بعد اضطراب علائم و نشانه هایی را نشان می‌دهد که از نظر بالینی اضطراب آشکار شدید را منعکس می‌کند. علائم مانند عصبی بودن، احساس فشار ولرزش در اندام ها، ترس­های نا گهانی، احساس وحشت، بیم و نگرانی نسبت به آینده و برخی جنبه‌های جسمانی اضطراب در این مجموعه آورده شده اند (هادی ۱۳۷۸، ۵۷).

۱-۵-۶ بعد خصومت (HOS)

این بعد نشان دهنده افکار، احساس ویا اعمالی است که نشان دهنده وضعیت خلقی منفی ناشی از خشم است. این مجموعه سوال ها شامل تظاهرات خشم وچگونگی عکس العمل نشان دادن به آن ها مانند.(حالت تهاجمی، تحریک پذیری ‌و خصومت) می‌گردد (هادی ۱۳۷۸، ۵۷).

۱-۵-۷ بعد فوبیا (PHOB)

ترس مرضی در بر گیرنده علائمی مانند ترس شدید نسبت به یک فرد، شیئی به خصوص ویا موقعیتی که ویژگی آن غیر منطقی بودن وعدم تناسب با محرک آن ترس بوده و منجر به رفتار اجتنابی و فرار از آن محرک است (هادی ۱۳۷۸، ۵۸).

۱-۵-۸ پارانویا (PAR)

این بعد رفتار پارانوئیدی را به عنوان اختلال تفکر مطرح می نما ید .سوال های آن شامل ویژگی‌های اولیه این اختلال مانند سوءظن، خود بزرگ بینی، خود محوری وترس از دست دادن خودمختاری، هذیان و پرخاشگری است(هادی ۱۳۷۸، ۵۸).

۱-۵-۹ روان پریشی

تشخیص اختلال روان پریشی گذار،مستلزم وجود هذیان، توهّم، آشفتگی تکلّم، رفتار ی کاملاً آشفته یا کاتا تو نیک به مدّت حداقل یک روز ‌و کمتر از یک ماه است. فرد سپس از بهبودی به سطح معمول عملکرد خود باز می‌گردد (کاپلان و سادوک^[۱۰] ۱۳۸۸، ۳۳).

۱-۶- معرفی متغیرها وتعریف نظری و عملیاتی آن ها

در این پژوهش، نقاشی درمانی، متغیر مستقل وسلامت روان متغیر وابسته و جنسیت متغیر کنترل می‌باشد.

متغیر مستقل: نقاشی درمانی

تعریف نظری نقاشی درمانی

نقاشی درمانی عبارت است از ترسیم خود انگیخته تصاویر که فرصت­های برای ارتباط وبیان کلامی فراهم می‌کند (لویک ۱۹۸۳، ۳۰).

تعریف عملیاتی نقاشی درمانی

منظور از نقاشی درمانی در این پژوهش این است که کلیه لوازم نقاشی از قبیل مداد رنگی ،مداد شمعی، آبرنگ، ماژیک وگواش در اختیار دانش آموزان قرار بگیرند.تا آن ها بتوانند آزادانه وسایلی را که دوست دارند، به کار گیرند، درمورد موضوع نقاشی نیز هیچ گونه رهنمودی به افراد مورد مطالعه داده نمی شود، تا خود آن ها موضوعاتی را که مایلند، ترسیم کنند. آزمودنی ها حتی در استفاده از رنگهای روان نظیر آبرنگ وگواش آزاد می‌باشد و می‌توانند از آن ها به کمک قلم مو و یا انگشت برای کشیدن نقاشی استفاده کنند.

متغیر وابسته: سلامت روان

تعریف نظری سلامت روان

سلامت روان، حالت خوب بودن کامل، از نظر جسمی- روانی و اجتماعی است، واین به معنای فقدان بیماری و ناتوانی نیست (بهداشت جهانی۱۹۴۶).

تعریف عملیاتی سلامت روان

در این پژوهش شامل افراد ی است که در آزمون( (GHQ نمره لازم ‌را کسب نموده باشد.

تعریف نظری پرخاشگری

واضح است که در پرخاشگری قصد وغرضی در کار است آن هم از راه حرف های نیشدار یا اعمالی مانند فریاد زدن برای ترساندن یا وارد آوردن اسیب عا طفی یا جسمانی به فرد دیگراست (فرجی۱۳۸۹، ۵۱).

تعریف عملیاتی پرخاشگری

در این پژوهش نمره‌ای که آزمودنی‌ها در آزمون SCL90 -R کسب نموده باشد.

فصل دوم:

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

۲-۱- پیش درآمد

این فصل دارای سه بخش است که در بخش اوّل سلا مت روان مورد برسی قرار ‌می‌گیرد و در بخش دوّم تعریف و انواع پرخاشگری وعوامل مؤثر برآن بیان می‌گردد و در بخش سوم نقاشی و نقاشی درمانی مورد بحث قرار خواهد گرفت.

۲-۲- سلامت روان

۲-۲-۱ روان شناسی سلامت

روان شناسی سلامت عبارت است از شناسایی رفتارها و سبک های زندگی فردی که بر سلامت جسمی یک فرد تاثیر می­گذارند. پیشگری ودرمان بیماری، شناسایی عوامل خطرزایی که با بیماری مرتبط است، بهبود بخشیدن به نظام­های مراقب بهداشتی از طریق شناسا یی تمرین های خوب و شکل دادن به افکار عمومی ،در جهت سلامت مرد م کمک ‌کرده‌است.

به کارگیری اصول روان شناسی در زمینه سلامت به طیفی از پیامدهای مثبت کمک کرده، که پایین آوردن فشار خون، مهار سطح کلسترول خون، ترک دخانیات، پیشگیری و مقابله با سرطان و ایدز و تعدیل رفتارهای ناسالم دیگر از جمله آن ها‌ است. روان­شناسی سلامت با بسیاری رشته­ ها و زمینه ­های مرتبط با بهداشت وسلامت در پیشگیری و ارتقای سطح سلامت و بهزیستی، از جمله گرایش­های مختلف پزشکی، شاخه­ های مختلف روان‌شناسی، فیزیولوژی وجامعه شناسی همپوشی و وجه اشتراک دارند (آشتیانی ۱۳۸۵، ۴۴).

در زمینه ارتقای سلامت، روان شناسان سلامت به تشویق تمرین های منظم ورزشی، معاینه های کامل دندانپزشکی و تمرین رفتار های سالم تر (مانند تشویق به رفتا رجنسی سالم)پرداخته‌اند (آشتیانی ۱۳۸۵، ۴۴).

۲-۲-۲ مکتب تحلیل بیوانرژتیکی

بیوانرژتیک، شیوه­ای جهت درک و شناخت «شخصیّت انسان» است اساس این روش‌شناختی را بدن و فرایند‌های انرژیکی آن تشکیل می­ دهند بنیان گذار روش تحلیل بیوانرژیکی، الکساندر لوون (متولد ۱۹۱۰ میلادی) است.

نام دیگر روان درمانی به شیوه بیو انرژتیک «تحلیل انرژتیکی» است در چنین درمان بیوانرژتیکی به فرد کمک می شود از طریق بدنش با خویشتن خود ارتباط بر قرار سازد. بیوانرژتیک، راهی است که از طریق ارتعاش به سلامتی می‌ انجامد ومی توان آن را«سلامت ارتعاشی» نیز نامید منظور ما از سلامت ارتعاشی فقط بیمار نبودن فرد نیست، بلکه سر زندگی کامل او است.

تمرین های بیوانرژتیک، میزان ارتعاشات بدن را بالا می‌برند و به فرد کمک می‌کنند تا سالم­تر باشد. بدن سالم، چه در خواب چه در بیداری همواره در حال ارتعاش است. هدف از درمان بیوانرژتیک دارای بودن بدنی سر زنده است که بتوانند به تمام و کمال، درد، لذّت، غم و شادی های زندگی را احساس کند هر چه میزان سرزنده بود فرد افزایش یابد توانایی او در تحمل هیجانهای مربوط به زندگی روزانه جنسی اش نیز بیشتر می شود.تنفس خوب برای «سلامت ارتعاش» امری ضروری است (صفایی۱۳۸۲، ۱۰۲).

۲-۲-۳ مسایل اخلاقی در معنویت وسلامت روان

دستورالعمل­های انجمن روان شناسی(۱۹۹۳) بر اهمیّت توجّه به باورها و ارزش های مذهبی درفرایند مداخله درمانی تأکید دارد مطابق با این دستورالعمل:

روان شناسان به باورها و ارزش مذهبی یا معنوی مراجعان مانند خصایص وتابوهای آنان احترام می‌گذارند. زیرا چنین مواردی جهان بینی، عملکرد روان شناختی و چگونگی بیان نارحتی مراجعان و مواردی از این دست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دانسته ­های رهبران یا دست اندر کاران مذهبی یا معنوی و کسب مشورت از آن ها در باره سیستم های فرهنگی و باورهای مراجعان می‌تواند به امر مداخله روان شناختی مؤثر کمک کند (کامکار و جعفری ۱۳۸۷، ۷۹).

۲-۲-۴ ضوابط اخلاقی انجمن روان شناسی امریکا

انجمن روان شناسی امریکا (۲۰۰۳) نیز بر اهمیّت توجّه به تفاوت های فردی از قبیل تفاوت ‌های مذهبی تأکید می‌کند.آن ها همچنین دلایل اهمیّت مشورت با افراد مربوطه هنگامی که درمانگران با رویکرد مذهبی یک مراجع آشنا نیستند. لازم است با یک کشیش یا همکار مطلع در این باره مشورت کنند تا بهتر بتوانند به مراجع کمک کنند (کامکار و جعفری ۱۳۸۷، ۷۹).

۲-۲-۵ معنویت و سلامت روان