امروزه تمام کشورهای دنیا برای افزایش بهره وری و اثربخشی به دنبال خلاقیت^[۱] و نوآوری^[۲] هستند. یکی از دلایل عمده توجه به خلاقیت و نوآوری، رقابت شدید و روز افزون بین سازمان‌ها در تمام دنیا می‌باشد. سازمان‌های سده ۲۱ شکلی متفاوت از سازمان‌های سنتی پیدا کرده‌اند، در این سازمان‌ها علاوه بر نیروی بدنی کارکنان، نیروی ذهنی و خلاقیت کارکنان نیز مدیریت می‌گردد.تحت این شرایط نه تنها روش های سلسله مراتبی و دستوری مناسب نخواهند بود بلکه کارکنان باید خودشان ابتکار عمل نشان داده و برای حل مشکلات خود سریعا˝ اقدام و در تیم هایی که کاملا˝ خودگردان هستند ایفای نقش کنند (قارلی،۱۳۸۸). در کشور ما نیز سازمان‌ها عمدتاً˝ شکل دولتی دارند تا خصوصی. این شکل از کار و اشتغال نتیجه‌ای جز وابستگی به درآمد محدود سازمانی و اشتغال به کارهایی نه چندان دلخواه نخواهد داشت. سازمان‌های دولتی کشور عمدتاً˝ کمتر اهل ریسک و تحول هستند. به همین دلیل کمتر به خلق فرصت‌های بهتر اشتغال می ورزند. برای رفع این مشکل، تغییر در استراتژی های سازمانی از قالب سنتی به نوآوری (تحولی)، خلق سازمان های مولد و بهره‌ور، پرورش و جذب مدیران خلاق و کارآفرین به شکوفایی اشتغال مولد و بهره ور در جامعه کمک خواهد کرد (مطهری،۱۳۸۷). در این بین سازمان خوب و شایسته سازمانی است که تحولات محیط خود را خوب شناسایی نموده و جهت عوامل مؤثر بر خلاقیت و نوآوری را درک کرده و برای خود مقدمات لازم را جهت این امر تدارک دیده باشد. در شرایط کنونی سازمان ها نیازمند افراد توانمندی هستند تا بتوانند با کمک آن ها بر این رقابت پیروز شوند(اسمیت^[۳]،۲۰۰۰). زیرا مهمترین سرمایه سازمان ها، عامل تحقق و برنامه های هر سازمان افرادی هستند که در آن کار می‌کنند (قبادی،۱۳۷۹).

یکی از بزرگترین محدودیتهای خلاقیت در سطوح مختلف سازمان این تفکر است که خلاقیت را تنها خاص واحدهای تحقیق و توسعه و طرح های بزرگی نظیر محصولات جدید، خدمات جدید و یا بهبود فرایند های جدید می دانند. حال آنکه خلاقیت برای بهبود و توسعه تمامی فعالیت های ریز و درشت برای تمام سطوح گروه ها و افراد سازمان مورد نیاز می‌باشد. در حقیقت سرکوبی خلاقیت در سازمان ها نظام مند بوده و به قدری رایج است که کمتر مورد سوال قرار می‌گیرد. همچنین نقش مدیریت در مجموعه هایی که خلاقیت و نوآوری از ضروریات و عامل اصلی است بسیار مهم و حساس است، زیرا مدیریت می‌تواند توانایی و استعداد خلاقیت ونوآوری را در افراد ایجاد، ترویج و تشویق کند و یا رفتار و عملکرد آن ها می‌تواند مانع این امر حیاتی شود. هنر مدیر خلاق عبارت است از استفاده از خلاقیت دیگران و پیداکردن ذهنهای خلاق .مدیرخلاق باید فضایی بیافریند که خود بتواند خلاق باشد و افراد سازمان را هم ‌نیز برای خلاقیت تحریک کند و این فضا، فضایی است که از کار روزمره به دور است وبه نحوی تفویض اختیار می‌کند تا هرکسی خود مشکل خود را حل کند.از این رو مدیران عمدتاً˝ نادانسته خلاقیت را سرکوب می‌کنند و زمانی که خلاقیت سرکوب شد یک سلاح رقابتی قدرتمند یعنی تولید و بهره‌گیری از ایده های تازه را از دست داده و حتی ممکن است که توان و تعهد کارکنان خود را نابود سازد. ‌بنابرین‏ توسعه و ارتقای خلاقیت در سازمان‌ها مستلزم آن است که مدیران بدانند چگونه خلاقیت را مورد حمایت قرار دهند(صادقی مال امیری،۱۳۸۶).

لذا همگام با تغییرات محیطی، سیستم بانکی کشور نیز خواه و ناخواه در راهی قدم گذاشته که اگر برای آینده پیش‌بینی و برنامه ریزی صورت نگیرد، عواقب ناخوشایندی آن را تهدید می‌کند. از جمله الزامات اصلی توجه به خلاقیت کارکنان در نظام بانکی کشور است.سازمان‌ها نیز جهت بهره برداری بهتر از این منابع می بایست به پرورش و تربیت پرسنل خلاق و نوآور بپردازند (قارلی،۱۳۸۸). چراکه اغلب برای مشتریان تفکیک قائل شدن بین خدمات بانکی بسیار مشکل می‌باشد و نیز کوچک‌ترین تغییری از سوی رقبا به سرعت کپی برداری می شود، لذا مدیریت روابط با مشتریان و ایجاد رضایت در آنان، جهت استمرار فعالیت بانک ها و سودآوریشان امری الزامی می‌باشد (گلچین فر،۱۳۸۱). از طرفی معمولا˝ در فعالیت های یک بانک، جذب منابع مالی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا موفقیت در این زمینه می‌تواند عاملی برای موفقیت در سایر زمینه ها باشد و در ایران نیز جذب بیشتر منابع مالی و رقابت مؤثر در جذب این منابع توسط ‌گروه‌های مختلف بانکی از موضوعاتی است که مورد توجه نهاد های مالی و اعتباری قرار داشته و دارد (حبیبی پور و همکاران،۱۳۸۹).

‌بنابرین‏ شایسته است در بازار رقابت کنونی که با تأسيس بانک های خارجی در کشور و خصوصی شدن تعداد زیادی از بانک ها ی دولتی همراه است، بانک‌ها هر چه سریعتر برای جذب منابع از یک سو و حفظ مشتریان از سوی دیگر چاره اندیشی نمایند. بانکداری امروزه شیوه های نوآورانه، مشتری مداری مؤثر، ارائه تکنولوژی های کارآمد، سرویس دهی و خدمات مورد نظر مشتری را طلب می‌کند که هر بانکی در این امور موفق تر عمل کند در بازار رقابتی نیز موفق به جذب منابع بیشتر و در نتیجه دوام، بقای دائمی و بهره وری بالاتر خواهد شد(جعفرپور، فیاضی،۱۳۸۹).

۱-۲) بیان مسئله :

امروزه، خلاقیت و تولید افکار و اندیشه‌های نو توسط مدیران و کارکنان سازمانی از اهمیت ویژه ای برخوردار شده و جایگاه والایی را در سازمان به خود اختصاص داده است. امروزه سازمان‌هایی موفق هستند و می‌توانند در دنیای پر رقابت ادامه حیات بدهند که دائما افکار و اندیشه‌های جدید را در سازمان کاربردی سازند که این امر توسط مدیران و کارکنان خلاق امکان پذیر است (شریعتمداری،۱۳۸۷). وقتی کارکنان در کارشان خلاق باشند،قادر خواهند بود که ایده های تازه و مفیدی ‌در مورد محصولات، عملکرد، خدمات یا رویه های سازمان ارائه و به کار گیرند(اولدهام^[۴]،۲۰۰۲، شالی^[۵] و گیلسون^[۶]،۲۰۰۴). جای تعجب ندارد که خلاقیت کارمند به عنوان کلید تولید مزیت رقابتی شناخته می شود (شالی و همکاران،۲۰۰۴).