تجزیه و تحلیل مبتنی بر EVA همیشه جوابی ارائه می‌دهد که با حداکثر کردن سود سهام‌داران هم‌سو و سازگار می‌باشد. برای اینکه مدیران انگیزه داشته باشند تا درجهت افزایش سود سهام‌داران عمل کنند، پاداش آن ها می‌بایست مبتنی بر افزایش در ارزش افزوده‌ای (EVA) باشد که آن ها ایجاد کرده‌اند.

اهداف مدیریتی مبتنی بر افزایش سود یا سهم بازار، افزایش بازده دارایی‌ها یا حقوق صاحبان سهام یا سایر معیارهای تجاری، می‌تواند انگیزه هایی ایجاد نماید که با حداکثر کردن ثروت سهام‌داران ناسازگار باشد. حداکثر کردن EVA همواره انگیزه هایی درجهت حداکثر کردن ثروت سهام‌داران ایجاد می‌کند( خبرگزاری سنا ، ۷/۱۱/۱۳۸۵ )^۱.

به طور خلاصه می توان به کاربردهای EVA در دو گروه زیر اشاره نمود .

الف – کاربردهای داخلی

• • ابزار مدیریتی سنجش عملکرد ( چو، ۱۹۹۷ )^[۲۱]۲

• • معیار جامع سنجش بهره وری ( دراکر ،۱۹۹۵)^[۲۲]۳

• • ابزار تبیین رابطه مالکیت با مدیریت شرکت ( روجرسون ولفکوتیس، ۱۹۹۹ )^[۲۳]۴

• ابزار تطابق هزینه ها با درآمد ( لفکوتیس، ۱۹۹۹ )^[۲۴]۵

ب – کاربردهای خارجی

• • ابزاری برای تصمیم گیری در سرمایه گذاری ( تولی ولفکوتیس، ۱۹۹۹ )^[۲۵]۶

• • معیار پیش‌بینی قیمت سهام ( تیتل جام، ۱۹۹۷ )^[۲۶]۷

• • ابزار سنجش خلق ارزش ( استرن – استوارت، ۲۰۰۱ )^[۲۷]۸

• • چارچوبی برای مدیریت مالی ( موریس، ۲۰۰۱ )^[۲۸]۹

• • چارچوب مؤثر بر فرهنگ سازمانی و ارتقا کیفیت کاری شاغلین(همان منبع)^۱۰

• تکنیک ارزشیابی و تعیین ارزش شرکت ( سلیمانی، ۱۳۸۱ )^۱۱

۱۷-۲ نرخ هزینه سرمایه ( C )

منظور از هزینه سرمایه متوسط موزون بازدهی مورد انتظار مدعیان شرکت ، بر اساس سهمشان در تامین نقدینگی مورد نیاز شرکت است ( دنیای اقتصاد، ۲۸/۲/۱۳۸۵ )^۱۲.

نرخ هزینه سرمایه در واقع متوسط موزون هزینه سرمایه (WACC) می‌باشد . هزینه سرمایه شامل هزینه اجزای تشکیل دهنده سرمایه است که مجموع ساختار سرمایه شرکت را تشکیل می‌دهند . منابع تامین مالی که مشمول هزینه سرمایه ای هستند شامل :

1. 1. بدهی‌های بهره دار

1. 1. اوراق قرضه منتشرشده

1. 1. سهام عادی

1. سایرمشتقات حقوق صاحبان سهام

در حقیقت با مقایسه این نرخ و نرخ بازده سرمایه است که می توان ایجاد یا از بین رفتن ارزش رابرای شرکت مشخص کرد .

اگر r>c باشد ، EVA>0 و ارزش شرکت افزایش یافته است . EVA = (r – c) * capital

اگر r<c باشد ، EVA<0 و ارزش شرکت کاهش یافته است .

در واقع این نرخ به ما نشان می‌دهد برای هر ۱۰۰ ریال تامین مالی ، چه میزان هزینه شده است .

برای تعیین هزینه سرمایه شرکت ابتدا ضروری است هزینه هر یک از اجزا سرمایه به طور مستقل محاسبه ، و بر اساس نسبت آن ها در کل ساختار سرمایه متوسط هزینه سرمایه شرکت به دست آید :

( فرمول ۶-۲ )

Wd = بدهی بهره دار / جمع منابع

We = ارزش بازار سهام عادی جدید / جمع منابع

Ws = سهام عادی و سود انباشته / جمع منابع

جمع منابع = بدهی بهره دار + ارزش بازار سهام عادی جدید + سهام عادی و سود انباشته

Kd = کل هزینه های مالی / کل بدهی های بهره دار

(از طریق مدل گوردون )

D◦ = سود نقدی تقسیم شده

p◦ = قیمت هر سهم

f = هزینه انتشار سهام

g = نرخ رشد سود نقدی

در روشی دیگر برای محاسبه نرخ هزینه سرمایه در بورس اوراق بهادار تهران از فرمول زیر استفاده شده است ( اژدری ، ۱۳۸۰ )(فرمول ۷ – ۲ ) :

سود هر سهم حقوق صاحبان سهام اول دوره بدهی های هزینه دار هزینه تامین مالی

نرخ هزینه سرمایه =[ ————- * ————————– ] + [ —————— * ———————- ]

قیمت هر سهم سرمایه اول دوره سرمایه اول دوره میانگین بدهی هزینه دار

در رابطه بالا بدهی هزینه دار شامل بدهی بلندمدت و بدهی جاری بهره دار است .افزایش و کاهش در معادلهای سرمایه به سود خالص عملیاتی بعد از مالیات منظور شده و همچنین معادلهای سرمایه به سرمایه اضافه شده است .

نرخ محاسبه هر یک از منابع مالی در فرمول ۶ به شرح زیر است :

• نرخ هزینه بدهی ( Kd )

در صورتی که شرکت از وام بانکی برای تامین مالی استفاده کرده باشد نرخ بهره وام بعد از کسر صرفه جویی مالیاتی آن به عنوان نرخ هزینه بدهی در نظر گرفته می شود .

Kd ( 1-t ) = نرخ هزینه بدهی وام t = نرخ مؤثر مالیاتی

نرخ بهره وام = Kd = کل هزینه های مالی / کل بدهی های بهره دار

• نرخ هزینه سود انباشته ( Ks )

هزینه سود انباشته نرخ بازده مورد توقع سهام‌داران از سودی است که شرکت نگهداری می‌کند . این نگهداری سود موجب هزینه فرصتی می شود که این هزینه برابر است با حداقل بازدهی که خود سهام‌داران می‌توانند با سرمایه گذاری این سود در سرمایه گذاری مشابه به دست آورند .

روش های متنوعی برای محاسبه این هزینه به کار می رود از جمله مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای که استفاده از این مدل با مشکلاتی مانند پیش‌بینی چند عامل مواجه است ، یا روش بازده اوراق قرضه به علاوه صرف ریسک که به علت جنبه قصاوتی داشتن این روش نرخ دقیقی به دست نمی آید .

روش دیگر محاسبه ، روش جریان نقدی تنزیل شده یا روش بازده سود سهام به علاوه نرخ رشد سود سهام است که فلسفه استفاده از آن به نحوه قیمت گذاری سهام عادی در بورس بر می‌گردد . یکی از مدل‌های قیمت گذاری سهام مدل گوردون می‌باشد که اگر سود سهام نرخ رشد ثابتی داشته باشد از فرمول زیر می توان قیمت سهام را مشخص کرد .

سود نقدی هر سهم = D

نرخ رشد سود سهام = g

نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران = Ks

قیمت سهام = p

در نتیجه داریم :

برای به دست آوردن g نیز چند روش وجود دارد که در این تحقیق از این روش استفاده می‌کنیم که ابتدا میانگین نسبت پرداخت سود سهام و مکمل آن یعنی نسبت نگهداری سود را پیش‌بینی می‌کنیم و سپس g را ازحاصلضرب نرخ نگهداری سود در میانگین ROE پیش‌بینی شده به دست می آورند .

نسبت پرداخت سود = سود نقدی تقسیم شده / سود خالص سال جاری

نسبت نگهداری سود = ۱ – نسبت پرداخت سود

g = ROE * نسبت نگهداری سود

• نرخ هزینه سهام عادی جدید( Ke )

هزینه سهام عادی جدید بیشتر از هزینه سود انباشته Ks است زیرا فروش سهام عادی جدید هزینه های صدور فروش را در بردارد . برای محاسبه از فرمول محاسبه Ks استفاده می شود منتهی هزینه های انتشار و فروش را در نظر می گیرند .

سود نقدی هر سهم = D

نرخ رشد سود سهام = g

هزینه های صدور فروش به درصد = f