شاید مطلبی که پیش از شناخت نتایج تعهد سازمانی از اهمیت به سزایی برخوردار است، چگونگی ایجاد تعهد سازمانی در بین کارکنان می‌باشد. بدیهی است، در صورتی که سازمانی در ایجاد و توسعه تعهد سازمانی موفق نباشد، صرف اطلاع از نتایج مثبت حاصل از تعهد سازمانی نیز، هیچ مزیتی را برای سازمان ایجاد نمی کند. در بررسی منابع و پیشینه پژوهش های صورت گرفته در این موضوع، در مجموع ۷۳ متغیر به عنوان پیشایندهای تعهد سازمانی مورد شناسایی قرار گرفته است. اگر این متغیر ها را در چهار گروه دسته بندی کنیم، عبارتند از؛ سن، جنس، وضع تأهل، تحصیلات، ۱) متغییرهای زمینه ای یا فردی، شامل ۲۳ متغیر سابقه کار، پایگاه اقتصادی و اجتماعی، مسئولیت های خانوادگی و رضایت شغلی، چالشی بودن شغل، تعارض نقش (مدنی و زاهدی، ۱۳۸۴، ص۸)، ۲) متغیرهای شغلی، شامل ۲۳ متغیر ابهام نقش، فرصت های ارتقای شغلی، امنیت شغلی، سابقه شغلی، حمایت سرپرست، وضوح شغل، دسترسی به منابع و حمایت سازمانی، عدالت سازمانی، مشارکت ، ۳) متغیر های سازمانی، شامل ۱۳ متغیر سازمانی، سبک رهبری، هویت سازمانی، آموزش ضمن خدمت و فرصت های شغلی خارج از سازمان، عدالت(جوینر و بکلی،۲۰۰۶) و ۴) متغیرهای محیطی، شامل ۱۳ متغیر تعهد اتحادیه ای، تعهدات خویشاوندی و اجتماعی.

اُریلی و چاتمن در مطالعات مربوط به تعهد سازمانی، سه مرحله برای ایجاد تعهد سازمانی برشمرده اند.

در اولین مرحله شخص تأثیر یا نفوذ دیگران را می پذیرد؛ زیرا می‌خواهد در مقابل این پذیرش منافعی را کسب کند، مانند؛ جایگاه شغلی بهتر.

در مرحله دوم، شخص تأثیر و نفوذ را می پذیرد ‌به این دلیل که به یک رابطه مناسب و رضایت بخش برسد. در اینجا تعهد به معنی تداوم و تمایل به برقراری ارتباط با سازمان است؛ زیرا این ارتباط جذاب است

مرحله آخر، مرحله درونی شدن است. در این مرحله شخص ارزش های سازمانی را مشوق و سازگار با ارزش های خویش می‌داند، به عبارتی دیگر در این مرحله ارزش های سازمانی و فرد با هم سازگار می‌شوند.

کارگاه آموزشی عبارت است از گردهمایی تعدادی از افراد با تجربه و مسئول با تنی چند از کارشناسان به منظور پیدا کردن راهکار منطقی و اصولی در زمینه مسایل حرفه­ای و مشکلات مورد نظر خود و افزایش مهارت­ های شخصی آنان.

۲-۲-۴ شیوه آموزش کارگاهی

کارگاه آموزشی آموزشی عبارت است از گردهمایی تعدادی از افراد با تجربه و مسئول با تنی چند از کارشناسان به منظور پیدا کردن راهکار منطقی و اصولی در زمینه مسایل حرفه­ای و مشکلات مورد نظر خود و افزایش مهارت­ های شخصی آنان. شرکت کنندگان در کارگاه آموزشی حتی المقدور می­بایست دارای مسئولیت اجرائی باشند یا در آینده نزدیک به کار اجرائی بپردازند. کارگاه آموزشی روشی است مبتنی بر حل مسأله و برای جلب مشارکت افراد از انواع فنون بحث گروهی استفاده می­ کند. برنامه­ ریزی آموزشی هر فعالیت جدید در طی کارگاه آموزشی می­بایست بر مبنای مطالبی باشد که در قبل در همان کارگاه آموزشی آموزش داده شده باشد. کارگاه آموزشی در طی مدت چند روز تا حداکثر یک هفته برگزار می­ شود. تمام شرکت کنندگان فعالانه در بحث شرکت نموده و با همکاری هم بهترین راه حل را انتخاب ‌می‌کنند. یکی از متداول­ترین روش­های مورد استفاده در کارگاه آموزشی، بحث گروهی درباره مسایلی است که از قبل تعیین شده است. هر عضو نظریات خود را ابراز نموده و در عین حال از نظرات، عقاید و تجربیات دیگران درباره سوالات مورد علاقه خود استفاده می­ کند. در کارگاه آموزشی منابع و مأخذ مناسب در رابطه با موضوع کارگاه آموزشی ارائه می­ شود. پس از پایان کارگاه آموزشی توقع این است که در پیشرفت شغلی شرکت کنندگان، حرکتی انجام شده باشد و شرکت کنندگان در کاربرد روش­های ارائه شده ترغیب شده باشند.

هدف دقیق کارگاه آموزشی ایجاد شرایطی است که در آن شرکت کنندگان در کارگاه آموزشی تصمیم بگیرند، برنامه طرح نمایند و تغییرات لازم را به وجود آورند. تعداد افراد شرکت کننده در کارگاه آموزشی به طور معمول ۱۰ الی ۱۵ نفر و تا حداکثر ۲۵ الی ۳۰ نفر ‌می‌باشد.

هر کارگاه آموزشی به طور عمده از سه قسمت تشکیل شده است:

۱- سخنرانی (یک ششم کل زمان کارگاه آموزشی را به خود اختصاص می­دهد)

۲- بحث گروهی و کار در گروه ­های کوچک (دو سوم زمان کارگاه آموزشی را به خود اختصاص می­دهد)

۳- جلسه ارائه کار گروه­ ها و مشارکت جمعی (یک ششم زمان را به خود اختصاص می­دهد)

محدودیت­هائی که در شیوه آموزشی کارگاه آموزشی وجود دارد عبارت است از:

– نیاز به زمان زیادی برای شرکت کنندگان و برگزار کنندگان دارد.

– برای تعداد کمتر از ده نفر کاربرد ندارد.

– به تسهیلات خاص نیاز دارد.

– امکان عدم مشارکت بعضی از افراد و فعالیت مستقل آن ها در طی برگزرای کارگاه آموزشی وجود دارد.

– برگزاری کارگاه آموزشی هزینه نسبتاً بالایی دارد.

قبل از برگزاری کارگاه آموزشی می­بایست نیازهای موجود در جامعه تعیین شود. انطباق موضوع کارگاه آموزشی با نیازهای یاد شده باعث انگیزه بیشتر شرکت کنندگان برای یادگیری و عملیاتی نمودن آموخته ­ها می­ شود.

اهداف آموزشی می­بایست از تحلیل نیازها سرچشمه گرفته باشد. تعداد افرادی که قرار است آموزش ببینند، ماهیت آموزش و کاری که فراگیران بعد از آموزش می­بایست قادر به انجام آن باشند، تعریف شود.

بهتر است کارگاه آموزشی بعد از یک روز تعطیل برگزار نشود و محل برگزاری آن از محل اقامت افراد دور باشد.

اقداماتی که قبل از برگزاری کارگاه آموزشی می­بایست انجام داد:

برنامه­ ریزی کارگاه آموزشی توسط تیمی متشکل از رئیس، دبیر و مسئول اجرائی برنامه انجام می­ شود.
تصمیمات ضروری می­بایست حداقل ۲ ماه قبل از برگزاری کارگاه آموزشی اتخاذ شده باشد.

تیم مذکور مسئول اجرای برنامه، طبق برنامه زمان­بندی شده است و در پایان می­بایست به ارزشیابی کارگاه آموزشی پرداخته شود.

تشکیل کمیته برگزاری کارگاه آموزشی تعیین موارد زیر را به عهده دارد:

– تعیین اهداف کلی، اهداف ویژه رفتاری،

– تعیین عنوان کارگاه آموزشی،

– تعیین نوع افراد شرکت کننده و نوع تخصص آن ها،

– طبقه ­بندی و گروه­بندی شرکت کنندگان به گروه ­های کوچک، با توجه به تخصص و تجارب آن ها

– پیش‌بینی و تهیه محتوی آموزشی

– تهیه سوالات پیش آزمون و پس آزمون و تکثیر آن ها به تعداد شرکت کنندگان

– طرح سوالات بحث گروهی متناسب با تخصص­ها و موضوع بحث­ها

– تهیه فرم ارزشیابی و نظرخواهی پایان کارگاه آموزشی

– تعیین محل کارگاه آموزشی

– پیش‌بینی محل اقامت شرکت کنندگان

– تعیین زمان برگزاری کارگاه آموزشی

– زمان­بندی برنامه (با توجه به مدت سخنرانی­ها، استراحت، کار گروهی- بحث عمومی- زمان جمع ­بندی)

– تعیین رئیس جلسه، دبیر جلسه از میان شرکت کنندگان در هر روز

– پیش‌بینی ناظر یا تسهیل کننده بحث گروهی

– تهیه و ارسال برنامه کارگاه آموزشی جهت افراد شرکت کننده و سایر افراد درگیر

– تعیین انتظارات از افراد شرکت کننده (توصیه به مطالعه متون خاص، جمع ­آوری آمار یا اطلاعات خاص …) و ارسال شرح توقعات همراه دعوت­ نامه