ت)موانع آموزشی و تحقیقاتی
ه) نارسایی امکانات و خدمات رفاهی
ث) موانع فرهنگی و تبلیغاتی(محسنی،1388: 165-166).
2-10. عناصر تشکیل­ دهنده جاذبه­های گردشگری
عناصر تشکیل دهندۀ جاذبه­های جهانگردی شهری از نظر ((یانس وربک)) به سه دسته تقسیم می­شوندکه عبارتند از:
الف. عناصر نخستین: که زمینه­ ها و پایه مادی( میراث تاریخی و شهری، مجاورت با آب، بوستان و باغ و …) و انسانی( پذیرایی، مهمان­نوازی، سنن، امنیت) و همچنین فعالیت­ها و تجهیزات ویژه مستعد جذب جهانگردان(گنجینه­ها، نمایشگاه­های فرهنگی و ورزشی و جشنواره­ها و …) را با هم ادغام می­ کند؛
ب. عناصر ثانوی: که در برگیرنده تسهیلات خرید، اقامت، خوراک سرا، بنگاههای حمل­و­نقل جهانگردی هستند؛
ج. عناصر کیفی: که به عناصر اضافی مشهورند و شامل تسهیلات دسترسی به نقاط مختلف از جمله توقفگاه­ها، اطلاع­رسانی به مسافران و بازدیدکنندگان(دفاتر، اسناد و راهنماها) هستند(تقوایی و صابری،158:1386).
گردشگری در شهرها با توجه به تنوع فعالیت­های مختلف گردشگری و استقرار آنها در فضاهای مختلف، گردشگاههای مورد نیاز شهر از نظر تجانس و عملکردی و نحوه دسترسی به سه گروه عمده تقسیم می­شوند:

1. 1. گردشگاههای درون­شهری

1. 1. گردشگاههای حاشیه­شهری

1. 1. گردشگاههای برون شهری

این نوع تقسیم بندی از یک سو نحوه استقرار وپراکنش اماکن تفریحی و فراغتی را نشان می­دهد و از سویی دیگر نیازهای گردشگران شهری و نحوه تأمین آن­ها را از جهات مختلف تعیین می­نماید(ارمغان،123:1386).
2-11. زیر ساخت­های صنعت توریسم
برای گردشگران از هر نوع، مقدماتی لازم است که بدون آنها گردشگری اقتصادی و اصولی میسر نمی­ شود؛ برای مثال، وجود راه های دسترسی به یک مکان یا به حوالی آن از جمله مقدمات حضور در مقصد گردشگری است که بدون وجود آن، گردشگری میسر نمی­ شود. چون ماهیت گردشگری در جابجایی مکانی است، این قبیل پیش­نیازهای اولیه در یک مکان را زیر ساخت می­گویند(شکل2). برای مثال، اگر در کشوری در طول سال به راحتی قادر به تهیۀ بلیط هواپیما، اتوبوس، یا قطار برای عزیمت به سمت مقصد گردشگری نباشیم، نشان­دهندۀ فقدان یا کمبود زیر ساخت­های گردشگری در آن کشور است. پس از حضور در مکان اقامتی، وجود کتابچۀ راهنما، یا راهنمایان آموزش­دیده و نیز وجود آژانس­های فعال ومدیریت مناسب مقصد از جمله پیش­نیازها و زیرساختهای اصلی بازدید از یک مکان است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نمودار شماره (2-3): مؤلفه­ های زیر ساختی صنعت توریسم
(مأخذ: برگرفته از مفاهیم نیوسام و داولینگ 1388)
جاذبه ها
جاذبه­های گردشگری طیف بسیار متفاوتی در کشورهای مختلف جهان دارد. جاذبه­های تاریخی، فرهنگی، طبیعی، باستانی، مردم شناسی و آداب ورسوم ملل مختلف جاذبه­های فراوانی برای گردشگران دارند. جاذبه­های گردشگری نسبت به نوع گردشگری متفاوت است. برای مثال، در گردشگری فرهنگی مسجدی قدیمی ومعروف جاذبۀ گردشگری محسوب می­ شود؛ یا در گردشگری زیارتی، مکانهای مقدس مذهبی مقصدی برای گردشگران به حساب می­آیند. میراث­های مختلف طبیعی، فرهنگی، معنوی، ملموس و غيرملموس و مكتوب ميراث هايي اند كه براي جذب گردشگر پتانسيل دارند. از جمله جاذبه هاي طبيعي در بخش زنده و غيرزنده جنگل ها و گل فشان­ها، ميراث غيرملموس مراسم عيد نوروز ايران، و ميراث مكتوب ديوان اشعار شاعران بزرگ ايران­نام بردنياست. از جمله ديگر جاذبه هاي گردشگري مي توان به غذاهاي محلي يا تنوع ويژةزمين شناختي منطقه اشاره كرد.
راحتي و تسهيلات اقامتي
راحتي و تسهيلات اقامتي در صنعت ژئوتوريسم استراحتگاه­هاي زمين گردشگري(ژئو ریسورت^[10]) و اقامتگاه­های زمین گردشگری(ژئولاج^[11]( را شامل می­ شود. این دو واژه پیش از پیدایش ژئو توریسم جزو مقولۀ اکوتوریسم بودند. بر این مبنا، اکوتوریسورت عبارت است از آلونک­ها، چادرها وکلبه­های جنگلی، کلبه­های روی آب، کلبه­های درختی، خانه­های دست­ساز سنگی میان سنگ­های پشت آبشارها و جز آن که در طبیعت به صورت ساده يافت مي شوند؛ يا حتي آلونك­هاي مجللي كه سازگار با تركيب و معماري طبيعت در مناطق بكر ساخته مي شوند. براي مثال، كلبه هاي روي آب تالاب انزلي براي تماشاي لالة مرداب و استراحت و اقامت در آن­ها جزو اين مقوله­اند.
حال اگر معماري اين كلبه­ها و استراحتگاه ها در طبيعت بي جان و با تأكيد بر سنگ ها و كوه­هاي اطراف صورت گيرد اقامتگاههاي زمين گردشگری(ژئوريسورت) محسوب مي شوند.
فعالیت­ها و تفسیر
فعالیت­های گردشگری در مکانهای به خصوصی به نام مراکز بازدیدکنندگان انجام می­ شود. از جمله در تورهاي مجازي و سه بعدي الكترونيكي و رايانه ای. در حين بازديد توضيحات و راهنمايی­هاي لازم با بهره گرفتن از ابزارهايي مثل توضيحات راهنمايان، تابلوهاي راهنماي گردشگران، و ابزارهاي صوتي و تصويري داده مي شود. برخي گردشگران با كتاب راهنما يا با جزوات آموزشي و بروشورها به گردشگري مي پردازند.
مدیریت و برنامه­ ریزی
همان طور كه برنامه­ريزي در زندگي روزمره شرط عقلاني براي تكامل است و نيز از آنجا كه برنامه ريزي ابزاري در خدمت مديريت و رهبري نظام هاي اجتماعي است، صنعت گردشگري نيز از اين قاعده مستثني نيست و نيازمند برنامه­ريزي است. برنامه­ ریزی مستلزم آگاهي از فرصت ها و تهديدهاي آتي و پيش بيني شيوة مواجهه با آن­هاست. برنامه عبارت است از تعيين هدف كوتاه و پيش بيني راه رسيدن به آن. برنامه ريزي نيز عبارت است از طراحي عمليات براي تغيير يك شيء يا موضوع بر مبناي الگوي پيش­بيني شده.
برنامه ريزي و مديريت براي زمين گردشگري در يك مكان شامل انجام تمهيدات قبلي و برنامه ريزي شده براي بازديد گردشگران از مكان جذاب زمين شناختي طبق الگوي از قبل پيش­بيني شده و حفظ مكان از تخريب و آسيب احتمالي است. الگوهاي مناسب مانند نرد هكشي دور سايت يا نصب تابلوهاي توضيحات براي گردشگران و تعيين مسيرهاي ويژة عبور كه تردد فقط در آن مسيرها مجاز باشد از جمله الگوهاي برنامه ريزي و مديريت گردشگران است.
شکل زیر مدیریت و برنامه­ ریزی در سه زیر مجموعۀ حفاظت، طراحی سایت ومدیریت گردشگران خلاصه شده است.
نمودار شماره(2-4) : تدابیر سه گانۀ مدیریت و برنامه­ ریزی گردشگری
(مأخذ: برگرفته از مفاهیم نیوسام و داولینگ،1388)
انواع تور
گردشگری و بازدید از آثار طبیعی و فرهنگی از راه­های مختلفی صورت می­گیرد؛ در شکل زیر انواع تور نشان داده شده است:
نمودار شماره(2-5) : انواع تور در گردشگری
(مأخذ: حاج علیلو و نکویی صدر،23:1390)
گردشگری با وسایل نقلیۀ عمومی وخودروی شخصی یا پای پیاده را افراد زیادی تجربه کرده ­اند. گردش­های ژئوتوریسمی با هواپیمای سبک و چهارپایانی همچون اسب و قاطر نیز انجام می­ شود. برای مثال، بازدید از منطقۀ زیبای زمین­شناختی گراندکانیون^[12] امریکا و چشم اندازهای ژئومورفولوژیایی آن، علاوه بر تورهای پیاده­روی زمینی، با تورهای هوایی نیز صورت می­گیرد. بازدید با تورهای هوایی به قدری معمول شده است که در برخی از مناطق به علت تعداد زیاد پروازها، برای جلوگیری از آلودگی صوتی و حفظ زیبایی وسکوت طبیعت، قوانینی وضع شده است و پروازهای توریستی را در ساعات و روزهای معینی محدود می­سازد.(شکل1)
همچنین، تورهایی در پارک ملی ایالات متحدۀ امریکا برگزار می­ شود، از جمله، پارک ملی گراندکانیون در ایالت آریزونا، به صورت قاطر سواری همراه با دادن توضیحات محیط بانانی که در زمین­ شناسی محدودۀ پارک آموزش دیده­اند(حاج علیلو و نکویی صدر، 1390 :24-19).
2-12. عوامل مؤثر بر صنعت گردشگری
عوامل بسياري بر اين صنعت خدماتي تاثير مي گذارند كه شامل دو دسته عوامل افزايشي و عوامل کاهش هستند.
عوامل افزایشی: رشد جمعیت، تغییرات توزيع سني و افزايش شهر نشيني، كاهش ساعات كار و افزايش تعطيلات، عوامل آموزشي و پرورشي، سطح سواد و فرهنگ، روابط اجتماعي، استفاده از وسايل نقليه شخصي و فعاليت هاي ترويجي صنعت گردشگري كشور، از عوامل مؤثر در افزايش صنعت گردشگري محسوب مي شوند.
عوامل کاهشی: بی­ثباتی سیاسی، جنگ هاي داخلي و خارجي، ناآرامي ها و ترورها، انقلاب ها و هواپيما ربايي ها، جزو عوامل مؤثر در كاهش گردشگر به نقاط مختلف محسوب مي­گردند(عسگری،24:1373).
2-13. گردشگری پایدار شهری
پايداري زيست محيطي بيانگر اقدامات مادي و غير مادي است كه اطلاعاتي كليدي از آثار محيط زيست، رعايت مقررات، روابط ذينفعان و سيستمهاي سازماني فراهم مي­آورد و نشان دهندۀ تعاريفي از اثربخشي و بهره­وري اقدامهاي صورت گرفته در محیط زیست است(Henri & Journeault،2008: 166). این نوع ارزیابی، آثار مثبت و منفی طرح بر محیط را مورد تأکید قرار می­دهد و شیوه­ای است که متخصصان برای توصیف و تحلیل آثار عمده فعالیت­های محیطی به کار می­برند تا از طریق شناخت عوامل تأثیرگذار محیطی، آثار منفی را به حداقل برسانند. موضوع مورد تأکید در این زمينه ظرفيت نگهداشت منطقه اي براي جامعه ، انساني است كه به صورت حداكثر ميزان مصرف منابع و خروج و تصفيه­ی پسماندي به طور مشخص در يك منطقه، برنامه ريزي معين بدون لطمه زدن، آسيب رساندن تصاعدي بر یکپارچگی، وحدت اکولوژیکی و بهره­وری زیستی، پایدار می­ماند(بدری و رکن­الدین افتخاری،19:1382). ارزیابی پایداری زیست محیطی شامل ارزيابي تاثيرات مستقيم از پروژه در محيط زيست با توجه به جايگزين­ها و تلاش براي كاهش آثار زيانبار زیست محیطی است(Sutcliffe ،2009: 6).
تحق توسعه ی پايدار گردشگري در گرو سه رويكرد همه جانبه نگر و كل گرا، آينده نگر و مساوات گرا است. نگرش اول بر اين باور است كه توسعه هنگامي پايدار است كه در بستر سياسي، اقتصادي و اكولوژيک ملاحظه گردد. در رويكرد دوم، برآورد احتياجات كنوني گردشگران، جامعۀ ميزبان و به موازات آن محافظت از محيط زيست و حفظ فرصت هاي برابر براي آيندگان مطرح است. در رويكرد سوم، مساوات درون نسلي و فرا نسلی در استفاده از امکانات، داده ­ها ومنابع مورد نظر است(تولایی،142:1386).