ریسک هر دارایی با بتای آن که معیار ریسک سیستماتیک است ،اندازه گیری می شود. ‌بنابرین‏ بتا یکی از پرکاربردترین و پذیرفته ترین ابزار اقتصاددانان مالی و متخصصان بازار ، برای سنجش و مدیریت ریسک است.افزون بر این بتا در حوزه های مختلف علوم مالی و حسابداری ،نظیر تعیین ارزش منصفانه حقوق صاحبان سهام ، پژوهش های مربوط به رابطه قیمت وسود از اهمیت ویژه برخوردار است (سعیدی و رامشه ،۱۳۸۹).

۲-۷-۲ ریسک فوق العاده

در مقایسه با مطالعات بی شماری که رابطه بین ریسک سیستماتیک و بازده را بررسی نموده اند ، نقش ریسک فوق العاده نادیده گرفته شده است.زو و مالکیل (۲۰۰۳) مشاهده نمودند که در ادبیات مالی ، توجه بسیار کمی به رفتار ریسک فوق العاده شده است .

مطابق مصوبه ریسک و بازده اوراق بهادار تهران به آن قسمت از تغییرپذیری در بازده کلی محصولات مالی که به تغییرپذیری کلی بازار بستگی ندارد ، ریسک فوق العاده می‌گویند. این نوع ریسک منحصر به محصول خاصی نیست و به عواملی همچون ریسک تجاری، مالی و ریسک نقدینگی بستگی دارد. عواملی از قبیل مدیریت ، ترجیحات مصرف کننده و اعتصابات کارگری باعث نوسان در بازده های یک شرکت می شود . این عوامل عمدتاً” مستقل از عوامل تاثیرگذار بر بازارهای اوراق بهادار هستند. این نوع ریسک را می توان با ایجاد پرتفلیو کاهش داد. هر چه تنوع اوراق بهادار بیشتر شود ریسک فوق العاده کوچکتر و کوچکتر می شود و ریسک کل پرتفلیو به ریسک سیستماتیک نزدیکتر می شود.

مرتون (۱۹۸۷ ) معتقد است سرمایه گذاران اطلاعات کامل از تمام اوراق بهادار ندارند ، نتایج تحقیق وی نشان داد که ریسک فوق العاده، بزرگترین بخش ریسک کلی یک شرکت را تشکیل می‌دهد.ریسک فوق العاده را باید در قیمت گذاری دارایی به حساب آورد.کمپل و دیگران^[۱۱] (۲۰۰۱) بیان می‌کنند که ریسک فوق العاده به سه دلیل مهم می‌باشد:

اولا”، سرمایه گذاران ممکن است پرتفوی های متنوع نداشته باشند ،

ثانیاً”، اگرچه برخی از سرمایه گذاران تلاش می‌کنند تا پرتفوی های ۲۰ تا ۳۰ سهمی داشته باشند ولی این موفقیت بستگی به ریسک فوق العاده سهام دارد ،

ثالثا”، آربیتراژ گران با ریسک های مرتبط با ریسک فوق العاده مواجه می‌باشند .

آن ها نشان دادند که ریسک فوق العاده، بزرگترین بخش ریسک کلی یک شرکت را تشکیل می‌دهد.

تئوری مدرن پرتفوی ، به سرمایه گذاران پیشنهاد می‌کند که از طریق ایجاد پرتفویی از سهام ،ریسک فوق العاده را حذف نمایند.مدل CAPM بر اساس تئوری پرتفوی ایجاد شده است و فرض می‌کند که تمام سرمایه گذاران پرتفوی تشکیل می‌دهند. ‌بنابرین‏ تنها ریسک سیستماتیک در فرایند قیمت گذاری لحاظ می شود و ریسک فوق العاده نادیده گرفته می شود و مدارک تجربی بیانگر این نکته است که سرمایه گذاران اغلب پرتفو های متنوع تشکیل نمی دهند. بنارتزی و تالر ^[۱۲] (۲۰۰۱) نشان دادند که علت عدم تشکیل پرتفو های متنوع ، هزینه های مبادلاتی می‌باشد.

مالکین و زو^[۱۳] (۱۹۹۷) ‌بر اساس ریسک فوق العاده شرکت ها ، ده پرتفوی تشکیل داند.آن ها دریافتند که در فاصله زمانی ۱۹۶۳ تا ۱۹۹۴، بازده میانگین سالانه ، متناسب با ریسک فوق العاده پرتفوی ها افزایش می‌یابد . ‌بنابرین‏ پرتفوی های با کمترین ریسک فوق العاده (۵% در ماه) بازده سالانه ای معادل ۱۲% داشتند، در حالی که پرتفوی های با بیشترین ریسک فوق العاده (۱۳% در ماه ) بازده سالانه ای معادل ۱۹% داشتند. (فروغی و نعل شکن، ۱۳۸۹) .

مدیران صندوق های سرمایه گذاری ، مدیران صندوق های بازنشستگی و دیگر سرمایه گذاران نهادی ، باید عملکرد سرمایه گذاری خود را به طور فصلی به هیات مدیره گزارش دهند.این گزارش معمولا بهترین و بدترین سهم های موجود در پرتفوی ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.حتی اگرچه مدیران پرتفوی ها در مجموع عملکرد خوبی داشته باشند ولی برای این مدیران بسیار مشکل است که توضیح دهند چرا سهم هایی که ارزش آن ها به شدت کاهش یافته است را خریداری و نگهداری نموده اند . هیات مدیره ، مدیران پرتفوی ها را مورد مواخذه قرار می‌دهند از آن ها می خواهند توضیح دهند که چرا سهام شرکت هایی نظیر ورلد کام که ارزش خود را به شدت از دست داده‌اند را نگهداری کرده‌اند؟ مدیران به احتمال کم می‌پذیرند که عوامل فوق العاده نظیر دستکاری حساب ها ،کاهش غیره منتظره ظرفیت صنعت و غیره ،دلیل معتبری برای این اشتباهات سرمایه گذاری می‌باشند. ‌بنابرین‏ سهامی که به ریسک های فوق العاده اساسی، حساس می‌باشد صرف ریسک بالاتری را نیز می طلبد (مالکیل و زو ،۲۰۰۳).

‌بنابرین‏ با نظارت مداوم هیات مدیره بر روند ریسک و بازده حاکم در بازار ، بازده و ارزش شرکت به طور روزافزون سیر صعودی خواهد داشت و عواملی که منجر به ایجاد تغییرات در ریسک فوق العاده و بازده های ناشی از آن می‌گردد با نظارت مداوم هیات مدیره و پاسخ خواهی آن ها از مدیران مربوطه کنترل می شود، ‌بنابرین‏ عوامل فوق الذکر بر روی مدت تصدی هیات مدیره تاثیر گذار می‌باشد.

۲-۸ بازده

معمولا افراد مصرف کنونی را به مصرف درآینده ترجیح می‌دهند. ‌بنابرین‏ برای تشویق افراد در به تعویق انداختن مصرف فعلی می بایستی انتظار کسب پاداش از سرمایه گذاری را برای آنان ایجاد کرد. در واقع انتظار کسب بازده یا پاداش سرمایه گذاری موجب می شود تا سرمایه گذاران مصرف در آینده را به مصرف فعلی ترجیح دهند . اغلب از بازده در جهت معرفی بازده سرمایه گذاری در یک دارایی در طول یک دوره زمانی که به آن بازده دوره نگهداری می‌گویند استفاده می شود و آن عبارت است ازتغییرات قیمت و جریانات نقدی حاصل از آن دارایی طی دوره سرمایه گذاری. این میزان تغییرات را بر حسب درصد بیان می‌کنند که نشان دهنده درصدی از مبلغ سرمایه گذاری است و به آن نرخ بازده سرمایه گذاری می‌گویند . نرخ بازده عامل بسیار مهمی در تصمیم گیری های مالی جهت انجام سرمایه گذاری ها به شمار می رود.

تئوریسین‌های مالی عقیده بر این دارند که قیمت دارائیها در قبال رخدادهای اقتصادی عکس العمل نشان می‌دهند وتجربیات نیز از این دیدگاه حمایت می‌کند اما یک تئوری قانع کننده ای که بر پایه آن بتوان روابط بین بازارهای مالی و اقتصاد کلان را کاملاً در یک جهت مشخص خواند، وجود ندارد. با وجود این قیمت سهام معمولاً در مقابل عوامل خارجی واکنش نشان می‌دهد حتی با وجود اینکه آن ها ممکن است بازخوری از دیگر متغیرها باشند واضح است که تمامی متغیرهای اقتصادی در نهایت درون زا هستند. فقط عوامل طبیعی از قبیل زلزله، آتشفشان و نظایرآن، به دنیای اقتصاد کاملاً برون زا هستند و چون این ها فراتر از حیطه توانایی های ماست از پرداختن به آن خودداری نموده و فقط به متغیرهای کاملاٌ اقتصادی اکتفا می نمائیم.

در ذیل به اختصار تئوری های مربوط به بازده سهام تشریح می‌گردد: