سرمایه‏گذاران و اعتباردهندگان مستمراً به ارزیابی توان کسب سود مدیران می‏ پردازد. سرمایه‏گذاران به دنبال شرکتهایی می‏گردند که احتمال افزایش ارزش سهام آن ها می ‏رود. اعتباردهندگان نیز تمایل دارند به شرکت‌های سودآوری وام دهند که آن ها توان پرداخت بدهی‌های خود را دارند. تصمیم‏های سرمایه‏گذاری و اعتباری اغلب شامل مقایسه شرکت‌ها می‏ باشد. اما مقایسه سود ویژه یک شرکت بزرگ با سود ویژه شرکت تازه‏کاری در همان صنعت چندان مفید نمی‏باشد. برای سنجش کفایت سودشرکت از نسبت‌های سودآوری استفاده می شود. نسبت‌های سودآوری در ارزیابی فعالیت‌های عملیات اجرایی شرکت‌ها، مورد استفاده قرارمی گیرند. نسبت‌های سودآوری، میزان موفقیت شرکت را در تحصیل سود و بازده خالص نسبت به درآمد و فروش یا نسبت به سرمایه گذاری می سنجند. نسبت‌های سودآوری، عملکرد کلی شرکت و کارایی مدیریت را در تحصیل سود مناسب، مورد سنجش قرارمی دهند. برای اینکه بتوانیم مقایسه‏های مربوطی بین شرکت‌های متفاوت از نظر حجم، عملیات و سایر عملیات داشته باشیم از نرخ بازده دارائیها استفاده می‏ کنیم (سید نژاد فهیم،۱۳۸۳).

۱-۲ بیان مسئله

امروزه نظام بانکی، متشکل از بانک مرکزی و بانک های تجاری است که نقش عمده و رهبری کننده در کنترل فعالیت های اقتصادی و به گردش درآوردن چرخ های پیشرفت اقتصادی و اجتماعی دارد. به طوری که در ادبیات اقتصادی و نظام بانکی به عنوان قلب اقتصاد، متناسب با نیاز بخش های حقیقی خون (پول)درآن تزریق می‌کند، یاد می شود. بانک‌ها ازجمله قدیمی ترین، فعال ترین وگسترده ترین واسطه های مالی هستند که نقش غیر قابل انکاری در جمع‌ آوری و توزیع مطلوب منابع مالی برعهده دارند(تهرانی و فلاح شمس، ۱۳۸۴).

سود نیز از جمله موضوعاتی است که در عرصه بانکداری دارای اهمیت فراوانی است و جزء برترین شاخص‏های اندازه ‏گیری فعالیت‌های یک واحد اقتصادی است اما در بسیاری از نظام های نظارتی قانونی، بدون اینکه توجه زیادی به سودآوری و نسبت سودآوری داشته باشند، بر اقلام ترازنامه و سایر نسبت ها از جمله نسبت نقدینگی و کفایت سرمایه تأکید دارند که این یک اشتباه است. سود به عنوان یکی از اقلام اساسی صورت‌های مالی، در زمینه‌های مختلف، استفاده های متعدد دارد. سود به عنوان راهنمای پرداخت سود تقسیمی، ابزارسنجش اثربخشی مدیریت و وسیله پیش‌بینی و ارزیابی تصمیم گیریها، مبنایی برای مالیات، راهنمای سرمایه‏گذاریها و معیار کارایی مدیریت و همچنین عنصر مهم جهت پیش ‏بینی سودهای آتی و برای تعیین سیاست تقسیم سود همواره مورد استفاده‌ سرمایه گذاران، مدیران و تحلیلگران مالی بوده است. برهمین اساس، محققان بسیاری سعی کردند عوامل مؤثر بر سودآوری بانک‌ها و مؤسسات مالی را شناسایی کنند. نرخ بازده دارائیها نشان دهنده قابلیت مدیریت برای ایجاد سود از دارایی بانک می‌باشد و نیز به عنوان بهترین راه برای اندازه ‏گیری کارایی اقتصادی، جهت ارزیابی اینکه مدیران شرکت‌ها چگونه برای افرادی که تأمین مالی شرکت را برعهده داشته‏اند، بازده کسب نموده ‏اند، استفاده می‏ شود (سید نورانی و همکاران،۱۳۹۱).

مشخصه‌ های سودآوری بانک ها شامل مشخصه‌ های داخلی، خرد یا خاص بانک که نشان دهنده ویژگی های بانکی مانند: اندازه بانک، سرمایه، ریسک ها و کارایی است و مشخصه‌ های خارجی، فاکتورهایی هستند که به مدیریت بانک ارتباط ندارد ولی ویژگی های محیط صنعت و اقتصاد کلان را نشان می‌دهند که بر عملکرد مؤسسات مالی تأثیر دارد. در اکثر مطالعات چنین نتیجه گیری شده است که فاکتورهای داخلی، بخش خارجی سودآوری بانک را توضیح می‌دهند، البته نتایج در بین کشورهای مختلف متفاوت است(۲۰۱۲،Ćuraket al). از آنجا که سودآوری بانک ها تحت تأثیر این عوامل به ویژه متغیرهای کلان اقتصادی قرار دارد، هدف این پژوهش بررسی اثر متغیرهای کلان اقتصادی و مشخصه‌ های خاص بانک و خاص صنعت بر سودآوری بانک است تا ‌به این سوال پاسخ داده شود که :

تا چه حدی مشخصه‌ های کلی سودآوری بانک به نظام بانکداری در ایران ارتباط دارد ؟

۱-۳ ضرورت انجام تحقیق

اهمیت سود آوری و شاخص های سودآوری به عنوان یکی از منابع مهم و حیاتی برای هر واحد اقتصادی به ویژه بانک ها است و استفاده از آن در بسیاری از تصمیمات مالی به سرمایه گذاران کمک بسزایی می کند. سرمایه گذاران، بستانکاران و سایر استفاده کنندگان که به نوعی از صورت‌های مالی بهره می گیرند نیاز به اطلاعاتی دارند که به آن ها در پیش‌بینی ارزش مورد انتظار سرمایه گذاری و بهره های آینده آن و نیز تصمیم گیری صحیح در جهت استفاده بهینه کمک کند. سود و شاخص های سودآوری از جمله اطلاعات مهمی هستند که می‌توانند به سرمایه گذاران، مدیران و تحلیل گران مالی در جهت تهیه این اطلاعات کمک کنند.

‌بنابرین‏ تأثیر شاخص های سودآوری در بخش های مختلف اقتصاد از جمله بانکداری دارای اهمیت است و ما در این پژوهش با ارائه یک مدل و به دست آوردن نتایج،این شاخص ها را بررسی می‌کنیم.

۱-۴ اهداف تحقیق

هدف کلی تحقیق تجزیه و تحلیل مشخصه‌ های خاص بانک و خاص صنعت و اقتصاد کلان، بررسی و تجزیه و تحلیل اثر شاخص های سودآوری در نظام بانکداری ایران و تبیین رابطه شاخص های سودآوری در ارزیابی سودآوری بانک ها می‌باشد.

هدف آرمانی: جلب توجه هیئت های تدوین و نظارت بر نظام بانکداری به نتایج تحقیق و تحقیقات مشابه به نحوی که ارائه کنندگان صورت های مالی سالیانه ملزم به ارائه اطلاعات بیشتر در یادداشت های پیوست صورت های مالی باشند به نحوی که بتواند استفاده کنندگان از صورت های مالی را در جهت تصمیم گیری های بهینه یاری کند.

۱-۵ فرضیه‌ها

1. 1. ریسک نقدینگی با نسبت بازده دارایی رابطه مثبت و معنا داری دارد .

1. 1. ریسک توان پرداخت بدهی با نسبت بازده دارایی رابطه معنا داری دارد.

1. 1. نسبت هزینه های عملیاتی با نسبت بازده دارایی رابطه منفی معنا داری دارد.

1. 1. درآمد ناشی از کارمزد با نسبت بازده دارایی رابطه مثبت و معنا داری دارد .

1. 1. ریسک اعتباری با نسبت بازده دارایی رابطه معنا داری دارد.

1. 1. تمرکز با نسبت بازده دارایی رابطه معنا داری دارد.

1. رشد اقتصادی با نسبت بازده دارایی رابطه مثبت و معنا داری دارد.

۱-۶ قلمرو تحقیق

قلمرو زمانی: این تحقیق طی سال‌های ۱۳۸۸تا ۱۳۹۲ برگزیده شده است و اطلاعات مربوط به تحقیق با تأکید بر این دوره زمانی استخراج گردیده است.

قلمرومکانی: این تحقیق پیرامون بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

قلمرو موضوعی:این تحقیق بررسی عوامل مؤثر در سودآوری بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

۱-۷ روش جمع‌ آوری داده ها

جهت جمع‌ آوری اطلاعات تحقیق اعم از مبانی نظری و سوابق تحقیق و اطلاعات لازم برای آزمون فرضیات از دو روش زیر استفاده شده است:

1. 1. . Hinrich & Hofman ↑

1. 1. . Hirsch & Clark ↑

1. 1. . Spurr & Stopa ↑

1. 1. . Hakman ↑

1. 1. . negative Self-biased ↑

1. 1. . Allden & Walls ↑

1. 1. . Norton & Hope ↑

1. 1. . Rapee & Lim ↑

1. 1. . Stopa & Clark ↑

1. 1. . Baldwin & Main ↑

1. 1. . Hofmann, Moscovitch, Kim & Taylor ↑

1. 1. . Rappe & Hayman ↑

1. 1. . Harvey, clark, Ehlers & Rapee ↑

1. 1. . Kim, Lundh & Harvey ↑

1. 1. . Barber & Derueis ↑

1. 1. . Cognitive schemas ↑

1. 1. . Evans & Hollon ↑

1. 1. . Holon, Evanz & Deirabbes ↑

1. 1. . Visman ↑

1. 1. . Rejection ↑

1. 1. . Lucock & Salkovskis ↑

1. 1. . Leary, Kualescy & Campel ↑

1. 1. . Trower & Gilbert ↑

1. 1. . Butler ↑

1. 1. . Cullington, Munby, Amies & Gelder ↑

1. 1. . Heimberg & Juster ↑

1. 1. . Stopa ↑

1. 1. . Beidel ↑

1. 1. . Beck ↑

1. 1. . retional-emotive therapy ↑

1. 1. . cognitive therapy ↑

1. 1. ۴٫ Subjectivism ↑

1. 1. . selective attention ↑

1. 1. . magnification ↑

1. 1. . optiontive education ↑

1. 1. . Waitcer ↑

1. 1. . rational-emotive theory ↑

1. 1. . humanstic-phenomenal ↑

1. 1. . activity ↑

1. 1. . belief ↑

1. 1. . consequence ↑

1. 1. . Systematic desensitization ↑

1. 1. . Counter conditioning ↑

1. 1. . Reciprocal inhibition ↑

1. 1. . Conditione inhibition ↑

1. 1. . Vicarious auistion ↑

1. 1. . Informat aquistion ↑

1. 1. . Mackintash ↑

1. 1. . Rescorla ↑

1. 1. . Miller ↑

1. 1. . Peterlang ↑

1. 1. . fear. reduction ↑

1. 1. . interpretive ↑

1. 1. . Psychodynamic ↑

1. 1. . distress ↑

1. 1. . Karel Popper ↑

1. 1. . Granbaum ↑

1. 1. . Paul ↑

1. 1. . wilson ↑

1. 1. . Goldferid ↑

1. 1. . Valitzory ↑

1. 1. . Mathews ↑

1. 1. . observation ↑

1. 1. . muscle relaxation ↑

1. 1. . extinguished ↑

1. 1. . Walker ↑

1. 1. ۳٫ Jakobson ↑

1. 1. . Biofeedback ↑

1. 1. . central nervous system ↑

1. 1. . autonomic nervous system ↑

1. 1. . caroliovascular system ↑

1. 1. . pavel & anright ↑

1. 1. . Hyper rentilation ↑

1. 1. . lump in throat ↑

1. 1. . Self. assertiveness training ↑

1. 1. . Social interaction ↑

1. 1. . Deacon & Abramowitz ↑

1. 1. . Hudson ↑

1. 1. . Ringle ↑

1. 1. . Nadeau ↑

1. 1. . Calleo ↑

1. 1. . Norton & Price ↑

1. 1. . McGuire ↑

1. 1. . Kuroda ↑

1. 1. . exposure behavioral ↑

1. 1. . task domestic ↑

1. 1. . structure diagnositic interview ↑

1. 1. . guide ↑

1. 1. . coincide control ↑

1. 1. . Gieset ↑

1. 1. . continuity ↑

1. 1. . modification ↑

1. 1. . domineerive ↑

1. 1. . Kietzman ↑

1. 1. . Pawell & Enright ↑

1. 1. . Hertman ↑

1. 1. . Foa ↑

1. 1. . Al-Ali ↑

1. 1. . aggressiveness ↑

1. 1. . Ahmed & Westra ↑

1. 1. . Fensterhaim ↑

1. 1. . Ross,& Van Koesreld ↑

1. 1. . Turner ↑

1. 1. . Emmelkamp ↑

1. 1. . Hoyer ↑

1. 1. . Cognitive-behavior therapy ↑

1. 1. . Hettiarachi ↑

1. 1. . Mortberg ↑

1. 1. . communal treatment ↑

1. 1. . individual treatment ↑

1. 1. . David ↑

1. 1. . Gaudiano ↑

1. 1. . self-efficiency ↑

1. 1. . Anderson & Ziman ↑

1. 1. . Pinele & Mineka ↑

1. 1. . attention focus ↑

1. 1. . Slicker ↑

1. 1. . Keshdan & Roberts ↑

1. 1. . Rheingold, Herbert & Gadiano ↑

1. 1. . Kahn ↑

1. 1. . Dennis ↑

1. 1. . Ballard ↑

1. 1. . Neal & Edelman ↑

1. 1. . Chambless & Gillism ↑

1. 1. . pharmacological treatments ↑

1. 1. . placebo ↑

1. 1. . Deborah ↑

1. 1. . Van Dam. Beggen & Karaaimaat ↑

1. 1. . Wehr & Kafman ↑

1. 1. . waitcer ↑

1. 1. . pretest ↑

1. 1. . post-test ↑

1. 1. . negative and positive fear evoluation ↑

1. 1. . random multi-stage sampling ↑

1. 1. . discovering factors analysis ↑

1. 1. . play therapy ↑

1. 1. . family therapy ↑

1. 1. . Connor, K. M ↑

1. 1. . One way Kolmogorov. Smirnov ↑

1. 1. . Ferguson & Takane ↑

1. 1. . Levene`s Test of equality of error variance ↑

آگاهی از آلوده شدن به ویروس نقص سیستم ایمنی انسان فشارهای روان‌شناختی و مشکلات اجتماعی زیادی از جمله افسردگی، اضطراب و انزوای اجتماعی را در پی دارد (ایوانز^[۴]، ۲۰۰۳). ‌به این ترتیب افراد مبتلا به HIV مثبت با عوامل روان‌شناختی بسیار زیادی روبرو هستند که شامل عدم سازگاری با بیماری HIV مثبت، کاهش سلامت روانی، خود مدیریتی ضعیف، آشفتگی هیجانی، افسردگی، اضطراب، اختلالات شخصیتی، باورهای پایین خود کارآمدی، حمایت اجتماعی ضعیف و روبرو شدن با مفاهیم وجودی مانند اضطراب مرگ، بی‌معنایی و بی­هدفی در زندگی و بی­مسئولیتی است.

بر اساس آمار جمع‌ آوری شده از دانشگاه ­های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تا تاریخ ۱/۷/۱۳۹۲ مجموعاً ۲۷۰۴۱ نفر افراد مبتلا به HIV/AIDS در کشور شناسایی ‌شده‌اند که ۸۹٫۳ درصد آنان را مردان و ۱۰٫۷ درصد را زنان تشکیل می­ دهند.۱/۴۶ درصد از مبتلایان به HIV در زمان ابتلا در گروه سنی ۳۴-۲۵ سال قرار داشتند که بالاترین نسبت در بین گروه ­های سنی را به خود اختصاص می­ دهند. علل ابتلا به HIV در بین کل مواردی که از سال ۱۳۹۲ گزارش شده است، اعتیاد تزریقی ۱/۵۲ درصد، برقراری روابط جنسی ۶/۳۳ درصد و انتقال از مادر به کودک ۲/۳ را تشکیل داده است. در ۱/۱۱ درصد از موارد شناسایی‌شده در این سال راه انتقال نامشخص بوده و هیچ مورد جدید ابتلا از راه خون و فرآورده ­های خونی گزارش نشده است (مرکز مدیریت بیماری­ها وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، ۱۳۹۲).

۱-۲ بیان مسئله

افراد مبتلا به ایدز به واسطه گرفتار شدن به یک بیماری مزمن، ناتوان­کننده، بالقوه کشنده و با پیش آگهی وخیم، در گستره­ای از فعالیت­های اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی محدود می­شوند که به عنوان عاملی تنش­زا در این بیماران مطرح است. به واسطه ویژگی‌های این بیماری و روش­های انتقال آن در معرض انگ اجتماعی و به تبع آن فشارهای روحی_ روانی ویژه­ای قرار می­ گیرند. این افراد همچنین باید با ترس مرتبط با بیماری؛ مانند ناتوانی، افزایش وابستگی، کاهش مهار بدنی و درد مبارزه کنند. دور از انتظار نیست که گستره­ای از آشفتگی­های روانی از حالت نسبتاً سبک مانند بی ­تفاوتی بیمارگونه، احساس گناه، درماندگی و نا­امیدی تا حالت­های شدید مانند اختلال‌های اضطرابی، افسردگی و گاهی افکار خودکشی در این افراد دیده می­ شود (شاکری و همکاران، ۱۳۸۷). ابتلا به HIV سیر زندگی فرد را تغییر می­دهد و باعث کاهش اعتمادبه‌نفس، افزایش احساس آسیب‌پذیری، علائم جسمانی و افکار آشفته در مبتلایان می­ شود و عملکرد روزانه فعالیت­های اجتماعی و آرامش فکری را دچار نابسامانی می­ کند (اولیو^[۵]، روآ^[۶] و دلیون^[۷]، ۲۰۰۳). ادبیات پژوهشی نشان داده که افراد به دنبال تشخیص­های بیماری تهدیدکننده زندگی، یک بحران وجودی را تجربه ‌می‌کنند (کات^[۸]،۲۰۰۲، کوچینو^[۹] و کان^[۱۰]، ۲۰۰۵). بحرانی که شامل به هم ریختن فرضیات اولیه­مان ‌در مورد احساس کنترل و توانایی­مان در پیش ­بینی آینده است (لیانگ و همکاران، ۲۰۱۰؛ نقل از نقیائی، بهمنی، خراسانی و قنبری مطلق، ۱۳۹۲).

‌به این ترتیب تجربه دردناکی که تشخیص و درمان عفونت­HIV به همراه دارد می ­تواند موقعیت بنیادین و اساسی وجود بشر را لمس کند و در ارتباط با متناهی بودن، بی­مسئولیتی در برابر زندگی، تنهایی و بی‌معنایی موضوعات و مسائلی را بیافریند.

یکی از عوامل روان‌شناختی که باعث شده فرد مبتلا به HIV مثبت با مرگ، مسئولیت، بی­هدفی و احساس تنهایی دست و پنجه نرم کند، اضطراب وجودی است. اضطراب، ابزار ارزشمندی برای کمک به ما در جهت آگاه شدن بیشتر از واقعیت است. اگر بخواهیم زندگی را به طور کامل تجربه کنیم باید بتوانیم اضطرابمان را پذیرفته و آن را بشناسیم (یالوم و می، ۲۰۰۱؛ نقل از بهمنی، اعتمادی، شفیع آبادی، دلاور و قنبری مطلق، ۱۳۸۹). از دید وجودنگرها نخستین احساس مورد توجه برای درک هیجان­های انسان، اضطراب است. اضطراب به دو نوع اضطراب روان نژند و اضطراب وجودی یا سالم بازمی‌گردد (رولو می، ۱۹۷۰؛ نقل از بهمنی و همکاران، ۱۳۸۹). در حالی که اضطراب وجودی بخش طبیعی و سالم موقعیت انسانی را تشکیل می­دهد، اضطراب روان نژند حاصل پاسخ نامناسب به منبع تهدید یا محصول بازپس­زنی و یا یک تعارض درونی است. وجود­نگرها منشأ بسیاری از حالات هیجانی ناخوشایند را اضطراب و روشی که فرد برای مواجه‌شدن با آن در پیش ‌می‌گیرد، می­دانند. اضطراب از تلاش­ های فرد برای زنده ماندن و حفظ کردن و دفاع کردن از وجود خویش ناشی می­ شود و احساس­هایی را که اضطراب به وجود ‌می‌آورد، جنبه اجتناب‌ناپذیر شرایط انسان است. اضطراب وجودی به صورت نتیجه اجتناب‌ناپذیر روبرو شدن با مرگ، انزوای وجودی و بی­معنائی توصیف شده است (یالوم، ۱۹۸۰؛ نقل از کوری، ۲۰۰۵)؛ ‌بنابرین‏ وجودنگرها این اضطراب را تحت عنوان اضطراب وجودی معرفی کرده و آن­ را تجربه­ای اصیل می­دانند که هر انسانی باید بتواند با آن مواجه شده و پاسخ اصیل نیز به آن بدهد.

موراتا^[۱۱] (۲۰۰۳) در توصیف خود از مشکلات وجودی به واژه­ درد معنوی^[۱۲] برای اشاره به تجربه­ ذهنی بیمارانی که با احتمال مرگ خود مواجه ‌شده‌اند، استفاده می­ کند و مقصود او رنجی است که افراد در پی وقوف به احتمال انقراض وجود فردی و معنای خود ^[۱۳]تجربه ‌می‌کنند. از منظر موراتا درد معنوی به معنای احساس بی‌معنایی، بی‌ارزشی، فقدان قصد و هدف و هویتی است که در اثر از دست دادن‌های متعدد در حوزه­ روابط بین فردی، اقتدار و امید به آینده ایجاد می­ شود (نقل از بهمنی و همکاران ، ۱۳۸۹).

1. 1. رویکرد مبتنی بر خود: مثل اعتماد و فروتنی

1. 1. رویکرد میان فردی: مثل گذشت، حق شناسی و همدلی

1. 1. رویکرد زیست شناختی: مثل نیرو و توانایی

1. رویکردهای انطباقی: مثل خوش خلقی، تفکر و تأمل، معنویت

طبقه بندی پترسون و سلیگمن یک سیستم طبقه بندی بهتری برای ایجاد رشته ای مثل روانشناسی مثبت به شمار می‌آید. اما این نکته هم باید در نظر داشته باشیم که نبایستی هیچ سیستم طبقه بندی برای صفات و ویژگی های روانشناختی به صورت جامع و کامل در نظر بگیریم (سلیگمن، ۲۰۰۳؛ ۱۲۶).

۸-۳-۲٫ معیارهای رفتار سازمانی مثبت

به دلیل حمایت روانشناسی مثبت، رفتار سازمانی مثبت تنها رویکرد مثبت گرا به مطالعات سازمانی نیست و بدین ترتیب شناسایی ویژگی های متمایز منحصر به فرد آن مهم می‌باشد. لوتانز اولین تعریف را در سال ۲۰۰۲ از رفتار سازمانی مثبت ارائه کرد. او رفتار سازمانی مثبت را به عنوان مطالعه و کاربرد نقاط مثبت گرای منابع انسانی و ظرفیت های روانشناختی که می‌توانند ارزیابی و توسعه یابند و برای بهبود عملکرد در محیط های کاری امروزی به طور مؤثری مدیریت گردند، تعریف می‌کند. به طور خاص برای اینکه ظرفیت های روانشناختی مثبت شرایط ورود به رفتار سازمانی مثبت را داشته باشند بایستی مثبت باشند و دارای تئوری های گسترده، تحقیقات بنیادی و ارزیابی های معتبر و پایا باشند (لوتانز،۲۰۰۲ ؛ ۲۹۶).

‌بنابرین‏ آن ها همان‌ طور که گفتیم باید توسعه پذیر باشند یعنی برای توسعه باز و برای بهبود عملکرد قابل مدیریت باشند. نهایتاًً حالت های مثبت که معرف معیارهای رفتار سازمانی مثبت هستند، عمدتاًً ‌در مورد آن ها در سطح فردی و خرد تحقیق و اندازه گیری شده و توسعه یافته اند. در این مورد می توان مؤسسه‌ کالوپ را نام برد که تحقیقات وسیعی در این زمینه انجام داده است. معیارهای رفتار سازمانی مثبت توسعه پذیر و قابل یادگیری هستند و از رویکردهای مثبت دیگر که روی صفات و ویژگی های مثبت متمرکز اند تمیز داده شده اند. این معیارها عبارتند از: خودکارآمدی، امید، تاب آوری و خوش بینی و هنگامی که آن ها در یک سازه مرکزی جمع شوند عامل مرتبه بالایی به نام سرمایه روانشناختی به وجود می آورند (لوتانز و همکاران، ۲۰۰۷ ؛ ۱۱).

۹-۳-۲٫ ابعاد سرمایه روانشناختی

خودکارآمدی به عنوان یک منبع روانشناختی توسعه پذیر و قابل یادگیری

بر طبق تئوری شناخت اجتماعی بندورا و تحقیقات گسترده استاجکوویک و لوتانز، خودکارآمدی در محیط کار به عنوان اعتماد راسخ یا اطمینان فرد به توانایی هایش در بسیج انگیزه ها، منابع شناختی و دنبال کردن اعمالی که نیاز دارد تا وظایف خاصی را درون یک بافت معینی اجرا کند، تعریف می شود. در بین معیارهای رفتار سازمانی مثبت خودکارآمدی بهترین و مناسب ترین معیار نسبت به بقیه معیارهاست. عوامل چندی که خودکارآمدی را منحصر به فردتر از بقیه می‌کند و به طور خاص با رفتار سازمانی مثبت مرتبط می‌سازد این است که اولاً خودکارآمدی دارای پایه تئوریکی و تحقیقات گسترده تری نسبت به بقیه معیارهاست، ثانیاًً اینکه بقیه معیارها هم به عنوان یک حالت موقتی (State)و هم به عنوان یک صفت ثابت (Trait) روی آن ها تحقیق و آزمون شده است اما خودکارآمدی فقط به عنوان یک حالت در نظر گرفته شده است (مارر و پیرس، ۱۹۹۸). خودکارآمدی نه تنها دارای ماهیت قابل توسعه بودن در هر زمان است بلکه به گونه ای منحصر به فرد است. داشتن کارآمدی در حوزه فردی لزوماًً قابل انتقال به حوزه های دیگر نیست، در حقیقت فقدان کارآمدی در بافت های بسیاری مانع مؤثر بودن دیگران نمی شود (بندورا^[۶۰]، ۱۹۹۷، به نقل از لوتانز و دیگران، ۲۰۰۶؛ ۳۸۷).

ثالثاً ارتباط بین خودکارآمدی و بسیاری از ابعاد عملکرد مرتبط با محیط کار آزمون شده است مثل رابطه خودکارآمدی با نگرش به کار از دید فرهنگ سازمانی، رهبری اثربخش تصمیم گیری های اخلاقی، خلاقیت، مشارکت، تصمیم گیری های حرفه ای و کارآفرینی (لوتانز و یوسف، ۲۰۰۷؛ ۳۲۳). همچنین یافته های فرا تحلیلی از ارتباط بین خودکارآمدی و عملکردهای مرتبط با کار حمایت می‌کنند

در ارتباط با اطمینان، خودکارآمدی با اصطلاحاتی از قبیل تعیین اهداف چالشی برای خود، خودگزینی^[۶۱] در هنگام انجام وظایف سخت، خودانگیختگی^[۶۲]، تلاش زیاد برای سرمایه گذاری و حرکت به سمت اجرای وظایف و اهداف و استقامت هنگام مواجه با موانع همراه است.

افرادی که دارای اعتماد کمتری هستند منفعلانه به چالش هایی که توسط محیط خارجی شان بر آن ها تحمیل می شود پاسخ می‌دهند که نتیجتاً این افراد غیرکارآ بیشتر در معرض شکست، ناامیدی و چالش هایی که خود می آفرینند مثل عدم اعتماد به نفس، شکاکی، ادراکات و اسنادات منفی قرار می گیرند (بندورا و لاک، ۲۰۰۳ ؛۸۷).

از طرف دیگر افرادی که دارای اطمینان بیشتری هستند ظرفیت های شناختی مثل نشان پردازی^[۶۳]، دوراندیشی^[۶۴]، مشاهده^[۶۵]، خودتنظیمی^[۶۶] و درون اندیشی^[۶۷] را در راستای اجرای اهدافشان به کار می بندند. نشان پردازی به معنی ایجاد یک تصویر ذهنی از تولیدات، فرآیندها و پیامدهایی که مورد علاقه سهام‌داران و ذینفعان مهم سازمان است، می‌تواند برنامه ریزی اقتضایی، اولویت دهی^[۶۸] و خودانگیختگی را هنگامی که فرد به طور موقتی در یک حالت هیجانی فرو رفته را ارتقاء می‌دهد. مشاهده می‌تواند تسهیل کننده یادگیری از دیگران باشد و فرد وقت و انرژی خود را برای درگیر کردن خود با آزمون و خطا صرف کند. خود تنظیمی الزامات خویشتن داری و کنشگرایانه را برای اعتماد به نفس فراهم می آورد تا به رفتارهای بهره ورانه واقعی که منجر به رسیدن و اجرای اهداف می شود حتی هنگامی که انگیزنده های بیرونی وجود ندارند، جامه عمل بپوشاند و در نهایت درون اندیشی اثرات مثبت تجربیات گذشته را بر حسب درس های ارزشمندی که از گذشته فرا گرفته ایم را تقویت می‌کند و آن ها را در فرصت ها و تهدیدهای آینده به کار می بندیم.

نیاز جنسی یکی از نیازهای اولیه و ذاتی انسان‌ها به شمار می رود و در طبقه نیازهای فیزیولوژیک و حیاتی رده بندی می شود(مزلو ۱۹۷۶، به نقل از بخشایش و همکاران ۱۳۸۸ ) مطابق نتایج پژوهش ها در سال اول ازدواج بین رضایت جنسی همسران وسلامت زناشویی زوجها رابطه معنا داری وجود دارد و اهمیت رضایت جنسی برای هر دو نفر به یک اندازه است(هندرسون و روف به نقل از اولیاء ۱۳۸۸ ) زمانی که رابطه جنسی کامل و همراه با رضایت باشد ازدواج به یک رابطه مهم و قابل اعتماد تبدیل می شود. رابطه جنسی سالم،صمیمیتی بی عیب و بی نقص و لذتی بی ادعا و عاشقانه(شهوانی) است. با توجه به اینکه رابطه جنسی یکی از صمیمانه ترین و خصوصی ترین ارتباطات بین زوجها است لذا مشکلات و کاستی های این رابطه در سایر ابعاد زندگی نیز گسترش می‌یابد. عکس این قضیه نیز صادق است و انتقادها و تعارضاتی که در سایر زمینه‌های زندگی وجود دارد به رابطه جنسی خلل وارد می‌کند و روابط همسران را تخریب و رضایتمندی زناشویی آنان را کاهش می‌دهد(بخشی پور، ۱۳۸۶ ) وجود مشکل در رابطه جنسی،خود می‌تواند گویای مشکلات دیگر و وجود تعارض دررابطه زناشویی باشد که آن ها را شناسایی کرد(بخشایش،۱۳۸۸ ) از نظر مفهوم کلی تعارض زناشویی به هر نوع عمل و عکس العمل نامطلوب زوجین که برگرفته از عدم تفاهم آنان در زمینه‌های رفتاری- عاطفی و ادراکی است تعریف می شود همچنین ‌بر اساس نظریه تحول خانواده، تعارض در هنگام تجربه استرس توسط زوجین در مراحل مختلف تحول زندگی زناشویی غیرقابل پیش‌بینی رشد رخ می‌دهد که بخصوص شدت تعارض در مراحل انتقالی زندگی بیشتر است( اولیا،۱۳۸۸ ) .

با مشخص شدن نقش واسطه گری رابطه جنسی برای تعارضات و رضایتمندی زندگی زناشویی در این پژوهش، می توان گفت که تعارض به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم بر رضایت زناشویی تاثیر می‌گذارد. در رابطه مستقیم، اثر تعارض مستقیماًبر رضایت زناشویی لحاظ می شود که با افزایش و کاهش تعارضات به ترتیب رضایت زناشویی نیز کاهش و افزایش می‌یابد (سامانتا لیتزینگر و کریستینا کوپ ۲۰۰۵، یداله واقعی و همکاران،۱۳۸۸ ). در اثر غیر مستقیم ، به دو نوع رابطه اشاره می شود. اول تاثیر تعارض بر کیفیت رابطه جنسی که با افزایش و کاهش تعارضات زناشویی، به ترتیب کیفیت رابطه جنسی کاهش و افزایش می‌یابد(سامانتالیتزینگر و کریستینا کوپ،۲۰۰۵؛ باغبان و مرادی،۱۳۸۲ )و با کاهش یا افزایش کیفیت رابطه جنسی رضایت از زندگی زناشویی نیز کاهش ویا افزایش می‌یابد .با توجه ‌به این که متغیر کیفیت اخلاقی در رابطه جنسی در این پژوهشبه عنوان واسطه عمل می‌کند لذا هم اثر گیرنده است وهم اثر دهنده و این متغیر تاثیر خود را از تعارض می‌گیرد و بر رضایت زناشویی اثر می‌گذارد.

پژوهش حاضر،دارای محدویت های متعددی بود که به چند مورد آن به اختصار اشاره می شود.با توجه ‌به این که نمونه پژوهشی ما از یک جامعه محدود(به خصوص از نظر سطح تحصیلات)انتخاب شده بودند،تعمیم نتیجه پژوهش به سایر موارد ،جایز نمی باشد.به نظر می ‌رسد در بین افراد کم سوادتر و عامی تر جامعه نقش رضایت جنسی و تاثیر گذاری آن بر رضایت زناشویی پررنگ تر باشد. همچنین کم بودن تعداد کل نمونه و علی الخصوص کم بودن تعداد نمونه های مرد مقایسه با نمونه های زن ،محدودیتی بود که تا حدی می‌تواند نتیجه را تحت تاثیر قرار داده باشد.

با توجه ‌به این که طبق برخی تحقیقات(سانگ به نقل از سید اسماعیل موسوی،۱۳۸۴ )معیار رضایت جنسی در مردان ،فاکتور مهم تری در رضایت زناشوهی محسوب می شود که البته این موضوع خود می‌تواند مبنای یک پژوهش جدید باشد.همچنین دزر این پژوهش مجالی برای بررسی سایر فاکتورهای که در کنار تعارض و رابطی جنسی بر رضایت زناشویی اثر می‌گذارند نبود،نتیجه تا،لذا ممکن است نتیجه تا حدی از عوامل دیگر نیز ناشی شده باشد. (باستانی ۱۳۸۹ )

تعارض زناشویی :

شناسایی تعارضات همسران در زندگی مشترک متاسفانه برخی افراد سر هر موضوع و یا اتفاقی که از طرف فرد مقابلشان صورت می‌گیرد، پیش‌داوری و یا قضاوت زود هنگام می‌کنند که در زندگی آن ها تاثیر منفی می‌گذارد. حل تعارضات زناشویی یکی از آرزوهای مشاوران خانواده است. اگر بپذیریم که هیچ زندگی مشترکی بدون تعارضات قابل تصور نیست، آن گاه می‌توانیم خود را از فشار چرایی به وجود آمدن مشکل برهانیم و در عوض به حل آن فکر کنیم. همه ما در زندگی کم و بیش شاهد مشاجره بین پدر و مادر بوده ایم و یا خود به عنوان والدین گاهی با همسرمان مشاجره کرده ایم.

حتما شنیده اید که قدیمی ها می‌گفتند دعوا، نمک زندگی است. شاید منظور آن ها این بوده است که هیچ زندگی بدون دعوا نمی شود. اما موضوع این است که اگر این دعواها یا تعارضات در زندگی مشترک حل نشود، دیگر نه نمک زندگی بلکه سمی مهلک خواهد بود که اساس آن را به خطر خواهد انداخت. از این رو حل این تعارضات که مایه اصلی اختلاف در زندگی مشترک است، هم و غم مشاوران و کارشناسان خانواده می‌باشد و هرچه در این زمینه تلاش شود باز کم است.