برای اینکه ارزش‌های اجماعی پذیرفته شوند باید نوع و شدت همه رفتارها، احترام، توافق‌ها و … طبق یک اصول مشخص باشد و پذیرفتن این‌ها، اموری مثل درستکاری، اعتماد، احساس مسئولیت و … در اجتماع را شامل می‌شود که سبک زندگی و خصوصیات تغیر یافته را مشخص می‌کند (علی پور نیاز و همکاران، ۱۳۸۸).

آموزه‌های زندگی درست با نگرش درمان اجتماع مدار به فرد بهبودی مربوط است، ثبات و تداوم زندگی درست در درمان اجتماع مدار، دقیقاً بازندگی مختل شده معتادان در ارتباط است به‌ویژه زندگی سالم یا هم نوعان سالم، تجربیات روزمره‌ای از خودکنترلی را فراهم می‌آورد؛ یعنی برای کسانی که فاقد کنترل بوده‌اند این ارزش‌های زندگی درست برای بهبودی ضروری است. مصرف‌کنندگان مواد یا فاقد ظرفیت برای زندگی منظم بوده‌اند و یا اینکه هرگز یک سبک زندگی منظم را تجربه نکرده‌اند منابع زندگی درست متغیر است و چندین نوع آن به طور مستقیم و غیرمستقیم قابل‌دسترسی است که به منابعی چون نوشته های اخلاقی، مذهبی و کتب آسمانی و … مربوط می‌شود این اصول و عقاید به صورت رسمی و غیررسمی در برنامه ها، نوشته های روی دیوار، متون و … تکرار می‌شوند (خزائلی، ۱۳۸۰).

۲-۵-۶- رویکرد اجتماعی در درمان اجتماع مدار

در این رویکرد اجتماع به عنوان رویکرد درمانی، با همه آموزه‌ها و عناصر فرهنگی‌اش معرفی‌شده است این عناصر شامل ۴ جزء بافت‌های اجتماعی، انتظارات اجتماع، ارزیابی‌ها و پاسخ‌های اجتماعی است (دی لئون، به نقل از ابراهیمی، ۱۳۸۱). ارزیابی‌ها و پاسخ‌های اجتماع، برحسب انتظارات اجتماع برای عملکرد، مسئولیت‌پذیری، خودارزیابی و خودمختاری در هر مرحله درمان است. در مراحل اولیه برنامه، مقیم در معرض منابع اجتماع، افراد و فعالیت‌ها قرارمی گیرد تا یاد بگیرد چگونه از این منابع برای تغییر خود استفاده کند. در مراحل بعدی، فعالیت‌ها و عناصر اجتماع ممکن است به صورت راهکارهایی برای آزمایش و پایش فرد در هر زمینه از انتظارت اجتماع باشد همچنین پاسخ‌های اجتماع، نمایانگر انتظارات و ارزیابی‌هایش در طول درمان است و ‌بنابرین‏ رفتارهایی که ممکن است در مراحل اولیه برنامه قابل‌توجه باشند شاید در مراحل بعد پذیرفته شوند و پاسخ‌های منفی اجتماعی را به دنبال داشته باشند این پاسخ‌ها طراحی می‌شوند تا تغییر خود را افزایش دهند و در حقیقت اعضا رشد فردی خود را وقتی نشان می‌دهند که پاسخ‌های منفی یا مثبت اجتماع را به صورت فرصت‌های یادگیری برای افزایش تغییرات خود به کار گیرند عنصر جوهری رویکرد درمان اجتماع مدار، اجتماع است اجتماع هم روش تغییر را ایجاد می‌کند. این عنصر اجتماع است که درمان اجتماع مدار را از سایر رویکردهای بازتوانی معتادان و اختلالات مربوط به آن ‌متمایز می کندو این استفاده از اجتماع به عنوان روش است که درمان اجتماع مدار را از دیگر شکل‌های اجتماع جدا می‌کند (ساکس، ۲۰۱۲). هدف ویژه درمان اجتماع مدار، درمان اختلالات فرد است اما هدف عمده آن تغییر سبک زندگی و هویت فردی است و برای رسیدن ‌به این هدف درمان اجتماع مدار از اجتماع به عنوان روش استفاده می‌کند (دی لئون به نقل از ابراهیمی،۱۳۸۱).

۲-۵-۷- عناصر درمانی و آموزش

کار، یکی از مهم‌ترین بخش‌های مدل درمانی درمان اجتماع مدار است. در واقع نشانه مهم محیط اجتماعی درمان اجتماع مدار، شور و شوق‌وذوق در فعالیت‌های کاری است… مقیاس آگاهانه و هوشیار، به گروه‌هایی می‌روند که باید کار انجام دهند و بدین سبب نگرش مثبت و خلق خویی را نشان می‌دهند و به فعالیت‌هایی مانند کمک کردن می‌پردازند (تودر به نقل از اسمیت^[۸۲] و همکاران، ۲۰۰۶).

۲-۵-۷-۱- سرپرست‌ها و همتاها در درمان اجتماع مدار

درمان اجتماع مدار های معاصر، سازمان‌های پیچیده‌ای هستند که شامل بسیاری از مسائل و عملکردهای مختلف است ‌بنابرین‏ این کارمندان درمان اجتماع مدار ترکیبی از متخصصان تیمی و فردی هشتند که درمجموع متنوعی از موقعیت‌های بالینی، مدیریتی، اجرایی و خدمات حمایتی مشغول به کار هستند همچنین همتاها عامل اولیه تغییر هستند مقیمان در بخش‌های مختلف اجتماعی و روابط بین فردی، واسطه‌های اجتماعی شدن و فرایند درمان هستند. همتاها عضویت اصلی اجتماع را تشکیل می‌دهند و سلسله‌مراتب همتاها عامل اصلی سازمان اجتماعی درمان اجتماع مدار است (علی پورنیاز و همکاران،۱۳۸۸).

۲-۵-۸- مراحل برنامه

در درمان اجتماع مدار مراحل برنامه، بیشتر خاص تغییرات مورد انتظار را نشان می‌دهند وضعیت فرد را می‌توان برحسب نیم‌رخ‌های خاص در نقاط مختلف برنامه، توصیف کرد. مقیمانی که در یک اجماع برابر زندگی می‌کنند روی مراحل برنامه نیز کار می‌کنند مراحل برنامه به طور مستقیم فرایند تغییر را آشکار نمی‌سازند بلکه آن‌ ها فرایند را برحسب حرکت فرد در ساختار سازمان‌یافته و فعالیت‌های طراحی شد ی برنامه نشان می‌دهند ‌بنابرین‏ مراحل برنامه نشان عبور فرد در فرایند یادگیری است (علی پورنیاز و همکاران،۱۳۸۸).

در درمان اجتماع مدار های اقامتی و درازمدت برنامه سه مرحله اصلی دارد:

۱) مرحله آشنایی، استقرار یا جهت‌یابی ۲) مرحله درمان ۳) مرحله ورود مجدد یا ترخیص

۲-۵-۸-۱- مرحله آشنایی

جهت‌یابی بسته به‌تناسب طول دوره درمان اجتماع مدار، ۲۱ تا ۳۰ روز اول ورود به مرکز را مرحله استقرار می‌گویند هدف اصلی این مرحله جذب سریع فرد در اجتماع است اهمیت جذب سریع به‌واسطه وجود احساسات دوگانه و متضاد بیمار در اقامت طولانی‌مدت و احتمالاً ترک برنامه است. در این مرحله تقویت پیوند جویی و تغییرات فیزیکی و غیر بالینی و آشنایی با اصول اساسی درمان اجتماع مدار، مشارکت در برنامه و … بیشتر ملاک توجه قرارمی گیرد و ضمن رعایت تعادل در برنامه ها، نقش‌های حمایتی حتی در مشاوره‌های فردی نیز به لحاظ کاهش اضطراب و ایجاد نگرش مثبت به باقی ماندن در درمان، افزایش می‌یابد. انتظار می‌رود مقیم در مرحله جهت‌یابی بتواند رویه‌ها و خط‌مشی‌های، فلسفه برنامه و طرح کلی آن را یاد بگیرد، روابط مطمئنی با سایر مقیمان بخصوص سرپرست‌ها برقرار کند به ارزیابی شرایط و نیازهای خود بپردازد شروع به فهم ماهیت اختلال اعتیاد و خواسته‌های بهبودی کند به بهبودی تعهد آزمایشی داده و برای استمرار برنامه، تعهد پایداری دهد (خزائلی، ۱۳۸۰).

۲-۵-۸-۲- مرحله درمان

هدف اصلی مرحله درمان شناخت اهداف اجتماعی و روان‌شناختی وسیع است که اجتماعی شدن، رشد فردی و آگاهی روان‌شناختی از طریق همه فعالیت‌ها و منابع درمانی و اجتماعی دنبال می‌شوند. مرحله درمان شامل سه فاز است که با وضعیت مقیمان و زمان ماندن در برنامه بستگی دارد در این مراحل ازایش مشارکت کامل در همه فعالیت‌ها و بخش‌ها و فعالیت‌های گروهی و مشاوره‌های فردی بیشتر می‌شود و به‌تدریج با پیچیده‌تر شدن وظایف شغلی، امتیازها، پاداش‌ها، محتوای آموزش و … مفاهیم متنوع بهبودی وزندگی درست توسعه می‌یابد (خزائلی، ۱۳۸۰).

۲-۵-۸-۳- مرحله ورود مجدد