۲-۱۵ جمع بندی

توانایی پردازش اطلاعات زمانی مرکز اصلی سازماندهی مؤثر رفتار است. زمان محصول پردازش‌های تجارب هشیار است که به انسان و سایر موجودات این اجازه را می‌دهد که به طور انطباقی خود را سازماندهی کند و رفتارش را به طور مدوام و در ارتباط با محیط تنظیم کند (میکن، ۱۹۸۵). عوامل روانشناختی و شناختی زیادی می‌تواند بر ادراک زمان تاثیر گذارد. از مهمترین این عوامل شناختی نقش حافظه‌کاری است. حافظه‌کاری سیستمی با ظرفیت محدود است که اغلب به عنوان مکانیسمی که مسئول ذخیره موقت اطلاعات در حافظه جهت استفاده برای عملیات ذهنی دیگر در نظر گرفته می‌شود. در این پژوهش از روش بازتولید زمانی برای سنجش زمان استفاده شد. این روش قابلیت بررسی رابطه حافظه‌کاری و ادراک زمان را دارا است زیرا آزمودنی باید طول بازه زمانی را در حافظه‌کاری حفظ کند تا بتواند آن را بازتولید نماید. با توجه به ادبیات پژوهش، نقش حافظه‌کاری در ادراک زمان محرز شده است. با این وجود، تحقیقات اندکی دررابطه با کودکان انجام گرفته است.

فصل سوم

روش پژوهش

۳-۱- مقدمه

بعد از مرور ادبیات پژوهش ‌در مورد متغیرهای مورد نظر، در این فصل با عنوان روش‌شناسی پژوهش، مواردی از قبیل طرح کلی پژوهش، آزمودنی‌ها، روش اجرا، ابزار اندازه‌گیری ادراک زمان و روش تجزیه و تحلیل داده ها ارائه می‌شود.

۳-۲- طرح کلی پژوهش

یافتن رابطه علت و معلولی یکی از هدف‌های مهم در علم به شمار می‌آید. پژوهش آزمایشی روشی است که به منظور بررسی روابط علت-معلولی طراحی شده است. این روش، پژوهش ما را قادر به شناسایی روابط علی می‌سازد؛ زیرا به ما این امکان را می‌دهد تحت شرایط کنترل شده، اثرات تغییر نظام دار یک یا چند متغیر را مشاهده کنیم. روش آزمایشی، به سبب توانایی در شناسایی علیت، روش علمی در حل مسئله به شمار می‌آید (دلاور، ۱۳۸۷). پژوهش حاضر جزو مطالعات آزمایشی است که در آن به بررسی تاثیر ظرفیت حافظه‌کاری کودکان پیش‌دبستانی بر پردازش زمان پرداخته شده است. طرح کلی پژوهش در جدول زیر نشان داده شده است.

جدول ۳-۱٫ طرح کلی پژوهش

گروه ها

تکلیف منفرد

تکالیف دوگانه

ظرفیت حافظه کاری بالا

۷۰۰

۳۰۰۰

۳۰۰۰

T₁
T₂
T₃

ظرفیت حافظه کاری بالا

T₁
T₂
T₃

۳-۳ جامعه آماری

جامعه مورد مطالعه در این پژوهش کلیه دانش‌آموزانی تشکیل می‌دهند که در سال تحصیلی ۹۲-۱۳۹۱ در مقطع پیش‌دبستانی منطقه ۱۶ تهران مشغول به تحصیل بودند.

۳-۴ روش نمونه گیری

روش نمونه گیری این پژوهش به صورت در دسترس– تصادفی بوده است. در مرحله اول، از منطقه ۱۶ تهران به صورت در دسترس دو مدرسه پسرانه و دو مدرسه دخترانه انتخاب شد. در مجموع، چهار مدرسه انتخاب شد. در مرحله بعدی، دانش‌آموزان به صورت تصادفی انتخاب شدند و وارد مرحله غربالگری شدند. در مرحله غربالگری از آزمون‌های شناختی CANTAB برای سنجش ظرفیت حافظه‌کاری استفاده شد و انتخاب آزمودنی‌ها تا تکمیل شدن گروه ها ادامه یافت و در‌ نهایت از ۱۰۸ دانش‌آموز، ۲۴ دانش‌آموز (۱۲ دختر) برای گروه ظرفیت حافظه‌کاری بالا و ۲۵ دانش‌آموز (۱۳ دختر) برای گروه ظرفیت حافظه‌کاری پایین انتخاب شدند.

۳-۵ ابزار های گردآوری اطلاعات

۳-۶-۱ آزمون‌های شناختی CANTAB

CANTAB دربر گیرنده مجموعه‌ای از آزمون‌های نوروسایکولوژی است. این آزمون‌ها مستقل از زبان و فرهنگ بوده و روش مؤثری برای ارزیابی شناختی فراهم می‌کنند. به طور کلی، این مجموعه شامل ۲۴ آزمون است که به صورت انفرادی و با بهره گرفتن از مانیتور لمسی اجرا می شود. این آزمون ها به ۷ گروه طبقه بندی می‌شوند:

۱- آزمون‌هایی برای آشنایی

۲- آزمون‌های حافظه بینایی

۳- آزمون‌های عملکردهای اجرایی، حافظه کاری و برنامه ریزی

۴- آزمون‌های توجه

۵- آزمون‌های حافظه کلامی- معنایی

۶- آزمون‌های کنترل پاسخ و تصمیم گیری

۷- سایر آزمون‌ها

در پژوهش حاضر از چهار آزمون CANTAB استفاده شد.

آزمون (MOT^[126]) و آزمون (B/LC^[127])، دو آزمون متعلق به گروه اول هستند که تنها به دلیل آشنایی آزمودنی‌ها با نحوه استفاده از رایانه و اجرای آزمون‌ها مورد استفاده قرار گرفتند.

تصویر۳-۱: شمایی از آزمون MOT

تصوبر۳-۲: شمایی از آزمون B/LC

برای ارزیابی و بررسی حافظه‌کاری از دو آزمون SSP و SWM که متعلق به سومین گروه از آزمون‌های CANTAB هستند، بهره گرفته شد.

۳-۵-۱-۱ آزمون SSP^[128]

آزمون SSP نسخه کامپیوتری آزمون کرسی بلوک^[۱۲۹] است که ظرفیت حافظه‌کاری را ارزیابی می‌کند. این آزمون برای سنجش و اندازه‌گیری عملکرد منطقه پیشانی سر است.

تصویر۳-۳: شمایی از آزمونSSP

در هر مرحله از آزمون تعدادی از مربع ها تغییر رنگ می‌دهند و پس از آن یک صدا ارائه می‌شود و پس از شنیده شدن صدا از آزمودنی خواسته می‌شود تا مربع‌های تغییر رنگ‌یافته را مشخص کند. شروع آزمون با تغییر رنگ دو مربع شروع می‌شود و تا ۹ مربع ادامه دارد. در هر مرحله ۳ توالی ممکن وجود دارد؛ اگر آزمودنی بلافاصله در همان ارائه اول پاسخ درست دهد وارد مرحله بعدی می‌شود و نیازی به اجرای دو توالی دیگر نیست؛ اما اگر آزمودنی نتواند هیچ یک از این سه توالی را به درستی انجام دهد، آزمون به پایان می‌رسد.