کتابخانه‌های دانشگاهی شامل یک کتابخانه یا تعدادی کتابخانه است که به وسیله یک دانشگاه برای استفاده‌ دانشجویان و استادان همان دانشگاه تأسیس می‌شود و مدیریت و نگهداری آن نیز با دانشگاه است و جزء کتابخانه‌های دانشگاهی محسوب می‌شوند. (سلطانی، ۱۳۷۹).

در دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی هدف از تأسیس کتابخانه‌های دانشگاهی نیل به هدف‌های دانشگاه یعنی حفظ، اشاعه و ارتقای دانش عنوان شده است و از این رو، هدف‌های آن هماهنگ با هدف‌های دانشگاه شکل می‌گیرد و معنی پیدا می‌کند. فراهم ساختن امکان پیشرفت تحصیلی دانشجویان، خدمت به استادان در امر انتقال دانش و اعتلای برنامه های پژوهشی گسترده دانشگاه و برگزاری دوره های عالی تحقیقاتی و تخصصی، منوط به تدارک منابع غنی و ارائه ی خدمات شایسته توسط کتابخانه‌های دانشگاهی است. (مطلبی، ۱۳۹۰).

۲-۲-۱۴٫ نقش کتابداران و اطلاع رسانان در مدیریت دانش

بدون تردید نزدیک‌ترین حرفه به مدیریت دانش، حرفه کتابداری و اطلاع رسانی است. متخصصان اطلاع رسانی و کتابداران به دلیل همین نزدیکی شغلی برای تصدی سمت جدید مدیریت دانش مطرح شده‌اند. (مختاری نبی، ۱۳۸۳) برخی از صاحب نظران حرفه کتابداری اعتقاد دارند، اگر مفاهیم و اصطلاحات و عملیات کتابداری را از مدیریت دانش خارج سازیم، چیزی به نام مدیریت دانش باقی نخواهد ماند. (نیر، ۱۳۸۹).

کوئینگ^[۴۹] با اشاره ‌به این که مدیریت دانش همان کتابداری یا حداقل زاده شده از بطن کتابداری است می‌نویسد: مدیریت اسناد همان کتابداری بود با چند جزء بیشتر، مدیریت منابع اطلاعاتی همان مدیریت اسناد بود با چند جزء بیشتر. اکنون مدیریت دانش همان مدیریت منابع اطلاعاتی است با چند جزء بیشتر. (کوئینگ و سریکانتایا^[۵۰]، ۲۰۰۲).

کتابداران و مدیران دانش مهارت‌های مشترکی دارند، هردو در کار انتخاب، تهیه و اشاعه‌ی اطلاعات و ایجاد ارتباط بین اطلاعات و استفاده کنندگان و نیز آموزش استفاده کنندگان جهت استفاده‌ مؤثر و بهینه از اطلاعات، فعالیت می‌کنند، هم چنین هردو، اگر چه ممکن است از اصطلاحات متتفاوتی استفاده کنند، از فن آوری های یکسانی بهره می‌گیرند. (پنتری و گریفیث^[۵۱]، ۲۰۰۳).

ابل و اکسبر^[۵۲] (۲۰۰۴) نیز اظهار می‌دارند، مدیریت دانش یک مدیریت اطلاعات قوی را می‌طلبد و شکی وجود ندارد که حرفه اطلاع رسانی واجد نظریه های پایه و مهارت‌های علمی برای تأمین این عنصر ضروری مدیریت دانش است.

وظایفی که برای کتابداران در مدیریت دانش مورد تأکید قرار گرفته است در راستای مهارت‌های مدیریت اطلاعات آن‌هاست. به طور مثال، آموزش کاربران یکی از وظایفی است که کتابداران می‌توانند عهده دار شوند، زیرا کتابداران همواره نقش اصلی را در آموزش سواد اطلاعاتی ‌داشته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیش از نیمی از دلایل عدم موفقیت برنامه های مدیریت دانش به آموزش ناکارآمد کاربران مربوط می‌شود (کوئینگ و سریکانتایا، ۲۰۰۲).

توانایی کتابدار در ارزیابی حجم عظیمی از اطلاعات و ارائه‌ مرتبط‌ترین اطلاعات به کاربران یکی از نقش‌های کتابداران در مدیریت دانش است. یک تصمیم گیرنده در سازمان باید بتواند به اطلاعاتی که پیش رویش گذاشته شده تکیه کند و بداند که این اطلاعات توسط فردی گردآوری شده که نه تنها مهارت‌های تحلیل اطلاعات را دارا است بلکه از دانش، فهم تجاری و مهارت‌های بازیابی نیز برخوردار است. (پنتری و گریفیث^[۵۳]، ۲۰۰۳).

از دیگر مسائلی که کتابداران را مناسب‌ترین افراد برای مدیریت دانش مطرح می‌سازد، اهتمام آن‌ ها به اشتراک دانش است. اشتراک دانش جزء اصول ارزشی حرفه کتابداری است و کتابداران پرچم داران ارائه‌ اشتراک دانش هستند. کتابداران می‌توانند به عنوان رابط میان واحدهای مختلف سازمان عمل کنند و افراد را به یکدیگر متصل کنند. (صراف زاده، ۱۳۸۴) به طور مثال داونپورت و پروساک^[۵۴] (۱۹۹۸) دریافته‌اند که دانش کتابداران در اینکه چه کسی روی چه چیزی دارد تحقیق می‌کند آنان را قادر می‌سازد که از طرق مختلف، افراد را به یکدیگر متصل کنند. کتابدارن واسطه‌های کلیدی اشتراک دانش هستند.

۲-۳٫ مرور پیشینه

۲-۳-۱٫ تحقیقات انجام شده در داخل کشور

فرج پهلو و خجسته فر (۱۳۹۰) در مقاله‌ای با عنوان “کاربرد مدل مطالعه زیر ساخت های مدیریت دانش در سازمان‌ها در مراکز اطلاع رسانی : مطالعه موردی مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فن آوری” به بررسی وضعیت مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری از نظر دارا بودن مشخصه‌ های یک سازمان دانش محور می‌پردازند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که به طور کلی، وضعیت زیرساخت‌های مدیریت دانش در جامعه مورد پژوهش در وضعیت مناسبی قرار دارد و ازین میان فرایندهای مدیریت دانش، واحد فناوری اطلاعات و ارتباطات و شبکه دانش بیشتر مورد توجه مرکز قرار گرفته است. فرهنگ سازمانی در این سازمان در جایگاه پایین‌تری نسبت به دیگر زیرساخت‌ها قرار دارد.

کاظمی نژاد، مهرانفر و باقری (۱۳۸۹) در مقاله‌ای با عنوان “ارزیابی وضعیت موجود مدیریت دانش بر اساس مدل ساختمان مدیریت دانش” وضعیت مدیریت دانش را در دانشکده علوم اجتماعی، افتصاد و مدیریت دانشگاه الزهرا (س) بررسی کرده‌اند و اعتقاد دارند که این بررسی می‌تواند افق‌های روشنی را برای برنامه ریزی‌های آتی در حوزه مدیریت دانش، به ویژه در دانشگاه الزهرا (س) ترسیم کند.

شکرزاده، صباغیان و پرداختچی (۱۳۹۱) در مقاله‌ای با عنوان “رابطه بین شیوه های آموزش کارکنان با فرایندهای مدیریت دانش سازمانی: در صنعت هسته‌ای” و باهدف شناخت رابطه شیوه های آموزش کارکنان (شیوه گروهی و اجتماعات یادگیری، شیوه عملی فعال، شیوه خود اقدامی و شیوه رسمی) با فرایندهای مدیریت دانش (فرایند شناسایی و کسب دانش، فرایند تولید دانش و فرایند اشتراک دانش) در سازمان انرژی اتمی ایران، ‌به این نتیجه می‌رسند که بین شیوه های آموزشی گروهی و اجتماعات یادگیری، عملی فعال، خود اقدامی و شیوه رسمی با فرایندهای کسب و شناسایی، تولید و اشتراک دانش رابطه معنا دار وجود دارد.

خوانساری و حری (۱۳۸۷) در مقاله‌ای با عنوان “بررسی وضعیت مدیریت دانش در کتابخانه‌های تخصصی امور برق و ارائه الگوی پیشنهادی” چهار مؤلقه اصلی؛ گردآوری، سازماندهی، اشاعه منابع دانش و هم چنین نیروی انسانی را مورد ارزیابی قرار داده‌اند که بر اساس یافته ها مشخص گردید مؤلفه‌های وضعیت گردآوری منابع و مهم‌ترین ضرورت‌ها در به کارگیری مدیریت دانش به طور کلی در چهار حوزه مورد بررسی بهتر از متوسط ارزیابی شده است. اما وضعیت سازماندهی منابع دانش، اشاعه دانش، نیروی انسانی در حد ناچیز و پایین‌تر از متوسط ارزیابی شده است.

ابزری و کرمانی القریشی (۱۳۸۴) به بررسی متغیرهای گردآوری اطلاعات، ذخیره اطلاعات، سازماندهی دانش، توزیع دانش، پالایش همیشگی دانش موجود و استفاده از دانش در شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان پرداختند. نتیجه این پژوهش نشان داد که میانگین نمره‌های زمینه‌های لازم برای پیاده سازی مدیریت دانش ‌در شرکت سهامی ذوب آهن، در هر شش متغیر مورد بررسی کمتر از اندازه متوسط است.

۱-۳- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

افزایش کارایی به ویژه کارایی نیروی انسانی در رفع مشکلات اجتماعی کشورها به ویژه کشورهای درحال توسعه می‌تواند نقش اساسی داشته باشد. نگرش منطقی به پیشرفت زندگی نیازمندان و جایگاه اجتماعی آن ها در کشور، ما را ‌به این نتیجه می رساند که یکی از مهم ترین راهکارهای پیشرفت سازمان ها بالا بردن کارایی منابع انسانی می‌باشد. اکثر محققان در این زمینه بر این باورند که ارتقای کارایی سازمان و بهینه سازی منابع انسانی معلول ترکیبی از عوامل گوناگون می‌باشد که در هر سازمان با توجه به شرایط خاص آن متفاوت می‌باشد. با توجه به نقش و اهمیت نیروی انسانی در کارایی، یکی از مهمترین گام ها در بهینه سازی منابع انسانی و ارتقای کارایی، شناسایی مشکلات بهبود کارایی نیروی انسانی است. تا زمانی که مدیران نتوانند مهم ترین موانع و مشکلات بهبود کارایی کارکنان شان را شناسایی کنند، تلاش هایشان در جهت ارتقای کارایی و بهینه سازی بی فایده خواهد بود. شناسایی دقیق و ریشه یابی این مشکلات باعث جهت بخشیدن به تلاش های مدیران در راستای بهبود بهینه سازی منابع انسانی و کارایی خواهد شد (کاوه کوشا، ۱۳۹۰).

۱-۴- پرسش های پژوهش

1. 1. آیا موانع بهبود کارایی کارکنان بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیر گذار است؟

1. 1. آیا موانع اجتماعی و روانی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیر گذار است؟

1. 1. آیا موانع فردی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیر گذار است؟

1. 1. آیا موانع محیطی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیر گذار است؟

1. 1. آیا موانع اقتصادی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیر گذار است؟

1. 1. آیا موانع مدیریتی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیر گذار است؟

1. آیا موانع فرهنگی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیر گذار است؟

۱-۵- اهداف پژوهش

این پژوهش درصدد دستیابی به سه هدف می‌باشد که در زیر ارائه شده است:

۱- شناسایی مشکلات و موانع بهبودکارایی نیروی انسانی درسازمان اوقاف و امور خیریه استان فارس

۲- رتبه بندی مشکلات و موانع بهبود کارایی نیروی انسانی در سازمان اوقاف و امور خیریه استان فارس

۳- ارائه راهکارهایی ‌بر اساس تجزیه وتحلیل مشکلات و موانع بهبود کارایی نیروی انسانی، در راستای ارتقای بهینه سازی و کارایی نیروی انسانی در سازمان اوقاف و امور خیریه استان فارس

۱-۶- تعاریف نظری و عملیاتی

۱-۶-۱-تعاریف نظری

۱-۶-۱-۱- بهینه سازی

در معنای عام یعنی تمام کارهایی که باعث بهبود و کیفیت (بهبود کارایی) گفته می شود. بهینه سازی باعث می شود به اهداف خود نزدیک تر شوید. بهینه سازی یعنی انجام کارها به بهترین نحوه ممکن. بهینه سازی منابع انسانی به آموزش و ارتقا فعالیت های انسانی در سازمان ها مرتبط است و به ما کمک می‌کند تا شرایط فرهنگی خاصی را ایجاد کنیم که در آن کارکنان به توان بلقوه برای بهره مند شدن از افراد و سازمان دست یابند. در این حالت، بهینه سازی منابع انسانی خود را به صورت خیلی نزدیک با توسعه سازمان در یک راستا هماهنگ می بیند (کامازورا^[۴]، ۲۰۱۰).

۱-۶-۱-۲- نیروی انسانی

به عقیده بارون^[۵] وکرپس^[۶] (۱۹۹۹)، منابع انسانی کلید موفقیت یا شکست سازمان ها به شمار می‌آیند. از این رو، خط مشی ها، شیوه ها و کارکردهای منابع انسانی باید در راستای راهبرد سازمانی باشد و مدیران و رهبران سازمان ها نسبت به مسایل آن درک درستی داشته و ‌در مورد پیامدهای آن حساس باشند. نیروی انسانی به کلیه افرادی که تحت عناوین مختلف شغلی در یک سازمان به منظور دستیابی به اهداف و استراتژی های تعیین شده باهم همکاری می نمایند.

۱-۶-۱-۳- کارایی

کارایی در واقع عبارت است از نسبت داده ها به ستاده ها در یک سیستم سازمانی (ابطحی، ۱۳۸۶).

مارتین مانزر^[۷] (۱۹۹۰) کارایی را به معنای توانایی در خوب و متناسب انجام دادن کارها و دستیابی به نتایج مطلوب می‌داند. منظور از کارایی، تحقق اهداف سازمان با حداقل هزینه است.

ظاهراً کارایی سازمان را میتوان از طریق مقایسه بازده عملیات و منابع مصرف شده مورد بررسی قرار داد و بدین ترتیب، کارایی سازمان متناسب با نسبت بازده عملیات به منابع مصرف شده است (گاراوان و همکارانش^[۸]، ۱۹۹۹).

۱-۶-۲- تعاریف عملیاتی

۱-۶-۲-۱- کارایی

منظور ‌از کارایی در این پژوهش امتیازی است که پاسخ دهنده به سوالات ۱ تا ۲۰ پرسشنامه کاوه کوشا(۱۳۹۰) کسب می کند.

۱-۶-۲-۲- بهینه سازی

منظور از بهینه سازی در این پژوهش امتیازی است که پاسخ دهنده به سوالات ۲۱ تا ۳۹پرسشنامه کاوه کوشا(۱۳۹۰) کسب می کند.

۱-۶-۲-۳- منابع انسانی

منظور از منابع انسانی در این پژوهش امتیازی است که پاسخ دهنده به سوالات ۴۰ تا ۵۱ پرسشنامه کاوه کوشا(۱۳۹۰) کسب می کند.

۱-۷- قلمرو پژوهش (زمانی، مکانی، موضوعی)

قلمرو موضوعی: موضوع پژوهش حاضر نقش مؤلفه­ های کارایی نیروی انسانی مدیریت بهینه سازی منابع انسانی در پیش ­بینی مؤلفه­ های کارایی کارکنان می‌باشد این موضوع در قلمرو علوم رفتاری قرار دارد

قلمرو زمانی: این پژوهش در فاصله زمانی بهمن ماه ۹۳ تا شهریور ۹۴ انجام خواهد شد.

قلمرو مکانی: این پژوهش در سطح شهر شیراز، کازرون و نوراباد ممسنی به اجرا درامده است.

۱-۸- سازماندهی تحقیق

فصل اول کلیات تحقیق – بیان مسئله – اهمیت و اهداف پژوهش – فرضیه‌ها بیان گردید

در ادامه به چهارفصل پرداخته می شود

فصل دوم به بررسی متغیرهای مستقل و وابسته مسأله پرداخته و نتایج پژوهش های انجام شده در ایران و سایر کشورها را در این زمینه مورد مطالعه قرار می­دهد

فصل سوم به موضوعات ساختار و روش اجرای پژوهش می ­پردازد. در این فصل ابتدا مسأله و فرضیه ­های پژوهش بیان می­شوند. مباحثی همچون عوامل تشکیل دهنده فرضیه، جامعه آماری، روش نمونه گیری، جمع ­آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه و نحوه تجزیه و تحلیل این اطلاعات و روش آزمون فرضیه ­های تحقیق تشریح می­گردد.

فصل چهارم به تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده می ­پردازد. نتایج مربوط به آزمون آماری فرضیه ­های پژوهش در این فصل ارائه می­ شود.

فصل پنجم به ارائه خلاصه پژوهش، نتیجه ­گیری و ارائه پیشنهادها برای تحقیق های آتی اختصاص دارد.

فصل دوم

مبانی نظری ‌و پیشینه تحقیق

۲-۱- مقدمه

در این فصل به بررسی مطالعات و تحقیقات پیشین در زمینه موضوع مورد تحقیق پرداخته خواهد شده است. نحوه ارائه مطالب هم بدین گونه خواهد بود که مباحث نظری و تحقیقات انجام شده در این زمینه مطرح شده است. در ابتدا مباحث نظری در زمینه بهره وری و کارایی ارائه شده است و سپس تحقیق های انجام شده قبلی در ایران و خارج از کشور در زمینه‌های مذکور مورد بررسی قرار گرفته است.

برزیده (۱۳۸۲) در تحقیق خود با موضوع “ رابطه بین رویکردهای مختلف در اندازه گیری عملکرد مالی شرکت ها ” به بررسی وجود رابطه همبستگی بین معیارهای ارزیابی عملکرد در کلیه شرکت های صنعت وسایل نقلیه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است.

نوروش و مشایخی (۱۳۸۳) محتوای نسبی و فزاینده اطلاعاتی ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده نقدی، سود حسابداری و وجوه نقد حاصل از عملیات با بازده سهام شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۱ را بررسی کردند.

نتیجه تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که سود حسابداری دارای بیشترین ارتباط با بازده سهام است. همچنین سود حسابداری دارای محتوای فزاینده اطلاعاتی نسبت به سایر متغیرها است. EVA و ارزش افزوده نقدی دارای رابطه معنادار با بازده سهام است و در برخی موارد دارای محتوای فزاینده اطلاعاتی هستند. وجوه نقد حاصل از عملیات نه تنها رابطه معنا داری با بازده سهام ندارد بلکه دارای محتوای فزاینده اطلاعاتی نیست.

فصل سوم

روش شناسی پژوهش

۳-۱) مقدمه

تحقیق فرایندی است که از طریق آن می توان درباره ناشناخته ها به جستجو پرداخت و نسبت به آن ها شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند از چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آن به یافته ها تحت عنوان روش شناسی پژوهش یاد می شود. دستیابی به هدف های تحقیق میسر نخواهد بود مگر آنکه فرایند تحقیق یا روش شناسی درست صورت پذیرد. به طور کلّی می توان روش تحقیق را مجموعه ای از قواعد، ابزارها و راه های معتبر و سیستماتیک که برای بررسی واقعیات، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات استفاده می شود، تعریف کرد. آن دسته از تحقیقات که با رعایت ضوابط و اصول علمی پژوهش صورت می‌گیرد به نوع آوریهای تکنولوژیک منتهی می شود و آثار علمی آن برای جامعه به همراه دارد. از این روست که تحقیقات کاربردی مورد توجه جوامع پیشرفته قرار گرفته و آثار مشهودی در حل مشکلات دارد.

در این فصل تلاش خواهد شد، روش پژوهش شامل چگونگی جمع‌ آوری داده های مورد نیاز، شیوه محاسبات و پردازش داده ها، محاسبه متغییرهای پژوهش، شیوه های آماری برای تحلیل متغییرها و آزمون فرضیات تشریح گردد.

۳-۲) روش مورد استفاده تحقیق

روش مورد استفاده در این تحقیق روش رگرسیون از نوع پس رویدادی است. قلمرو زمانی پژوهش سال‌های ۱۳۸۸ لغایت ۱۳۹۲ است و قلمرو مکانی پژوهش دربر گیرنده کلیه شرکت های فعال در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

در این تحقیق به منظور پاسخ به سوالات از مدل رگرسیون خطی برای داده های ترکیبی(panel data) استفاده می شود که داده ها توسط نرم افزار eviwes مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهند گرفت.

پنل دیتا ترکیبی از سری زمانی و داده های مقطعی است. در مدل پنل دیتا می توان کمبودهایی را که در هریک از مدل‌های سری زمانی و داده های مقطعی وجود دارد را کاهش داد. مشکلات مدل‌های سری زمانی معمولا مشکل خود همبستگی می‌باشد و در آمارهای مقطعی مشکل واریانس ناهمسانی وجود دارد، در پنل با تلفیق این دو گروه اطلاعات با افزایش تعداد مشاهدات و درجه آزادی مشکل همراستایی(colinearity) بین متغیرهای توضیحی کمتر می شود و کارایی تخمین اقتصاد سنجی افزایش می‌یابد. همچنین رفتارهای فردی پدیده ها در طول زمان بهتر تبیین می‌گردد.(شریف جدیدی-۱۳۸۸)

فرمول رگرسیون مورد استفاده برای داده های پنل در این تحقیق به صورت ذیل بیان می‌گردد:

MV_it=α_i+ α_۱EVA_it+ α_۲EPS_it+α_۳SIZE_it+α_۴LEV_it+ε_it

α = عرض از مبدأ؛

i = 1،۲، . . . N

=N تعداد مقطع های موجود در داده های ترکیبی که مقدار آن در این پژوهش برابر با تعداد شرکتهایی است که مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

t = 1،۲، . . . T

=T دوره زمانی

دوره زمانی در اینجا برابر ۵ سال(سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲) است

برای پارامتر ai در سه رویکرد وجود دارد

کلیه ai ها برای کلیه برشهای مقطعی ثابت و یکسان فرض شود یعنی (ai=a) که در این صورت مدل پنل را اثرات مشترک می‌نامند.

ai برای هریک از داده های مقطعی با یکدیگر فرق کند در این صورت مدل پنل را اثرات مثبت می‌نامند.

ai که بیانگر تفاوت بین کشورهاست با یک جزء تصادفی مثل εit وارد معادله شود یعنی اثرات تصادفی فرض می‌شوند که در این صورت مدل آثار تصادفی نامیده می شود

متغییرهای کنترلی:

Size : اندازه شرکت که از لوگ مجموعه دارایی های یک شرکت به دست می‌آید.

Lev : اهرم مالی یک شرکت که از تقسیم مجموعه بدهی ها به مجموعه دارایی ها به دست می‌آید.

۳-۳)جامعه و نمونه آماری

۳-۳-۱)جامعه آماری

جامعه آماری عبارت است از همه اعضای واقعی یا فرضی که علاقه مند هستیم، یافته های پژوهش را به آن تعمیم دهیم.(دلاوری، ۱۳۷۴،ص۱۱۲)

۳-۳-۲)نمونه آماری

در پژوهش حاضر جهت انتخاب نمونه ابتدا از بین شرکت‌های موجود در جامعه آماری پژوهش، شرکتهایی که حائز شرایط زیر نیستند از جامعه آماری حذف می‌گردند.

نام آن ها تا قبل از سال ۸۷ در فهرست نرخ های بورس اوراق بهادار تهران درج گردیده باشد.

برای ۵ سال متوالی اطلاعات و داده های اولیه مورد نیاز این پژوهش به بورس اوراق بهادار ارائه شده باشد.

به لحاظ حذف آثار نوسانات فصلی دوره مالی آن ها به پایان اسفند ماه ختم شود.

شرکت‌های سرمایه گذاری، بیمه و بانک‌ها.

توضیح
تعداد شرکت ها

کل شرکت های موجود در بورس

۵۲۰

شرکت های غیر منطبق با ۲۹ اسفند

(۱۷۵)

شرکت های سرمایه گذاری، بانک ها، بیمه

(۸۸)

شرکت های که بیش از ۶ ماه وفقه معاملاتی دارند

(۷۰)

شرکت های که بعد از سال ۸۷ در بورس پذیرفته شده اند

(۶۸)

نمونه پژوهش

۱۱۹

در این پژوهش تعداد کل شرکت های پذیرفته شده تا پایان سال ۹۲ شامل ۵۲۰ شرکت بوده که بعد از اعمال محدودیت های فوق، از بین ۵۲۰ شرکت موجود در جامعه آماری تعداد ۱۱۹ شرکت باقی مانده است.

۳-۴)محدوده زمانی و مکان پژوهشی تحقیق

حوزه زمانی تحقیق سال‌های ۱۳۸۸ لغایت ۱۳۹۲ در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد

۳-۵)روش جمع‌ آوری اطلاعات و داده ها

ج ) مرض

مرض یکی از انواع عیوب محسوب می‏ شود(انصاری، ۱۴۲۰: ۳۸۳). ‌در مورد امراض و عیوبی کهدر زن و مرد موجب حق فسخ می‏ گردد، مواد ۱۱۲۳ و ۱۱۲۲ قانون مدنی انواع عیوب را بر شمرده است که در فصل دوم این پایان نامه،بیشتر در این زمینه بحث خواهد شد.

د ) فساد

قانون مدنی در مبحث اشیاء، لفظ فساد را به کار برده است. چنان که در ماده ۱۶۷ مقرر می‏دارد: « اگر مالی که پیدا شده است ممکن نیست باقی بماند و فاسد می‏ شود باید به قیمت عادله فروخته شود و قیمت آن در حکم خود مال پیدا شده خواهد بود». همچنین به وجود چنین عیبی، در ماده ۴۰۹ این قانون اشاره شده است. این ماده مقرر می‏دارد: « هر گاه مبیع از چیزهایی باشد که کمتر از سه روز فاسد و یا کم قیمت شود ابتداء خیار از زمانی است که مبیع مشرف به فساد یا کسر قیمت می‏ گردد»(بلادی،۱۳۶۳: ۱۲۸).

به نظر می‌رسد که فساد به منزله تلف مال است و نمی‏توان آن را عیب محصوب کرد. چون مال معیوب، ارزش و قابلیت استفاده رادارد ولی فساد سبب از بین رفن منفعت مال می‏ شود.

و ) ردائت یا نامرغوبی جنس

گاهی، اوصاف مشترکی وجود دارد که عرف بر مبنای غلبه، آن ها را از ویژگی های کالای سالم می‏داند، برای مثال در انواع گوناگون برنج، اوصاف مشترکی وجود دارد که عرف، آن اوصاف را بر حسب غلبه، از خصوصیات و ویژگی های برنج سالم بر می‏شمارد. چنانچه برنجی پاره‏ای از این اوصاف را نداشته باشد، معیوب محسوب می‏ شود، مانند برنجی که خرد شده و سنگ فراوان دارد. ‌بنابرین‏ نامرغوبی، عیب است و موجب خیار خواهد بود(کاتوزیان،۱۳۸۳: ۲۷۵).

ه ) صعوبت در انتفاع

برخی، مطابق ماده ۴۷۹ قانون مدنی، صعوبت در انتفاع را از اقسام عیب و نیز از نتایج عیب به شمار آورده‏اند. مورد اجاره، باید به سهولت قابل بهره برداری و انتفاع باشد. اگر شخصی خانه‏ای را از دیگری اجاره نماید که از سقف آن آب ریزش نماید و یا به نحوی مرطوب باشد که استفاده از آن به راحتی امکان پذیر نیست و مستأجر، برای بهره برداری از آن با سختی و مشقت رو به رو می‏ شود در واقع عیب موجود، منجر به صعوبت در انتفاع است و موجب خیار می‏ گردد(نوین،۱۳۸۲: ۱۶۳). به نظر می‌رسد که صعوبت در انتفاع یکی از ویژگی های عیب است نه اینکه خود، عیب مستقلی باشد.

مبحث چهارم : تعریف و اوصاف اجاره و تعریف و اقسام نکاح و موجبات فسخ

در این مبحث، ابتدا عقد اجاره و نکاح تعریف شده و سپس اقسام و اوصاف آن ها ذکر و در انتها به بیان موجبات فسخ نکاح پرداخته خواهد شد.

گفتار اول : تعریف اجاره و اوصاف آن

در ذیل، به تعریف اجاره و اوصاف آن می‏پردازیم.

بند اول : تعریف اجاره

اجاره، مصدر سماعی و در لغت به معنای مزد و جزا بر عمل است(معلوف، ۱۳۸۴: ۸). اجاره به کسر و ضم و فتح همزه به کار رفته است لیکن لفظ مشهور تر آن است که با کسره تلفظ می‏ شود(ابن منظور،۱۴۰۵ه.ق: ۲۱۰). از نظر برخی از اهل لغت، اجاره مصدر سماعی فعل«اَجر» بر وزن ضرب و قتل می‏ باشد که مضارع آن با کسر و ضم است(جزیری، ۱۴۰۶: ۹۵). در اصطلاح فقهی، اجاره عقدی است مفید تملیک منفعت به عوض مالی که یا وارد بر اعیان است، مانند اجاره اراضی و خانه و یا وارد بر نفس عمل است، مانند اجاره فرد و کار اشخاص در برابر عمل و منفعت(ناصری،۱۳۸۴: ۱۷۳).

قانون مدنی در ماده ۴۶۶، در تعریف اجاره بیان نموده است، اجاره عقدی است که به موجب آن مستاجر، مالک منافع عین مستاجره می‏ شود، اجاره دهنده‏ را موجر و اجاره کننده را مستاجر و مورد اجاره را عین مستاجره گویند. در قانون مدنی تعریف جامعی از اجاره نشده و این ماده بیشتر به بیان آثار اجاره پرداخته است و این تعریف، تعریف ناقصی است زیرا اولاً : در تعریف فوق، ذکری از مدت به میان نیامده است در صورتی که مدت، از ارکان صحت اجاره است ثانیاًً : به معوض بودن عقد اجاره اشاره نشده است ثالثاً : عقد اجاره ‌در مورد اشخاص، اشیاء و حیوان قابل تصور است ولی این تعریف ظاهراًً فقط اشیاء را در بر می‏ گیرد(ره پیک، ۱۳۸۷: ۹۰).برخی نیز اجاره را به تملیک منافع معلوم در مقابل عوض معلوم تعریف نموده ‏اند(نجفی، ۱۳۶۵: ۲۰۴).برای پرهیز از ایرادات فوق می‏توان گفت که اجاره عقدی است که به موجب آن، مستاجر در مقابل مالی که می‏ دهد، برای مدت معین، مالک منافع عین مستاجره می‏ شود(کاتوزیان، ۱۳۸۵: ۱۲۳). بر اساس این تعریف، اجاره هم عقدی است معوض است و هم جنبه موقتی دارد.منافع عین مستاجره در یک طرف و مال الاجاره در طرف دیگر، قرار می‏ گیرد. مدت اجاره باید تعیین شود والاّ اجاره باطل خواهد بود(مواد ۴۶۸ ، ۴۰۷ ، ۴۱۴ ق.م).

بند دوم : اوصاف اجاره

عقد اجاره نیز دارای اوصافی است که به اختصار به شرح زیر بیان می‏ شود:

۱- اجاره، عقدی معین است؛ زیرا نام و احکام مشخص در قانون دارد.

۲- اجاره، عقدی معاوضی است؛ اجاره‏ی غیر معاوضییعنی تملیک منافع به صورت مجانی که از مصادیق هبه خواهد بود(طباطبایییزدی، ۱۴۰۹ه ق؛ ۵۷).

۳- اجاره، عقدی مستمر است؛ منفعت در عقد اجاره به صورت تدریجی ایجاد می‏ شود.

۴- اجاره، تملیک منافع معلوم است؛ در صورتی که در اجاره منافع نامعلوم باشد، غرر راه می‏یابد(نجفی، ۱۳۶۵: ۲۶۰).

۵- اجاره، عقدی رضایی است؛ اصولاً برای صحت عقد اجاره، صرف ایجاب و قبول کافی است.

۶- اجاره، عقدی لازم است؛ ‌بنابرین‏ هیچ یک از طرفین حق فسخ آن را ندارد مگر در موارد خاص(ماده ۴۹۷ق. م).

۷- اجاره، عقدی موقت است؛ موقت بودن عقد اجاره، معمولاً با شاخص زمان مشخص می‏ شود، لیکن روش های دیگری هم برای موقتی کردن اجاره وجود دارد :

الف) تعیین مدت (مثلاً مدت ۳ ماه).

ب) تعیین کار معین،مثل آنکه شخصی اجیر شود تا کار معین انجام دهد(م ۵۱۴ ق.م).

ج) تعیین مسافت (اجاره ماشین برای طی مسافت ۳۰۰ کیلومتر).

د) تعیین محل (اجاره اتومبیل برای سفر از آبادان تا شیراز) (ماده ۵۱۴ ق.م).

۸- اجاره، عقدی تملیکی است؛ از ماده ۴۶۶ ق.م پیدا‌ است که قانون‌گذار، اجاره را عقدی تملیکی می‏شناسد با این حال، برخی معتقدند که:در اجاره مال کلی، تا زمانی که مورد اجاره از طرف موجر تعیین نشده است، تملیک تحقق نمی‏یابد(امامی، ۱۳۶۷: ۲۳).

گفتار دوم : تعریف نکاح و اقسام آن

در ذیل، به تعریف نکاح و اقسام آن می‏پردازیم

بند اول : تعریف نکاح

درآیات قرآن، تأکید فراوان بر نکاح شده است(سوره مبارکه نور آیه ۳۲). نکاح در لغت به معنی وطی(معلوف،۱۳۸۴: ۲۰۰۸) و شرعاً به مفهوم عقد است(محقق داماد، ۱۳۶۵: ۲۲). ولی قانون مدنی، تعریفجامعی از نکاح ندارد. شاید بدیهی بودن مفهوم نکاح، مقنن را بی‏نیازاز تعریف نکاح دانسته است(صفایی، ۱۳۸۵: ۱۳).

برخی از حقوق ‌دانان از نکاح سه تعریف ارائه داده ‏اند:

۱) نکاح، عبارت است از تراضی زن و مرد برای تشکیل زندگی مشترک.

ترو و کانل (۱۹۸۴)، راهبردهای مقابله تحصیلی را در چهار گروه طبقه‌بندی کرده‌اند که شامل مدارای مثبت، مدارای فرافکن، مدارای انکاری و راهبردهای غیرمقابله‌ای می‌باشد. افراد با راهبرد مقابله مثبت، امکان دارد از دیگران کمک بخواهند و هنگامی که با شکست تحصیلی مواجه می‌شوند سعی کنند بفهمند که کجای کار را اشتباه انجام داده‌اند. از سوی دیگر مقابله‌ کننده های فرافکن، برای شکست‌هایشان سایرین مثلا معلمشان را سرزنش می‌کنند. مقابله‌ کننده های انکاری تلاش می‌کنند که شکستشان را فراموش کنند و یا آن را نادیده بگیرند. در آخر، غیرمقابله‌ای‌ها در مواجهه با شکست تحصیلی خود را سرزنش می‌کنند (قهرمان و سونگار^[۷۳]، ۲۰۱۱). در پژوهش‌ها مشخص شده است که راهبردهای مقابله‌ای مثبت با موفقیت، همبستگی مثبت داشته‌ در حالی که راهبردهای مقابله‌ای انکاری، فرافکن و غیرمقابله‌ای دارای همبستگی منفی با پیشرفت می‌باشند (بون^[۷۴]، ۲۰۱۱). کاپلان و میدگلی (۱۹۹۹)، بیان کرده‌اند که پیگیری تکالیف دشوار و خود نظم‌دهی تحصیلی مانند اصلاح اشتباهات و تلاش برای فهم مواد تحصیلی به عنوان مقابله مثبت یا مقابله مسئله مدار، سازگارانه تلقی می‌شود چرا که منجر به یادگیری سطح بالا و نتایج بهتر می‌گردد. در مقابل نادیده گرفتن و یا انکار مشکلات تحصیلی، سرزنش معلم یا دیگران و یا کم‌رنگ جلوه دادن اهمیت اقدامات ارزیابی مدرسه، مشخصه‌ های مقابله غیرسازگارانه هستند (بون، ۲۰۱۱).

تاب‌آوری

علوم رفتاری به ویژه روان‌شناسی، در تلاش برای روشن کردن فرایندهای پیچیده و پنهان روانی، دارای یک سنت دور و دراز از وام گرفتن مفاهیم علوم فیزیک و مهندسی هستند (تارتر و ونیوکُو^[۷۵]، ۱۹۹۹). از این میان تاب‌آوری دقیق‌ترین مفهوم را در علوم مهندسی دارد که با مفهوم آن در روان‌شناسی مطابقت دارد. ریشه کلمه تاب‌آوری از واژه‌ لاتین salire (پریدن به بالا) و resilier (جهش به عقب)، ناشی شده است. این بدان معنی است که تاب‌آوری می‌تواند به عنوان ظرفیت بازیابی روانی یا بازگشت به حالت قبل در نظر گرفته شود (دیویدسون، پاین و کانر^[۷۶]، ۲۰۰۵؛ به نقل از اسشاپ و همکاران، ۲۰۰۶). یک تعریف معمول و پذیرفته شده از تاب‌آوری در فرهنگ لغت عبارت است از: خاصیتی که باعث می‌شود ماده بعد از خم شدن، کشیدگی و یا مورد فشار قرار گرفتن، شکل اصلی خود را بازیابد (تارتر و ونیوکُو، ۱۹۹۹). از لحاظ تاریخی، تاب‌آوری دارای ریشه‌های عمیق در زمینه‌ی پزشکی است، با این حال تحقیق درباره‌ تاب‌آوری از حدود سال ۱۹۷۰ ظهور پیدا کرد (زولکوسکی و بولاک^[۷۷]، ۲۰۱۲). ریشه‌های تاریخی تاب‌آوری را می‌توان به برنامه های اولیه تحقیق ‌در مورد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و افرادی که در معرض استرس و فقر شدید بودند، همچنین در عملکرد افرادی که اتفاقات آسیب‌زا را قبلا در سال‌های اولیه زندگی خود تجربه کرده‌اند، مشاهده کرد (گارمزی و سیچتی^[۷۸]، ۱۹۹۳؛ به نقل از کاپلان، ۱۹۹۹).

هاوارد و جانسون^[۷۹] (۲۰۰۰)، تاب‌آوری را به عنوان روند، ظرفیت یا نتایج انطباق موفقیت‌آمیز با شرایط تهدید کننده یا چالش‌زا، تعریف کرده‌اند. در بافت تحصیلی، تاب‌آوری عبارت است از توانایی دانش‌آموز برای برخورد مؤثر با موانع تحصیلی، استرس و فشار درسی (مارتین و مارش^[۸۰]،۲۰۰۷). تحقیق در باب تاب‌آوری به روش‌های مختلفی صورت گرفته است. در حیطه روان‌شناسی رشد، پژوهش در باب تاب‌آوری متوجه کودکان است و به تاثیرات آتی حوادثی که از لحاظ روانی آسیب‌رسان هستند، پرداخته می‌شود. بسیاری از تحقیقات، با کودکانِ در حال رشد در شرایط نامطلوب انجام شده (برای مثال فقر یا بیماری روحی والدین) و تاب‌آوری عموما به حصول نتایج خوب به رغم وجود تهدیدات جدی رشد در کودکان (ماستن^[۸۱]، ۲۰۰۰)، در نظر گرفته شده است. در پژوهش درباره‌ تاثیرات حوادث آسیب‌زا، تاب‌آوری، روند بازیابی روانی پس از حوادث آسیب‌زا، خوانده می‌شود (اسشاپ و همکاران، ۲۰۰۶).

در تحقیقات چندی مشخص شده است که تجارب آسیب‌زا در دوران کودکی، به کسب مهارت‌های مقابله‌ای مناسب، کارکرد مغز و سیستم‌های تنظیم کننده‌ استرس آسیب رسانده و خطر ابتلا به اختلالات اضطرابی را در پی عوامل استرس‌زا در بزرگسالی افزایش می‌دهد. این تلاش‌های تحقیقاتی جمعی، بینش علمی عمیقی را تولید ‌کرده‌است، اما همچنان به عقیده غالب که عواقب ناشی از قرار گرفتن در معرض رویدادهای استرس‌زای اولیه باعث آسیب‌رسانی به کارکرد روانی در سال‌های بعد می‌شود، منتهی شده است. دیدگاه قرار گرفتن در معرض استرس‌های اولیه زندگی به عنوان یک تابع خطی مفهوم سازی شده است که به موجب آن افزایش مقدار استرس‌های اولیه زندگی، آسیب‌پذیری روانی بعدی را افزایش می‌دهد، با این وجود شواهدی وجود دارد مبنی بر آن‌که قرار گرفتن در معرض استرس‌های اولیه زندگی، طیف وسیعی از نتایج رشدی را تولید می‌کند که باعث تاب‌آوری نسبت به استرس‌های بعدی که در بزرگسالی پیش می‌آید، خواهد شد (پارکر^[۸۲]، ۲۰۱۱). در این باره چستمن^[۸۳] (۱۹۹۰)، اظهار ‌کرده‌است که استرس تجربه شده‌ در دوران کودکی با کاهش پاسخ‌های استرس‌زا در تست‌های آزمایشگاهی، در بزرگسالی، مرتبط است. در اوایل دهه ۱۹۸۰، گارمزی و همکارانش جزئیات یک چارچوب فرایندگرا را مشخص کردند که با آن می‌توان تاثیرات استرس‌های تجربه شده در اوایل زندگی را مشاهده کرد و نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض استرس در اوایل زندگی، می‌تواند به عنوان یک تقویت‌کننده‌ بالقوه از شایستگی در آینده محسوب شود به شرط آن‌که میزان استرس بیش از حد نباشد (پارکر، ۲۰۱۱). افرادی که بهتر می‌توانند با شرایط سخت زندگی مقابله کرده و با آن سازگار شوند، به احتمال بیشتری در آینده از بروز دادن رفتارهای مشکل‌زا جلوگیری می‌کنند (کلاوس- اهلرز^[۸۴]، ۲۰۰۸).

لوتار^[۸۵] و سیچتی (۲۰۰۰)، در تعریف مشابهی، تاب‌آوری را توانایی یک فرد برای حفظ ثبات نسبی، سطوح سالم عملکرد و صلاحیت روانی و جسمی، یا تجربه‌ سازگاری مثبت بعد از قرار گرفتن در معرض آسیب روانی برجسته، عنوان کرده‌اند. در درون این مفهوم از تاب‌آوری، دو شرط اصلی وجود دارد. یکی قرار گرفتن در معرض خطر قابل توجه و دیگری دست یافتن به سازگاری مثبت یا شایستگی. این مفهوم تاب‌آوری برای محققانی که در تلاش برای سنجش این ساختار مورد نظر هستند، پیامدهای مهمی دارد. اولین شرط تاب‌آوری، یعنی قرار گرفتن در معرض خطر یا سختی، می‌تواند به طیف وسیعی از عوامل، که فرد به تنهایی (مانند مرگ یک عزیز یا بیماری)، یا به صورت مجموعه‌ای از شرایط نامطلوب (مثل شرایط اقتصادی، اجتماعی یا فقر)، تجربه می‌کند، و همچنین عواملی که فرد را مستعد ناسازگاری بالقوه می‌سازد (مانند از کار افتادگی)، مرتبط باشد. به طور معمول برآورد کلی از خطر یا سختی، با بهره گرفتن از سه معیار گسترده انجام می‌گیرد. این معیارها عیارتند از: ۱- طیف وسیعی از حوادث منفی زندگی، ۲- استرس‌های مزمن و حاد مقطعی یا ادامه دار و ۳- تجمع شاخص‌های خاص خطر (مثل وضعیت فقر و اندازه خانواده). شرط دوم تاب‌آوری که سازگاری مثبت یا شایستگی است، عموما شامل نمایش عملکرد طبیعی، فقدان علائم منفی یا آسیب‌شناسانه‌ی مرتبط با آسیب روانی و یا موفق شدن در تکالیفی که به لحاظ رشدی یا بافتی، برجسته هستند، می‌باشد (گوچیاردی، جکسون، کولتر و مالت^[۸۶]، ۲۰۱۱).