قرار گرفتن در مسیر توسعه و دستیابی به توسعه پایدار، امروزه یکی از آرما نهای جوامع بشری است. سازمان‌های جهانی مانند یونسکو راه های دستیابی ‌به این توسعه را ( بدون در نظر گرفتن شرایط اختصاصی و اقلیمی کشورها )بررسی کرده و راهکارهای کلی را در معرض افکار عمومی قرار داد ه اند. یکی از عوامل مهم در دستیابی به توسعه -به تأکید سازمان‌های بین الملل- توجه به آموز شهای فنی و حرفه ای است.

کشورهای توسعه یافته امروزی از دهه ۱۹۷۰ ‌به این راز موفقیت دستیافته و برای آن برنامه ریزی کرده‌اند و از یکى دو دهه بعد به دستاوردهای آن نائل گشته اند. آموزش‌های فنی و حرفه ای انجام فعالیت هایی است که می‌تواند فرد را برای احراز شغل، حرفه و کسب و کار آماده نماید یا کارایی و توانایی وی را در انجام آن افزایش دهد. این آموزش‌ها کسب مهارت‌ها را در راستای تکنولوژی و علوم وابسته به همراه دانش‌های خاص مربوط به شغل و در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ارائه می‌دهد . ظهور اقتصاد دانش محور^[۱۲] در کشورهای صنعتی در دهه های آخر قرن گذشته و به دنبال آن در برخی از کشورهای جنوب شرقی آسیا و آمریکای لاتین نشان داد که سرمایه انسانی^[۱۳] نقشی محوری در توفیق این کشورها برای ورود به اقتصاد جدیدایفاء نموده است(بانک جهانی:۲۰۰۲). به علاوه می توان گفت که آموزش‌های فنی وحرفه ای^[۱۴] به دلیل توام نمودن آموزش‌های نظری و عملی از توانایی زیادی در تشکیل سرمایه انسانی و تربیت کارگردانش مدار^[۱۵] برخوردار می‌باشند.

در هر کشوری قشر جوان به لحاظ توانمندی های گوناگون و بالندگی و تحرک اجتماعی، نقش اساسی و محوری را در توسعه همه جانبه جامعه ایفا می نمایند . در کشور ایران با عنایت به ساختار جمعیتی جوان جامعه، لزوم توجه خاص و ویژه ‌به این قشر عظیم پویای جامعه بیش از پیش احساس می‌گردد . فراهم نمودن زمینه‌های مناسب برای رشد و شکوفایی جوانان مستلزم این است که برنامه ریزی های خرد و کلان جامعه در جهت تحقق اهداف کشور و بر آوردن نیازهای کلیه اقشار جامعه به ویژه جوانان انجام شود.

تدوین برنامه های آموزش کاربردی در جهت کسب مهارت‌های عملی و حرفه ای، ایجاد زمینه جهت بروز خلاقیت های فکری، عملی جوانان در زمینه‌های مختلف علمی، هنری، فنی و اجتماعی، کمک به خود شکوفایی وارتقاء اعتماد به نفس و کسب هویت دینی و ملی جوانان و ارتقاء سطح امیدواری به زندگی، سطح آگاهی، بهزیستی درونی و کیفیت زندگی از جمله راهکارهایی است که برای تحقق اهداف توسعه همه جانبه کشور می‌تواند مورد توجه برنامه ریزان و مسئولان کشور قرار گیرد. امروزه ‌در مورد سطح توسعه یافتگی هر جامعه علاوه بر رشد اقتصادی، میزان توانمندی افراد آن جامعه، برخورداری از سلامت عمومی، بهره مندی از امنیت روانی – اجتماعی و احساس رضایت درونی به عنوان شاخص های توسعه بسیار مهم شمرده می شود. برای رسیدن به توسعه و پیشرفت هر کشور شناسایی مشکلات و مسائل مبتلا به از اهمیت خاصی برخوردار است.

توسعه منابع انسانی تنها آموزش‏های زیاد حاصل‏ نمی‏ شود بلکه بایستی به صورت برنامه‏ ریزی شده ونظام‏مند عمل نمود.از سویی اگر بخواهیم به اهمیّت نیروی انسانی سازمان‏های امروزی و نقش توسعه‏یافتگی آن ها اشاره کنیم‏ باید گفت که امروزه فاصله میان جوامع و سازمان‏ها از حیث دانایی و توانایی است و چالش‏ اصلی میان سازمان‏ها چالش نیروی انسانی توانا و دانا می‏ باشد. نیروی انسانی به عنوان مهمترین،گران‏ترین و با ارزش‏ترین سرمایه و منبع سازمان‏ محسوب می‏ شود و تنها عنصر ذی شعوری است که به عنوان هماهنگ‏کننده سایر عوامل سازمانی،نقش اصلی را بر عهده دارد.می‏توان به سادگی بیان نمود که بدون افراد کارآمد، دستیابی به اهداف سازمانی غیرممکن است.ازاینرو منابع انسانی توسعه ‏یافته نقش اساسی‏ در رشد، پویایی و بالندگی یا شکست و نابودی یک سازمان دارند.

۲-۲ تعاریف

بنا به تعریف یونسکو، سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد، آموزش و پرورش عبارت است از تمام کنش ها و اثرات و راه ها و روش هایی که برای رشد و تکامل توانایی‌های مغزی، معرفتی و همچنین مهارت‌ها و نگرش ها و رفتار انسان به کار می‌روند، البته به طریقی که شخصیت انسان را تا ممکن ترین حد آن تعالی بخشد و یکی از ارزش های مثبت جامعه ای که در آن زیست می‌کند، باشد. (صفوی، ۱۱:۱۳۷۰) نکات برجسته تعاریف مذکور عبارتند از: شکوفایی استعدادها، تعالی شخصیت، کسب ارزش های والای انسانی و انعکاس آن در گستره زندگی فردی، سازمانی و اجتماعی، که همگی آثاری چند از نتایج آموزش و پرورش می‌باشند.

نقش و جایگاه حقیقی و اهمیت آموزش حاکی از آن است که آموزش فرایندی است بلند مدت و مستمر، فرایندی که از بدو تولد انسان آغاز و با مرگ او پایان می‌یابد و البته این نظریه ای است که آیین اسلام برای نخستین بار در دنیا در مفهوم آموزش مداوم و با عبارت “زگهواره تا گور دانش بجوی”^[۱۶] توصیه نموده است.

ماهیت مادام العمر بودن آموزش به گونه ای است که انواع آموزش هایی را که فرد می بیند، مانند آموزش های اولیه کودکی در خانواده، آموزش های رسمی^[۱۷]، آموزش های مداوم^[۱۸] و انواع آموزش های غیر رسمی^[۱۹] را در بر می‌گیرد. آموزش مادام العمر آموزشی است که نیازهای انسان را در تمام سنین، با توانایی‌های متفاوت و در سطح آموزشی گوناگون و در شرایط حرفه ای مختلف جوابگو باشد.(صفوی،۱۲:۱۳۷۰).

هدف اصلی آموزش کمک به کارکنان در تسلط بر دانش، مهارت و رفتارهایی است که قابل تعمیم به فعالیت های روزانه شغلی باشد.

آموزش عبارت است از تلاش در جهت کسب تخصص حرفه ای ماشینی ، تلاش فنی ، ورزیدگی در امور مدیریتی و اکتساب روش ها و برتوردهای متناسب در مقابل مسائل دقیق اجتماعی.(کیان پور ،۱۳۸۹)

منظور از آموزش ، آموختن عمل یا مجموعه ای از اعمال است که موجب می شود فردی مهارت ، دانش و منش لازم را برای انجام کاری فراگیرند .(کیان پور ،۱۳۸۹: ۳۴ (.

بنا به تعریف های صورت گرفته در خصوص یادگیری و آموزش می توان گفت آموزش می‌تواند تغییر مهارت ها، دانش و نگرش و رفتار اجتماعی را در بر داشته باشد . آموزش می‌تواند به فضای به وجود آمدن تغییرات در ویژگی های شخصیتی، رفتاری، نگرش ها ‌در مورد همکاران و گروه و سرپرستان و اهداف سازمان بینش مطلوب را به وجود آورد .

۲-۳ آموزش کارکنان و مدیران

انسان موجودی است تغییر پذیر با توانایی‌های بالقوه نامحدود که این توانایی ها می‌توانند تحت نظام و برنامه ریزی های آموزشی و پرورشی صحیح به تدریج به فعل در آید وجوامع انسانی و ارگان های مربوط به آن را از مواهبی بس کران برخوردار نماید. این وظیفه خطیردر حد سازمان ها و مؤسسات به عهده مدیریت سازمان ها و در چارچوب و نظام بهسازی منابع انسانی در این بخش مطرح گردیده است. (ناصرمیرسپاسی،۲۴۷:۱۳۸۱).

پس از این امر طی مراسمی که با جزئیات و اعمال مختلفی همراه است و با ادعیه ای که از گاتها خوانده می شود بدن مرد ناپاک را شستشو داده و به طوری که تمام اعضای بدن یک به یک شستشو داده شود و پس از این مراسم مردی که از ناسو (گناه) پاک شده است تن خود را با گیاهان معطر می‌سازد و پوشاک خود را می پوشد و وارد خانه می شود .

این مرد پس از این مراحل وارد خانه خود می شود ولی ممنوعیتهایی برای او وجود دارد . باید در جمع جدا از اعضای دیگر خانواده و جدا از مزداپرستان بنشیند و نمی تواند نه به آتش ، نه به آب ، نه به خاک و نه به گاو نه به درخت نه به مرد پارسا و نه به زن و مرد دیگری نزدیک شود تا زمانی که سه شب به پایان برسد و پس از این سه شب مجدداً لباس و تن خود را باید بشوید و پاک نماید . شخص ناپاک مادام که در زمان تطهیر است باید از دیگران جدا باشد .

و پس از این مدت مجدداً باید به همان سبک پیشین جدا از دیگران باشد تا شش شب به پایان برسد و بعد از گذشت این مدت باید به همان ترتیب سابق خود را شستشو دهد و پاک نماید و مجدداً در محل مخصوص جدا از مزداپرستان بنشیند و همان محدودیت‌ها را دارد تا زمانی که نه شب بگذرد و بعد از گذشت نه شب مجدداً باید بدن خود را بشوید و پاک سازد پس از این مراسم می‌تواند به آب و آتش ، خاک و … نزدیک شود.^[۱۱]

مشاهده می‌گردد که در آیین زرتشت نیز نوعی ممنوعیت و محدودیت‌هایی نسبت به برخی گناهکاران در نظر گرفته می شود و شیوه پاکسازی آن ها از گناه را مشخص می‌سازد . که خود نوعی از اعاده حیثیت محسوب می‌گردد .

ب) دین اسلام

اسلام نظام ارزشی تازه ای به جای ارزش های جاهلی ایجاد ‌کرده‌است که بر محور تقوا دور می زند. ( سوره حجرات، آیه ۱۲) و به کرامت و حیثیت انسان نیز توجه ویژه ای دارد چنان که در قرآن کریم می فرماید « ما فرزندان آدم را تکریم کردیم و آنان را در خشکی و دریا به حرکت درآوردیم و از مواد پاکیزه بر آنان روزی مقرر ساخته ایم و آنان را بر بسیاری از مخلوقات برتری داده ایم»( سوره اسراء ،آیه ۷۰) همه ادیان حقه الهی و نظامهای حقوقی این کرامت ذاتی راکه برای همه انسان‌ها می‌پذیرند و همه را به مراعات آن مکلف می دانند . لیکن کرامت ارزشی عالی که کرامت بالاتری از کرامت ذاتی است وجود دارد که ملاک امتیاز را بر پایه تقوی استوار می‌سازد . این کرامت انسانی الهی عبارت است از شرف و حیثیت و ارزشی که انسان با کوشش اختیاری در مسیر تزکیه نفس و تحصیل معرفت و هستی یابی و تقرب به خداوند به دست می آورد.( گواهی ۱۳۸۷ ، ۷) لذا توجه به حیثیت و کرامت انسانی وظیفه همگان است .

عده ای از انسان‌ها با سوءاستفاده از آزادی به دست خود ارزش و کرامت ذاتی خود را تباه و نابود می‌سازند و از همین جهت است که خداوند می فرماید « با کرامت ترین شما نزد خداوند با تقواترین شما است^». چرا که انسان‌های باتقوی کسانی هستند که خود را از آلودگی ها و عوامل تباه کننده کرامت و ارزش انسانی حفظ می‌کنند.

در حاکمیت اسلام برای ارشاد مجرمین راه های گوناگونی در نظر گرفته شده است و گاهی اوقات در آخرین مرحله اسلام این اجازه را داده که مجرمین را به مجازات برسانند . همان‌ طور که می‌دانیم هدف اصلی مقررات جزایی و کیفری اسلام تربیت واصلاح مجدد مجرمین و باز اجتماعی کردن آن ها‌ است به طوری که دکتر گرجی در این زمینه می نویسد « با مطالعه دقیق منابع کیفری اسلام به خوبی به دست می‌آید که هدف اسلام از کیفر گناهکاران و جنایتکاران زجر و تعذیب آن ها و مجرد تشفی خاطر اولیاء دم و مانند این امور نیست فرض تأدیب و تهذیب اخلاق مجرم به وجود آوردن جامعه سالم و به طور کلی حفظ و حمایت مردم از شرور و مفاسد اجتماعی و سقوط در پرتگاههای رذایل اخلاقی است.»( گرجی ۱۳۸۵، ۲۸۵)

شریعت اسلام نهی ‌کرده‌است که گناهکار را پس از اقامه حد یا تعزیر مجرم بنامیم و او می‌خواهد انسان بسازد و نه تنها اسلام به گناهکار فرصت داده است تا خود را به وسیله توبه اصلاح کند لیکن اگر به گناه اصرار ورزد او را علاوه بر عذاب آخرت به کیفر دنیوی هم مبتلا می‌سازد.(پیشین ، ۲۴۵)

در حقوق جزای اسلامی مشابه حقوق جزای عرفی علاوه بر مجازات اصلی حبس یا شلاق و غیره مجازات تبعی و تکمیلی را نیز در نظر گرفته است و درخصوص برخی از جرایم به آن اشاره شده است مانند محرومیت از ادای شهادت کسی که محکوم به حد قذف است و یا محرومیت از امام جماعت شدن کسی که بر او حد جاری شده است تا زمانی که توبه این افراد احراز شود .

در میان آموزه های دینی و فقه جزایی اسلام نهاد « توبه » به جهت نقش مهمی که در بازگشت گناهکاران نادم به موقعیت قبل از ارتکاب گناه و جرم دارد از قرابت و نزدیکی قابل توجهی با اعاده حیثیت در حقوق جزای عرفی برخوردار است . در اسلام با صرفنظر کردن از مجازات شخصی تائب در واقع موید این آموزه جرم شناسی است که هدف از مجازات مجرم ، تنبه و بازپروری اوست و لذا در صورت احراز ندامت و قصد بازگشت به زندگی عاری از جرم و معصیت اعمال مجازات وی خالی از فایده و ثمربخشی لازم است . نهاد اعاده حیثیت در حقوق جزای عرفی نیز در همین راستا قدم برمی دارد و به محض اطمینان از تنبه و ندامت مجرم درصدد زدودن مجازات‌های تبعی و آثار محکومیت او برمی آید تا بازگشت او را به زندگی مسالمت آمیز هموارتر نماید . می توان گفت در موازین اسلامی ما توبه به ‌عنوان یکی از نهادهای ساقط کننده مجازات همچون تعلیق و یا زائل کننده آثار تبعات ناشی از ارتکاب گناه می‌باشد .

«توبه از بنیادهای حقوق جزای اسلامی است»( اردبیلی ۱۳۷۷، ۲۰۱) و از دیدگاه حقوق جزای اسلامی به عنوان یکی از موارد سقوط مجازات شمرده شده است.( شیری ۱۳۷۲ ، ۵۳ ) بدین معنا که در مواقعی که جرم واقع شده و مجرم دارای شرایط مسئولیت کیفری است اما رعایت پاره ای از مصالح و اعمال سیاست کیفری مناسب ایجاب می‌کند که از وی رفع مجازات شود و قانون‌گذار به دلیل ندامت و پشیمانی حقیقی مجرم از مجازات او صرفنظر می‌کند .

در آیات متعددی از قرآن کریم مردم را به توبه تشویق می‌کند و توبه کنندگان را با مطهرین و کسانی که گناهی نکرده اند یکسان قرار داده است . « ان الله یحب التوابین و یحب المتطهرین»( سوره بقره آیه ۲۲۲) و یا در آیه ۳۹ سوره مائده در باب توبه سارق می فرمایند « فمن تاب بعد ظلمه و اصلح فان الله یتوب علیه ان الله غفور رحیم » پس کسی که بعد از ستمی که روا داشته توبه کرد و کار خود را اصلاح نمود. از آن پس خداوند او را خواهد بخشید.

علاوه بر آیات قرآن کریم روایات متعددی از ائمه معصومین درخصوص توبه وارد شده است از جمله رسول اکرم فرمودند« التائب من الذنب کمن لا ذنب له »( کلینی محمد بن یعقوب ۱۳۸۷، ۴۳۵)

همچنین امام صادق (ع) فرمود :« ان الله یفرح بتوبه عبده المومن اذا تاب کما یفرح احدکم بضالته اذا وجد ها»(پیشین ۴۳۶ ، حدیث ۱۳)

و در روایات فوق چونان نهادی است که موجب زایل شدن محکومیت و کلیه آثار و تبعات ناشی از آن می‌گردد و وقتی مجازات اخروی با توبه ساقط می شود به طریق اولی مجازات‌های دنیوی و آثار و تبعات آن در این جهان نیز ساقط می‌گردد.(حلی( علامه) ۳۳۶) لذا با توجه به اینکه توبه ندامت حقیقی بر عزم بر ترک گناه برای همیشه است و اعاده حیثیت نیز امری است که حکایت از بازگشت محکوم به جامعه را دارد.

والترلاویک^[۶۱] و همکاران(۱۹۶۷) بیان کردند که انسان بدون ارتباط نمی تواند وجود داشته باشد.درحالی که هیلی مطرح کرد که الگوهای ارتباط،سیستمی ‌از قوانین رادرطول زمان شکل می‌دهد.برطبق نظر هیلی این قوانین هم آشکار وهم ناآشکار^[۶۲] است که چگونگی ارتباط بین زن وشوهررامشخص می‌کنند. برن^[۶۳](۱۹۶۴)تحلیل تبادلی^[۶۴] رابه عنوان چارچوبی فرضی تبیین کردکه به افراد دیکته می کندکه ‌از جایگاه بزرگسالان،کودک،یا والد با یکدیگر ارتباط برقرار کنند(والترلاویک و همکاران،۱۹۶۷).

۲-۲۰-مهارت‌های ارتباطی ورضایت زناشویی

رفتارگرایانی مانندویس(۱۹۷۸)،الری وترک ویتس^[۶۵](۱۹۸۷) آموزش ارتباط را در روندکلی درمان خود وارد کردند،وگامهای حساسی در جهت روشن سازی ‌بیشتر در رابطه زن وشوهر،‌یا افراد خانواده شکل دادند. همچنین به تدریج برنامه پیشرفت ارتباط به شکل خودیاری طراحی شد تا زوج های بدون مشکل بتوانند توانایی ارتباط مؤثر با یکدیگر را بهبود بخشند(الری،ترک ویس،۱۹۸۷).

السون و همکاران(۱۹۸۳)اظهار می دارندکه: مهارت‌های ارتباط مثبت (برای مثال همدلی،گوش کردن دقیق،نظرات حمایت کننده)خانواده وزوج را دربیان نیازهای درحال تغییر ونیز اولویت های آنان درارتباط با همبستگی وانطباق پذیری توانامی کند.مهارت‌های ارتباطی منفی(برای مثال،بن بست دوسویه ،انتقادات ) توانایی زن وشوهر،واعضای خانواده را برای بیان احساسات به حداقل می رساند،در نتیجه حرکت آنان را در این ابعاد محدود می‌کند(السون و همکاران،۱۹۸۳).

هدف اصلی ازدواج ارتباط است، ارتباط به زن و شوهر این امکان رامی دهد که با یکدیگر به بحث وتبادل نظر بپردازند و از نیازهای هم آگاهی یابند، روابط زوجین در واقع با هدف ارضای تمام سطوح نیازها صورت می‌گیرد به همین دلیل است که شایع ترین مشکلی که توسط زوجین ناراضی مطرح می شود، عدم موفقیت در برقراری رابطه است(یانگ و لانگ^[۶۶]،۱۹۹۶،به نقل از ادیب راد و مهدوی،۱۳۸۴).

وظیفه اولیه خانواده برقراری ارتباط است و عملکرد خانواده منجر به رفع نیازهای اجتماعی و فردی خانواده می شود. ‌به این دلیل موجب رشد و تکامل، اعتمادبه نفس و اجتماعی شدن اعضاء خانواده می‌گردد . ارتباط روشن و مؤثر بین افرادخانواده موجب رشد احساسات و ارزش‌ها می شود. ارتباط مؤثر سنگ زیربنایی خانواده سالم و موفق است به عبارتی دیگر وقتی اعضای خانواده ای از الگوهای ارتباطی مؤثراستفاده می‌کنند، انتقال و درک واضحی از محتوا و قصد هر پیامی دارند، نیازهای روانی اعضا خانواده را ارضا می‌کنند و ارتباط و شرکت در اجتماع را تداوم می بخشند . نوع نظام خانواده و الگوهای ارتباطی آن اثر مهمی بر اعضا خانواده دارد، زیرا شخصیت، یادگیری، اعتماد به نفس، قدرت انتخاب و تصمیم گیری منطقی افراد خانواده، همه به نوع اطلاعات و نحوه انتقال آن بین اعضای خانواده وابسته است(اولیور و میلر^[۶۷]،۱۹۹۴).

پژوهش‌ها موید وجود تفاوتهایی بین دو جنس در موضوع خودابرازی است .تمرکز بیشتر زنان بر زبان و بیان کلامی باعث می شود آن ها در مقایسه با مردان،به خصوص هنگام ناکامی، اطلاعات شخصی و محرمانه بیشتری را آشکار کنند(برگ وگروس^[۶۸]،۱۹۹۷)

طی سه سال گذشته، دانشمندان علوم رفتاری فرایند ارتباط انسانی را به دقت مطالعه و کشف کرده‌اند که رفتارهای خاص موجب نتایج قابل پیش‌بینی تر می شود .مهارت ها و فرایندهای رفتاری خاص،افراد را قادر می ‌سازد که پیام ها را با دقت بیشتر،مؤثرتروکارآمدتررد وبدل کنند .علاوه بر آن مطالعات نشان می دهندزوجهایی که می آموزند چگونه تعارض‌ها و اختلافات خود را به طور مؤثر و کارآمد حل و فصل کنند،بیشتراززوج هایی که فاقد چنین مهارتهایی هستند، می‌توانند به زندگی مشترک ادامه بدهند(میلر^[۶۹]و همکاران، ۲۰۰۱،ترجمه بهاری، ۱۳۸۵).

به نظرون جلیستی در تحقیقات باید تلاش کنند تا راه هایی متنوع را آزمایش کنند که در آن نشان دهد ارتباطات چگونه بر رضایت زناشویی تأثیر می‌گذارد. نتایج تحقیق آن ها نشان می‌دهد که زمانی که نحوه ارتباطات دو نفر مثل هم نیست، احتمالا ایجاد نارضایتی بیشتر می شود(ون جلیستی و الکس^[۷۰]،۲۰۰۰ ). همچنین تحقیقاتی در این خصوص که چه نوع روابطی باعث رضایت بیشتری می‌شوند، نیاز است تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که ارتباطاتی باز دارند، تمایل دارند که خانواده ای داشته باشند که در آن اعضاء دارای ارتباطات بازرضایت مندانه باشند .همچنین این توضیح دربرگیرنده این موضوع ‌نیز هست افرادمتأهل با برقراری رابطه خوب تمایل دارند که همسرشان دارای رفتارهای مثبتی باشد تا اینکه ویژگی‌های شخصیتی مثبت داشته باشد(میلر، کاگلین و هوستن^[۷۱]،۲۰۰۰).

ازدواج یکی از مهم ترین حوادثی است که در زندگی رخ می دهددر حالی که بعضی ازدواج ها موجب رشد و شکوفایی زوجین است، بسیاری اززن و شوهرها نیز می‌توانند به مصیبت هایی در مقابل یکدیگر بدل شوند، ‌ایجاد و حفظ روابط صمیمانه و ارضای نیازهای عاطفی و روانی درجریان ازدواج، هنر و مهارتی است که علاوه برسلامت روان و تجارب سالم اولیه، نیازمندداشتن وکسب نگرشهای منطقی،مهارت‌های ارتباطی،مهارت‌های زندگی و انجام وظایف خاص خویش است (اعتمادی، نوابی نژاد، احمدی و فرزاد، ۱۳۸۵).

برنامه ی ارتباط زوجین^[۷۲] در اواخر دهه ی ۱۹۶۰ توسط میلر و همکاران در دانشگاه مینه سوتا در مرکز مطالعات خانواده پایه ریزی شد (خوشکام، ۱۳۸۶ ). این برنامه ی آموزشی به منظور تقویت روابط زوجین، طراحی شده و می‌تواند موجب افزایش سطح تعادل زندگی زناشویی و در نتیجه افزایش بهزیستی روان شناختی، هیجانی و اجتماعی اعضای خانواده در دراز مدت شود. مهارتهایی که در این برنامه آموزش داده می شود عبارتند از مهارت‌های صحبت کردن، مهارت‌های گوش دادن مؤثر، مهارت‌های حل تعارض و روابط بین فردی. هدف از آموزش برنامه ی ارتباط زوجین، آموزش آن دسته اصول و مهارتهایی است که منجر به روابط رضایتمند، حمایتگر و پایدار می شود (هاوارد و مارکمن ^[۷۳]، ۲۰۰۵ ).

آموزش برنامه ی ارتباط زوجین به همسران، در برقراری و تداوم یک ارتباط باز و سالم و ایجاد توانایی زوج ها در توضیح و تصریح نیازها، خواسته ها، تمایلات و نیز توانایی ، توجه کردن به دیگران و دعوت از آنان برای روشن سازی مطالب و موقعیت‌ها کمک می‌کند (بری^[۷۴]، ۱۹۹۵ ).

با آموزش مهارت‌های ارتباطی به برخی خانواده ها نشان ‌دادند که آموزش مهارت‌ها منجر به افزایش رضایتمندی، افزایش ارتباط باز، بهبود مهارت‌های حل مسئله و افزایش همدلی شده است. هالفورد مارکمن و استنلی (۲۰۰۳) در پژوهشی، ۱۲ برنامه ی آموزش ارتباط بر مبنای مهارت آموزی را با پیگیری ۶ ماه بعد مورد بررسی قرار دادند. تحلیل و مرور این نتایج نشان داد که آموزش ارتباط تاثیر مثبتی بر الگوهای ارتباطی زوجین داشته است(عطاری، حسین پور، راهنورد،۱۳۸۸).

نهاد داوری در کنار رسیدگی‌های قضایی، روشی برای حل اختلافات اشخاص می‌باشد که به دلیل سرعت و تخصصی بودن آن اشخاص ترجیح می‌دهند برای حل‌وفصل دعاوی خویش، نهاد داوری را انتخاب کنند. البته صرف اینکه طرفین برای حل‌وفصل اختلافات خویش برنهاد داوری توافق کرده‌اند موجب نمی‌شود که از حمایت‌های پذیرفته‌شده جهانی به عنوان یک حق بنیادین بشری محروم شوند. هرچند که داوری نوعی قضاوت خصوصی است اما اینکه نتیجه داوری محصول فرایندی بی‌طرفانه باشد دارای اهمیت است. در واقع طرفین داوری حتی شخصی که در رسیدگی داوری بازنده می‌شود باید رسیدگی داور را عادلانه و منصفانه احساس نمایند. برای اینکه فرایند داوری عادلانه و منصفانه باشد رأی داوری معیوب و ارکان آن دچار خلل و ایراد باشد، نباید اجرا شود و طرفی که از آن خلل و عیب متضرر می‌شود باید بتواند نسبت به آن اعتراض کند. نظارت قضائی یا کنترل رأی داوری و مبانی آن همواره یکی از مهم‌ترین مباحث در حقوق داوری است، به همین دلیل همان طور که آیین‌های رسیدگی قضایی در دادگاه‌ها تحت شرایطی امکان اعتراض به رأی داوری را فراهم نموده‌اند قوانین و مقرّرات داوری هم سازوکاری بنام درخواست ابطال رأی داوری را پیش‌بینی نموده‌اند تا اوصافی که یک رأی باید واجد آن باشد را تضمین‌ کند تا عدم وجود شرایط اساسی رأی و قرارداد داوری بدون ضمانت اجرا باقی نماند و طرفین بتوانند رأیی را که به طور جانب‌دارانه و غیرمنصفانه و خارج از چارچوب قوانین صادره شده را بلااثر نمایند. ‌بنابرین‏ برای حصول این مهم، وجود آیین‌ها و روش‌هایی در داخل سیستم داوری و یا در دادگاه‌ها اعتراض و ابطال رأی ضروری به نظر می‌رسد. هرچند که اعتراض راهی است برای جلوگیری از بی‌عدالتی اما درعین‌حال ممکن است ابزاری باشد در دست کسانی که دارای سوءنیت هستند برای به تأخیر انداختن روند اجرای رأی داوری، به همین دلیل آیین‌ اعتراض باید در چارچوب شرایطی قرار گیرد که امکان سوءاستفاده از آن به حداقل برسد.

موارد ابطال رأی داور در ق.آ.د.م و همچنین قانون داوری تجاری بین‌المللی ذکرشده اما در خصوص این موضوع تاکنون کمتر تحقیق و بحث شده است.

ب: اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

نهاد داوری در ایران تابع یک سری قوانین و مقرّرت پراکنده هست در این رهگذر ابطال رأی داوری که برخلاف قوانین و قواعد داوری صادرشده و موجب تضییع حق طرف محکوم‌علیه رأی داوری می‌شود از اهمیت بسزایی برخوردار هست. در قوانین ایران موارد ابطال رأی داوری در باب هفتم قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۲۱/۱/۱۳۷۹ و همچنین قانون داوری تجاری بین‌‌المللی ایران مصوب ۲۶/۶/۱۳۷۶ به طور صریح بیان‌شده که علاوه بر بررسی جامع این موارد به بررسی سایر موارد ابطال رأی داوری همچون رعایت اصل استقلال و بی‌طرفی داور و رعایت حق دفاع برای طرفین داوری که در قوانین به طور صریح تحت عنوان ابطال رأی داوری بیان‌نشده، می‌پردازیم. ‌بنابرین‏ در بیان این موارد خلاءهای تحقیقاتی دیده می‌شود و ضروری است که برای جلوگیری از ابهامات به وجود آمده در دادگاه‌ها تحقیقی جامع به عمل آید.

ج: پیشینه تحقیق

در خصوص چگونگی ابطال رأی داوری تنها می‌توان به یک پایان‌نامه از سوی احمد جاوید تاش با عنوان موارد ابطال رأی داوری در ق.آ.د.م و قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری – دانشگاه شهید بهشتی – دانشکده حقوق. ۱۳۷۷٫ کارشناسی ارشد، اشاره داشت و سابقه دیگری ‌در مورد موضوع فوق یافت نشد. که با توجه به تغییر قانون و همچنین بررسی سایر موارد ابطال رأی داوری تحقیق حاضر را موردبررسی و مداقعه قراردادیم.

د: جنبه جدید بودن و نوآوری موضوع

در پایان‌نامه پیش رو در خصوص چگونگی ابطال رأی داوری از منظر داخلی موردبحث است در حالی که در پایان‌نامه ذکرشده در پیشینه تحقیق موارد ابطال رأی داوری از منظر داخلی و بین‌المللی بوده است و تمرکزی در خصوص امور داخلی نداشته است و با توجه به تغییر ق.آ.د.م در سال ۱۳۷۹ و تغییر مواردی همچون مدت اعتراض رأی داور، مدت قانونی داوری و اضافه شدن موارد جدیدی همچون: ۱- در قانون قدیم گفته‌شده رأی داور پس از مدت داوری صادرشده باشد رأی داور باطل است در حالی که در قانون جدید گفته رأی داور پس از مدت داوری صادر و تسلیم‌شده باشد که بحث‌هایی به وجود آورده است.۲- در قانون جدید بی‌اعتباری قرارداد داوری به طور صریح بیان‌شده و در قانون قدیم اشاره‌ای بدان نشده بود.

۳- به طور صریح در قانون جدید صدور رأی از سوی داورانی که مجاز به صدور رأی نبوده‌اند از موارد ابطال دانسته شده و احتیاج به بررسی دارد و همچنین در این پایان‌نامه سایر موارد ابطال رأی داوری که در قوانین تحت عنوان موارد ابطال ذکری از آن به عمل نیامده موردبررسی و مداقعه قرارگرفته شده است! ‌بنابرین‏ بررسی و تحقیقی نو از منظر چگونگی ابطال رأی داور با تأکید بر امور داخلی داریم.

ه: اهداف تحقیق

در تحقیق حاضر سعی بر این است تا بابیان موارد مصرح قابل‌ابطال رأی داوری از منظر حقوق موضوعه و بیان پرونده های صادره از سوی دادگاه‌های دولتی و همچنین بررسی سایر مواد قابل‌ابطال رأی داوری که به طور مشخص قوانین ‌در زمینهٔ داوری به آن‌ ها اشاره نکرده و همچنین بیان نظرات مطروحه و پیشینه تاریخی آن‌ ها در محدوده موضوع پایان‌نامه با معرفی نظرات مرجح و لزوم اصلاح و تجدیدنظر در برخی قوانین که درنهایت موجب ارتقا و دقت نظر بیشتر موضوع داوری در قوانین آیین دادرسی مدنی و قانون داوری تجاری بین‌المللی در جهت سریع و احقاق حق طرفین داوری می‌شود.

و: سوالات تحقیق

سؤال اصلی:

۱- موارد قابل‌ابطال رأی داوری در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران کدم‌اند؟

سؤالات فرعی:

۱- التزام داور به رعایت اصول دادرسی در رأی داوری چگونه است؟

۲- ‌در صورتیکه رأی داور از موارد قابل‌ابطال باشد و نسبت به رأی یا اعتراضی نشد یا خارج از مهلت اعتراض شده رأی قابلیت اجرایی دارد؟

ی- فرضیه ‏های تحقیق:

فرضیه اصلی:

۱- به نظر می‌رسد موارد ابطال رأی داوری بسیار گسترده باشد و مواد ۴۸۹ آیین دادرسی مدنی و ۳۳ داوری تجاری بین‌المللی ایران از اهم آن موارد باشد.

فرضیات فرعی:

۱- به نظر می‌رسد همان اصولی که در یک دادرسی عادلانه از طریق دادگاه باید رعایت شود در رسیدگی داور نیز باید رعایت شود.

۲- به نظر می‌رسد ‌در صورتیکه رأی داور اساساً باطل باشد در صورت عدم اعتراض قابلیت اجرایی ندارد.

ح: نوع تحقیق

توصیفی- تحلیلی است و البته ازآنجاکه مباحث طرح‌شده در پژوهش دارای کاربرد عملی در محاکم و سازمان‌ها است لذا دارای جنبه کاربردی نیز می‌باشد.

ط: روش انجام و ابزار گردآوری تحقیق

کتابخانه‌ای (اسنادی) است، که در این روش از کتب، مقالات حقوقی، سایت‌ها، قوانین و کلیه اسنادی که به‌نوعی در پیشبرد تحقیق مؤثر بوده‌اند استفاده گردیده است.

بر طبق نظر خیلتاش و همکاران، کیفیت زندگی برداشت هر شخص از وضعیت سلامتی خویش و میزان رضایت او از این وضع می‌باشد (خیلتاش، آزیتا؛ منتظری، علی؛ نبوی، بهروز، ۱۳۸۵).

۱-۵-۱-۴ تعاریف مفهومی پنج عامل اصلی شخصیت

شخصیت در امتداد پنج بعد یا عامل اصلی شامل روان رنجورخویی، برون گرایی، تجربه پذیری، باوجدان بودن و توافق جویی توصیف می شود (کاستا و مک کرا^[۵۲]،۲۰۰۱،ص ۳۲۵).

روان رنجوری^[۵۳]به تمایل برای تجربه ی اضطراب، تنش، خودخوری، تکانشوری، تفکرغیرمنطقی، افسردگی و عزت نفس پاین اطلاق می شود.

برون گرایی^[۵۴]به تمایل برای مثبت بودن، قاطعیت، تحرک، مهربانی و اجتماعی بودن گفته می شود.

تجربه پذیری^[۵۵]عبارت است از تمایل به کنجکاوی، هنرنمایی، خردورزی،انعطاف پذیری، ‌روشن‌فکری و نوآوری.

توافق جویی^[۵۶](مطلوبیت) عبارت است از تمایل برای گذشت، مهربانی، سخاوتمندی، اعتمادورزی، همدلی، فرمانبرداری، فداکاری و وفاداری اطلاق می شود.

باوجدان بودن^[۵۷](وظیفه شناسی) عبارت است از تمایل به سازماندهی، کارآمدی، قابلیت اعتماد، خویشتن داری، پیشرفت گرایی، منطق گرایی و تعمق (کاستا و مک کرا، ۱۹۹۸، ص ۳۲۷و ۳۲۸ ).

۱-۵-۲ تعاریف عملیاتی

۱-۵-۲-۱ تعاریف عملیاتی ورزش ایروبیک

ایروبیک یعنی فعالیتی که عضلات بزرگ را به کار می‌گیرد حداقل ۱۲ دقیقه با حالت ریتمیک و موزون. در شرایطی که سرعت و شدت تمرین قابل تحمل است و نیاز بدن به استفاده از اکسیژن برای مدتی افزایش می‌یابد، این فعالیت انجام می‌گردد.

۱-۵-۲-۲ تعاریف عملیاتی شادکامی

در این پژوهش نمره ای است که افراد در پرسشنامه ۲۹ ماده ای شادی آکسفورد به دست آورده اند.

۱-۵-۲-۳ تعاریف عملیاتی کیفیت زندگی

در این پژوهش نمره ای است که افراد در پرسشنامه ۲۶ ماده ای کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت به دست آورده اند.

از نظر پزشکی، این ورزش سیستم قلب، عروق، تنفس را تعلیم می‌دهد و با سرعت و بازدهی بالا اکسیژن را می‌گیرد و به قسمتهای مختلف بدن می‌دهد، تنفس یکنواخت از دهان و بینی توأم انجام می‌شود و باعث تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن، کنترل قند خون، کنترل فشار خون و کم کردن وزن اضافی بدن خواهد شد. www.iranianasp.com

۱-۵-۲-۴ تعاریف عملیاتی پنج عامل اصلی شخصیت

ابعاد ‌پنج‌گانه شخصیت در این پژوهش به کمک نمره هایی که فرد در پاسخ به سوالات هر یک از بخش های روان رنجورخویی، برون گرایی، تجربه پذیری، باوجدان بودن و توافق جویی در فرم کوتاه پرسشنامه شخصیتی نئو که شامل ۶۰ سوال است، به دست آورده اند سنجیده شده است.

فصل دوم

ادبیات پژوهش

۲-۱ مقدمه

در این فصل ابتدا مبانی نظری متغیر های اصلی پژوهش (ایروبیک، شادکامی، کیفیت زندگی، شخصیت) بیان شده، سپس بازنگری پژوهش های مشابه انجام شده در داخل و خارج کشور مطرح می شود و در پایان، خلاصه و جمع بندی فصل ارائه می شود.

۲-۲ مبانی نظری

۲-۲-۱ ایروبیک

۲-۲-۱-۱ تاریخچه ایروبیک

بیش از چهل سال است که نوعی تمرین هوازی به نام ایروبیک یا حرکات موزون به شکل فزاینده در اکثر جوامع به ویزه در میان بانوان رواج پیدا ‌کرده‌است. در سال ۱۹۶۹ شخصی به نام جکی سورنسن^[۵۸] در آمریکا این فعالیت بدنی را ابداع کرد. او هنرمندی مشهور بود که عقیده داشت این روش تمرین هوازی بهترین روش برای دستیابی به آمادگی جسمانی مطلوب است. او این روش را جازر سایز^[۵۹] یا دنسرسایز^[۶۰] نامید، که اکنون به عنوان ایروبیک شناخته شده و شکل دیگری از حرکات موزون است.

ریشه این نوع ورزش به اجرای موزون محلی و سنتی جوامع اروپایی مربوط می­ شود. ‌به این ترتیب با وجود اینکه الگوی این ورزش از جوامع اروپایی گرفته شده است اما این ورزش به طور گسترده تری در ایالات متحده رواج پیدا کرد. اجرای حرکات بدنی در این رشته ورزشی با آهنگ­های شاد و ریتم دار انجام می­ شود. در واقع ضربه آهنگ در این نوع ورزش به عنوان راهنما برای شمارش تعداد و یا شدت حرکات بدنی است. با ضربه آهنگ، اجراکننده با روانی بیشتری حرکات را انجام می­دهد. به سبب آنکه اجراهای ایروبیکی به نوعی موجب توسعه و افزایش ظرفیت قلبی- عروقی و عضلانی و سوخت چربی­های اضافی بدن می­ شود، ورزشی پرجاذبه و پرطرفدار معرفی شده است. ایروبیک ورزش مردم پسندی است که تلفیقی از حرکات متنوع و موزون همراه با موزیک ‌می‌باشد. طبق آمار هر سال چهل میلیون نفر در کلاس­های گروهی ایروبیک شرکت می‌کنند و این ورزش جزء ششمین فعالیت ورزشی مورد پسند جهان است. هم اکنون این رشته ورزشی حدود سیزده سال است که در میان بانوان ایرانی رواج پیدا ‌کرده‌است و مسابقات آن در سطوح کشوری و برون مرزی برگزار شده است. اما در رده آقایان این رشته، رشته نوپایی است که هنوز قدمت آن به ده سال نرسیده است، اما روز به روز در حال گسترش است. با توجه به اینکه این رشته یکی از رشته­ های اصلی ورزش­های همگانی است، در نتیجه محدودیت سنی نداشته و تمام اقشار جامعه از قبیل کودکان، نوجوانان و بزرگسالان می ­توانند در این رشته ورزشی فعالیت کنند (کورش ویسی، ۱۳۸۸: ایروبیک، آموزش و فواید آن: بامداد کتاب، ص ۵).

۲-۲-۱-۲ معرفی و تعریف ایروبیک

۲-۲-۱-۲-۱ تعریف علمی ایروبیک

از نظر علمی ایروبیک یک نوع تمرین هوازی است. به فعالیت­های بالای دو دقیقه با مدت زمان زیاد و شدت نسبتا کم ایروبیک می‌گویند مانند دویدن، راه رفتن، شناکردن و … . ورزش ایروبیک مجموعه حرکات پیچیده و هماهنگی است که با موسیقی سنتی همراه است. از آنجا که مردم حرکات و فعالیت­های گروهی را می­پسندند، به کلاس­های ایروبیک مراجعه ‌می‌کنند و خود را با کارهای گروهی تطبیق داده و بیشتر از تمرین بدنی لذت می­برند (همان منبع، ص ۱۲).

۲-۲-۱-۲-۲ ایروبیک به چند گروه تقسیم می­ شود

های ایمپکت ایروبیک^[۶۱]: شامل حرکات قدیمی ایروبیک باجهش و پرش است، زیرا پاها کاملا از زمین فاصله دارند.این حرکات توسط یک رقصنده کانادایی ابداع شد. با اینکه روی تکنیک انجام می­شد اما متوجه شدند که باعث بروز صدماتی از قبیل زانو درد درد در ناحیه ساق پا و کشیدگی تاندون آشیل و کمردرد می­ شود.

لوایمپکت ایروبیک^[۶۲]: شامل حرکت­های غیر پرشی یا پرشی با کنترل است و ‌به این معنی نیست که فشار کار کم است، بلکه سبب کاهش درد و کشیدگی در ساق پا، زانو و باسن می­ شود. این روش بسیار متداول است و همیشه یک پا روی زمین تکیه دارد و دست­ها بیشتر در سطح پایین حرکت می‌کنند. ضربان قلب در این حالت بین ۶۰ تا ۷۵ درصد ضربان قلب بیشینه فرد است. یعنی ضربان نرمال برای انجام تمرینات استقامتی یا هوازی است و برای اشخاص مختلف قابل اجراست. چربی سوزی به بهترین شکل ممکن از این حالت طریق صورت ‌می‌گیرد، زیرا منبع اصلی انرژی بدن در این نوع ایروبیک چربی است.و برای افرادی که قصد کاهش وزن دارند خوب است. باید توجه شود که این تمرینات باید حد اقل سه جلسه در هفته و حداقل ۳۰ دقیقه انجام شوند تا فرد از خواص فیزیولوژیک آن بهره مند شود. اگر این تمرینات نیز با تکنیک و اصول انجام نشود، سبب آسیب دیدگی می­شوند.