آیدلسون و اپشتاین (۱۹۹۸) با گسترش ارزیابی باورهای ارتباطی ناکارآمدی که در ارتباط سهیم هستند را مشخص کردند. این باورها عبارتنداز: تخریب کنندگی مخالفت، توقع ذهن خوانی، باور به عدم تغییرپذیری همسر، کمال گرایی جنسی و باور ‌در مورد تفاوت های جنسیتی به نظر آیدلسون و اپشتاین چسبیدن ‌به این باور که مخالفت تخریب کننده است احتمالاً به روش های حل مسأله نادرست یا جبری هدایت می‌کنند. باور توقع ذهن خوانی، اغلب باعث تعارض، ادراک نادرست و تشدید تعارض می شود. (به نقل از مومن زاده،۱۳۸۱)

باور غیرمنطقی و سازگاری زناشویی

مطالعات دیدگاه شناختی و ارتباطی در مسایل زناشویی و مطالعه عوامل مؤثر بر سازگاری زناشویی نشان داده است که شناخت، تفکرات و باورها نقش به سزایی در روابط زوجین ایفا می‌کنند. از دیدگاه نظریه عقلانی- عاطفی- رفتاری، ناسازگاری زناشویی علت وفاداری زوجین به یک یا چند اسطوره ارتباطی است که این اسطوره ها عموما مربوط به روابط زناشویی و عشق می‌باشند. اسطوره ها باور همگانی بوده که باعث می‌شوند زوجین انتظارات خود را از یکدیگر بالا برده و با دنبال کردن این اسطوره ها در روابط خود احساس نارضایتی کنند. اگر این اسطوره ها تبدیل به الزام و اجبار گردد (باور غیرمنطقی) آنگاه ناسازگاری زناشویی بروز می‌کند (درایدن ، ۲۰۰۳).

پژوهش های متعددی تأثیر مخرب این باورها را بر روی ارتباطات زناشویی نشان دادند. این باورهای غیرمنطقی به صورت اگاهانه در زوجین وجود دارند و همسران از تاثیرات منفی ان ها در افزایش ناسازگاری زناشویی خود آگاهی ندارد. از آنجا که تفکر و باور سالم یکی از مؤلفه های مهم ارتباط کارآمد زناشویی است و تأکید درمانگران بر این مسئله که برای کمک به زوجین ناسازگار می توان با تکنیک های شناختی به شناسایی این باورهای ناکارآمد و همچنین رشد ارتباط مؤثر زناشویی پرداخت (باکوم^[۴۱] ،۲۰۰۲). لذا با ایجاد بینش وسیع تر نسبت ‌به این موضوع برای زوجین در قشری از جامعه، می توان رضایت زناشویی را افزایش داد. اگرچه تاکنون پژوهش های متعددی پیرامون این مسأله انجام شده است، اما پژوهش حاضر درصدد بود تا مفروضه های مطرح شده در زمینه باورهای غیرمنطقی ارتباطی را در جامعه ای شاغل،فرهنگی و اداری تحصیلی بررسی کند که ناسازگاری زناشویی به صورت نهفته در آن ها وجود دارد (به نقل از منصور و عبدالمحمدی، ۱۳۸۷).

نظریه های باورهای ارتباطی

نظریه اپشتاین و ایدلسون

باورهای ارتباطی غیر منطقی از نظر اپشتاین و ایدلسون

۱- باورهای به تخریب کنندگی مخالفت^[۴۲]: به معنای نپذیرفتن، ناراحتی و تفسیر منفی اختلاف نظرهاست.

۲- باور به تغییر ناپذیری همسر^[۴۳]: اعتقاد نداشتن توانایی همسر در تغییر رفتار ها و تکرار شدن آن ها در آینده است.

۳- توقع ذهن خوانی^[۴۴]: انتظار اینکه بدون نیاز به گفتن و اظهار نظر کردن، فرد باید احساسات، افکار ونیازهای همسر خود را بداند.

۴- کمال گرایی جنسی^[۴۵]: انتظار از همسر در ایجاد در رابطه جنسی تام و تمام در همه موقعیت ها بدون توجه به وضعیت او.

۵- باور درباره تفاوت های جنسیتی^[۴۶]: نداشتن درک صحیح از تفاوت های شناختی و فیزیولوژیکی زن و مرد، به صورت انتظار یکسان داشتن، یا تفاوت های مادرزادی را علت اختلاف دانستن می‌باشد.

باور تخریب کننده مخالفت

ریشه این باور به باورهای وحشتناکی، ناشکیبایی(ناکامی) و تأیید دیگران که توسط الیس مطرح شده برمی گرد. در توصیف باور وحشتناکی، الیس(۱۹۸۹) می نویسد زوجین به طور غیرمنطقی خود را متقاعد کرده‌اند که نمی توانند مشکلاتی را که در روابط تجربه یا پیش‌بینی می‌کنند، تحمل کنند.ریشه این ترس از این اعتفاد ناشی می شود که در احساسات نامطلوب واقعاً غیرقابل تحمل است و اینکه نباید چنین احساساتی وجود داشته باشند و زوجین با این حکم که رابطه باید آرام و بدون مشکل باشد،دچار مشکل می‌شوند.

در باور وحشتناکی، الیس(۱۹۸۹)معتقد است که زن و شوهر با اعتقاد ‌به این مسأله که امور و رویدادها در رابطه باید به سبک خاصی باشد. باعث می‌شوند که هرگاه واقعیت مطابق انتظارشان نبود،این مسأله فاجعه تلقی شود.

در باور تأیید دیگران نیز الیس(۱۹۸۹) بر این باور است زن و شوهر معتقدند که برای داشتن زندگی شاد و داشتن احساسات خوب از خود، لازم است که همیشه از طرف همسرشان محبت کاملی دریافت کنند تا ارزشمند باشند و برای اینکه این محبت و ارزشمندی را حفظ کنند از بروز هرنوع مخالفتی در روابط خودداری می‌کنند.

باور توقع ذهن خوانی

منشاء این باور را در باور حکم کنندگی الیس می توان یافت. الیس(۱۹۸۹) این طور عنوان می‌کند که عقاید غیرمنطقی در رابطه، از فلسفه الزام در مقابل تمایل به وجود می‌آیند. هرگاه شما به گونه ای آمرانه از شریکتان ویژگی یا رفتار خاصی متوقع باشید مثلاً «همسرم باید نسبت به خواسته های من حساس باشد» با ناکام شدن این الزامات شما احساس خشم و شکست خواهید کرد یا نسبت به خود احساس ترحم خواهید داشت.به نظر بک زن و شوهر به علت وابستگی عمیقشان نسبت به یکدیگر و باورهایی که نسبت به نقش های زن و شوهری در روابط زناشویی دارند معتقدند که همسرشان باید قادر باشد خلق و نیازهای دیگری را درک کند در واقع باید بتوانند ذهن خوانی کنند.

باور عدم تغییر پذیری همسر

این باور از باور غیرمنطقی وحشتناکی الیس نشأت می‌گیرد.وقتییکی از زوجین رفتار ایده آلی نداشته باشد زوج دیگر می پندارد که وضع وحشتناک است و هیچ گا تغییرات مثبتی در رابطه زناشوییشان رخ نمی دهد. با بررسی این باور در نظریه بک می توان دریافت که زوجین با بزرگنمایی هر گونه اشکال در رابطه شان را،اغراق می‌کنند،با شخصی سازی مشکلات موجود در تعاملشان را به همسرشان نسبت می‌دهند و با پیشگویی منفی نتیجه گیری می‌کنند که تغییرات مطلوبی در روابطشان به وجود نمی آید.

باور کمال گرایی جنسی

در این باور، باور حکم کنندگی، نیازمندی و کمال گرایی وجود دارد. هرکدام از زوجین با این باور بر خود حکم می‌کنند که باید از نظر جنسی کامل و بدون نقص باشند تا مورد پذیرش همسر خود قرار گیرند. تحریفی که در این عقیده وجود دارد،تفکر دو مقوله ای است. بدین صورت که اگر همسری در رابطه جنسی زناشویی شان عالی نباشد،ناکام و شکست خورده است (به نقل از رسولی،۱۳۹۲).

باور درباره تفاوت‌های جنسیتی

باورهای قالبی هستند که بدون اساس علمی بوده و مردم پیشاپیش، ویژگی های خاصی را به دو جنس نسبت می‌دهند. به نظر بک این عقاید غیرمنطقی میراث اجتماعی هستند که از طریق تجارب شخصی، خانواده و فرهنگ جامعه به وجود می‌آیند. این باور با باور غیرمنطقی درماندگی الیس گره می‌خورد. ‌به این ترتیب که، با اعتقاد ‌به این مسأله که زنان و مردان ذاتاً از نظر نیازهای شخصی و ارتباطی متفاوت هستند و علت مشکلات اصلی زوج ها همین تفاوت های آن ها است و این که این ویژگی ها مانع درک زوجین از یکدیگر می شود و در نتیجه نمی توان کاری برای بهبود رابطه انجام داد. همچنین زن و شوهر از طریق شخصی سازی مشکلات ارتباطی خود را به تفاوت های موجود در خود یا همسرشان نسبت می‌دهند و با تعمیم افراطی این ویژگی ها را همیشگی می دانند (مولین^[۴۷] ،۱۹۹۹).