمت به جامعه میکنند"،میباشد.( پترسون، ۲۰۰۴) که بر جذب کارکنان در کار تأثیر مثبتی دارد این امر میتواند بر و این امر میتواند منجر به جذب افراد در کارشان شود. جذب به میزان تمرکز و غرق شدن فرد در کار خود اشاره دارد.در این حالت به این دلیل فرد سرسختانه درگیر کار خود میشود که تجربه کاری برای او بسیار لذت بخش است.افراد برای قرار گرفتن در چنین شرایطی حاضر به پرداختن بهایش نیز هستند(سالانوا،آگوتوپیرو،۲۰۰۵)
۴-۵ پیشنهادهای کاربردی، بر اساس یافته های پژوهش:
به مدیران دانشگاه سیستان و بلوچستان پیشنهاد می گردد برای مجذوب کردن افراد به شغلشان بایستی سازمان اقداماتی مثبت در قبال مسئولیتهای اجتماعی اش متقبل شوند تا افراد به لحاظ ذهنی ادراک مثبتی نسبت به فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) داشته باشند. از آنجاییکه در بین جامعه کارکنان دانشگاه،عامل جذب برای افراد با تحصیلات لیسانس اهمیت بیستری نسبت به سایر گروه ها داشت و همچنین برای افراد دارای سابقه کاری کمتر از ۱۰ سال و افرادی که دارای سن بالاتر از ۳۰ سال هستند بیش از سایر گروه ها مورد توجه بوده است، با توجه به حالاتی که جذب می تواند برای افراد به وجود آورد میتوان اشاره داشت به این موضوع که در صورتیکه افراد به لحاظ ذهنی ادراک مثبتی نسبت به فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) داشته باشند،به هنگام کار آنچنان غرق انجام وظایف شغلشان خواهند شد که گذشت زمان را احساس نخواهند کرد و احساس خوبی به آنها دست خواهد داد و به راحتی نمی توانند خود را از شغلشان جدا کنند.
به مدیران دانشگاه سیستان و بلوچستان پیشنهاد می گردد به منظور ایجاد ایجاد حس نیرومندی قوی در کار بایستی سازمان اقداماتی مثبت در قبال مسئولیتهای اجتماعی اش متقبل شوند تا افراد به لحاظ ذهنی ادراک مثبتی نسبت به فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) داشته باشند. از آنجاییکه در بین جامعه کارکنان دانشگاه،عامل نیرومندی برای جامعه زنان نسبت به مردان و هم چنین افراد مجرد در مقایسه با افراد متأهل بیش از سایر گروه ها مورد توجه بوده است.با توجه به حالاتی که نیرومندی میتواند برای افراد به وجود آورد میتوان اشاره داشت به این موضوع که در صورتیکه این گروه از افراد به لحاظ ذهنی ادراک مثبتی نسبت به فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) داشته باشند،به هنگام کار احساس انرژی و توان مضاعفی خواهند داشت و هر روز صبح که میخواهند به سر کار بروند احساس خوبی پیدا خواهند کرد و در شغل احساس توانمندی بشتری به آنها دست خواهد داد و حتی در موقعیت هایی که نتایج کاری طبق انتظارشان پیش نرود میتوانند ثابت قدم تر شده و با جدیت بیشتری به کارشان ادامه دهند.
به مدیران دانشگاه سیستان و بلوچستان پیشنهاد می گردد برای اینکه کارکنان بتوانند با احساس قوی تری خود را وقف کار کنند، بایستی سازمان اقداماتی مثبت در قبال مسئولیت های اجتماعی اش متقبل شوند تا افراد به لحاظ ذهنی ادراک مثبتی نسبت به فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) داشته باشند. از آنجایی که در بین جامعه کارکنان دانشگاه،عامل “ایثار” برای افراد با تحصیلات بالاتر نسبت به سایر گروه ها بیشتر مورد توجه بوده است،با توجه به حالاتی که ایثار میتواند برای افراد به وجود آورد می توان اشاره داشت به این موضوع که در صورتی که این گروه از افراد به لحاظ ذهنی ادراک مثبتی نسبت به فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) داشته باشند،در مورد انجام وظایف احساس می کنند کاری که انجام می دهند با اهمیت و چالش برانگیز بوده و از این لحاظ به شغل شان افتخار می کنند و علاقه بیشتری نسبت به کار پیدا خواهند کرد و از اینکه مسئول انجام وظایف شغلیشان می باشند احساس غرور و افتخار بیشتری خواهند کرد.
به مدیران دانشگاه سیستان و بلوچستان پیشنهاد می گردد برای ایجاد حس نیرومندی قوی در کار بایستی سازمان اقداماتی مثبت جهت مشارکت دادن کارکنان به صورت حضوری و عملی در فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) انجام دهند. از آنجاییکه در بین جامعه کارکنان دانشگاه،عامل نیرومندی برای جامعه زنان نسبت به مردان و هم چنین افراد مجرد در مقایسه با افراد متأهل بیش از سایر گروه ها مورد توجه بوده است.با توجه به حالاتی که نیرومندی می تواند برای افراد به وجود آورد در صورتی که این گروه از افراد به صورت واقعی و عملی در فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) مشارکت فعال داشته باشند،به هنگام کار احساس انرژی و توان مضاعفی خواهند داشت و هر روز صبح که میخواهند به سر کار بروند احساس خوبی پیدا خواهند کرد و در شغل احساس توانمندی بیشتری به آنها دست خواهد داد و حتی در موقعیت هایی که نتایج کاری طبق انتظارشان پیش نرود میتوانند ثابت قدم تر شده و با جدیت بیشتری به کارشان ادامه دهند.
به مدیران دانشگاه سیستان و بلوچستان پیشنهاد می گردد برای مجذوب کردن افراد نسبت به کار بایستی سازمان اقداماتی مثبت جهت مشارکت دادن کارکنان به صورت حضوری و عملی در فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) انجام دهند. از آنجایی که در بین جامعه کارکنان دانشگاه،عامل جذب برای افراد با تحصیلات لیسانس اهمیت بیشتری نسبت به سایر گروه ها داشت و همچنین برای افراد دارای سابقه کاری کمتر از ۱۰ سال و افرادی که دارای سن بالاتر از ۳۰ سال هستند بیش از سایر گروه ها مورد توجه بوده است،با توجه به حالاتی که جذب می تواند برای افراد به وجود آورد میتوان اشاره داشت به این موضوع که در صورتیکه در صورتیکه این گروه از افراد به صورت واقعی و عملی در فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) مشارکت فعال داشته باشند،به هنگام کار آنچنان غرق انجام وظایف شغلشان خواهند شد که گذشت زمان را احساس نخواهند کرد و احساس خوبی به آنها دست خواهد داد و به راحتی نمیتوانند خود را از شغل شان جدا کنند.
به مدیران دانشگاه سیستان و بلوچستان پیشنهاد می گردد برای اینکه افراد بتوانند با احساس قوی تری خود را وقف کار کنند، بایستی سازمان اقداماتی مثبت جهت مشارکت دادن کارکنان به صورت حضوری و عملی در فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) انجام دهند. از آنجایی که در بین جامعه کارکنان دانشگاه،عامل “ایثار” برای افراد با تحصیلات بالاتر نسبت به سایر گروه ها بیشتر مورد توجه بوده است،با توجه به حالاتی که ایثار می تواند برای افراد به وجود آورد میتوان اشاره داشت به این موضوع که در صورتی که این گروه از افراددر صورتی که این گروه از افراد به صورت واقعی و عملی در فعالیت های سازمان در قبال ذینفعان(جامعه،محیط زیست،تأمین کنندگان،سهامداران و کارکنان و…) مشارکت فعال داشته باشند،در مورد انجام وظایف احساس می کنند کاری که انجام می دهند با اهمیت و چالش برانگیز بوده و ازین لحاظ به شغلشان افتخار می کنند و علاقه بیشتری نسبت به کار پیدا خواهند کرد و از اینکه مسئول انجام وظایف شغلی شان می باشند احساس غرور و افتخار بیشتری خواهند کرد.
۵-۵ پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی
مطالعات قبلی بر اشتیاق شغلی از طراحی بین فردی استفاده کرده اند و نمی توانند توضیح دهند که چرا گاهی اوقات کارکنان مشتاق عملکرد زیر متوسط یا ضعیف را از خود بروز داده اند.حتی کارکنان مشتاق هم ممکن است روزهای بدی داشته باشند(یعنی روزهایی که احساس عالی ندارند)،به همین دلیل تحقیقات آتی بایستی به بررسی تغییرات روزانه در اشتیاق شغلی،بپردازند..مزیت قابل توجه تحقیقات روزانه،اینست که آن را کمتر بر یادآوری بازنگرانه نسبت به بررسی منظم متکی میداند،زیرا سوالات با احساسات و ادراکات یک روز خاص افراد،مرتبط میباشد. علاوه بر این تغییرات روزانه در اشتیاق شغلی میتواند به صورت علی به تغییرات روزانه در عملکرد مرتبط باشد.همچنین نشان داده شده است که برانگیزنده های روز به روز باعث اشتیاق هستند.
شواهد تحقیقاتی موجود مبنی بر این است که اشتیاق شغلی اثرات مثبتی در کوتاه مدت و بلند مدتدارد. با این حال، بایستی تحقیقات آینده بررسی کنند که آیا روی مبهمی از اشتیاق شغلی وجود دارد یا خیر.
هم چنین تحقیقات آتی بایستی بررسی کنند که آیا سطح اطمینان میتواند بسیاربالا باشد اگر که کارکنان در یک حالت مداوم و پایدار اشتیاق شغلی باشند؟ اگر چه اشتیاق انرژی تازه ای میدهد اما آیا در نهایت انرژی بر نیز می باشد؟ نقش بهبود در این فرایند چیست؟
مطالعات آینده میتوانند از امواج چندگانه به همراه دوره های کوتاه مدت و درازمدت بین امواج داده های جمع آوری شده برای بررسی نتایج کوتاه مدت و بلند مدت ناشی از اشتیاق شغلی استفاده کنند. به ویژه کمبود پژوهش در مورد رابطه بین اشتیاق و سلامتی وجود دارد.
پژوهش های آینده بر اشتیاق شغلی از تمرکز مصمم بر میانجی گری ها (مداخلات) بهره مند خواهند شد. این پژوهش سهم با ارزش تری خواهد داشت نه تنها از طریق تمرکز بر نکات مثبت، بلکه از طریق کار مستقیم بر افزایش رواج روابط مثبت با کار .علاوه بر این از دیدگاه نظری، آزمایش این فرضیه که پرورش اشتیاق فراتر از پیشگیری از فرسودگی شغلی میباشد، جالب و با اهمیت خواهد بود.
بیشترین سهم پژوهش در آینده را مطالعات سیستماتیکی خواهند داشت که تأثیر روش های مدیریت جدید یا روال های شخصی بر اشتیاق شغلی را ارزیابی میکنند.سوالات جالب اینها هستند که آیا اشتیاق میتواند آموزش داده شود،و آیا چارچوب اشتیاق مداخلات را تسهیل میکند یا خیر.

۳) استقرار نظم سیاسی ـ اقتصادی بین المللی مطلوب
الف ـ نفی نظام تک قطبی و هژمونیک
ب ـ نفی هژمونی بین المللی آمریکا و منطقهای اسرائیل
ج ـ وحدت جهان اسلام
د ـ جامعۀ عدل اسلامی جهانی
ه ـ حمایت از مسلمانان، مستضعفین و جنبشهای آزادی بخش
۴) سعادت و وضعیت مطلوب اقتصادی
الف ـ رشد و توسعۀ اقتصادی
ب ـ رفاه و عدالت اجتماعی
ج ـ معیشت ضروری مردم
د ـ دسترسی آزادانه به سرمایه و بازار بین المللی
ه ـ خودکفایی اقتصادی
سومین نکته این است که «حوزۀ اطلاق و قلمرو منافع» را بشناسیم. نقشهای ملی جمهوری اسلامی قلمرو منافع آن را نیز تعیین میکند. این نقشها بیانگر این هستند که قلمرو منافع ملی جمهوری اسلامی ایران فراتر از مرزهای جغرافیایی و سرزمین ایران است. البته این به معنای فراملی بودن و فرامرزی بودن مسئولیتهای خارجی ایران نیست؛ بلکه منظور این است که بسیاری از منافع ملی ایران در خارج از مرزهای جغرافیایی آن تأمین و پیگیری میشود. بطور کلی دامنۀ منافع ملی ایران به جز محدودۀ داخلی و جغرافیای سرزمینی ایران سه حوزۀ متداخل منطقهای، اسلامی و جهانی را دربر میگیرد. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقهای، دایرۀ منافع ملی خود را در سطح نظام فرعی خلیج فارس و خاورمیانه تعریف میکند. نقشهایی چون رهبری جهان اسلام و ضد امپریالیست نیز به ترتیب حوزۀ اطلاق منافع ملی ایران در سطح جهان اسلام و نیز عرصۀ بینالملل را نشان میدهد.
آخرین مورد قابل بررسی در منافع ملی مسألۀ «وجود و عدم وجود منافع» است. هویت و نقش ملی جمهوری اسلامی ایران، همچنین حضور و غیاب منافع ملی آن در حوزه های جغرافیایی و موضوعی مختلف را تعیین میکند. یعنی مشخص میکند که ایران در چه موضوعها، کشورها و مناطقی برای خود منفعت و ارزش قائل است. با توجه به نقشهای جمهوری اسلامی، این کشور در موضوعهای مربوط به جهان اسلام، مسلمانان و جهان سوم و نیز نسبت به مناطق خلیج فارس، خاورمیانه و بعضی از مسائل جهانی دارای منافع ملی است.^[۱۱۸]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

1. 1. سیاست خارجی ایران در آسیای مرکزی

ایران در منطقۀ آسیای مرکزی و خزر به عنوان یک بازیگر میتواند نقشهای گوناگونی ایفا کند. ایران به عنوان یک دولت ـ ملت، به عنوان یک فرهنگ و تمدن و به عنوان یکی از محورهای تمدن اسلامی میتواند در این منطقه مؤثر باشد و در عین حال منافع ناشی از این نقشها را جستجو کند. پیوندهای فرهنگی و تاریخی ایران با این کشورها و نیز نزدیکی جغرافیایی ایران با این منطقه نیز نقش مهمی در بهبود روابط متقابل دارد.^[۱۱۹] جهانگیر کرمی معتقد است که برای بحث دربارۀ نقش ایران در منطقه و آیندۀ آن باید نگاهی به وضعیت امروز این کشور در منطقه بیاندازیم. به همین منظور در اینجا به بررسی جایگاه ایران در منطقه وجنبههای مختلف سیاست خارجی ایران در آسیای مرکزی پرداخته خواهد شد.

• • 1. 1. اهداف و منافع سیاسی

     

پیش از استقلال جمهوریهای آسیای مرکزی، ایران در شمال مرزهای خود، با تنها یک کشور که آن هم یکی از دو ابرقدرت آن زمان محسوب میشد، همسایه بود. ولی پس از فروپاشی شوروی، ایران همسایگان بیشتری در مرزهای شمالی خود پیدا کرد و این رویداد، وضعیت امنیتی منطقه و سیاستهای ایران را دگرگون ساخت. ادموند هرزیگ سیاست خارجی ایران را در اوایل دهۀ ۹۰ نسبت به سالهای بعد از انقلاب متفاوت میداند و معتقد است جنگ ایران و عراق و تجربۀ مبارزه برای بقا موجب شد که ایران به جای مخالفت با وضع موجود بین المللی،^[۱۲۰] به منافع ملی حیاتی متعارف مانند استقلال، تمامیّت ارضی و حاکمیت ملی بپردازد. مقابله با تلاشهای واشنگتن برای منزوی کردن ایران نیز به یک هدف استراتژیک مهم برای ایران تبدیل شد.^[۱۲۱] به این ترتیب ایران در آغاز، بعد از استقلال این جمهوریها به سرعت سفارتخانههای خود را در پایتخت این کشورها افتتاح کرد. هرزیگ همچنین معتقد است که ایران با مشاهدۀ خلائی که فروپاشی اتحاد شوروی در قسمت جنوبی شوروی ایجاد کرد، متوجه فرصتها و نیز خطرات موجود شد. وی سفر علی اکبر ولایتی، وزیر امور خارجه در نوامبر ۱۹۹۱ از آذربایجان و پنج جمهوری آسیای مرکزی و توافق برای ایجاد کنسولگری در همه آنها را ناشی از این نگرانیها میداند.^[۱۲۲]
در بررسی سیاست خارجی ایران از اواخر ۱۹۹۱ تا اوائل ۱۹۹۳، هرزیگ آن را به نقل از عباس ملکی دورۀ سرخوشی اولیه^[۱۲۳] نامیده و معتقد است در این دوره برخی مؤسسههای دولتی ایران سعی در شکل دهی احیای مذهبی در آسیای مرکزی داشتند. ولی با سفر آقای رفسنجانی رئیس جمهور ایران در اکتبر ۱۹۹۳ به آسیای مرکزی دوره «سرخوشی اولیه» پایان یافت و الگویی تنظیم شد که سیاست آسیای مرکزی ایران را در بقیه دهه ۱۹۹۰ توصیف میکرد. همچنین هرزیگ تأکید کم بر «اسلام» در جریان مذاکرهها و در عوض توجه به مسائل اقتصادی را از نشانه های این تغییر میداند.^[۱۲۴] حاجی یوسفی نیز از قول اریک هوگلند^[۱۲۵] از پایان سال۱۹۹۱ به بعد، سیاست ایران را نسبت به دولتهای جدید در آسیای مرکزی و قفقاز دارای دو مشخصه یعنی عدم مداخله در امور داخلی آنها و گسترش همکاری دو جانبه اقتصادی میداند.^[۱۲۶] روابط سیاسی ایران و کشورهای آسیای مرکزی جنبۀ دیگری نیز یافت و آن در سطح استانی بود که کماکان ادامه دارد. با استقلال یافتن جمهوریهای آسیای مرکزی، روابط گسترده و مستقلی میان برخی استانها مثل خراسان، مازندران و گیلان با این کشورها برقرار شد. به عنوان مثال استان خراسان با ترکمنستان روابطی را در عرصۀ اقتصادی برقرار نمود و یا گیلان با استان «منگستاو»^[۱۲۷] قزاقستان خواهرخوانده اعلام شدند.^[۱۲۸] اهداف سیاست خارجی ایران در منطقه به شکلهای گوناگونی دسته بندی شده است که به مجموعهای از آنها در اینجا اشاره خواهد شد:
- حفظ تعادل منطقهای از طریق نقشآفرینی در شمال به دلیل ناتوانی در نقشآفرینی سنتی در مناطق جنوبی خود و نیز خروج از انزوای بین المللی ایجاد شده توسط آمریکا؛
- منافع سیاسی و فرهنگی با تقویت حوزه تمدن و فرهنگ فارسی در منطقه؛
- منافع اقتصادی: ظرفیتهای اقتصادی ایران در زمینههایی چون استخراج نفت و گاز، احداث خطوط لوله و پالایشگاه و صادرات کالاهای مصرفی فرصتهای اقتصادی در اختیار ایران قرار میدهد تا به منافع اقتصادی دست یابد.^[۱۲۹]
- حفظ ثبات و امنیت منطقهای نیز یکی از هدفهای اصلی سیاست خارجی ایران در آسیای مرکزی شناخته شده است. مهدی سنایی معتقد است با توجه به اینکه امنیت و ثبات در این منطقه پیش از این توسط ابر قدرت سابق تأمین میشده است، جمهوری اسلامی ایران تلاش دارد که خلاء موجود با همکاریهای دوجانبه و چندجانبه پر شود.^[۱۳۰] اولیویه روآ نیز معتقد است که هدف سیاست خارجی ایران در منطقه جلوگیری از پرشدن خلاء ایجاد شده از فروپاشی شوروی بوسیله کشورهایی چون آمریکا، ترکیه و عربستان (در حوزۀ مذهبی) بوده است. وی معتقد است که ایران خود هرگز به فکر پر کردن این خلاء نیفتاده است و بوسیله کارت روسیه در محور استراتژیک شمال ـ جنوب (مسکو، ایروان، تهران)، در مقابل محور غرب ـ شرق ( واشنگتن، آنکارا، باکو، تاشکند) نقش بازی نموده است.^[۱۳۱]
در راستای بررسی اهداف و منافع سیاسی ایران در منطقه، چنانچه بطور گذرا به روابط ایران با هر یک از این کشورها نگاه کنیم، درمییابیم که رابطۀ ایران با همۀ کشورهای آسیای مرکزی در یک سطح نیست. شاید بتوان روابط با ترکمنستان را در بالاترین سطح نسبت به سایر کشورهای منطقه دانست. ملاقاتهای مکرر صفرمرادنیازف رئیس جمهور وقت ترکمنستان از ایران و آقای هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور ایران از ترکمنستان (که توسط رؤسای جمهور بعدی نیز دنبال شد) بیانگر این مسأله است.^[۱۳۲] حجم مبادلۀ تجاری نیز با ترکمنستان همواره نسبت به سایر کشورهای منطقه در بالاترین حد بوده است. (جدولهای ص ۵۱ و۵۲)
روابط با تاجیکستان نیز در سطح بالایی قرار دارد. ایران اولین کشوری بود که در سال ۱۳۷۰ ه.ش سفارتخانۀ خود را در شهر دوشنبه افتتاح کرد. البته همکاریها در زمینه های فرهنگی آشکارتر است. به عنوان مثال دو کشور همواره برنامههایی برای توسعه و تقویت زبان فارسی در تاجیکستان داشتهاند. ایجاد کتابخانههایی در شهرهای دوشنبه و کولاب و نیز تشکیل پژوهشکده زبان برای گسترش زبان فارسی از دیگر فعالیتهای ایران در این کشور است.^[۱۳۳] همکاری دو کشور در مورد آب نیز یکی از مهمترین قسمتهای روابط بویژه در سالهای اخیر است.^[۱۳۴] حمل و نقل بخش عمدهای از صادرات و واردات تاجیکستان در سال ۸۶ نیز از مسیر ریلی ایران و بندر شهید رجایی به بازارهای مصرف صورت گرفته است.^[۱۳۵]
روابط با قزاقستان بیشتر متکی به یک رشته از توافقهای تجاری و حمل و نقل است که در ژانویۀ ۱۹۹۶ و ژوئیۀ ۱۹۹۷ امضا گردید. البته توافقنامۀ معاوضۀ نفت (سوآپ)^[۱۳۶] نیز بخش مهمی از روابط دو کشور را تشکیل میدهد.^[۱۳۷]
روابط با قرقیزستان ضعیف و از نظر مبادلۀ تجاری همواره پائینترین سطح را در میان کشورهای آسیای مرکزی داشته است. (جدولهای ص ۵۱ و ۵۲) روابط با ازبکستان نیز تا حدی سرد میباشد. زیرا تاشکند همواره نگران احیای بنیادگرایی و نیز ملیگرایی تاجیکی بوده که معتقد است ایران از آن حمایت میکند و ممکن است در میان جمعیت فارسی زبان سمرقند و بخارا مشکلاتی ایجاد کند. به همین دلیل در دیدار سال ۱۹۹۳ رئیس جمهور ایران از تاشکند، کریموف اجازۀ بازگشایی مرکز فرهنگی ایران در سمرقند را نداد. ازبکستان همچنین تنها کشور منطقه بود که از قانون تحریمهای آمریکا علیه ایران حمایت کرد.^[۱۳۸]
اولیویه روآ معتقد است که سیاست ایران در آسیای مرکزی بعد از ۱۹۹۱ احتیاط آمیز بود و این کشور سعی نمود با ایجاد روابط نزدیک با روسیه از نفوذ آمریکا و ترکیه در این منطقه جلوگیری نماید. وی همچنین معتقد است که تهران در این هنگام به مسکو به چشم وزنهای که نباید در مقابل آمریکا تضعیف شود مینگریست^[۱۳۹] و با توجه به آنچه که در بالا به آن اشاره شد، این دیدگاه منطقی به نظر میرسد.

• • 1. 1. اهداف و منافع فرهنگی

     

در سالهای آغاز استقلال آسیای مرکزی، علایق فرهنگی بیش از هر زمان دیگری مورد توجه ایران قرار داشت. پس از استقلال جمهوریهای آسیای مرکزی، پیش از همه سوابق تاریخی و زمینه های اشتراک میان ایران و این منطقه مورد توجه قرار گرفت. از این میان به مواردی همچون سنن مشترک، دین مشترک و علاقه به زبان فارسی در منطقه اشاره شده است.
الف) تاریخ و سنن مشترک
بخش اعظم سرزمینهای کنونی آسیای مرکزی دارای پیشینه مشترک با ایران است و از سوی دیگر علاقه مردم آسیای مرکزی به ایران، در سنتهای مشترک آنها ریشه دارد. برگزاری عید باستانی ـ ایرانی نوروز که ریشه آن به پیش از اسلام باز میگردد توسط ازبکها و تاجیکها که سنی مذهباند نشان از تاریخ مشترک این منطقه با ایران دارد که بر آداب و رسوم مردم تأثیر نهاده است. جاده ابریشم نیز در طی تاریخ حلقه اتصالی بوده است میان ایران و آسیای مرکزی. یکی دیگر از عوامل مهمی که موجب نزدیکی ایران و آسیای مرکزی میشود و ناشی از روابط تاریخی ایران با این منطقه است، وجود اقلیتهایی از هر دو طرف در آن سوی مرزهاست. از زمانی که رفت و آمد میان ایرانیان با اقوام آسیای مرکزی از طریق جادۀ ابریشم وجود داشت، عده زیادی از ایرانیان به مناطق آسیای مرکزی مهاجرت نموده و در آنجا ساکن شدند که البته امروزه بسیاری از آنها در دو جمهوری ازبکستان و تاجیکستان زندگی میکنند و بسیاری نیز از آسیای مرکزی به ایران مهاجرت نمودند. در ایران هم اکنون جمعیت عظیمی از مردم ترکمن در نواحی مختلف استان مازندران و در مرزهای ترکمنستان زندگی میکنند. اقلیت کوچکی (نزدیک به ده هزار نفر) از قزاقها نیز که در دهه ۱۹۳۰ میلادی به ایران مهاجرت نمودند، در گرگان ساکن هستند.^[۱۴۰]
ب) اسلام
اسلام بخشی از هویت مردمان آسیای مرکزی است که قبل و پس از استقلال این جمهوریها نقش مؤثری در وحدت قومی و ملی این جمهوریها ایفا کرده است. بعد از فروپاشی شوروی در آسیای مرکزی، مذهب (اسلام) به عنوان اساس ابراز هویت ملی اهمیت یافت. البته مردم آسیای مرکزی بیشتر سنی مذهب و اهل فرقه حنفی هستند.
در ابتدای فروپاشی، تحلیلها بر این اساس بود که در آسیای مرکزی علاوه بر مسأله ملیتها، مرزبندیهای انجام شده در دوران استالین و مشکلات اقتصادی، اسلام گرایی نیز میتواند از کانونهای بیثباتی در منطقه باشد و با توجه به پیشینه نفوذ تاریخی و فرهنگی ایران در منطقه، سیاست خارجی فعال جمهوری اسلامی ایران میتواند موجب تقویت بنیادگرایی شود. در حالی که جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا تلاش نمود که با سیاست خارجی ملایم، این باور را در منطقه ایجاد کند که هدف اولیه ایران، ایجاد همکاری و ثبات در منطقه است.^[۱۴۱] الهه کولایی نیز معتقد است که ایران در این منطقه در پرتو نگرش واقعگرایانه، گسترش همکاریهای اقتصادی ـ فرهنگی را مورد توجه قرار داد.^[۱۴۲] روآ علت استفاده نکردن از اهرم اسلام در منطقه را از سوی ایران، برنیانگیختن خصومت روسیه، فقدان ظرفیتهای لازم در منطقه و شکلگیری سیاست خارجی ایران در این منطقه توسط وزارت امور خارجه، (نه نهادهای غیررسمی) میداند.^[۱۴۳]
پ) زبان فارسی
زبان فارسی در آسیای مرکزی زبان شناخته شده و رایج است. تاریخ مشترک این مناطق با ایران موجب شده است که زبان فارسی امروزه در کشورهای افغانستان، تاجیکستان و برخی مناطق ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان و قرقیزستان رواج داشته باشد. این سابقه تاریخی موجب شده است که پس از استقلال، این جمهوریها در دانشگاههای خود توجه خاصی به زبان فارسی بنمایند که در صفحه های آینده خلاصهای از این همکاریها بیان شده است.^[۱۴۴]
با این حال ایران از سیاستهای نژادی برای پیشبرد اهداف خود در منطقه استفاده نمیکند. اولیویه روآ تمایل نداشتن به بازی با کارت نژادی را از مشخصه های دائمی سیاست خارجی ایران میداند. وی در توضیح علت این امر معتقد است که بازی نژادی ممکن است جامعه چند نژادی ایران را شعلهور کند. برای مثال ایران هرگز همبستگی نژادی با آذریها را تصدیق نکرد. زیرا این موضوع میتواند احساسات ملی گرایانه آذریها را تحریک نماید.^[۱۴۵] ترکیب قومی ایران نیز به علاقمندی آن در حفظ ثبات در تمام منطقه دریای خزر کمک میکند. حدود ۳/۱ جمعیت آن، آذریتبار هستند و همچنین گروه بزرگی از ترکمنها نیز وجود دارند.^[۱۴۶] بازی با هویت نژادی تاجیکها نیز میتواند خصومت ترکها، (ازبکها، قرقیزها و قزاقها) که اکثر جمعیت مسلمانان دولتهای تازه به استقلال رسیده آسیای مرکزی را شامل میشوند، به همراه داشته باشد. همچنین با وجود اینکه ایران گاه به ارتباط زبانی تأکید میکند، ولی در واقع میتوان گفت که اهمیت سیاسی کمی برای همبستگی زبانی قائل شده است.^[۱۴۷]

بازگشتی؟

• • نیازی به ذخیره­ی تمام اندازه­ های قبلی و پردازش مجدد تمام داده ­ها در هر مرحله از زمان نیست.

کلمه­ی بازگشتی به این معنی است که، بر خلاف برخی از مفاهیم پردازش داده ­ها، فیلتر کالمن نیازی به ذخیره­سازی داده ­های قبلی و پردازش مجدد پس از هر بار گرفتن اندازه ­گیری­های جدید ندارد.
فیلتر کالمن تمام داده ­های اندازه ­گیری موجود را به علاوه­ی دانش قبلی در مورد سیستم و دستگاه­های اندازه ­گیری ترکیب می­ کند تا تخمینی از متغیرهای مورد نظر به صورتی که خطای آماری به حداقل برسد را تولید کند. به عبارت دیگر، اگر برای یک برنامه تعدادی از فیلترهای نامزد را چندین بار اجرا کنیم، سپس نتایج میانگین فیلتر کالمن بهتر از نتایج میانگین دیگر فیلترها خواهد بود. به طور مفهومی آنچه هر فیلتر تلاش می­ کند انجام دهد به دست آوردن تخمین بهینه­ مقادیر مورد نظر از داده ­های ارائه شده توسط یک محیط نویزی است. “بهینه” به معنی به حداقل رساندن خطا است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مفروضات اساسی
در این مرحله نگاهی به دو فرض اساسی در تدوین فیلتر کالمن می­اندازیم.
“سفیدی” حاکی از آن است که مقدار نویز در زمان همبسته نیست. با بیان ساده­تر، اگر می­دانیم مقدار نویز در حال حاضر چقدر است این دانش به ما در پیش ­بینی مقدار آن در هر لحظه­ دیگر کمک می­ کند. سفیدی نیز حاکی از آن است که نویز دارای توان مساوی در تمام فرکانس­ها است.
درحالی که سفیدی مربوط به روابط زمان و فرکانس نویز است، گاوسی به دامنه­ آن کار دارد. این فرض می ­تواند به صورت فیزیکی توجیه شود توسط این واقعیت که نویز سیستم یا اندازه ­گیری به طور معمول توسط تعدادی از منابع کوچک ایجاد می­ شود. این می ­تواند به صورت ریاضی نشان داده شود وقتی که تعدادی از متغیرهای تصادفی مستقل با هم جمع می­شوند، اثر جمع خیلی تزدیک به چگالی احتمال گاوسی، بدون در نظر گرفتن شکل تراکم فردی است[۱۷].
فرضیات پشت فیلتر کالمن
مدلی که برای پیش ­بینی “حالت” استفاده می­کنیم نیاز دارد که یک تابع خطی از اندازه ­گیری باشد.
خطای مدل و خطای اندازه ­گیری (نویز) باید گاوسی با میانگین صفر باشد.
اگر نویز گاوسی نباشد؟
با توجه به تنها میانگین و انحراف معیار نویز، فیلتر کالمن بهترین تخمینگر خطی است. تخمینگرهای غیرخطی ممکن است بهتر باشند.
چرا فیلتر کالمن اینقدر معروف است؟
نتایج خوب در عمل با توجه به بهینگی و ساختار
فرم مناسب برای پردازش لحظه به لحظه­ آنلاین
تدوین و فرموله و پیاده­سازی آسان با توجه به درک اساسی.
معادلات اندازه ­گیری نیاز به معکوس شدن ندارد[۱۸].
فیلتر کالمن چگونه کار می­ کند؟
به روز رسانی بازگشتی (آنلاین) تخمین حالت فعلی و دقت (کوواریانس)
استفاده از مدل سیستم
پیش ­بینی حالت بعدی
تخمین دقت جدید (کاهش یافته)
استفاده از اندازه ­گیری جدید
تصحیح تخمین حالت
به روز رسانی دقت (افزایش یافته)
فیلتر کالمن، فیلتر فضای حالت است. برای اندازه ­گیری­های نویزی تخمین حالت تمیزی می­دهد. تخمین­ها با هریک از اندازه ­گیری­های جدیدبه صورت آنلاین به روز می­شوند. معادل با (به صورت بهینه) یک فیلتر تطبیقی پایین­گذر (IIR) است.
مدل فضای حالت به صورت زیراست:
بردار متغیرهای حالت پنهان
بردار مشاهدات
بردار ورودی­های کنترل
خطی گاوسی
غیرخطی
برای مدل­های فضای حالت غیرخطی
شکل۱۵
تکامل حالت توسط شکل۱۶ داده شده است.
شکل ۱۶
که در آن X بردار حالت است که قصد داریم تخمین بزنیم، A(t) مربع ماتریس انتقال فرایند است، کنترل b(t) داده شده و نویز فرایند با متوسط صفر w(t) با کوواریانس شناخته شده وجود دارد. این نویز w(t) مستقل از X(t) است.
بردار اندازه ­گیری شده y(t) توسط معادله­ اندازه ­گیری داده شده است:
H(t) ماتریس اندازه ­گیری مستطیلی است، v(t) نویز اندازه ­گیری با متوسط صفر، با کوواریانس شناخته شده است. نویز v(t) مستقل از X(t) است. اندازه­ w(t) اندازه­ x(t) است؛ اندازه­ v(t) اندازه­ y(t) است. کوواریانس بردار حالت X(t) برابر است با:
که در آن ترانهاده (احتمالا مزدوج) X است. هدف فیلتر کالمن استنباط y(t) از بردار X(t) است که ماتریس کوواریانس، پایین­ترین نرم (تریس آن( را دارد.
مراحل تخمین عبارتند از:
پیش ­بینی حالت X(t):
به روز رسانی متوسط ماتریس کوواریانس حالت:
محاسبه­ی گین بهینه
این گین بهینه بستگی به ویژگی­های آماری نویز اندازه ­گیری دارد.
به روز رسانی ماتریس کوواریانس حالت:
یا به عنوان تابعی از بیان می­ شود
محاسبه­ی تخمین حالت جدید: