1. 1. کیفیت گزارشگری مالی،

1. 1. مالیات بر درآمد تعیین شده توسط شرکت‌ها،

1. 1. اهرم­های مالی،

1. 1. حق‌الزحمه‌های حسابرسی،

1. 1. استفاده از فناوری اطلاعات و…

۵-۷ محدودیت ها

محدودیت‌هایی که می‌تواند بر نتایج این تحقیق مؤثر باشد:

۱- عدم وجود صورت‌های مالی حسابرسی شده برخی شرکت‌ها

۲- زیان ده بودن بعضی شرکت‌ها در یک یا چند دوره مالی مورد بررسی

۳- کافی نبودن تحقیقات مشابه پیرامون موضوع تحقیق

۵-۸خلاصه فصل پنجم

در این پژوهش تاثیر پیچیدگی‌ محیط حسابداری بر سود شرکت‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق و تحلیل، ‌بیانگر این است که رابطه معنی داری بین پیچیدگی یادداشت خلاصه اهم رویه های حسابداری و سود شرکت‌ها وجود دارد. وهرچه ‌پیچیدگی یادداشت خلاصه اهم رویه های حسابداری شرکت‌ها افزایش یابد میزان سود افزایش می‌یابد وهرچه ‌پیچیدگی یادداشت خلاصه اهم رویه های حسابداری در شرکت‌ها کاهش یابد سود کاهش می‌یابد.وهمچنین ‌بیانگر رابطه بی معنی بین پیچیدگی یادداشت خلاصه اهم رویه های حسابداری و رشد سود شرکت‌ها می‌باشد. وهرچه ‌پیچیدگی یادداشت خلاصه اهم رویه های حسابداری شرکت‌ها افزایش یابد میزان رشد سود کاهش می‌یابد وهرچه ‌پیچیدگی یادداشت خلاصه اهم رویه های حسابداری در شرکت‌ها کاهش یابد رشد سود افزایش می‌یابدو رابطه بی معنی بین پیچیدگی یادداشت خلاصه اهم رویه های حسابداری و نوسان پذیری سود شرکت‌ها وجود داردوهرچه ‌پیچیدگی یادداشت خلاصه اهم رویه های حسابداری شرکت‌ها افزایش یابد میزان نوسان سود کاهش می‌یابد وهرچه ‌پیچیدگی یادداشت خلاصه اهم رویه های حسابداری در شرکت‌ها کاهش یابد نوسان سود افزایش می‌یابد و لیکن رابطه معناداری بین نوع صنعت مورد فعالیت و میانگین سود شرکت ها وجود دارد و بدان معنا می‌باشد که سود شرکت ها در صنایع مختلف متفاوت می‌باشد و همچنین رابطه معناداری بین نوع صنعت مورد فعالیت و میانگین رشد سود شرکت ها وجود دارد و بدان معنا می‌باشد که رشد سود شرکت ها در صنایع مختلف متفاوت می‌باشد و همچنین رابطه معنی داری بین نوع صنعت مورد فعالیت و میانگین نوسان سود شرکت ها وجود دارد و بدان معنا است که نوسان سود شرکت ها در صنایع مختلف متقاوت می‌باشد.

منابع

منابع فارسی

1. 1. ایزدی نیا،ناصرو فدوی،محمد حسن و امینی نیا ، میثم .(۱۳۹۳) «بررسی تاثیر پیچیدگی حسابداری و شفافیت گزارشگری مالی شرکت بر تأخیر در ارائه گزارشگری حسابرسی»‌فصل‌نامه دانش حسابرسی سال چهاردهم شماره ۱۶«پیاپی۵۴ص ص ۸۷-۱۰۳

1. 1. تاری وردی، یدالله (۱۳۸۶). «حسابداری مالی»، جلد اول، انتشارات ترمه، صفحه ۵۲٫

1. 1. حقیقت،حمید؛معتمد،محمد؛(۱۳۹۰).”بررسی رابطه بین نوسان پذیری سود و قابلیت پیش‌بینی آن”، پیشرفت های حسابداری ۳(۶)،۲۷-۴۲٫

1. 1. سازمان حسابرسی (۱۳۸۶). «نشریه ۱۶۰، استاندارد حسابداری شماره ۱: نحوه ارائه صورت‌های مالی»

1. 1. سیدعباس زاده،میرمحمد،(۱۳۸۰). “روش های علمی تحقیق درعلوم انسانی”،انتشارات دانشگاه ارومیه.

1. 1. صفرزاده،محمدحسین.(۱۳۸۹).«توانایی نسبت‌های مالی ‌در کشف تقلب ‌در گزارشگری مالی با بهره گرفتن از تحلیل لاجیت»،دانش حسابداری،س اول،ش ۱،ص. ۱۶۳

1. 1. عبدلی،محمدرضاو عاشوری،علی اکبر.(۱۳۹۳) « تاثیر پیچیدگی محیط‌های حسابداری برخطاهای پیش‌بینی شرکت‌ها»پایان نامه ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.

1. 1. عبدلی،محمدرضاو لعل،سمانه.(۱۳۹۳) « بررسی ارتباط بین پیچیدگی حسابداری و گزارشگری نادرست شرکت‌ها»پایان نامه ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.

1. 1. مشایخی،بیتا؛ منتی، وحید؛” بررسی عوامل مؤثر بر نوسان پذیری سود” ‌فصل‌نامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، سال پنجم،شماره ۲۰،زمستان ۹۲٫

1. 1. مشایخی،بیتا؛ مهرانی، ساسان؛مهرانی، کاوه؛ کرمی، غلامرضا؛” نقش اقلام تعهدی اختیاری در مدیریت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. ‌فصل‌نامه بررسی حسابداری و حسابرسی ۱۳۸۴؛۶۱:۴۲-۷۴٫

1. 1. مهرانی،ساسان؛حصارزاده، رضا.(۱۳۹۰).”نوسانات سود و امگان پیش‌بینی آن”، دانش حسابداری۳(۶)،۲۷-۴۲٫

1. هومن،حیدرعلی. (۱۳۸۴).«شناخت روش علمی درعلوم رفتاری (پایه های پژوهش)»،انتشارات پیک فرهنگ.

منابع انگلیسی

1. Aghabaki,M.,Molaei,I and Maleki,H.(2012).”The Investigation of Relationship between volatile and predictable Earning in Accepted companies of Tehran stock Exchange (TSE)” Journal of basic and Applied scientific Research,2(4) 4258-4261.

Barone, G. (2002). “Perceptions of Earnings Quality and their Association with the Cost of Equity Capital”. Working Paper, University of Texas at Austin.

1. 1. Botosan, C. (1997). “Disclosure Level and the Cost of Equity Capital”. The Accounting Review 72: 323-349.

1. 1. Clement ,M, Frankel ,R,& Miller ,J.(2003).”Confirming Management Earnings Forecasts, Earnings Uncertainty ,and Stock Returns”.Journal of Accounting Research, Vol.41,No.4,pp.653-679.

1. 1. Dechev,D. and Tang,W.(2009).”Earnings volatility and earnings predictability, Journal of Accounting and Economics,47,160-181.

1. 1. Frankel,R. and Litov,L.(2009).”Earninge persistence”, Journal of Accounting and Economics, 47 ,182-190.

1. 1. Gramlich,J.D.and Sorensen ,O.(2004).”Voluntary management earnings forecasts and iscretionary accruals :evidence from Danish IPOs”,European Accounting Review ,13(2):235-259.

1. 1. Hasan geft and said (۲۰۱۲)The complexity of large financial companies. Journal of Academy of Austin. -www.apsu.edu

1. 1. Kyle Peterson.(2012).”Accounting complexity, misreporting, and the consequences of misreporting ” Rev Account Stud (2012) 17PP:72–۹۵٫

1. 1. Levitt,A. (1998). “The Importance of High-Quality Accounting Standards.” Accounting Horizons 12,pp.79–۸۲٫

1. 1. Philip G. Berger,Huafeng (Jason) Chen,and Feng Li. (2006).”Firm Specific Information and the Cost of Equity Capital”. http://www.SSRN.com

1. 1. Pownall,G. and K. Schipper. (1999). “Implications of Accounting Research for the SEC’s Consideration of International Accounting Standards for U.S. Securities Offerings.” Accounting Horizons 13,pp. 259–۸۰٫

والدین و به تبع آن عملکرد خانواده در میزان هویت یابی نوجوان نقش بسیار مهم دارد. والدین با دادن آگاهی و بینش به نوجوانان می‌توانند آن ها را در اجتماع بیمه کنند و فقدان والدین و عملکرد نامطلوبشان به هر دلیل می‌تواند نوجوان را دچار سردگمی و بحران کند (نجفی و همکاران، ۱۳۸۵)

۲-۱۳-۳٫عوامل مربوط به نظام آموزشی

رشد هویت به مدارس و جوامعی که فرصت‌های گوناگونی برای کاوش تأمین می‌کنند نیز بستگی دارد. اریکسون(۱۹۶۸) خاطر نشان کرد که «ناتوانی در کسب هویت شغلی بیش از هر چیز نوجوانان را آشفته می‌سازد». ‌کلاس‌هایی که تفکر سطح عالی و فعالیت‌های فوق برنامه ای را ترغیب می‌کنند که نوجوانان را قادر می‌سازند نقشهای مسئول را بپذیرند، معلمان و مشاورانی که دانش آموزان مرتبه اجتماعی – اقتصادی پایین را تشویق می‌کنند وارد کالج شوند، و برنامه های آموزشی شغلی که نوجوانان را در دنیای کاری بزرگسال غرق می‌سازند، به کسب هویت کمک می‌کنند. (کوپر^۲،۱۹۹۸، ترجمه سید محمدی،۱۳۸۴ )

^۱.Papini

^۲.Cooper

۲-۱۳-۴٫عوامل اجتماعی – فرهنگی

شاید بتوان گفت تاثیر زمینه‌های اجتماعی – فرهنگی بر چگونگی شکل گیری هویت نوجوانان از سایر عوامل بیشتر است. اگر در خاطر داشته باشید که چگونه نوجوانان متعلق به فرهنگ های قدیمی و نقاط دور افتاده و یا محیط های روستایی تحت تاثیر زمینه‌های فرهنگی- اجتماعی خود هویت متناسب با شرایط محیط زندگی خود را شکل می‌دهند و نیز نوجوانان فرهنگ های پیچیده و باز، تحت تاثیر هویت سایر افراد آن جامعه و فرهنگ هستند، اهمیت نقش عوامل زمینه ساز اجتماعی – فرهنگی آشکارتر خواهد شد.

در فرهنگ های قدیم تر، نوجوانان از نظر شکل گیری هویت از بزرگسالان خود تقلید می‌کردند. در فرهنگ های سنتی کنونی نیز چنین است: اما در فرهنگ های جدید و باز این گونه نیست و تسلیم طلبی در شکل گیری هویت جای خود را به درگیری و جستجو طلبی داده است ( لطف آبادی، ۱۳۸۷).

۲-۱۳-۵٫رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی

هر چند برخی از صاحب نظران براکتسابی بودن هویت، به ویژه در سبز فایل تأکید دارند اما برخی از آنان معتقدند هویت تحت تاثیر جبرهای اجتماعی، به ویژه تکنولوژی های قدرت شکل می‌گیرد. بیشتر صاحب نظران مکتب انتقادی فرانکفورت و صاحب نظران امپریالیسم رسانه ای دارای چنین دیدگاهی هستند. به نظر برنارد کوهنبین ساختارهای دانش، ساختارهای سلطه و شکل گیری هویت رابطه وجود دارد(بابایی فرد، ۱۳۸۲).

در گذشته که الگوها و نقش ها محدود بودند، هویت یابی نسبتاً آسان بود اما در جوامع صنعتی امروز و با توجه به تعدد منابع هویت یابی از جمله رسانه ای متعدد که الگوهای متنوع و متضاد را در فراروی نسل جوان و نوجوان قرار می‌دهند، هویت یابی آنان یا با دشواری بسیاری روبرو ‌کرده‌است ( شجاعی، ۱۳۸۸).

بازی‌های کامپیوتری وسایت های اینترنتی می‌توانند فرصتی بی نظیر با تکنولوژی بالا را در اختیاز نوجوانان قرار دهند تا دقیقاً همان کاری را که اریکسون گفت بسیار ضروری است انجام دهند: امتحان کردن نقشهای مختلفبرای اینکه ببینند کدام یک برای آن ها از همه مناسب تر هستند(شولتزوشولتز، ۲۰۰۵ ترجمه سید محمدی،۱۳۸۶).

۲-۱۴٫بحران هویت

بحران هویت عبارت است از عدم موفقیت یک نوجوان در شکل دادن به هویت فردی خود، اعم از این که به علت تجارت نامطلوب کودکی و شرایط نامساعد فعلی باشد، بحرانی ایجاد می‌کند که بحران هویت یا گمگشتگی نام دارد (شاملو، ۱۳۸۸). به اعتراف همه صاحب نظران، جدی ترین بحران در طول زندگی انسان در خلال شکل گیری هویت او رخ می‌دهد؛ چون شخص که فاقد یک هویت متشکل قابل قبولی باشد در طول زندگی با مشکلات بسیار زیادی رو به رو خواهد شد. چنین شخصی در درجه اول از حقیقت وجودی خود و استعداد و توانمندی هایی که دارد، آگاهی لازم ندارد در درجه دوم، از هدف خلقت و نقشی که در نظام هستی بر عهده اوست بی اطلاع است، در نتیجه، از تشخیص شیوه درست ارتباط با دیگران و برخورد با پیش آمد نیز و پاسخ به اصلی ترین پرسش های زندگی عاجز است. مجموعه این امور در نهایت ، او را دچار سردرگمی در اغلب موضع گیری ها می‌کند. طبیعی است که وقتی فرد خود را نشناخت و هدف از آفرینش جهان و انسان برای وی معلوم نگشت و با وظایفی که در جامعه بر عهده دارد آشنا نشده نمی تواند نقش مثبتی در زندگی ایفا کند. بروز چنین وضعی و تزلزل فکری اعتقادی مهم ترین خطری است که سعادت انسان را در طول حیات مورد تهدید قرار می‌دهد(سید نژاد، ۱۳۸۱). اریکسون وجود بحران را بهنجار قلمداد می‌کند اما ناتوانی در برخورد و کنار آمدن با آن را نابهنجار می‌داند زیرا فرد را از داشتن هویتی محکم محروم می‌سازد و اگر به طور موفقیت آمیزی حل نشود، سردرگمی در نقش، فرار از خانه، بزهکاری و بیماری های شدید روانی را در پی خواهد شد(کاکیا، ۱۳۸۹)

به اعتقاد اریکسون آشفتگی هویت فرد در خلال شکل گیری هویت احتمال دارد شدیدتر از هر زمان دیگر چه در گذشته و چه در آینده باشد و فرد از نوعی سردرگمی و آشفتگی نقش ها رنج ببرد، این حالت سبب می شود وی احساس کند منزوی، تهی مضطرب و مردد شده است. ‌بنابرین‏ زمانی که فرد یا جامعه از عناصر هویت ساز خویش مانند دین، زبان، نژاد، قومیت و فرهنگ آگاهی نداشته باشد و یا عناصر هویتی جایگاه خود را به عنوان شاخص های شناخت یک جامعه از دست بدهد و عناصر دیگر نیز به جای آن ها شناخته نشده باشد، فرد یا جامعه با بحران هویتی مواجه می شود (اکبری، ۱۳۸۷).

در واقع کسانی که نمی توانند به هویت دست یابند گفته می شود که بحران هویت را تجربه می‌کنند. آن ها ممکن است از مسیر زندگی بهنجار (تحصیل، شغل ، ازدواج، دور شوند، و شاید با ارتکاب به جرایم، اعتیاد به مواد مخدر یا سایر رفتارهای نا مطلوب اجتماعی، هویت منفی را جستجو کنند (شولتز^[۷] و شولتز، ۲۰۰۵،ترجمه سید محمدی،۱۳۸۶)

۲-۱۵٫پیامدهای فقدان هویت

بسیاری از افراد، هنگامی که دچار بحران هویت می‌شوند، احساس پوچی، از خود بیگانگی، تنهایی و غربت می‌کنند، حتی گاهی به دنبال هویت منفی می‌گردند، هویتی درست برخلاف آنچه جامعه و اولیا برای آن ها در نظر گرفته است. بسیاری از رفتارهای ضد اجتماعی و ناسازگارانه نوجوان را می توان از این دیدگاه توجیه نمود. آثار و تبعات بعدی فقدان هویت را می توان در پدیده هایی، همچون مسئولیت گریزی، دلزدگی و بی تفاوتی جستجو کرد زیرا به طور طبیعی کسی که نتوانسته پاسخی برای سئوالات اساسی خویش بیابد، در حقیقت انگیزه ، ای هم برای پرداختن به وظیفه خویش در قبال دیگران نخواهد داشت. دلیل روشن آن هم، فاصله ای است که میان ارزش های فرد و جامعه به تدریج وجود خواهد آمد. ارزش های فرد، متمایل به انزوا و دوری از جمع وارزش های جامعه مبتنی بر مسئولیت در مقابل جمع می‌باشد (شرفی، ۱۳۸۰ ).

۲-۱۶٫راه های ایجاد هویت سالم در نوجوانان

– اینگو زتلر و همکارانش در مقاله­ای با عنوان « نوع­دوستی در آرای: پیش ­بینی نگرش­ها و رفتار سیاسی» در مجله­ی پژوهش در شخصیت؛ نوع­دوستی را به عنوان متغیری تأثیرگذار بر نگرش­های سیاسی افراد مورد بررسی قرار داده ­اند. این مطالعه در دو زمان؛ قبل و بعد از انتخابات در سراسر کشور آلمان انجام شده است. هدف از پژوهش آنان، نمایان ساختن گرایش افراد در اساسی­ترین عرصه ­های سیاسی؛ رفتار رأی‌دهی و حمایت از برنامه ­های سیاسی است. در واقع پژوهشگر فرض ‌می‌گیرد که نوع­دوستی غایتی برای رأی‌دهی به احزاب سیاسی جناح چپ است. ‌بنابرین‏ انتظار می‌رود نوع دوستی با ایدئولوژی­های جناح چپ مرتبط باشد در حالی­که پرخاشگری و جدیت (رفتارهای متعصبانه) نوعاً با گرایش­های سیاسی جناح راست همراه است. ‌بنابرین‏ از مطالعه­ ای بر پایه وب در دو نقطه زمانی استفاده شده است؛ زمان اول، مطالعه مشارکت­کنندگان آنلاین در بین ۲ و ۱۴ روز قبل از پارلمان فدرال آلمان- انتخابات ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۹- و زمان دوم، یک هفته پس از انتخابات بوده است. در نتیجه نمونه آماری نهایی شامل ۳۱۲ نفر (۶۰ درصد زن) بوده است. یافته ­های تجربی، این فرضیه را تأیید می­ کند که افراد با تمایلات نوع­دوستانه- در طیف راست/ چپ- گرایش‌های سیاسی خود را بیشتر بر طیف چپ قرار می­ دهند. به طور کلی، افراد متمایل به جناح چپ، به برابری اجتماعی و به همان اندازه تغییرات اجتماعی اولویت می­ دهند. این است که رفتار افراد به طور معمول با نوع­دوستی مرتبط است. در واقع نوع­دوستی با نرم­دلی، خیرخواهی و مدارا مشخصه­سازی می­ شود. ‌می‌توان گفت: نوع دوستی با هر دو جنبه قلمرو سیاسی از قبیل رفتار رأی‌دهی و حمایت از برنامه ­های سیاسی مرتبط است (Zettler, 2010).

– مقاله­ بولمن و همکارانش با عنوان «ترسیم انگیزه­ های اخلاقی، اجتناب و جهت­گیری سیاسی» در مجله­ی روان­شناسی اجتماعی ایالات متحده به چاپ رسیده است. بولمن و همکارانش در پژوهش خود به بررسی رابطه میان اخلاقیات وگرایش­های سیاسی پرداخته­اند. در واقع این پژوهش بر اخلاقیات متمرکز است چراکه، اخلاقیات می ­تواند به عنوان قوانینی که زندگی گروهی را تسهیل می­بخشد، مورد توجه قرار گیرد. به همین منظور مدلی از انگیزه­ ها به کار برده شده است که تا حدود زیادی گرایش­های متفاوت نسبت به مسئولیت­ پذیری اخلاقی را بیان می­ کند. ‌بنابرین‏ چهار انگیزه اخلاقی مورد بررسی قرار گرفته است. انگیزه­هایی چون؛ خودداری (خود اجتنابی)، نظم اجتماعی (دیگر اجتنابی)، اتکا به خود (نزدیکی به خود) و عدالت اجتماعی (نزدیکی به دیگری).

مدل انگیزش اخلاقی

قطب دیگری (مسئولیت‌پذیری اجتماعی)

قطب خود (مسئولیت‌پذیری فردی)

نظم اجتماعی

خودداری اجتناب (بازدارندگی)

عدالت اجتماعی

اتکاء به خود تقرب (فعال‌سازی)

در این مدل، استراتژی­ های تقرب- اجتناب با قطب خود- دیگری روبرو می­شوند. مسئولیت‌پذیری فردی نیز در مقابل مسئولیت­ پذیری اجتماعی است. در ادامه هریک از انگیزش­های اخلاقی تعریف می­شوند. – خودداری؛ جهت­گیری اجتنابی متمرکز بر خود است (منع خود) که به بازدارندگی در مقابل وسوسه­های خطرناک می ­پردازد. از آن­جا که کنترل شخصی در مقابل رفتارهای نامطلوب به منظور حمایت از افراد است از نقطه نظر منفعت گروهی نیز، منع فردی، نقصان منابع گروه را به حداقل می­رساند و به طور گسترده ­تر منافع گروهی را افزایش می­دهد. – نظم اجتماعی نیز بر انگیزه­ های بازدارنده به منظور حمایت از اجتماع بزرگتر مبتنی است. همچنین به پایداری و مقاومت در مقابل خطرات (فیزیکی و روانی) در اجتماع می ­پردازد. – اتکا به خود؛ جهت­گیری مبتنی بر تقرب و متمرکز بر فعال­سازی و استقلال است. در اولین نگاه به نظر نمی­رسد اتکا به خود گزینه مناسبی برای انگیزش اخلاقی باشد، با این وجود اتکاء به خود به یک مفهوم اخلاقی آشناتر و ارزشمندتر در فرهنگ وابسته است. یعنی اخلاق پروتستانی با تأکیدش بر روی خودمختاری و کار سخت و اگرچه شاید بی­درنگ واضح نباشد اما اتکاء به نفس به گروهی که در بیهودگی اجتماعی به سر می­برند، سود می­رساند. عدالت اجتماعی نیز جهت­گیری مبتنی بر تقرب است که به فراهم نمودن حمایت­های مادی برای سایر اعضای اجتماع و مراقبت از دیگران در مقابل بدتر شدن وضع­شان تمایل دارد. این قلمروی مساوات بشری و عدالت توزیعی است. در واقع عدالت اجتماعی، از طریق به حداکثر رساندن رفاه اجتماعی و تقویت پیوندهای اجتماعی به حیات گروهی کمک می­ کند. این چهار انگیزش اخلاقی مفهوم اخلاقیات را ارائه ‌می‌کنند که هریک انقطاع از دو بُعد؛ قطب تقرب یا اجتناب و قطب خود- دیگری را نشان می­ دهند. همه این چهار بُعد احتمالا تاحدودی در همه نظام‌های اخلاقی ارائه می­شوند. با این وجود تاریخ جامعه­پذیری ما، سرشت ما و تجربیات زندگی ما مستعد آفرینش یک تمرکز وسیع­تر روی یک یا چند انگیزه است. پرسش اساسی در این پژوهش آن است که آیا گرایش­های سیاسی با الگوهای خاص اخلاق وابسته هستند؟ آیا ‌می‌توان گفت لیبرال­ها بیشتر در طیف انگیزش­های تقرب قرار دارند؟ و آیا لیبرال­ها و محافظه­کاران در تنظیم اخلاقیات در قطب خود- دیگری و یا تأکیدشان بر مسئولیت­ پذیری فردی و اجتماعی متفاوت هستند؟برای پاسخ به سوال­های مذکور پژوهشگران با بهره گرفتن از روش پیمایش به بررسی رابطه – میان اخلاقیات و گرایش­های سیاسی- از طریق سه مطالعه مجزا پرداخته­اند. نتایج بیانگر آن است که در رابطه با محافظه ­کاری سیاسی جهت­گیری سیاسی به طور مثبت با اتکا به خود و نظم اجتماعی و به طور منفی با عدالت اجتماعی مرتبط است. ‌بنابرین‏ محافظه­کاران، نمره بالایی در انگیزش­های اجتناب و نمره پایینی در انگیزش­های تقرب نظیر عدالت اجتماعی کسب کرده ­اند. انگیزش­های تقرب- اجتناب همچنین با الگوی متمایزی راجع به اقتدار­گرایی و تسلط اجتماعی مرتبط است. بر طبق نتایج اقتدارگرایی جناح راست (RWA) ^[۱۰] و گرایش تسلط اجتماعی (SDO) ^[۱۱] نیز شدیداً با گرایش­های سیاسی مرتبط بوده ­اند. RWA به­ طور معناداری در انگیزش اجتناب- خوداتکایی و عدالت اجتماعی- را پیش ­بینی می­ کند. در مقابل SDO نیز به­ طور معناداری (به­ طور منفی) در انگیزش تقرب- خود اتکایی و عدالت اجتماعی- را پیش ­بینی می­ کند.

در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دنبال تحریم‏های اقتصادی با القای فرهنگ خودباوری و خوداتکایی، از فرایند نسخه‏برداری برای پاسخ‏گویی به نیازهای اساسی استفاده شد. البته نتایج این تلاش‏ها کمتر منتشر شده و دانش فنی حاصل از این تلاش‏ها درون مجموعه های عامل باقی مانده است.^[۴۱]

متأسفانه هم اکنون درک درستی از علم مهندسی معکوس در صنایع کشور ما وجود ندارد. اکثر مهندسان ایرانی که مدعی اجرای فرآیندهای مهندسی معکوس هستند، به‏درستی از کاربردهای این علم و تاثیر و ارتباط آن با علوم دیگر آشنا نبوده و یا در صورت آشنایی، برابر نظر شخصی خود نسبت به تغییر فرایند و مراحل این روش اقدام می‏ کنند .ادغام و ترکیب مراحل این علم با فرآیندهای تحقیق و توسعه، بهینه ‏سازی فرآیندها به‏منظور کاهش هزینه‏ ها و تسریع در اجرا از جمله مواردی هستند که مهندسان ما در اجرای مهندسی معکوس با آن درگیر هستند .‌بنابرین‏ علی‏رغم پیشرفت در صنایع خودروسازی و هواپیمایی با بهره گرفتن از نسخه‏بردای، موفقیت مهندسین ایرانی در زمینه‏ مهندسی معکوس به شکل علمی و مدون کم بوده است.

همچنین یکی از جدی‏ترین ایراداتی که بر مطالعات مهندسان ایرانی ‌در مورد بازار طرح‏های تولیدی و صنعتی وارد است، کلی‏نگری در مطالعه طرح‏هاست؛ به طوری که تمام طرح‏ها باوجود ماهیت متفاوت به روشی یکسان مورد بررسی قرار می‏ گیرند. .^[۴۲]نوع نگرش به طرح‏های تولیدی و صنعتی نظر به نوع محصول (به لحاظ مصرفی بودن یا واسطه‏ای بودن، کم دوام، بادوام) دانش فنی طرح، ابعاد بازار (جهانی، ملی، منطقه‏ای)، نحوه‏ تأمین مواد اولیه، مقیاس ظرفیت تولید، نوع سرمایه‏گذاری (سرمایه‏گذاری مشترک، اخذ لیسانس) اثرات و پیامدهای خارجی طرح، ابعاد و ظرفیت بنگاه (صنایع کوچک، متوسط و بزرگ) و دیگر موارد، باید متفاوت باشد.

به عنوان مثال ‌در مورد طرح‏هایی که محصول برای اولین‏بار در کشور تولید می‏ شود و به عنوان کالای جدید در سبد مصرفی جامعه قرار می‏ گیرد، باید نوع نگرش متفاوت از طرح‏هایی باشد که محصول دارای سابقه تولید و مصرف در جامعه است.

. همچنین در بررسی بازار یک محصول غذایی لازم است که ذائقه‏ی مصرف‏ کنندگان (خانواده‏های ایرانی) و قدرت درآمدی خانواده‏ها به‏دقت مورد بررسی قرار گیرد. بدون مطالعه‏ی ریشه‏ای نمی‏توان راهی را که سایر کشورهای جهان در طی یک برنامه ریزی مطالعاتی برای رسیدن به فناوری روز که گاهی بیش از ۵۰ سال به طول می‏انجامد، با اجرای مهندسی معکوس طی کرد..

چنانچه فرایند نسخه‏برداری مرسوم در ایران به فرایند علمی و سازمان‏یافته‏ مهندسی معکوس تبدیل شود قطعا در افزایش اشتغال و تبدیل صنایع خرد به صنایع بزرگ مؤثر خواهد بود. این امر مستلزم برنامه‏ ریزی‏های کلان از سوی دولت، حمایت‏های دولتی، اعتقاد به اجرای صحیح فرایند مهندسی معکوس است.

۲-۱-۳-۲ پیشینه‏ی حقوقی

مطالعات حقوقی پیرامون «مهندسی معکوس» در ایران با طرح این پرسش آغاز شده است: آیا مهندسی معکوس، قانونی است؟

حجم مطالب نگارش‏یافته با موضوع مشروعیت مهندسی معکوس به زبان فارسی چندان اندک نیز نیست. بیشتر مقالات و پایان‏ نامه های حقوقی مرتبط، تا آنجا که نگارنده جستجو کرده، در پی پاسخ به همین پرسش بوده ‏اند. پرسش از مشروعیت یا قانونی بودن مهندسی معکوس. این پرسش ناشی از تردید و احتمال نقض قوانین با بهره‏بری از این روش است به‏نحوی که از «حق مهندسی معکوس» سخنی به میان نمی‏آید.

چنان که در پیشینه‏ی فنی نیز بیان شد، صنعت ایران سال‏ها درگیر نسخه‏برداری از فناوری خارجی و ارائه‏ نسخه‏ای جرح و تعدیل شده از فرایند مهندسی معکوس بوده و چه بسا هست. در پاسخ به پرسش متخصصین و صنعتگران ایرانی درباره‏ مشروعیت مهندسی معکوس، جای طرح یک پرسش خالی است. مهندسی معکوس، قانونی است یا نسخه‏برداری؟

در مطالعات خارجی صورت گرفته در این زمینه تمایز بین «روش مهندسی معکوس» و «نسخه‏برداری» و همچنین تفکیک بین «فرایند مهندسی معکوس» و «نحوه استفاده از اطلاعات ناشی از آن» مشهود است. واضح است که پاسخ قانون به نسخه‏برداری و تقلید چه هست. قانون‌گذار ایرانی نیز با پذیرش قواعد حقوق مالکیت فکری رویکرد خود را نسبت به نسخه‏برداری هرچند ناشی از روش پیچیده‏ی مهندسی معکوس نشان داده است. به‏عبارت دیگر درست است که تحلیل‏های فنی، اقتصادی و حقوقی پیش از این ‌بر اساس واقعیات حاکم بر کشور و در پاسخ به ابهامات پیش آمده درباره اقدامات صنعتگران ایرانی بودند، ولی نظر به وظیفه‏ خطیر قانون‌گذار که همانا پیشرو بودن است، لازم است رویکردی نوین ‌به منظور تحقق فرایند واقعی مهندسی معکوس اتخاذ شود. تحقق مزایا و دستاوردهای مهندسی معکوس، در گرو اعمال دقیق فرایند آن است. پژوهش حاضر نیز با این رویکرد نوین که صنعت نیز به آن سو حرکت می ‏کند، تدوین شده است.

شایسته‏ی ذکر است که در سیر مطالعات حقوقی فرایند مهندسی معکوس در منابع خارجی نیز توجه به نتایج این فرایند دیده می‏ شود. نتایجی که ممکن است منجر به نقض حق یا قانون شود، حقوق ‌دانان را بر آن داشته که میان مهندسی معکوس مخرب (مقلد) و مهندسی معکوس خلاقانه تمایز گذاشته و براین‏اساس از جواز و ممنوعیت آن سخن بگویند.^[۴۳] حقوق‏دانان و اقتصاددانانی نظیر جیمز پولی^[۴۴] و دیوید فریدمن^[۴۵] نیز مهندسی معکوس را روشی مناسب برای تحصیل دانش فنی دانسته‏اند حتی در فرضی که منتهی به کاهش تقاضای خرید محصول اولیه شود.^[۴۶] برخی نیز در جواز مهندسی معکوس تردیدی نکرده و برای ضابطه‏مند کردن آن به‏نحوی که مقدمه‏ی نقض حق نباشد، به ارائه‏ راهکار پرداخته‏اند.^[۴۷]

علی‏رغم سکوت معاهدات بین ‏المللی نظیر موافقنامه جنبه‏ های تجاری حقوق مالکیت فکری (تریپس) ‌در مورد مهندسی معکوس، قانونگذاری و تعیین حدود و قلمرو برای اعمال مهندسی معکوس در نظام حقوقی کشورهای اروپایی و آمریکا دیده می‏ شود. در نظام حقوقی آمریکا، طی دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی بحث درباره جواز یا ممنوعیت مهندسی معکوس یا هدف سازگاری از منظر حق مؤلف مطرح می‏ شود.^[۴۸] پس از اینکه رویه‏ی قضایی آمریکا متمایل به پذیرش جواز مهندسی معکوس نرم‏افزارهای رایانه‏ای با هدف سازگاری شد^[۴۹]، بحث درباره امکان اعمال شرط ممنوعیت مهندسی معکوس ضمن قراردادهای لیسانس مطرح شد. دادگاه‏های آمریکا در برخی پرونده‏ها در این باره معتقد به برتر بودن اراده طرفین نسبت به قانون حق مؤلف که مهندسی معکوس را مجاز نموده، بوده ‏اند.^[۵۰] بررسی جواز یا ممنوعیت مهندسی معکوس از منظر حقوق اختراعات نیز بحثی است که متعاقبا مطرح شد.

تصویب قانون جاسوسی اقتصادی مصوب ۱۹۹۶^[۵۱] برای نخستین بار در نظام حقوقی آمریکا، تحصیل غیرقانونی اسرار تجاری را ممنوع نمود و عدم درج استثنای مهندسی معکوس در آن، موجب ابهام ‌در مورد جواز فعالیت‏های مهندسی معکوس که قبلا قانونی تصور می‏ شدند، می‏ شود.^[۵۲]

با این توضیح اجمالی اگرچه استفاده از اثر انگشت و کف دست و پا از فکر و اندیشه ی دنیای غرب است و یا با بهره گرفتن از دانش و تحقیق اروپایی آن را پذیرفته ایم، با این وجود اماکن و ابنیه تاریخی فراوانی در کشور وجود دارد که مؤید این نظریه است که ایرانی خیلی پیش از آنکه هرشل انگلیسی به آثار و علائم ناشی از دست و پای آدمی دست یابد، آن ها را از دید اعتقادات مذهبی و تقدسی که برای آن ها در موارد خاص قائل شده مورد توجه قرار داده و وارد حیات معنوی و صنعتی خود ‌کرده‌است. همچنین از نظر ادبی هم برای مثال بدان گونه که حافظ شیرازی ستوده که:

بر زمینی که نشان کف پای تو بود

سالها سجده ی صاحب نظران خواهد بود

و یا در نوشته های دیگر ادیبان به نوعی از این مبحث یاد شده و داخل در ادبیات اجمالی و عرفانی ما بوده و اگر تعلق خاطر و ذوقی باشد بدون تردید منابع و مأخذ دیگری نیز شناخته خواهد شد که می‌تواند بالاتر از آنچه به سابقه آن اشاره شد رهنمون باشد^[۱۲].

فصل سوم: انواع امضا، مهر و اثرانگشت

گفتار اول: انواع امضا

مبحت اول: امضای دیجیتال

گسترش روز افزون تجارت الکترونیکی مستلزم ایجاد اطمینان و اعتماد عمومی نسبت ‌به این نوع از تجارت است و این اطمینان باید از طریق تضمین امنیت و اعتبار تبادل الکترونیکی داده ها صورت گیرد لذا یکی از عواملی که باعث اعتبار قرارداد یا هر سند دیگر می شود صحت انتساب آن به صادر کننده آن سند یا قرارداد است که تا کنون از طریق مهر و یا امضا صورت می گرفته و دلیل معتبری برای تحقق صحت انتساب صادر کننده بوده است. در قراردادهای الکترونیکی نیز اسناد و اطلاعات و داده پیام ها باید به امضای شخص صادر کننده برسد تا بتوان صحت انتساب آن ها را به وی احراز کرد. با توجه به اهمیت امضا در پای اسناد، ارزش اثباتی اسناد قرارداد که به شیوه ی الکترونیک صادر شده اند ایجاب می‌کند تا ابعاد علمی و ارکان لازم برای تأثیر گذاری یک امضای الکترونیکی به طور دقیق معین شود. ‌بنابرین‏، اثر مهم امضا در حقوق تجارت الکترونیکی، یعنی متعهد شده به تمام آثار جنبه‌های سند یا قراردادی است که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی و … امضا شده باشد. به طوری که «اسناد فاقد امضا، فاقد اعتبار حقوقی است.»

در حال حاضر با توجه به فراگیر شدن تجارت الکترونیک، امضای الکترونیکی به عنوان یکی از عوامل دارای آثار حقوقی همسان با امضای دستی است که مورد پذیرش قانونی نظام های حقوقی دنیا از جمله کشور عزیزمان ایران قرار گرفته و جایگاه خود را در ابواب مختلف تثبیت ‌کرده‌است^[۱۳].

تحولات صورت گرفته در خصوص امضای الکترونیک، تقریباً از ده سال پیش شروع شده است و ایالات متحده در این زمینه پیشگام بوده است. با این وجود، اروپایی ها، به ویژه فرانسه نیز بیکار نبوده اند و پیشرفت ها و ابداعات زیادی را در این موضوع بنام خود به ثبت رسانده اند. از مهمترین قانونگذاری های اتحادیه اروپا، در این خصوص، دستورالعمل ۱۳ دسامبر ۱۹۹۹ میلادی، تحت عنوان «چارچوب مشترک برای امضای الکترونیک» می‌باشد. در خصوص امضای الکترونیک نیز قانون‌گذار فرانسوی، قانون شماره ۲۳۰ – ۲۰۰۰ مورخ ۱۳ مارس ۲۰۰۰ را تحت عنوان «تطبیق حقوق ادله با فناوری های اطلاعات و مرتبط با امضای الکترونیک» که مقررات قانون مدنی را در خصوص ادله تغییر داد، ‌به‌تصویب رساند.

قانون‌گذار فرانسه سعی کرد که انتقال دستورالعمل اروپا را حتمی و قطعی کند، اما قانون تصویبی نه امضای الکترونیکی را به طور کلی تعریف کرد و نه اینکه رژیم خاصی را برای آن برقرار نمود. در عوض، از یک طرف امکان نوشتن، ثبت و نگهداری اسناد رسمی را در زمینه الکترونیک، برای مأموران دولتی فراهم نمود و از جانب دیگر و مهمتر آنکه، رژیم دلیل کتبی و نوشته را تغییر داد. قبل از تصویب قانون ۱۹ مارس ۲۰۰۰ فرانسه، از نظر حقوقی، امضا نوشته ای محسوب می شد که آن با دست کسی که خود را متعهد می گرداند، صورت می گرفت.

از نظر مفهوم کلی، امضا علامتی شخصی است که در پای یک نوشته یا یک اثر می گذاریم، برای تأیید و تصدیق اینکه ما به طور حتم، ایجاد کننده و خالق آن هستیم یا اینکه محتوا و مندرجات آن را تصدیق می‌کنیم. امضا یک پاراف دستی یا یک سند طبیعی است که جزء جدایی ناپذیر زندگی خصوصی و حرفه ای ماست. در یک حالت، ورود و رسیدن به سن بلوغ را معنی می‌دهد و در حالتی دیگر، حالی از تعهد به فعل است. خط کشیدن به حد اعلای سرعت و یا نصب آن به صورت تشریفاتی (مثل مهر پادشاهان) به نظر، معنی مشخص و شناخته شده ای را از زمان‌های بسیار دور توسط تمدن بشری دارد.

امضا دو وظیفه ی اساسی دارد:

1. 1. تشخیص هویت شخصی که آن را انجام داده است.

1. نشان می‌دهد که امضا کننده، نسبت به مفاد متنی که امضا می‌کند، رضایت دارد.

مفهوم رضایت چندین نتیجه ی اصولی و اساسی ایجاد می‌کند.

اولین و مهمترین، اینکه: مفاد موجود را خواندم و فهمیدم. (در مفهوم سردفتری، یعنی ثبت با سند برابر است)

دومین نتیجه آنکه، تعهدات ناشی از مفاد متنی را که امضا ‌کرده‌است، به عهده می‌گیرد.

امضای دستی که ما می شناسیم، خود به خود این دو وظیفه را نشان می‌دهد. اما آن به طور کامل مطمئن نیست زیرا می‌تواند دستکاری شود و مسلماًً اگر شکلی بر تقلب وجود داشته باشد، بایستی از کارشناسان و دادگاه ها تقاضای بررسی و رسیدگی گردد. همچنین همه می دانند که یک نوشته، بر زمینه ی کاغذ می‌تواند تقلید شود و کارشناسان زیادی وجود دارند که می‌توانند به کمک ابزار، وسایل و نیز علومی که در اختیار دارند، صحت و سقم نوشته های کاغذی و امضا ها را بررسی و مطالعه کنند. اما در هر حال تا کنون این ابزار، تنها وسایل حمایتی بودند که این امکان را فراهم می‌کردند تا یک سند حقوقی را ثابت کنیم. اخیراًً شبکه های ارتباطی و اینترنت، موجبات پیشرفت و البته دل مشغولی هایی را فراهم کرده‌اند.