تحریکِ آزادسازیِ دوپامین توسط مواد مخدر ممکن است به شکل یک مسیر در ایجادِ لذت در مغز نقش داشته باشد. در واقع نشانگر پیامی است که فرد را به سوی مواد مخدر جذب می­ کند .(Tang et al., 2009)
1-5: کانون­های پاداش و لذت در مغز
ارائه پاداش و احساسِ لذت در مغز از طریق تحریک نواحی­ای از مغز منجمله ناحیه­ی تگمنتوم شکمی، هسته آکومبنس، هیپوتالاموس، آمیگدال، هیپوکامپ و قسمت­ هایی از کورتکس پیشانی میسر است. در مورد سیستم پاداش و لذت کانون اصلی از ناحیه­ی تگمنتوم شکمی آغاز می­ شود و به هسته­ی آکومبنس ختم می­ شود.(Hyman et al., 2006)
1-6: ROS و کانال­های L-Type کلسیمی
ROS تولید شده در طی استرس­های اکسیداتیو با تاثیر بر روی کانال­های کلسیمی
(L-Type) باعث افزایش کلسیم سیتوپلاسمی می­شوند. این کانال­ها غنی از اسیدآمینه­های سیستئین می باشند، ROS ایجاد شده باعث اکسید کردن اسیدآمینه­های سیستئین و تشکیل پیوندهای دی­سولفید و تغییر شکل دادن این کانال­ها باعث باز شدن کانال­های کلسیمی و افزایش کلسیم سیتوپلاسمی می­شوند. کلسیم سیتوپلاسمی وارد میتوکندری می­ شود و باعث ایجاد یک پاسخ ایمنی و ایجاد ROS بیشتر می شوند.(Hool et al., 2007)
شکل1-3- تاثیر ROS بر روی کانال­های کلسیمی و باز شدن کانال­ها
1-7: منشا ROS و آنزیم­ های آنتی­اکسیدان
در طی استرس‌های اکسیداتیو گونه­ های فعال اکسیژن تولید می‌شوند. گونه­ های فعال اکسیژن به عنوان یک سم در نظر گرفته شده ­اند. بنابراین گونه­ های فعال اکسیژن برای موجوداتی که در محیط هوازی زندگی می­ کنند مضر هستند. سوپراکسید آنیون و هیدروکسیل رادیکال به شدت ناپایدار و دارای نیمه عمر­کوتاه هستند، در حالی که پراکسیدهیدروژن به صورت آزادانه منتشر می­ شود و دارای نیمه عمر طولانی است.گونه­ های فعالِ­اکسیژن به­وسیله­ چندین سیستم آنزیمی متفاوت به صورت آندوژنز یا اگزوژنز از محیط تولید می­شوند. پس منشأ آندوژنز شامل میتوکندری، پراکسی­زوم، لیپواکسیژنز، سیتوکروم 450P وسایتوکاین­های التهابی می­باشد. منشأ اگزوژن شامل اشعه­ی UV، اشعه­های یونیزه­کننده، داروهای شیمی­درمانی و سم­های محیطی می­باشد.(Terada et al., 2005)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برای غیرفعال کردن این ROS ها، سلول­ها آنزیم­ های آنتی­اکسیدان مانند کاتالاز که یکی از مهم­ترین آنزیم­ های آنتی­اکسیدان درون­زا را می­سازند که باعث تبدیل پراکسیدهیدروژن به آب و اکسیژن می شود .(Ghaly et al., 2012) گلوتاتیون S ترانسفراز خانواده­ای از آنزیم­ های چندکاره هستند که در فاز II متابولیسم باعث سم­زدایی ترکیباتِ کارسینوژن، دیگر ترکیباتِ الکتروفیلیک و ROS می­شوند .(Pemble et al., 1994)
1-8: گلوتاتیون Sترانسفرازها (GSTs)^[7]
گلوتاتیون S ترانسفراز خانواده­ای از آنزیم­ های سم­زدایی در فاز دوم متابولیسم هستند، که مسئول حفاظت از ماکرومولکول­های سلولی و کاتالیز کردنِ ترکیباتِ کارسینوژنیک ازطریق کنژوگه کردن آنها با گلوتاتیون می­باشد. در شکل 1-1 طریقه­ی کنژوگه کردن ترکیبات زنوبیوتیک به گلوتاتیون توسط آنزیم­ های گلوتاتیون S ترانسفرازها نشان ­داده شده استTownsend et al., 2003) ).GSTs در باکتری­ ها، گیاهان و جانوران وجود دارند و حدود یک درصد از کل پروتئین‌های سلولی در یوکاریوت­ها و بعضی از پروکاریوت­ها را تشکیل
می­ دهند .(Ren et al., 2009) در انسان بیشترین سطح فعالیت GSTs در کبد است در حالی که کلیه، شش و روده سطح فعالیت کمتری نسبت به کبد دارند .(Pacifici et al., 1988) GSTs در بسیاری از فرایند­های فیزیولوژیکی مانند کاهش آسیب رادیکالهای آزاد، سم زدایی، بیوسنتز و متابولیسم پروستاگلاندین­ها، استروئیدها، لوکوترین­ها و تنظیم سیگنال سلولی نقش دارند .(Laborde et al., 2010)
گلوتاتیونS ترانسفراز انسانی به سه خانواده­ی سیتوزولی^[8]، میتوکندریایی^[9] و میکروزومی^[10] تقسیم می­شوند. گلوتاتیون S میکروزومی ساختارهای مجزا از گلوتاتیون S ترانسفرازهای سیتوزولی می­باشند ولی دارای عملکرد مشابه در توانای کنژوگه کردنGSH به ترکیبات الکتروفیلیک هستند (McIlwain et al., 2006).
گلوتاتیون S ترانسفراز های انسانی: GSTs انسانی عبارتند از: alpha روی کروموزوم 6p12، mu روی کروموزوم1p13 ، theta روی کروموزوم 22q11، pi روی کروموزوم 11q13، zeta روی کروموزوم14q24، sigma روی کروموزوم 4، kappa روی کروموزوم 7q34 وmgst1 روی کروموزوم 12p12، تعداد زیرواحد و ژن در شکل 1-2 نشان داده شده است .(Strange et al., 2001)
GSTs سیتوزولی: GSTs سیتوزولی دارای زیرواحدهای 29-24 کیلودالتونی هستند و می­توانند باعث تشکیل هومودایمر یا هترودایمر شوند فرم فعالِ آنزیم به صورت دایمر می­باشد و هر آنزیم فعال دارای دو سایت است که عبارتند از G-site و H-site. G-site به GSH و H-site به ترکیبات هیدروفوب متصل می­ شود. GSTs سیتوزولی را بر اساس همولوژی توالی، نقطه­ی ایزوالکتریک، انتخاب سوبسترا و کنتیک آنزیمی تقسیم بندی می­ کنند .(Van der Aar et al., 1996)
GSTs سیتوزولی شاملِ گلوتاتیون S ترانسفراز Alpha،Mu ،Omega ، Pi، Sigma، Theta و Zeta هستند، در جدول 1-1 گلوتاتیون S ترانسفراز سیتوزولی پستانداران نشان داده شده است .(Laborde., 2010)در جدول 1-2 حالت­های همودایمر GSTs و سوبستراهای مشخص شده برای هریک از GSTs های سیتوزولی انسانی نشان داده شده است. ایزوآنزیم­های GSTs سیتوزولی در انسان درداخل یک کلاس بیش از 40 درصد، و با کلاس های دیگر، کمتر از 25 درصد دارای همانندی هستند .(Terada., 2005)تمرکز عمده بیشتر بر روی دومین حفظ شده­یN ترمینال گلوتاتیون S ترانسفراز سیتوزولی است که دارای اسیدآمینه­های کاتالیتیکی فعال تیروزین، سیستئن یا سرین می باشد .(McIlwain et al., 2006)
جدول1-1- GSTs سیتوزولی پستانداران
شکل 1-4- آنزیم های GST مسئول کاتالیز کردن ترکیبات کارسینوژنیک و سایتوتوکسیک
از طریق کنژوگه کردن آنها با گلوتاتیون می­باشند
شکل 1-5- خانواده­ی سوپر ژن گلوتاتیون s ترانسفراز
جدول 1-2- سوبستراهای مناسب آنزیم گلوتاتیون – s - ترانسفراز انسانی
1-9: ژن GSTM1
این آنزیم به دلیل ارتباطش با سرطان مثانه و دیگر سرطان­های که که با عادت به سیگار کشیدن دارای ارتباط باشند و به دلیل نقش آن در سم­زدایی بنزوآلفا پیرن^[11] و دیگر هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه­ای موجود در دود تنباکو مورد توجه قرار گرفته است.(Engel et al., 2002)
ژن های کلاس Mu، به صورت یک خوشه­ی ژنی متشکل از ژن­های GSTM1، GSTM2، GSTM3، GSTM4 و GSTM5 که برروی کروموزوم 1p13.3 واقع شده ­اند. ترتیب قرار گرفتن آنها بر روی کروموزوم به صورت GSTM4-GSTM2-GSTM1-GSTM5-GSTM3-3‘ 5‘- است Pearson et al., 1993) .(Strange et al., 2001, ژن GSTM1 پلی مورف است. چندشکلی­های که از ژن GSTM1 شناسایی شده است: یکی از این چند شکلی ها به صورت GSTM1 null و دیگر به صورت GSTM1 A و GSTM1 B هستند. GSTM1 null هیچ محصول پروئتینی را کد نمی­کند. ژن­های GSTM1Aو GSTM1B کدکننده­ی پروتئین­های GSTM1 A وGSTM1 B هستند، که دارای عملکرد یکسان و تفاوت این دو فقط در یک اسیدآمینه است . پروتئین GSTM1 A دارای اسیدآمینه­ی لایزین در موقعیت 172 هست در حالی که پروتئین GSTM1 Bدارای اسیدآمینه ی آسپارژین در همین موقعیت است. محصول این دو تا ژن باهم ترکیب و باعث تولید آنزیم های فعال همو یا هترودایمر می­ شود .(Hatagima et al., 2000)
برخی از افرادِ فاقد ژن GSTM1 و برخی دارای GSTM1 می­باشند. ژنوتیپ GSTM1 null هیچ محصول پروتئینی را کد نمی­کند. فردِ دارای ژنوتیپ (GSTM1- null) از تمام فعالیت هایی که توسط پروتئين GSTM1 صورت می­گیرد مانند سم­زداییِ^[12] مواد سرطان زا، سم زدایی هیدروکربن­های آروماتیک چندحلقه ای و دیگر متابولیت­های فعالِ مربوط به این آنزیم محروم می­باشد. افرادِ دارای ژنوتیپ present GSTM1که کدکننده­ی پروتئین GSTM1 است و باعث سم­زدای در فاز دوم متابولیسم می­شوند .(Sharma et al., 2012)
1-10: ژن GSTT1
ژن­های کلاس theta در انسان عبارتند از: GSTT1 و GSTT2. ژن GSTT1 و GSTT2 بر روی کروموزوم 22q11.2 انسانی قرار دارند .(Webb et al. 1996) که به­وسیله ی یک قطعه­ی kb50 از همدیگر جدا شده ­اند، آنها دارای ساختار مشابه هستند که از 5 اگزون با توالی یکسان intron/exon تشکیل شده اند.(Strange et al., 2001)
ژن GSTT1 پلی­مورف است. GSTT1 دارای دو تا ژنوتیپ GSTT1 null و GSTT1 present می­باشند .(Shaikh et al., 2010) ژنوتیپ GSTT1 null هیچ محصول پروتئینی را کد نمی­کند در نتیجه افرادای دارای ژنوتیپ GSTT1 null فاقد فعالیت آنزیمی هستند. افراد دارای GSTT1 present باعث تولید آنزیم فعال می­ شود؛ که می ­تواند باعث سم زدایی گونه­ های فعال اکسیژن و مواد سرطان­زا شود .(Tamer et al., 2004)و فراوانی الل نول این ژن در جمعیت­های مختلف انسانی 60-20 درصد است .(Vellingiri et al., 2014)
1-11: کاتالاز^[13]
آنزیم کاتالاز در ابتدا در سال 1818مورد توجه لویس تنارد قرار گرفت وقتی­که آب اکسیژنه را کشف کرد. فرضیه­ او این بود که پراکسیدهیدروژن به وسیله­ یک ماده ناشناخته باعث آزادسازی اکسیژن می­ شود .(Calabrese et al., 1989) درسال 1900اسکارلوو برای اولین بار نام کاتالاز را برای این ماده انتخاب کرد که در بسیاری از گیاهان و جانوران وجود دارد (Loew et al., 1900) کاتالاز وزن مولکولی در حدود 240000 دالتون دارد، از چهار زیرواحد یکسان تشکیل شده است، هر زیرواحد دارای یک حلقه­ی پرتوپورفیرین و یک اتم آهن در مرکزش است. آنزیم کاتالاز یکی از آنزیم­ های مهم آنتی­اکسیدان داخلی می­باشد. سمومی مانند پراکسید هیدروژن را به آب و اکسیژن تبدیل می­ کند. کاتالاز در پراکسی زوم وجود دارد و باعث تجزیه­ی پراکسید هیدروژن می­ شود. در پستانداران بیشترین سطح کاتالاز در کبد، کلیه، گلبولهای قرمز و کمترین سطح کاتالاز، در بافت­های همبند وجود دارد (Quan et al., 1986).
پراکسید هیدروژن در غلظت­های بالا می ­تواند برای سلول سمی باشد و موجب بعضی از فرایند­های فیزیولوژیکی مانند تقسیم سلولی، آپوپتوز و فعال شدن پلاکت­ها در غلظت کم شود (Labios et al., 2009).
کاتالاز در دو مرحله باعث تجزیه­ی پراکسید هیدروژن و تبدیل آن به آب و اکسیژن می­ شود. که مکانیسم کلی آن به صورت زیر می باشد .(Aksoy et al., 2004)
آهن در مرکز حلقه‌ی هم وجود دارد. پراکسید هیدروژن وارد سایت فعال آنزیم می­ شود و با اسیدآمینه­های Asn147 و His74 برهمکنش، می­دهد. این برهمکنش، باعث می­ شود که اتم هیدروژن بین اتم های اکسیژن منتقل شود و ایجاد یک مولکول آب و تشکیل کمپلکس I شود (کمپلکسI حاوی آهن IVمی­باشد. Fe(IV) O=) در این حالت هِم^[14] در حالت رادیکال وجود دارد و با پراکسیدهیدروژن دوم وارد واکنش می­ شود و موجب ایجاد یک مولکول آب و اکسیژن می­ شود همچنین آنزیم کاتالاز، به حالت پایه که حاوی آهن Fe(III) است برمی­گردد (Reid et al., 1981, Goyal et al., 2010)
ژن کاتالاز: در انسان ژنی که باعث کدکردن آنزیم کاتالاز می­ شود بر روی کروموزوم شماره13p11 قرار دارد. ژن کاتالاز دارای 13 اگزون و 12 اینترون می­باشد (Quan et al., 1986). یکی از پلی­مورفیسم­های شایع در ژن کاتالاز پلی مورفیسم تک نوکلئوتیدی است که به صورت جابجای C با T که در ناحیه­ی پروموترِ ژن کاتالاز(–262C>T) رخ می­دهد بر روی اتصال فاکتورهای پروتئینی و درنتیجه بر روی فعالیت آنزیم کاتالاز تاثیر می­ گذارد (Forsberg et al.,2001). در شکل1-4 ساختار ژن کاتالاز و جایگاه چندشکلی ژنتیکی مورد بررسی نشان داده شده است (Liu et al., 2010).
شکل 1-6- شکل شماتیک ژن کاتالاز و جایگاه چندشکلی ژنتیکی مورد بررسی
1-12: هدف
در طی استرس­های اکسیداتیو گونه­ های فعالِ اکسیژن (ROS)^[15]تشکیل می­شوند که با تغییر فعالیت کانال­های کلسیمی موجب افزایش کلسیم سیتوپلاسم می­شوند .(Hool et al.2007) افرادی که ژن های فعال GSTM1 و GSTT1 ندارند یا در ناحیه پروموتور ژن کاتالاز دارای آلل T ­باشند، توانایی سم­زدایی این گونه­ های فعال را ندارند، لذا احتمال اینکه کانال­های کلسیمی در طی استرس اکسیداتیو همواره باز باشد، بیشتر می­باشد و احتمالا این افراد احساس درد بیشتری دارند. به همین علت رو به مصرف مواد مخدر می­آورند تا تسکینی بر دردهایشان باشد. با توجه به روند رو به­رشد اعتیاد به مواد مخدر، بر آن شدیم تا در این مطالعه به بررسی ارتباط بین چندشکلی­های ژنتیکیِ ژن های GSTM ، GSTT1و CAT و اعتیاد به مواد مخدر بپردازیم.
.
فصل دوم
مروری بر تحقیقات انجام شده
ارتباط چند­شکلی ژن­های GSTM1، GSTT1 و CAT با انواع سرطان­ها، دیابت مزمن و فراوانی این چندشکلی­ها در جمعیت­های مختلف موضوع مطالعه در بسیاری از مقالات بوده است. ولی با وجود این تحقیقات ارزشمند هنوز تحقیق جامعی در ارتباط بین چندشکلی ژن GSTM1، GSTT1 و CAT خطر اعتیاد به هروئين، تریاک و شیره تاکنون صورت نگرفته است؛که این پژوهش درصدد انجام آن است.
2-1: مطالعات صورت­ گرفته بر روی چند شکلی­های ژنتیکی GSTM1
- براساس یک مطالعه که توسطTamer و همکارانش در سال 2005 در ترکیه بر روی چندشکلی ژن GSTM1 در افراد سیگاری با سرطان معده بررسی کرده ­اند، ژنوتیپ نول GSTM1 ارتباط با پیشرفت سرطان معده دارد .(Tamer et al., 2005)
- براساس یک مطالعه که توسط Piacentini و همکارانش در سال 2012 در ایتالیا بر روی چندشکلی ژنتیکی GSTM1 با آسم در بیماران بزرگسال صورت گرفت هیچ ارتباط معناداری بین این پلی­مورفیسم و بیماری آسم در افراد بزرگسال مشاهده نشده است .(Piacentini et al., 2012)

خطیئه و سیئه نیز از جمله واژگانی است که در قرآن به معنی بدی و زشتی آمده است.: آری، کسی که بدی را به دست آورد و زشتی او را احاطه کرده باشد، پس آنان اهل آتشند در حالی که در آن جاویدان هستند.^[۲۶]
ذنب نیز از دیگر واژگانی است که مترادف با جرم آمده است: و همین برای پروردگار تو کافی است که به گناهان بندگانش آگاه و بیناست^[۲۷].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در کل لفظ جرم در قرآن شامل هر گناهی نمی‌شود، بلکه گناهان به لحاظ شدت و ضعف و قصد مرتکب و حالات گوناگون او ممکن است تحت یکی از این عناوین قابل طرح باشد:^[۲۸]

1. 1. سوء پیشینه: با قرار گرفتن لفظ سوء در مقابل گناهان کبیره، از جمله در آیۀ «اِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ…»^[۲۹]معلوم می‌شود «سوء» و «سیئه» به مفهوم گناهان صغیره است و شامل گناهان کبیره نمی‌شود و از این رو شامل جرم نمی‌گردد.

1. 1. ذَنْب: ذنب و ذنوب به گناهان کبیره و شریرانه و حالات استکبار اطلاق می‌گردد و از این رو لفظ «ذنب» با «جرم» رابطۀ عموم و خصوص مطلق دارد.

1. 1. خطا: واژۀ خطا (خطأ) به دو مفهوم در قرآن آمده است:

الف ـ خطای مسئول: این‌گونه خطا که مشتقات آن در قرآن کریم به صورت خاطئون، خاطئه و خطیئه استعمال شده است، وقتی است که شخص گناه می‌کند و مسئولیت هم دارد. در این حالت، گناه سراسر وجود او را فرا می‌گیرد و بر نفس او چیرگی می‌یابد تا جایی که شخص بی‌اختیار و بدون قصد و اراده مرتکب گناه می‌گردد ( تاج‌العروس، ذیل خطیئه) و از این‌رو حتى «سوء» که تنها شامل گناهان صغیره می‌شود، در صورت تکرار تبدیل به خطیئه و از گناهان کبیره محسوب می‌شود (بَلى مَنْ کَسَبَ سَیِّئَهً وَ اَحاطَتْ بِهِ خَطیئَتُهُ فَاولئکَ اَصْحابُ النّارِ هُمْ فیها خالِدون)^[۳۰].
ب ـ خطای غیرمسئول: در این نوع خطا شخص از روی نسیان و بدون تقصیر مرتکب جرم می‌شود که معمولاً به صورت «خطئی» و «اخطأنا» آمده است.^[۳۱]

4. 4. اِثم: اثم در قرآن کریم به صورتهای گوناگون (اثم، آثم، اثیم، تأثیم) و از جمله در مورد خمر، قمار، شهادت کذب و همچنین عذاب و عقوبت به کار رفته است. دربارۀ معنای این کلمه اختلاف نظر وجود دارد. برخی گفته‌اند: کاری است که انسان را از ثواب باز می‌دارد، مانند لهو، و برخی آن را به معنای «ضرر» گرفته‌اند؛ چنان که در آیۀ ۲۱۹ سورۀ بقره میان اثم و منفعت مقابله به چشم می‌خورد. برخی دیگر گفته‌اند به اعمالِ مطلقِ «حرام» از آن نظر «اثم» گفته می‌شود که ضرر هستند و انسان را از خیر باز می‌دارند. با این توضیح، اثم بر تمام جرائم اطلاق می‌شود.^[۳۲]

بند پنجم :تعریف پیشگیری و پیشگیری از بزهکاری
در جرم شناسی، پیشگیری عبارت است از: به جلوی تبهکاری رفتن با بهره گرفتن از فنون گوناگون مداخله به منظور ممانعت از وقوع بزهکاری. از نظر علمی می توان گفت: مراد از پیشگیری هر فعالیت سیاست جنایی است که غرض انحصاری یا غیر کلی آن تحدید حدود امکان پیشامد مجموعه اعمال جنایی از راه غیر ممکن الوقوع ساختن یا ساخت و دشوار کردن احتمال وقوع آنهاست بدون اینکه به تهدید به کیفر یا اجرای آن متوسل شوند.^[۳۳]
همچنین می توان گفت واژه پیشگیری را از نظر لغوی جلوگیری کردن، مانع شدن، جلو بستن^[۳۴] و نیز اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از رخدادهای بد و ناخواسته معنا کرده اند. با توجه به معنای لغوی پیشگیری، این واژه هم به معنای پیش دستی کردن، پیشی گرفتن و جلوی چیزی رفتن و هم به معنای آگاه کردن و هشدار دادن است.^[۳۵] اما از میان این معناها در جرم شناسی پیشگیرانه معنای نخست مدنظر است. براساس این معنا با اتخاذ تدابیر و به کارگیری اقدامات مناسب باید به استقبال جرم رفت و از ارتکاب این پدیده جلوگیری کرد.
با توجه به نگرش های گوناگونی که در میان جرم شناسان وجود دارد، پیشگیری از بزهکاری را می توان به دو صورت عام و خاص تعریف کرد.
در معنای عام، پیشگیری از جرم هر اقدامی است که جلوی ارتکاب جرم را بگیرد که این اقدام می تواند جنبه کیفری یا غیرکیفری داشته باشد. به دیگر سخن، هر آنچه علیه جرم باشد و سبب کاهش نرخ بزهکاری گردد در گستره معنای عام پیشگیری از جرم قرار دارد.
در این نگرش سیاست جنایی همه تدابیر کیفری و غیرکیفری را که حکومت با مددجویی از سه قوه قانونگذاری، اجرایی و قضایی با هدف محدود کردن و مهار بزهکاری و نیز پیشگیری اتخاذ می کند، در برمی گیرد، ناگفته پیداست که در این زمینه، مردم نقش بسیار پراهمیتی را بر عهده دارند. بدین ترتیب در سیاست جنایی، پیشگیری را می توان به کارگیری راهکارهای گوناگون برای جلوگیری از بزهکاری تعریف کرد.۱ این معنا از پیشگیری، پیشگیری واکنشی و پیشگیری کنشی را دربرمی گیرد و براساس این رویکرد، ساز و کارهای کیفری مانند ابتکارات اصلاحی – درمانی و ساز و کارهای غیرکیفری مانند اقدامات موقعیت مدار می توانند در گستره پیشگیری از جرم جای گیرند.
پیشگیری از جرم دربرگیرنده تدابیر و اقداماتی است که نرخ بزهکاری را کاهش دهد. بدین صورت که از یکسو علل اثرگذار بر ارتکاب جرم را شناسایی کرده و از سویی دیگر ابتکارات مناسبی را برای مبارزه با این علل اعمال کند. عده دیگری معتقدند، پیشگیری از بزهکاری مجموعه اقدامات غیرقهرآمیزی است که برای تحقق هدفی ویژه یعنی مهار بزهکاری، کاهش احتمال وقوع جرم، کاهش شدت بزه در مورد علل جرایم اتخاذ می شود.۲
بنابراین پیشگیری از جرم در معنای خاص، مجموعه تدابیر و اقدامات غیرکیفری با هدف مقابله با بزهکاری از طریق کاهش یا از بین بردن علل جرم زا و نیز اثرگذاری بر فرصت های پیش جنایی است به گونه ای که بتوان با بهره گرفتن از ابتکارات و ساز و کارهای غیرقهرآمیز بر شخصیت افراد و وضعیت پیش از ارتکاب جرم اثر گذاشت تا از رخ دادن بزه جلوگیری شود.
از نظر برخی با توجه به این تعاریف این نهاد باید از ویژگی های زیر برخوردار باشد:
- هدف اصلی آنها اثرگذاری علیه عوامل یا فرایندهایی باشد که در بروز بزهکاری نقش تعیین کننده دارند.
-جنبه جمعی داشته باشند و تمامی جمعیت یا گروه معینی از آن را نشانه روند.
-پیش از ارتکاب جرم اعمال شوند.
- جنبه قهرآمیز و سزاده نداشته باشند زیرا تدابیر سرکوبگر پس از وقوع جرم بر بزهکار تحمیل می شوند.^[۳۶]

گفتار دوم: گونه ها و سطوح پیشگیری از بزهکاری

جرم شناسی از دسته بندی بزهکاری اهداف ویژه ای را دنبال می کند که یکی از آن هدف ها، پیشگیری از بزهکاری و تکرار جرم است.^[۳۷]
در مورد دسته بندی پیشگیری همواره نگرش های گوناگونی میان جرم شناسان وجود داشته است. برخی عقیده دارند، پیشگیری موقعیت مدار، پیشگیری زود هنگام، پیشگیری اجتماعی و پیشگیری از طریق نظام عدالت کیفری از گونه ای های نهاد هستند. گروهی دیگر بر این باورند که پیشگیری به سه گونه نخستین، دومین و سومین وهمچنین پیشگیری واکنشی و کنشی تقسیم می گردد.
بند اول :سطوح سه گانه پیشگیری از بزه
پیچیدگی ماهیت بزهکاری پیشگیری را نیز مشکل می کند و رهیافت های چندگانه ای را که می طلبد که کلیه عوامل خطرزا را در نظر بگیرد از این نقطه نظر سطوح پیشگیری به سه سطح تقسیم می شود:

الف: پیشگیری نخستین یا ابتدایی

پیشگیریئ نخستین یا ابتدایی عبارت از مجموعه وسایلی است که معطوف به تغییر شرایط جرم زای اطرافیان به طور کلی اعم از طبیعی و اجتماعی می باشند. به عبارت دقیق تر، پیشگیری ابتدایی راهکارهایی است که از طریق زمینه های اجتماعی و اقتصادی و دیگر زمینه های سیاست عمومی تلاش می کند. این حالت، به ویژه بر موقعیت جرم زا و علل ریشه ای ارتکاب جرم تأثیر می گذارد. هدف اصلی، ایجاد امیدوارکننده ترین شرایط برای زندگی است که شامل آموزش خانواده، ایجاد مسکن، استقلال و سرگرمی می باشد.
در پیشگیری اولیه به ریشه مسئله وعوامل خطرزای محیطی توجه می شود . این نوع پیشگیری سعی برآن دارد که امکان درگیر شدن با مسئله طوری پیش برود که هرگز محلی برای رشد مسئله وجود نداشته باشد . به همین علت استرا تژی های برنامه ضرورتا طوری ا نتخاب می شوند که بتوا نند عوامل مخا طره آمیز را کا هش دهند ، وضع قوا نین که بعضی از محدودیت ها را ایجاب می کنند ازآن جمله اند . برای مثال درجامعه ای که حمل اسلحه آزاد است ، این آزادی خود یک عامل خطر زای امکان درگیر شدن با مسئله بزه است . بنا براین منع حمل اسلحه یکی از استراتژی ها درآن جامعه خوا هد بود.^[۳۸]
اگر چه تناقضاتی دربعضی ازیافته های پژوهش درمورد کنترل بزه وجوددارد لیکن اکثر یا فته ها بیانگر آنند که برنامه های پیشگیری مستقیما تاثیر زیادی درکاهش رفتارهای بزهکارانه نداشته اند درمقابل به پژوهشهائی نیز بر می خوریم که نشان داده اند مداخله اولیه جامعه وخانواده متفقا در کنترل بزهکاری تاثیر دارند. عمده برنامه ریزیهای این مداخلات بر اساس یافته هائی است که نشان می دهند عوامل خانوادگی مانند : طلاق، مرگ والدین، کثرت اولاد، فقدان حمایتهای روانی و بی توجهی به نیازهای عاطفی فرزندان بی انضباطی درخانواده، وجود فرد بزهکار یا ناسازگار اجتماعی، خیانت زن یا شوهر، اختلافات خانوادگی، طرد ازخانواده، فقدان زمینه های تربیتی مناسب درخانواده، مسکن نامناسب از نظر فضای فیزیکی و فقر در تقویت و یا کنترل بزهکاری نقش دارند. عوامل اجتماعی مانند: بیسوادی، رشد بی رویه جمیعت، صنعتی شدن، اختلافات طبقاتی، قوانین تحمیلی، بی عدالتی اجتماعی، بیکاری، جنگ، محیط اجتماعی نامناسب (زندگی در جوار بزهکاران) فقدان امکانات تفریحی سالم و قابل دسترس همه طبقات جامعه، زاغه نشینی، زورمداری سیا سی، در کنترل و رشدبزه موثرند. به همین جهت استراتژی های مداخله ای خانواده گرا و جامعه گرا در پیشگیری نوع اول اهمیت پیدا می کنند. خلاصه اینکه درسطح اول پیشگیری عمده مسئولیت به عهده خانواده و جامعه است. بسیاری ازدیدگاه های روانشناختی، سن مناسب برای سطح پیشگیری نوع اول را قبل از۸سالگی می دانند.^[۳۹]
به عبارت دیگر این نوع پیشگیری دربرگیرنده تدابیر و اقداماتی است که به دنبال سالم سازی محیط طبیعی و اجتماعی و تغییر اوضاع و احوال و شرایط جرم زایند. به بیان دیگر، این پیشگیری درصدد آن است تا با بهبود شرایط زندگی افراد از بزهکاری جلوگیری کند. بالا بردن سطخ سواد و فقرزدایی نمونه هایی از این پیشگیری اند.

ب: پیشگیری دومین یا ثانویه

پیشگیری ثانویه یا دومین معطوف به مداخله برای پیشگیری از لحاظ گروه ها یا جمعیت های در معرض خطر جرم است. این امر شامل شناخت زودهنگام شرایط جرم زا و نفوذهایی است که بر این شرایط اعمال می‌شود. برای این گروه ها می توان تدابیری خاص اندیشید; تدابیر حمایتی در خصوص کودکان خیابانی، کودکان متعلق به خانواده های معتاد و بی سرپرست یا بدسرپرست.
در پیشگیری ثانویه هدف کلی دور نگهداشتن فرد از فعالیت هایی است که خطر بر چسب بزه را در فرد تقویت می‌کند. مثل کنترل خشم و خشونت، کنترل های خانواده بر رفتار های ضد اجتماعی و دوری از دوستان بزهکار. پیشگیری نوع دوم نیز مانند پیشگیری نوع اول استراتژی های برنامه ریزی خود را بر اساس یافته های پژوهش ها طرح می کند و تأکید زیادی بر فرد و یا ارتباطات فرد دارد. به همین جهت استراتژی های پیشگیری نوع دوم از طریق یادگیری مهارت های زندگی اجتماعی از یک طرف و محیط اجتماعی و ارتباطات فردی از طرف دیگر تأکید می کند. اهمیت این سطح به عنوان سطح پیشگیری کمک به افراد در معرض خطر است.^[۴۰]
به عبارت دیگر به دنبال پیشی گرفتن از افرادی که در شرایط بحرانی به سر می برند و هر آن، احتمال ارتکاب بزه از سوی آنها وجود دارد. این پیشگیری با شناسایی افراد در معرض خطر در صدد است با به کارگیری اقدامات مناسب مانند مداخله های زودرس از به عادت شدن بزهکاری افراد پیشگیری کند.
ج: پیشگیری سومین یا ثالث
پیشگیری ثالث یا سومین معطوف به پیشگیری از تکرار جرم در خلال اقدامات فردی برای سازگاری مجدد اجتماعی یا خنثی نمودن بزهکاران پیشین است. پیشگیری از تکرار جرم توسط پلیس و دیگر عوامل نظام عدالت کیفری صورت می گیرد; تدابیر مربوط از ضمانت اجراهای قضایی رسمی تا بازپروری مجرم و زندانی کردن. در بسیاری از اوقات به دلیل محدودیت ضمانت اجراهای مبتنی بر اصلاح و درمان، این نوع پیشگیری به تدابیر سرکوبگرانه تنزّل پیدا می کند.
پیشگیری سطح سوم سعی می کند موقعیت مساله را اصلاح یا در آن مداخله کند و هدف آن پیشگیری از تکرار فعالیت هایی است که جرم شناخته می شود. برای این نوع پیشگیری لازم است درگیر مسایلی مانند تنبیه، جریمه و بازتوانی از طریق نظام حقوقی و قضا شود. پیشگیری نوع سوم برنامه ریزی مداخله ای و اداره موقعیت های خطرناک را براساس فعالیت هایی تنظیم می کند که ممکن است باعث بزهکاری شوند.^[۴۱]
به عبارت دیگر این نوع پیشگیری بر ساز و کارهای نظام عدالت کیفری تمرکز می نماید و تلاش دارد با بهره گیری از ابتکارات اصلاحی – درمانی از بزهکاری دوباره افراد جلوگیری کند. برای نمونه، کیفر زندان می توان در بازپذیری اجتماعی بزهکاران و جلوگیری از تکرار جرم آنها نقش مهمی ایفا نماید.
بند دوم : گونه های دوگانه پیشگیری از بزه

داراییهای زیر
ساختی

داراییهای با مالکیت فکری

داراییهای انسانی محور

داراییهای بازار

شکل ( ۲-۷):اجزای سرمایه فکری در مدل حسابرسی سرمایه فکری بروکینگ(زاهدی و لطفی زاده، ۱۳۸۹).
۲-۲-۱۱-۵- الگوی ترازنامه نامرئی
ترازنامه نامرئی بعنوان یکی از روش های پیشتاز در حوزه دارایی های نامشهود، توسط اسویبی در سوئد مطرح گردید. اسویبی در آن زمان نسبت به ناتوانی سیستم های حسابداری سنتی در جهت تدارک اطلاعات مناسب برای ارزش گذاری دانش فنی واکنش نشان داد و چهارچوبی را جهت گزارش دهی دارایی های نامشهود توسعه داد که ترازنامه نامرئی نام گرفت. هدف کتابی که تحت همین عنوان به چاپ رسید، نمایش روشی عملی جهت گزارش دهی روی نیروی انسانی بود که مهمترین منبع و نخستین مولد درآمد دانش فنی است. ۳۵ شاخص غیر مالی به منظور کامل کردن گزارش مالی با اطلاعات مرتبط به کارکنان از قبیل پایداری، دانش، توانایی، اثربخشی، پتانسیل ایجاد درآمد پیشنهاد گردید. در ترازنامه نامرئی، تفاوت بین ارزش بازار سهام یک شرکت و ارزش دفتری خالص بوسیله سه طبقه به هم وابسته از سرمایه ها تحت عنوان سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی(ساختاری) و سرمایه مشتری توضیح داده می شود. این سه طبقه از سرمایه ها که برای اولین بار در کتاب مزبور به چاپ رسید بصورت استانداردی غیر رسمی در آینده تبدیل گردید(جعفری و همکاران، ۱۳۸۵).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۲-۱۱-۶- الگوی کنترل دارایی نامحسوس
کنترل دارایی نامشهود^[۲۹] توسط اسویبی توسعه داده شد و سه نوع از دارایی های نامشهود را که حاصل اختلاف بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت می باشد تعریف نمود. این سه جزء دارایی های نامشهود شامل ساختار خارجی (مارک تجاری، ارتباطات مشتری و تأمین کننده)، ساختار داخلی (مدیریت، قانون، نظامنامه، روش و رفتار، نرم افزار) و شایستگی فردی (تحصیلات، تجربه، خبرگی) هستند. برای هر جزء دارایی نامشهود، سه شاخص بر رشد و بازسازی، کارایی و نیز پایداری آن جزء متمرکز هستند. وقتی که مدل جهت یابی اسکاندیا با فرهنگ و فلسفه مدیریت سازمان بعنوان بخشی از سرمایه انسانی برخورد می کند، کنترل دارایی نامشهود آنها را تحت ساختار داخلی طبقه بندی می کند. بدلیل تاکید خاص این مدل بر انسان، این مدل بر این فرض استوار است که انسان تنها عامل درست در کسب و کار است و سایر جنبه های ساختاری اعم از داخلی و خارجی، در فعالیتهای انسانی مستتر می باشد(جعفری و همکاران، ۱۳۸۵).
۲-۲-۱۱-۷- الگوی ارزش افزوده اقتصادی
ارزش افزوده اقتصادی^[۳۰]، بعنوان یکی از اندازه های عملکردی مبتنی بر ارزش، در زمان پیدایش محبوبیتی فوق العاده بدست آورد. این روش بطور نسبی یکی از جدیدترین روش های ارزیابی عملکرد سازمانی می باشد که توسط استیوارت و شرکت مشاوره نیویورک توسعه داده شد. این روش بر حداکثر کردن ثروت سهامداران متمرکز است. ارزش افزوده اقتصادی، جریان نقدی ایجاد شده(پس از کسر مالیات) توسط شرکت منهای هزینه صرف سرمایه صرف شده جهت ایجاد آن جریان نقدی بوده، بنابراین نشان دهنده سود واقعی در برابر سود روی کاغذ است.
ارزش افزوده اقتصادی به عنوان تفاوت بین فروش خالص و مجموع هزینه های عملیاتی، مالیاتها و هزینه های سرمایه می باشد در حالیکه هزینه های سرمایه از طریق ضرب هزینه متوسط سرمایه موزون در کل سرمایه(سرمایه گذاری شده) محاسبه می شود. در عمل، ارزش افزوده اقتصادی زمانی افزایش می یابد که میانگین موزون هزینه سرمایه، کمتر از بازگشت به دارایی های خالص و یا بالعکس باشد. در حال حاضر روش ارزش افزوده اقتصادی به نحو مطلوبی استقرار یافته است و بطور فزاینده ای شرکتهای بزرگ در حال پذیرش آن بعنوان پایه ای برای برنامه ریزی تجاری هستند. بعبارتی تغییر در ارزش افزوده اقتصادی معیاری بدین نحو فراهم می کند که آیا سرمایه فکری سازمان اثربخش بوده یا خیر. بدیهی است در این حال، ارزش افزوده اقتصادی یک اندازه جایگزین برای سرمایه فکری می باشد و اطلاعات دقیقی از میزان تاثیر سرمایه فکری بر عملکرد شرکت فراهم نمی کند (جعفری و همکاران، ۱۳۸۵).
۲-۲-۱۱-۸- الگوی کیوی توبین^[۳۱]
روش کیوی توبین، توسط جیمز توبین(۱۹۷۸)، برنده نوبل اقتصاد توسعه داده شد. این نسبت، ارتباط بین ارزش بازار یک شرکت و ارزش جایگزینی آن شرکت(هزینه جایگزینی داراییهای آن شرکت) را اندازه گیری می کند. بصورت تئوری در بلند مدت این نسبت به سمت واحد میل می کند، اما شواهدی تجربی نشان می دهد که در همین زمان این نسبت می تواند بطور معناداری با عدد یک متفاوت باشد. برای مثال شرکتهای نرم افزاری که به میزان زیادی از سرمایه فکری بهره می جویند، نسبتی در حدود هفت یا بالاتر دارند در حالیکه شرکتهای با سرمایه فیزیکی زیاد نسبتی در حدود یک دارند. نسبت کیوی توبین در اصل بسیار شبیه به نسبت بازار به دفتر می باشد با این تفاوت که توبین در هنگام محاسبه، هزینه جایگزینی دارایی های فیزیکی را به جای ارزش دفتری دارایی های فیزیکی بکار می گیرد. نسبت حاصله به این شکل بکار می رود که چنانچه نسبت کیوی یک شرکت، بزرگتر از مقدار واحد و نیز بزرگتر از مقدار کیوی رقابتی باشد، شرکت مزبور توانایی کسب سود بیشتر از شرکتهای مشابه را داراست.
۲-۲-۱۲- چرا یک چنین تغییر و گذار به سمت و سوی داراییهای نامشهود وجود داردˁ
۱- محیط قانونی متغییر :
از سال ۱۹۸۲ و در پی تصویب یکسری قوانین و در ایالات متحده آمریکا، حقوق انحصاری مالکان داراییهای معنوی یا مالکیت معنوی به رسمیت شناخته شد و به داراییهایی از قبیل حق اختراعها، حق امتیازها، کپی رایت ها و غیره ارزش داده شد و یک سری ضمانت ها و تضمین های اجرایی نیز برای حمایت از آن تصویب شد که این امر منجر به اهمیت و ارزش مالکیت معنوی شد.
۲- اثر اینترنت و تکنولوژی اطلاعات:
رشد سریع اینترنت و به موازات آن قابلیت های روبه رشد آن به خصوص فناوری اطلاعات، دنیای صنعتی را وارد یک پارادایم اقتصادی جدیدی بنام اقتصاد دانشی و اطلاعاتی کرد.
۳- اثر اهرمی سرمایه های فکری:
سرمایه های فکری دارای این توانایی هستند که سودآوری یک شرکت را افزایش داده و این سرمایه فکری به شرکتها این اجازه را می دهد که کالاها و خدمات جدید و فرآیندهای تجاری و اشکال سازمانی جدید را تولید کنند. برای مثال تحقیقات نشان داده است که شرکت های سازنده خودرویی که وسایل و تراشه های کامپیوتری بیشتری را در خودروی خود تعبیه کرده اند شرکتهای موفق تری بوده اند.
۴- ظهور سینرژیهای دانش بر در هزار جدید
۵- مطالعه سرمایه فکری به خاطر درک بهتر پویایی درون سازمانی
۶- محدودیت های سیستم حسابداری و گزارش دهی مالی در هزاره جدید و بحث مهم سرقفلی(لاوه ای،۱۳۹۱).
۲-۲-۱۳- سرمایه فکری و چالش های حسابداری مالی
چارچوب حسابداری مالی فعلی در اوایل قرن بیستم تدوین شده است. و طبعاً حسابداری در حوزه فعالیت های تجاری یعنی صنایع تولیدی که حجم قابل ملاحظه ای از اموال، ماشین آلات و نیروهای کارگری را به کار می گیرند، به خوبی قابل استفاده است. در اواخر قرن بیستم، ساختار اقتصادهای بزرگ از صنایع تولیدی به صنایع خدماتی تغییر جهت داده و در حال حاضر، شرکت ها و واحدهای تجاری روی کیفیت خدمات، نوآوری، رضایت مشتریان، مطلوبیت سرمایه گذاران و طیف وسیعی از ذینفعان تمرکز و توجه دارند. در قرن جدید، شکاف بین ارزش بازار شرکت و ارزش خالص دارایی ها بیشتر شده است. تفاوت بین ارزش های بازار و ارزش دفتری جنبه هایی از عملکرد شرکت را نشان می دهد که از خارج از حیطه و مرزهای روش های حسابداری متداول است. این تفاوت اغلب به دارایی های نامشهود نسبت داده می شود که نشان دهنده انتظارات سرمایه گذاران در توانایی شرکت برای ایجاد سود اقتصادی خالص در بلند مدت است. حرفه حسابداری هنوز با چگونگی ارائه یک مدل ارزش گذاری مالی برای دارایی های نامشهود دست و پنجه نرم می کند. تحلیل گران و سرمایه گذاران به طور فزآینده ای در حال استفاده و به کارگیری از داده هایی هستند که خارج از حیطه چارچوب حسابداری متداول است و عمدتاً از شاخص های غیر مالی برای ارزش گذاری یک شرکت استفاده می کنند. از این رو، روش های جاری حسابداری مالی باید تغییر یابد و ظهور اقتصاد نامشهود مستلزم انواع جدیدی از گزارشات سالانه شرکت هاست. توجه هر چه بیشتر به ارزشگذاری و انعکاس  دارایی نامشهود سبب بهبود و افزایش کیفیت اطلاعات در ترازنامه خواهد شد و حتی اثرات آن سبب شفافیت اندازه گیری سود خواهد گردید. لذا حسابداری برای دارایی های نامشهود یکی از بزرگترین چالش های پیش روی حسابداری و حسابداران می باشد که باید به گونه ای درست و منصفانه، اندازه گیری و گزارشگری همه دارایی های نامشهود در عملکرد اجتماعی شرکت ها صورت پذیرد. از آن جایی که هنوز بهای تمام شده تاریخی شالوده سنجش و اندازه گیری در سیستم حسابداری باقی مانده است، حرکت در راستای دستیابی به این هدف مهم و رفع چالش های آن نمی تواند به سادگی عملی و ممکن گردد. از این رو ایجاد چارچوب همگون و سیستماتیک برای گزارشگری دارایی های نامشهود به منظور افشاء اطلاعات قابل مقایسه و افزایش قابلیت اعتماد ذینفعان ضرورت دارد (حاجی ها، ۱۳۸۹).
یکی از جنبه های مورد توجه در گزارشگری پایداری، ارزشگذاری و افشاء دارایی های نامشهود می باشد. این وظیفه در گزارشگری از آن جهت حائز اهمیت است که در ایجاد ارزش آتی برای یک سازمان در اقتصاد دانش محور، دارایی های نامشهود از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند و قابلیت ها و پتانسیل های سازمان در آینده وابسته به این نوع دارایی هاست. در دو سه دهه اخیر، منابع غیر فیزیکی به عنوان دارایی های نامشهود در مقایسه با دارایی فیزیکی و مشهود یک واحد تجاری در حال رشد روز افزون هستند. از دیدگاه اقتصادی یک دارایی منبع تحت کنترل واحد تجاری است که منافع اقتصادی آتی در جریان عملیات داشته باشد و یک دارایی زمانی نامشهود تلقی می شود که دارایی غیر پولی قابل شناسایی فاقد وجود فیزیکی و قابل رویت باشد. از این رو بسیاری از دارایی های نامشهود در مفهوم حسابداری سنتی دارایی تلقی نمی شود. در واقع یک سازمان دارای دارایی های نامشهود با اهمیتی است که مالک آن نمی باشد. از جمله می توان به سرمایه انسانی (دانش)، سرمایه سازمانی، خلاقیت و نوآوری اشاره نمود. در واقع دارایی های نامشهود ذخایر یک سازمان می باشند و درجه ریسک تجاری یک سازمان کاملاً وابسته به این گونه دارایی هاست. سرمایه نامشهود می تواند بدون افزایش سرمایه فیزیکی افزایش یابد و از طرف دیگر بدون صرف منابع پولی امکان ایجاد ارزش در سازمان وجود خواهد داشت. سرمایه گذاری در دارایی نامشهود می تواند به معنای دستیابی به مزیت رقابتی باشد که به دست آوردن آن به عنوان یک فرصت در محیط تجاری رقابتی امروزی به سادگی امکان پذیر نیست. بنابراین سرمایه گذاری در دارایی های نامشهود دارای منافع بیشتری از سرمایه گذاری در دارایی های مشهود به دنبال دارد. لذا، اثرات این نوع دارایی ها و سرمایه گذاری در آن ها باید شناسایی، تجزیه و تحلیل، ارزشگذاری و در فرایند گزارشگری گنجانده شود. یکی از مهمترین دارایی های نامشهود که منجر به ایجاد ارزش می گردد دارایی انسانی است که تاکنون روش ها و مدل های مختلفی برای اندازه گیری و سنجش آن ارائه شده است.یکی از چالش ها و دغدغه های اصلی پژوهشگران و محققان آکادمیک در رویه های حسابداری در این جهت است که چگونه دارایی های نامشهود در عملکرد شرکت ها انعکاس یابند و میزان تأثیر آن به چه روش یا مدلی اندازه گیری و شناسایی گردد.(حاجی ها، ۱۳۸۹).
۲-۲-۱۴- گزارشگری سرمایه فکری 
مرحله نهایی در مدیریت سرمایه فکری، فرایند گزارشگری آن است. افشای ارزش سرمایه فکری می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. اگرچه همه این دلایل جزو اهداف کلیدی هستند، اما هدف اصلی، تهیه اطلاعات مفید برای سهامداران سازمان است. سهامداران نیز دارای نیازهای اطلاعاتی مختلفی هستند که رویه شرکت باید برمبنای افشای آن دسته از اطلاعاتی باشد که بتوانند نیازهای اطلاعاتی گروه بیشتری را تأمین کند. استفاده‌ کنندگان از اطلاعات مربوط به سرمایه فکری شامل گروه های زیر می‌شود:
الف- سهامداران و سرمایه‌گذاران: برای داشتن اطلاعات بهتر برای تصمیمات مربوط به سرمایه‌گذاری، سهامداران و سرمایه‌گذاران باید دانش و آگاهی بیشتری در مورد سرمایه فکری یک سازمان داشته باشند. حسابداری سنتی از طریق گزارشهایی که برای این اهداف تهیه نشده بودند، تا حدی می‌توانست تصویر مناسبی از سرمایه فکری سازمان فراهم کند، ولی این به تنهایی جوابگوی نیازهای سرمایه‌گذاران و سهامداران نیست. اگر سرمایه‌گذاران، اطلاعات کاملی در مورد ارزش سازمان و سرمایه فکری آن نداشته باشند، ارزیابی آنها از وضعیت سازمان دارای اعتبار کمتری خواهد بود و خود این ابهام، باعث افزایش هزینه سرمایه برای سازمان می‌شود.
ب- تحلیلگران مالی: تحلیلگران برای درک بهتر ارزش سازمان، باید اطلاعات درستی در مورد ارزش سرمایه فکری آن داشته باشند. بدون داشتن اطلاعات مفصل در مورد سرمایه فکری سازمان و درک چگونگی کمک کردن این اطلاعات در رسیدن به اهداف استراتژیک، تجزیه و تحلیل کنندگان نمی‌توانند ارزیابی درستی از وضعیت سازمان انجام دهند. این امر، منجر به افزایش ابهام برای سرمایه‌گذاران و بانک‌ها می‌شود و باعث خواهد شد که آنها ریسک بیشتری برای سرمایه‌گذاری یا دادن اعتبار، برای سازمان در نظر بگیرند که این خود سبب می‌شود، هزینه سرمایه‌ای افزایش پیدا کند.
ج- کارکنان: کارکنان برای درک سلامت و وضعیت مالی سازمان خود، به اطلاعات نیاز دارند و امروزه سرمایه فکری یک عنصر بسیار مهم برای این هدف است. آنها بویژه به کسب اطلاعات در مورد شکل فرایندهای مربوط به نحوه مدیریت، نگهداری و گسترش دادن این داراییها علاقه‌مندند.
د- سایر افراد: سازمانها به وضعیت روابط‌شان با شرکای تجاری، تأمین‌کنندگان و تمامی کسانی که منافعی در سازمان دارند، بسیار اهمیت می‌دهند. یکی از راه های کسب اطمینان این افراد و داشتن روابط مستحکم با آنها در اختیار گذاشتن اطلاعات دقیق در مورد داراییها بویژه سرمایه فکری موجود در سازمان است(دستگیر، ۱۳۸۸، ص ۳۳).
در حسابداری سنتی، محدودیتهایی برای گزارشگری و افشای سرمایه فکری وجود دارد، زیرا بیشتر اقسام سرمایه فکری نمی‌تواند در ترازنامه نشان داده شود و در عوض هزینه‌های صرف شده برای سرمایه فکری، به طور مستقیم به عنوان هزینه جاری به صورت حساب سود و زیان منظور می‌شوند. شناخت بی‌درنگ این مخارج به عنوان هزینه، باعث کاهش سودهای جاری و مخدوش جلوه دادن وضعیت مالی سازمانها می‌شود.
مشکل اصلی در گزارشگری سرمایه فکری، به استانداردهای حسابداری مربوط است که یک شرکت را ملزم می‌کنند، فقط در صورتی یک قلم را به حساب داراییها منظور کند که تمامی ویژگیهای تعیین شده در استاندارد را دارا باشد. با توجه به این محدودیتها تنها مواردی از قبیل سرقفلی، مخارج تحقیق و توسعه و سایر داراییهای نامشهود (حق اختراعات، کپی رایت، نرم افزارها و علائم تجاری و….) در صورتهای مالی سازمان آورده می‌شوند.
برای گزارشگری مطلوب در مورد سرمایه فکری باید موارد زیر گزارش شوند:

• مقدمه کوتاهی درباره طرح کلی و استراتژیهای سازمان و نیز چالشهای کلیدی که سازمان در اجرای استراتژی‌های خود با آنها روبرو است.

• توصیفی کامل اما خلاصه از استراتژی‌های کلی برای ایجاد ارزش در سازمان ارائه شود. در این بخش، مهم این است که روابط بین عناصر مختلف این استراتژی‌ها و بویژه چگونگی کمک آنها به افزایش ارزش سرمایه فکری و رسیدن به اهداف تعیین شده، روشن شود.

• شرحی از تمامی عوامل و محرکهای مربوط به ارزش سرمایه فکری و بیان جزئیات بیشتری در مورد آنها صورت گیرد(دستگیر، ۱۳۸۸، ص ۳۴).

در بیان طرح کلی اهداف استراتژیک و فعالیتهای وابسته به هر کدام و شاخصهای مربوط به آنها، تا جایی که امکان دارد، باید افشای لازم در مورد آنها صورت گیرد. همچنین باید توصیف خلاصه‌ای از فعالیتهای کلیدی (برنامه‌ها، پروژه‌ها و وظایف) که برای دستیابی به اهداف، برنامه‌ریزی شده‌اند، افشا شود. البته این موارد گفته شده، علاوه بر موارد قبلی است که طبق استانداردها و قوانین الزامی هستند(ماروشیوما، ۲۰۰۸).
۲-۲-۱۵- استانداردهای حسابداری و گزارشگری سرمایه فکری
افشاء اطلاعات نامشهودها و سرمایه فکری در سال های اخیر اهمیت پیدا کرده است و سرمایه فکری یک بخش جدائی ناپذیر از فرایند ایجاد ارزش شرکت در نظر گرفته می شود. بسیاری از شرکت های سهامی بزرگ در کشورهای توسعه یافته گزارشات سرمایه فکری را به صورت مکمل گزارشات سالانه متداول توسعه داده اند. این گزارشات روی نقش سرمایه فکری در ارتباط با ایجاد ارزش و ارتباط آن با منابع دانش در شرکت ها با یک چارچوب استراتژیک تأکید دارند. یک بحث اساسی در افشاء اینگونه اطلاعات در شرکت ها این است که آیا بازارهای سرمایه برای تجزیه و تحلیل و انتشار گزارش سرمایه فکری عکس العمل نشان می دهند؟ و این که آیا اطلاعات مکمل ارائه شده همراه صورت های مالی نیازهای اطلاعاتی آنان را برآورده می سازد؟ از نقطه نظر بازار سرمایه، اطلاعات سرمایه فکری باید به عنوان یک بخش جداگانه از چارچوب فرایند ایجاد ارزش شرکت افشاء شود(حاجی ها، ۱۳۸۹).
در ربع قرن اخیر دارایی های نامشهود به تدریج در صورت های مالی شرکت ها از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. در واقع رشد و ارزش شرکت از طریق توسعه دارایی های نامشهود دست یافتنی است. اما، مدل های سنجش و ارزشگذاری این نوع دارایی ها به عنوان یک بخش اساسی از توسعه استراتژی مدیریت و ابزار مدیریت استراتژیک چندان مورد توجه قرار نگرفته است. درباره نیاز به گزارشگری سرمایه فکری و توانایی صورت های مالی برای توصیف آن، بحث ها و نقطه نظرات بسیاری وجود دارد. گزارشگری و افشاء اطلاعات سرمایه فکری اثرات قابل توجه و زیادی روی تصمیمات ذینفعان مختلف درون سازمانی و برون سازمانی خواهد داشت. در واقع افشای این نوع اطلاعات اثرات دو طرفه دارد. اثرات اطلاعات روی درک استفاده کنندگان برون سازمانی از ارزش بازار و از طرف دیگر، درک استفاده کنندگان روی تصمیمات مدیران نیز اثر گذار است. به دلیل اهمیت سرمایه فکری برای بسیاری از شرکت ها، افشا و گزارشگری اطلاعات مالی و غیر مالی در این خصوص بسیار مورد توجه استفاده کنندگان اطلاعات شرکت هاست. همچنین مدیرانی که در حوزه دانش و سرمایه گذاران از آن آگاه نیستند، شاید به خاطر کاهش تقارن اطلاعات بین مدیریت و سرمایه گذاران گزارشگری سرمایه فکری ضرورت داشته باشد.
در سال های اخیر، مدیران گزارش این اطلاعات را در صورت های مالی بسیار مورد توجه قرار می دهند. انگیزه اصلی برای این اطلاعات داوطلبانه فرصت ارتباط هر چه بیشتر با سایر ذینفعان شرکت ها و درک آن ها از استراتژی و جهت گیری آتی آنهاست(حاجی ها، ۱۳۸۹).

۳-۴-۴-۱-۲-۱- ضریب همبستگی: ۷۱
۳-۵-۳-۲-۱- ضریب تعیین: ۷۲
۳-۵-۳-۲-۲- ضریب تعیین تعدیل شده: ۷۲
۳-۵-۳-۳- آزمون پیش فرض استفاده از مدل رگرسیون ۷۳
۳-۶- خلاصه فصل ۷۴
فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱- مقدمه ۷۵
۴-۲- آمار توصیفی داده ها ۷۶
۴-۳- آزمون نرمال بودن داده های تحقیق ۷۷
۴-۳-۱- آزمون نرمال بودن برای تخطی مالیاتی ۷۸

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۳-۲- آزمون نرمال بودن برای درصد مالکیت مدیران ۷۹
۴-۳-۳- آزمون نرمال بودن برای استقلال هیأت مدیره ۸۰
۴-۳-۴- آزمون نرمال بودن برای درصد مالکیت نهادی ۸۱
۴-۳-۵- آزمون نرمال بودن برای اقتدار سهامداران شناور آزاد ۸۳
۴-۳-۶- آزمون نرمال بودن برای اندازه شرکت ۸۴
۴-۴- نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها ۸۵
۴-۴-۱- آزمون F لیمر مدل رگرسیون چندمتغیره: ۸۵
۴-۴-۲- آزمون هاسمن مدل رگرسیون چندمتغیره: ۸۶
۴-۴-۳- برازش مدل تحقیق: ۸۸
۴-۴-۴- یافته های آزمون متغیر اضافی ۸۹
۴-۵- خلاصه‌ فصل ۹۰
فصل پنجم - نتیجه‌گیری و پیشنهادات
۵-۱- مقدمه ۹۱
۵-۲- خلاصه نتایج حاصل از پژوهش ۹۲
۵-۲-۱- خلاصه نتایج حاصل از مطالعات نظری ۹۲
۵-۲-۲- خلاصه نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها ۹۳
۵-۳- نتیجه‌گیری ۹۵
۵-۴- محدودیت های تحقیق ……… ۹۷
۵-۵- پیشنهادات تحقیق ۹۹
۵-۵-۱- پیشنهادات کاربردی ۹۹
۵-۵-۲- پیشنهادات برای تحقیقات آتی ۹۹
منابع ۱۰۱
پیوست ها ۱۰۴
فهرست جداول
جدول صفحه
جدول۲-۱- انواع اظهار نامه های مالیاتی و مواعد قانونی تسلیمی آنها ۲۷
جدول ۳-۱: انتخاب نمونه بر اساس محدودیت های تحقیق ۶۸
جدول ۴- ۱ : توصیف برای داده های تجمعی ۷۷
جدول ۴-۲: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 78
جدول ۴-۳: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 79
جدول ۴-۴: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 79
جدول ۴-۵: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 80
جدول ۴-۶: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 80
جدول ۴-۷: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 81
جدول ۴-۸: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 82
جدول ۴-۹: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 82
جدول ۴-۱۰: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 83
جدول۴-۱۱: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 83
جدول ۴-۱۲: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 84
جدول ۴-۱۳: آزمون نرمال کولموگوروف- اسمیرنوف(K-S) 85

۳۴٫۲

هرگز دررابطه با افتخارات ملی کشورم دچار شک و تردید نشدم و در این رابطه هر عقیده ای که والدینم دارند برای من نیز محترم است

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳٫۶۸

۱٫۲۸

۳۴٫۸

در دنیای کنونی تغییرات آنقدر سریع است که جایی برای ارزش های ملی وجود ندارد و من به این موضوع اهمیتی نمی دهم

۲٫۸۲

۱٫۱۶

۴۱٫۱

میانگین گویهی « هویت ملی از موضوعاتی است که برای من اهمیت چندانی ندارد» ۸۱/۲(یعنی در حد متوسط) با انحراف معیار ۳۹/۱ است. ضریب پراکندگی ۵/۴۹درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد نظری باهمگنی متوسط داشتهاست.
میانگین گویهی « بر اساس آنچه از والدین و معلمان آموخته ام به کشورم عشق می ورزم و به آن افتخار می کنم» ۰۳/۴(یعنی زیاد) با انحراف معیار ۲۰/۱ است. ضریب پراکندگی ۸/۲۹درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری تقریبا همگن(شبیه به هم) داشتهاست.
میانگین گویهی « پس از بررسی های زیاد اکنون می توانم بگویم در رابطه با کشور و ملتم چه نظری دارم» ۰۸/۴(یعنی زیاد) با انحراف معیار ۰۷/۱ است. ضریب پراکندگی ۲/۲۶درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری تقریبا همگن(شبیه به هم) داشتهاست.
میانگین گویهی « به عنوان یک فرد در حال بررسی و تحقیق پیرامون فرهنگ ملی خود هستنم تا در این رابطه به نتیجه مناسبی برسم» ۷۲/۳(یعنی درحدزیاد) با انحراف معیار ۰۲/۱ است. ضریب پراکندگی ۴/۲۷درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری تقریبا همگن(شبیه به هم) داشتهاست.
میانگین گویهی « دربارۀ تاریخ کشورم تحقیق کرده ام و اکنون می توانم به مواردی اشاره کنم که مایه فخر و مباهات من به ملیتم است» ۰۳/۴(یعنی زیاد) با انحراف معیار ۱۵/۱ است. ضریب پراکندگی ۵/۲۸درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری تقریبا همگن(شبیه به هم) داشتهاست.
میانگین گویهی « عقایدم دربارۀ هویت ملی درحال تغییر است زیرا هنوز درحال تحقیق و بررسی در این رابطه هستم» ۳۶/۳(یعنی بیشتر از متوسط) با انحراف معیار ۱۵/۱ است. ضریب پراکندگی ۲/۳۴درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری تقریبا با همگنی متوسط داشتهاست.
میانگین گویهی « هرگز دررابطه با افتخارات ملی کشورم دچار شک و تردید نشدم و در این رابطه هر عقیده ای که والدینم دارند برای من نیز محترم است» ۶۸/۳(یعنی در حد زیاد) با انحراف معیار ۲۸/۱ است. ضریب پراکندگی ۸/۳۴درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد تقریبا نظری تقریبا با همگنی متوسط داشتهاست.
میانگین گویهی « در دنیای کنونی تغییرات آنقدر سریع است که جایی برای ارزش های ملی وجود ندارد و من به این موضوع اهمیتی نمی دهم» ۸۲/۲(یعنی درحدمتوسط) با انحراف معیار ۱۶/۱ است. ضریب پراکندگی ۱/۴۱درصد به دست آمده که میتوان گفت نمونه در این مورد نظری با همگنی متوسط داشتهاست.

هویت مذهبی،اعتقادی:

جدول۴-۴ : شاخص های توصیفی مولفه هویت مذهبی ، اعتقادی

میانگین

انحراف معیار

ضریب پراکندگی

مسائل مذهبی و اعتقادی برایم مهم نیست و واقعاًٌ در این زمینه احساس نیاز نمی کنم.

۲٫۴۲

۱٫۴۳

۵۹٫۱

به مسائل مذهبی زیاد فکر نمی کنم و خود را در انتخاب یک روش مذهبی از میان سایر روش ها به زحمت نمی اندازم.

۲٫۷۵

۱٫۶۳

۵۹٫۳

ایمان مذهبی هر کس مخصوص به خودش است. من درمورد ایمان خود بارها فکر کردم و می دانم به چه چیزی می توانم اعتقاد داشته باشم.