یکی از مواردمهم در پیشرفت تحصیلی، انگیزش است، میزان انگیزش در نحوه مطالعه واخذ نتایج مطلوب تاثیر چشمگیری دارد تا آنجا که امروز عقیده بر این است که ۵۰% از ورایانس پیشرفت تحصیلی مدیون انگیزه است، داشتن انگیزه تحصیلی باعث آغاز و ادامه فعالیت درجوانان و نوجوانان می­ شود (زارع ، ۱۳۸۷) .

دوره جوانی و نوجوانی به سبب بروز مسائل خاص، با نوعی سردرگمی همراه با کاهش عزت نفس، خود کم بینی و خود پنداره منفی همراه با احساس خشم و پرخاشگری همراه است که سبب کاهش فعالیت ها می شود. ‌بنابرین‏ توجه به نقاط مثبت، تقویت اعتمادبه نفس واحساس خودباوری و خود ارزشمندی از مهمترین کارهایی است که بزرگان دین و علمای تعلیم وتربیت به آن توجهی خاصی دارند (افروز، ۱۳۷۹ :۴۱) .

برای انجام هر کاری شما آن را به همان گونه که باور دارید انجام می دهید .هر وقت که درباره ی خود و آینده مثبت فکر کنید و امید داشته باشید ،کارتان را به نحو احسن انجام خواهید داد . وقتی انسان امیدوار باشد برای خواستها وزندگی خود ارزش قایل می شود و این ارزش ها را در تمامی موارد زندگی بیان می‌کند و نیروی انگیزه را در خود زنده نگه می‌دارد .اگر شخصی در کاری و موقعیتی ضعیف ، نا پخته و بد عمل نماید دلیل آن دید منفی نسبت به آن موقعیت ‌می‌باشد (تریسی ،۱۳۸۵؛ ترجمه ی مردمی ).

امیدواری و خوش بینی باعث می شود تا افراد تجربه های مثبت وخوب خود را باز شناسند ونقش آن ها را در افزایش و ارتقای احترام خود و عزت نفس باز شناسی کنند و با اتخاذ موضعی فعال زندگی خود را شخصا شکل دهند ،نه این که هر آنچه به سرشان می‌آید به گونه ای منفعل بپذیرند ، این شیوه ی تفکر ماست که کیفیت زندگی مان را تعیین می‌کند . داشتن افکار بدبینانه و منفی نسبت به خود و آینده ما را تبدیل به فردی می‌کند که هیچ کنترلی بر محیط و یا رفتارهای مخرب خود ندارد . (برخوری ،۱۳۸۸ ) .

لذا شناخت و تقویت این موارد یعنی؛ تفکر مثبت، کنترل تفکر منفی، احساس داشتن صلاحیت برای خوشبختی، حرمت نفس و خودبینی، باامید ‌و اشتیاق به آینده نگریستن، داشتن هدف مشخص و .. همه این ها در شما نیرویی به نام انگیزه ایجاد می‌کند تا عاملی برای پیشرفت و موفقیت شود .

واقعیت این است که نمی­ توان جلو تجارب منفی گذشته را گرفت، اما همیشه امیدی به آینده بهتر وجود دارد. انتظار آینده­ی خوب، امید و خوش بینی درباره فرصت های جدید اعمال تسلط و کفایت رابه ما القا می­ کند. مفاهیم عزت نفس و خودکارآمدی^[۷] با علاقه به یادگیری چیز­های جدید، تسلط بر مشکلات وپیشرفت و تقویت توانایی ها ارتباط تنگاتنگی دارند و داشتن این نوع نگرش به زندگی برای کنار آمدن با شکست ها بسیار لازم و مفید است (کلینکه^[۸]،۱۳۸۹؛ ترجمه ی محمد خانی :۹۲ ) .

برای مقابله موفق با چالش های زندگی ، حفظ اعتماد به نفس و انگیزش بسیار ضروری است. زمانی که احساس درماندگی می­کنید ، یک متخصص بهداشت روانی می‌تواند به شما دلگرمی بدهد حتی اگر در لحظاتی ، بعضی چیز ها بسیار نا امید کننده به نظر می­رسد ، اما کمک احساس اعتماد و امید را به شما القا می­ کند ، به طوری که می توانید بهترین راه حل را در زندگی پیدا کنید(کلینکه،۱۳۸۹ ؛ترجمه ی محمد خوانی: ۹۸ ) .

داشتن معنا وهدف در زندگی، احساس تعلق به منبعی والا، امید به کمک خدا در شرایط مشکل­زای زندگی و بهره­ مندی از حمایت های اجتماعی و معنوی، ازجمله منابعی هستند که افراد با بهره گیری از آن ها می ­توانند در رویارویی با حوادث فشارزای زندگی، آسیب کمتری را متحمل شوند، ویکی از مهم ترین عواملی که تحت تاثیر معنویات و باورهای مذهبی قرار می‌گیرد عزت نفس است (حبیب وند، ۱۳۸۷).

عزت نفس باعث می شود که افراد خودشان را به عنوان کسانی توانا به عمل مستقل می­بینند و ‌بنابرین‏ حسی از خود ارزشی همساز با این تصویر ایجادمی کنند وبه ترویج ازروی تجربه های شخصی و تاثیر دنیای خارج نگرش ثابت و پایدار از محیط واز خود و ارتباط این دو با یکدیگر به دست می ­آورند و بر اساس آن مسائل زندگی را ارزیابی وبرای مقابله با کاستی ها به کوشش می­پردازند (پیرس^[۹] وگاردنر^[۱۰]،۲۰۰۴) .

بهره مندی از عزت نفس علاوه بر آنکه جزئی از سلامت روانی محسوب می­ شود، با پیشرفت تحصیلی نیز مرتبط است. مطالعات متعددی نشان داده است که بین عزت نفس وپیشرفت تحصیل همبستگی قابل توجهی (۴/۰ تا۶/۰) وجود دارد (بیابانگرد، ۱۳۸۴) .

همه افراد صرفه نظر از تفاوت های فردی نیازمند عزت نفس هستند چراکه عزت نفس بر همه سطوح زندگی اثر می­ گذارد و چنانچه نیاز به عزت نفس ارضا نشود نیازهای گسترده تر نظیر نیاز به آفریدن، پیشرفت ویا درک استعدادها محدود می­ماند. همچنین افرادی که احساس خوبی نسبت به خوددارند معمولاً احساس خوبی نیز به زندگی دارند و با اطمینان بیشتری از عهده مشکلات و مسئولیت های زندگی بر می­آیند (کلمز^[۱۱]و همکاران ؛ ترجمه ی علیپور، ۱۳۸۴) .

طبق آنچه که گفته شد ارزیابی مثبت از خود در قالب عزت نفس بیان می شود، به عنوان یک سپر محافظ ‌در مقابل‌ ناسازگاری روان شناختی عمل می‌کند وباعث ارزیابی مثبت فرد از زندگی و امیدواری وی می­ شود، امیدواری نیز که یکی از ویژگی های انسان است به او کمک می­ نماید تا ناامیدی را پشت سر گذاشته، اهداف خودرا تعقیب کرده و ‌با داشتن انگیزه با پشتکاری و پایداری بیشتری در عرصه ی زندگی گام بردارد .

از این رو محقق در پی آن است که ارتباط امید به آینده و عزت نفس دانشجویان را با انگیزش پیشرفت تحصیلی آنان مورد بررسی قرار دهد . اهمیت این مسئله از آن جهت است که محصلان (مقاطع گوناگون ) از روحیه مثبت نگر ‌در مورد خود ،دیگران و دنیا برخوردار شوند و خود را مفید و اثر بخش دانسته و در جهت ایجاد این خصوصیات، پیشنهاداتی مبنی بر مداخله و آموزش از طریق نظام آموزشی برای آنان احساس می­ شود تا آن ها با امید و انگیزه­ بیشتر به تحصیل بپردازند . نکات گفته شده همگی تاکیدی بر ضرورت بررسی این موضوع است .

۱-۴-فرضیه های پژوهش

۱-۴-۱-فرضیه ی اصلی

بین امید به آینده وعزت نفس دانشجویان با انگیزش پیشرفت تحصیلی آنان رابطه­ معنی داری وجود دارد.

۱-۴-۲-فرضیه‌ها ی فرعی

۱-بین عزت نفس وانگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان، رابطه ی معنی داری وجود دارد .

۲-بین امید به آینده و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان، رابطه ی معنی داری وجود دارد .

۳- بین مؤلفه های عزت نفس(اجتماعی ،خانوادگی،تحصیلی وکلی ) و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان، رابطه ی معنی­داری وجود دارد .

۴- بین مؤلفه ها ی امید به آینده (تفکر عاملی،راهبرد ها) و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان، رابطه­ معنی داری وجود دارد .

۵- بین عزت نفس و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان بر اساس جنسیت رابطه­ معنی داری وجود دارد .

۶- بین امید به آینده وانگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان بر اساس جنسیت رابطه­ معنی داری وجود دارد .