فعالیت می‌کنند. اما در این سیستم نیز دو عنصر دانشجو و استاد رکن اصلی فعالیت آموزشی را تشکیل می‌دهند(بخشی خانیکی،۱۲۴:۱۳۸۱).
محیط یادگیری مجازی دارای امکانات و ابزارهای شخصی‌سازی متعددی است که به شکل‌های مختلف می‌توان آن را با برنامه‌درسی آموزش و پرورش جامعه اطلاعاتی تلفیق کرد. با بهره گرفتن از امکانات چندرسانه‌ای این فناوری می‌توان محتوای با کیفیتی را تولید و از طریق امکان هرمکانی و هرزمانی، آن را در دسترس یادگیرندگان در مناطق مختلف کشور قرار داد و از این طریق ضعف و نبود برخی از معلمان با صلاحیت و تخصصی در بعضی از مناطق را جبران نمود. به علاوه محیط مجازی با تسهیل میزان و نحوه دسترسی کاربران به اطلاعات، آنها را با مهارت‌های تحلیل، نقد و به کارگیری صحیح اطلاعات آشنا می‌سازد. ویژگیهایی مانند مهارت کار با رایانه و اینترنت، مهارت خودآموزی، خودانگیختگی، داشتن تفکر حل مسئله و انتقادی، مهارت مدیریت زمان، علاقمندی به یادگیری، مهارت خود رهیابی^[۳]، توان ارتباط با گروه، خودارزیابی، قدرت پرسشگری، مهارت مباحثه، مسئولیت‌پذیری، مهارت استفاده از منابع یادگیری آن لاین و به کارگیری راهبردهای یادگیری به مثابه ویژگی‌های یادگیرندگان مجازی در نظر گرفته شده است(سراجی،۱۳۹۱).

بیان مساله

نیازهای جدید و گستردگی تقاضا، عرصه آموزش را دچار تحولات عظیمی کرده و مناطق بسیاری را زیر پوشش قرار داده است. رویکردهای نوینی در عرصه آموزش مطرح شده است که آموزش از راه دور یکی از این رویکردها است(بابایی، ۱۳۸۹: ۳۹). آموزش از راه دور برای سازمان دادن فرایند یاددهی‌یادگیری بوسیلۀ یک سازمان به منظور انتخاب و کاربرد راهکارهایی برای استفاده از فناوری‌های جدید در آموزش است، تا بتواند ارتباط دوسویه‌ای میان یاددهنده و یادگیرنده ایجاد کند و هدف آن تسهیل کردن فرایند یادگیری است(حسینی، میرعرب رضی و رضایی،۱۳۸۶).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یکی از انواع آموزش‌های از راه دور یادگیری الکترونیکی است، که مبتنی بر فناوری اطلاعاتی و ارتباطی است و در آن از ابزارهای الکترونیکی اعم از شنیداری، دیداری، رایانه‌ای برای یادگیری استفاده می‌شود. پیام‌های آموزشی به صورت متن، صوت، تصویر و گرافیک از طریق برنامه آموزشی به یادگیرنده ارائه می‌شوند(رضی،۱۳۸۵). آموزش الکترونیکی را از لحاظ ارتباطی می‌توان به دو دسته عمده همزمان^[۴]و غیرهمزمان^[۵] تقسیم نمود. در آموزش الکترونیکی همزمان تمام شرکت‌کنندگان بایستی در کلاس درس به طور همزمان حاضر باشند. در آموزش الکترونیکی غیرهمزمان، محتوای آموزشی از یک سرور تحت وب ارائه و به کامپیوتر یادگیرنده ارسال می‌شود. بنابراین یادگیرندگان هر زمانی که بخواهند می‌توانند دوره‌های خود را دریافت کنند(فالون و براون^[۶] ، ۱۳۸۳: ۲۶).
یادگیری الکترونیکی دارای اجزا و عناصر متعددی مانند: هدف‌ها، محتوای الکترونیکی^[۷]، فعالیت یادگیری، مواد و منابع یادگیری، سامانه مدیریت یادگیری، ویژگی‌های معلم یا مربی، ویژگی یادگیرنده الکترونیکی است(سراجی و عطاران، ۱۳۹۰: ۱۲۲). ملاحظه ویژگی‌ها و کیفیت هریک از آنها می‌تواند به بهبود و کیفیت برنامه‌درسی مجازی کمک کند، از این رو یکی از عناصر یادگیری الکترونیکی مهارت‌ها و ویژگی‌های یادگیرنده الکترونیکی است. ویژگی‌های ورودی یادگیرنده شامل نگرش‌ها و مهارت‌های پیش‌نیاز هستند که یادگیرندگان برای ورود به فرایند آموزش باید آن را داشته باشند. شناسایی این ویژگی‌ها به طراح و مدیر آموزش الکترونیکی کمک می‌کند تا درباره هریک از عناصر آموزش نظیر: محتوا، نحوه توالی دهی مطالب، شیوه ارائه، طراحی فعالیت، شیوه پشتیبانی از یادگیرندگان و انتخاب ابزارهای ارزشیابی تصمیم‌های واقع‌بینانه اتخاذ کند(موریسون،راس و کمپ^[۸]، ۲۰۰۴). مهارت‌های مورد نیاز یادگیرنده الکترونیکی که می‌توانند کیفیت تحصیلی در دوره‌های مجازی را تحت تأثیر قرار دهند شامل: دسترسی به فناوری، تجربه و مهارت در کاربردفناوری، سبک‌های یادگیری مستقل از زمینه، مهارت‌ها و عادات مطالعه، اهداف، سبک و شیوه زندگی، ویژگی‌ها و خصائص آنها می‌باشد(شرام و هانگ^[۹]، ۲۰۰۲).
آموزش و تربیت بر مبنای رضایتمندی دانشجویان یکی از مهم‌ترین وظایف پژوهشگران و برنامه‌ریزان تعلیم و تربیت است. رضایت دانشجو از تحصیل سازه‌ای تاثیرگذار در جریان تعلیم و تربیت می‌باشد که شامل ادراک دانشجو از برنامه‌های آموزشی، شرایط لازم برای یادگیری است(شیخ‌الاسلامی و احمدی،۱۳۸۹). با ملاحظه مهارت‌های مورد نیاز دانشجویان که رضایت تحصیلی نیز لازمه این مهارت‌ها می‌باشد می‌توان به مواردی اشاره کرد که در رضایت تحصیلی دانشجویان تأثیرگذار می‌باشند و شامل: عوامل فردی و محیطی، فرهنگ و جو مدرسه، جو یادگیری و آموزش از جمله محتوی دوره، روش و شیوه‌های تدریس، بازخورد، حمایت‌ها و شیوه‌های ارزشیابی از جمله مواردی هستند که می‌توانند رضایت دانشجو را فراهم سازند(ادراکی، رامبد، عبدلی،۱۳۹۰).
پیشرفت تحصیلی، معلومات یا مهارت‌های اکتسابی عمومی یا خصوصی در موضوعات درسی است که معمولا به وسیله آزمایش‌ها و نشانه‌ها یا هر دو که اساتید برای دانشجویان وضع می‌کنند اندازه‌گیری می‌شود. سازماندهی ساختاری و اجتماعی محیط آموزشی، بر خود اثربخشی و کارایی و در نهایت بر عملکرد دانشجویان موثر است(آقا میرزایی و صالحی عمران، ۱۳۹۱). یادگیرنده الکترونیکی برای موفقیت در این دوره‌ها به مهارت‌هایی نظیر؛ مهارت کار با رایانه ، مهارت استفاده از ابزارها و نرم افزارهای اینترنتی، مهارت حل مسله، مهارت تفکر انتقادی، مهارت مطالعه و راهبردهای یادگیری، مهارت پرسشگری، مهارت فراشناختی، مهارت خود رهیابی و مهارت ارتباط همزمان و ناهمزمان نیاز دارد(سراجی و عطاران،۱۳۹۰: ۳۴۵). با توجه به گسترش دوره‌های یادگیری الکترونیکی در نظام آموزش عالی ایران، بررسی میزان برخورداری دانشجویان الکترونیکی از این مهارت‌ها و رابطه آن با عوامل گوناگون آموزشی حائز اهمیت است. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین میزان برخورداری از مهارت‌های یادگیری الکترونیکی و رابطه آن با رضایت تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان است.

ضرورت انجام پژوهش

نیازهای روز افزون مردم به آموزش، عدم دسترسی آنها به مراکز آموزشی، کمبود امکانات اقتصادی ، کمبود آموزشگران مجرب و هزینه‌های زیادی که صرف آموزش می‌شود، متخصصان را برآن داشته که با کمک فناوری اطلاعات روش‌هایی را برای آموزش ابداع نمایند که هم اقتصادی و با کیفیت باشند و هم بتوان با بهره گرفتن از آن، جمعیت کثیری از فراگیران را تحت‌آموزش قرار دهند(پیلی، اروینگ و تونس^[۱۰] ، ۲۰۰۷). یادگیری الکترونیکی باعث تسهیل یادگیری یادگیرندگان در زمان، مکان، روش‌ها و مشارکت و رضایت آنها در یادگیری می‌شود و علاوه بر آن با حذف موانع فیزیکی، فرصت‌هایی را برای تعامل پویا برای یادگیرنده ایجاد می‌کند تا بدون هیچ محدودیتی در زمان و فضا بلافاصله با هم ارتباط برقرار کنند(چن سان، رای، گلین، چن، دومینگ یه^[۱۱]، ۲۰۰۸).
با توجه به اینکه در ایران پژوهش‌هایی که در رابطه با مهارت‌های یادگیری الکترونیکی انجام گرفته اندک می‌باشند و اطلاعات کافی را در اختیار نمی‌گذارند، لذا لازم دیده شده که به بررسی این موضوع پرداخته شود و با انجام این پژوهش مسولان آموزش عالی را متوجه سازد تا برنامه‌ریزی‌های لازم را برای تجهیز دانشجویان به این مهارت‌ها و موفقیت و پیشرفت بیشتر آنها را فراهم سازند.

اهداف پژوهش

الف) هدف کلی
بررسی میزان برخورداری دانشجویان مراکز آموزش مجازی ایران از مهارت‌های یادگیری الکترونیکی و رابطه آن با رضایت و پیشرفت تحصیلی آنها.
ب) اهداف ویژه
۱- تعیین میزان مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی تهران(مهروالبرز و دانشگاه تهران).
۲- تعیین میزان رضایت تحصیلی دانشجویان مراکز آموزش مجازی تهران(مهروالبرز و دانشگاه تهران).
۳- تعیین میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان مراکز آموزش مجازی تهران(مهروالبرز و دانشگاه تهران).
۴- تعیین رابطه مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی با پیشرفت تحصیلی آنها.
۵- تعیین رابطه مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکزآموزش مجازی با رضایت تحصیلی آنها.
۶- پیش بینی میزان رضایت تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مراکز آموزش مجازی تهران(مهروالبرز و دانشگاه تهران) از روی مهارت یادگیری الکترونیکی آنها.

سوال‌ها و فرضیه‌های پژوهش

الف) سوال کلی
آیا بین میزان برخورداری دانشجویان مراکز آموزش تهران(مهروالبرز و دانشگاه تهران) از مهارت‌های یادگیری الکترونیکی با رضایت و پیشرفت تحصیلی آنها رابطه وجود دارد؟
ب) سوال‌های ویژه
۱- مهارت های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی تهران(مهروالبرز و دانشگاه تهران) چه میزان است؟
۲- رضایت تحصیلی دانشجویان مراکز آموزش مجازی تهران(مهروالبرز و دانشگاه تهران) چه میزان است؟
۳- پیشرفت تحصیلی دانشجویان مراکز آموزش مجازی تهران(مهروالبرز و دانشگاه تهران) چه میزان است؟
ج) فرضیه‌های پژوهش
۱- بین مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی و پیشرفت تحصیلی آنها رابطه وجود دارد.
۲- بین مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی و رضایت تحصیلی آنها رابطه وجود دارد.
۳- بر اساس میزان مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی می‌توان ، میزان پیشرفت تحصیلی و رضایت تحصیلی دانشجویان را پیش بینی کرد.

تعریف مفهومی اصطلاحات پژوهش

دانشگاه مجازی : دانشگاه مجازی به عنوان عامل تحقق یادگیری الکترونیکی و رویکردی نو در ارائه محیط یادگیری خوش طرح، تعاملی و یادگیرنده محور برای هر کس، در هر مکان و زمان با به کارگیری منابع و امکانات فناوری‌های گوناگون دیجیتالی در محیطی آزاد، انعطاف‌پذیر و پخش شده تعریف می‌شود(خان^[۱۲]،۲۰۰۳).
دانشجوی مجازی : به فردی اطلاق می‌شود که با برخورداری از مهارت‌های کار با رایانه، اینترنت و یادگیری مستقل، ادامه تحصیل خود را از طریق امکانات فناورانه و اینترنت پی می‌گیرد.
رضایت تحصیلی : رضایت تحصیلی را می‌توان به معنی تناسب بین ارزشیابی ذهنی دانشجویان با تجارب و پیامدهای متنوع ارزشیابی شده آموزشی در نظر گرفت(الیور و دیساربو^[۱۳]،۱۹۸۹). ادراکات فراگیران از آموزش الکترونیکی تأثیر چشمگیری بر رضایتمندی آنان داشته، دانش‌آموزان یا دانشجویانی که تجربه فراگیری آنلاین دارند، ادراک آنها نیز دوام و کیفیت متغیری دارد. همچنین چهار عامل را می‌توان برای موفقیت و رضایت در آموزش الکترونیکی در نظر گرفت :۱٫شاخصه‌های مرتبط با اساتید، ۲٫شاخصه‌های مرتبط با دانشجو، ۳٫ فناوری اطلاعات و زیرساخت‌ها، ۴٫ پشتیبانی دانشگاه(ناوا^[۱۴]، ۲۰۱۰).
پیشرفت تحصیلی : اصطلاحی است که به مقدار یادگیری و معلومات به دست آمده در فرایند یاددهی که توسط آزمون‌های پیشرفت تحصیلی مورد سنجش و آموزش قرار گرفته، اشاره دارد و بر اساس میزان پیشرفت حاصل شده می‌توان به قضاوت و تصمیم‌گیری پرداخت.
مهارت کار با رایانه‌ : مهارت دسترسی به نرم‌افزارهای مورد نیاز و ابزارهای جانبی را شامل می‌شود.
مهارت ارتباطی : دسترسی افراد به ابزارهای ارتباطی همزمان و ناهمزمان نظیر؛ پست الکترونیکی، اتاق گفتگو، صفحه بحث آن‌لاین، ابزار وایت برد، ابزار جلسات آن‌لاین، کنفرانس دیداری و شنیداری، وبلاگ‌ها، ویکی، ابزارهای اشتراک‌گذاری فایل‌ها و ابزارهای ویرایشی به فرد امکان می‌دهد تا پیام‌های شناختی و عاطفی خود را بر اساس اهداف خاص به اعضای گروه منتقل کند و حس جمعی و گروهی ایجاد نماید(سراجی و عطاران،۱۵:۱۳۹۰).
مهارت شناختی : از عوامل موثر بر رفتار و تحت تاثیر آموزش و یادگیری است.
مهارت فراشناختی : اصطلاح فراشناخت به دانش ما درباره‌ی فرایندهای شناختی خودمان و چگونگی استفاده بهینه از آن‌ها برای رسیدن به هدف‌های یادگیری گفته می‌شود.

تعریف عملیاتی اصطلاحات پژوهشی

دانشگاه مجازی : منظور از دانشگاه‌های مجازی در این پژوهش، مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه تهران و مهر البرز می‌باشد. این مراکز از طریق کنکور رسمی کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجویان را پذیرش و با بهره گرفتن از امکانات اینترنتی، کلیه فرآیندهای آموزشی را در اختیار آنها قرار می‌دهند.
دانشجوی مجازی : منظور از دانشجویان مجازی در این پژوهش، دانشجویان دانشگاه تهران و مهرو البرز می‌باشد.
رضایت تحصیلی : در این پژوهش رضایت تحصیلی عبارت از آن چیزی است که از طریق پرسشنامه محقق ساخته رضایت تحصیلی به دست می‌آید که در بخش ضمائم آمده است.