مصباح در تقسیم بندی زیبایی به دو نوع زیبایی اشاره می کند:

1. 1. زیبایی صوری: ازنظر ایشان زیبایی صوری به دو دسته زیبایی محسوس و زیبایی مثال یا متخیله مانند تناسب و استعاره در شعر تقسیم می شود.

1. 1. زیبایی های معنوی: این زیبایی ازنظر ایشان خود دو نوع می باشد که در سلسله مراتب همدیگر قرار می گیرند زیبایی های معنوی در معانی جزئی توسط وهم و در معانی بالاتر توسط عقل دریافت می شود.(تاجیک و حسینی،۱۳۹۱)

این دسته بندی تا اندازه ای با دسته بندی طباطبایی تلائم و همخوانی دارد با این تفاوت که طباطبایی زیبایی مثالی را در یک دسته جداگانه مورد بحث قرار می دهد حال آنکه مصباح زیبایی مثالی را به نوعی در هر دو دسته زیبایی های صوری و معنوی وارد می سازد. اما در خصوص قوای مدرکه این زیبایی هر دو به منابع سه گانه درک و فهم انسان اشاره می کنند. بدین صورت که مصباح (همان منبع)می گوید مدرّک زیبایی ها در موجودات ذی نفس چیزی جز همان نفس و قوای آن نیست مدرِّک زیبایی محسوس و دیداری نفس است در مرتبه حس، مدرِّک زیبایی مثالی نفس است در مرتبه وهم و مدرِّک زیبایی مراتب بالاتر نیز نفس است در مرتبه عقل، و نفس در هر مرتبه ای قرار گیرد مجذوب زیبایی موجود در همان مرتبه از وجود می شود. به عبارت دیگر زیبایی شناسی از این منظر دارای سطوح درک زیبایی های محسوس، درک زیبایی های مثالی و دریافت مرتبه بالای زیبایی یعنی عقلی می باشد که افراد براساس رشد و مرتبه کمال وجودی خود(اشاره به اصل تصعید) زیبایی های مربوط به آن مرتبه را درک و دریافت می نمایند.
جعفری(۱۳۶۹،ص۲۸۵) انواع زیبایی هایی که در قرآن بدانها اشاره شده است را چنین بر می شمارد:

1. 1. زیبایی آسمان با ستارگاش «إِنَّا زَیَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْیَا بِزِینَهٍ الْکَوَاکِبِ»

1. 1. زیبایی ترکیب انسان و صورت او : لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی‏ أَحْسَنِ تَقْویمٍ (تین:۴)که ما انسان را به بهترین نظام خلقت خلق کردیم. یا: وَ صَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ شما را صورتگری کرد و صورت هایتان را زیبا تصویر کرد.(تغابن:۳)

1. 1. 1. 1. زیبایی جانداران :(صافات:۶) وَ لَکُمْ فِیهَا جَمَالٌ حِینَ تُرِیحُونَ و حِینَ تَسْرَحُونَ(نحل:۶)و چون شب‏هنگام (جانداران) را باز مى‏گردانید و بامدادان بیرون مى‏فرستید، نشان تجمل شمایند. یعنی در حرکت جانداران به طور انفرادی یا دسته جمعی که صبح جهت ادامه حیات به دشت های سرسبز می رود و شامگاه برای استراحت و انس با آشیانه و بچه های خود بر می گردند زیبایی وجود دارد.

      ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

1. 1. زیبایی مناظر طبیعی در روی زمین: أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَهٍ (نمل:۶۰) برای شما از آسمان آبی فرستاد و بوسیله آن آب باغهایی سرور انگیز و بهجت آور رویانیدیم.

1. 1. زیبایی معقول: در آیات قرآنی بر زیبایی آرمان های معقول و اصول عالی اخلاق و ارزشهای انسانی تأکید شده است ازجمله: بیآآااااا فَاصْبِرْ صَبْراً جَمیلاً(المعارج: ۵) پس صبر و شکیبایی کن صبر زیبا

وَ اصْبِرْ عَلى‏ ما یَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمیلاً (مزمل:۱۰)
و در برابر زخم زبانهاى مشرکین صبر کن و اگر هم قهر مى‏کنى قهرى زیبا (ملایم و خوشایند و سازنده) بکن
وَ لکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإیمانَ وَ زَیَّنَهُ فی‏ قُلُوبِکُمْ وَ کَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیانَ أُولئِکَ هُمُ الرَّاشِدُون ‏( (الحجرات:۷) ولی خداوند متعال ایمان را به دلهایتان محبوب نموده و ایمان را در دلهای شما با زیبایی بیاراست و کفر و فسق و معصیت را برای شما زشت و کراهت بار ساخت.
در این آیات به زیبایی هایی معقولی همانند عفو و اغماض زیبا، صبر زیبا، جدایی و مفارقت زیبا و زیبایی ایمان اشاره شده است.
این دسته بندی را شاید بتوان به دو دسته زیبایی یعنی زیبایی های محسوس و زیبایی های معقول تقسیم کرد که چهار نوع اول جزء زیبایی های محسوس بوده و نوع پنجم جزء زیبایی معقول می باشد. البته خود جعفری(۱۳۶۹،ص۲۳۳) زیبایی را به چهار دسته زیر تقسیم می کند.

1. 1. زیبایی محسوس فی نفسه: این زیبایی در موجودیت خود موجود قرار دارد ماند زیبایی گل سرخ که به خاطر داشتن برخی ویژگی ها همچون تقارن، ظرافت، رنگ و غیره فی نفسه زیباست.

1. 1. زیبایی معقول فی نفسه: این نوع زیبایی برعکس زیبایی محسوس فی نفسه با حواس دریافت نمی شود بلکه درک آن فعالیتی درون ذاتی است که اگر انسان به سطحی از کمال برسد که لذایذ معقول همچون آزادی،عدالت، علم و غیره را دریابد قادر به درک آن می باشد این نوع زیبایی با شهود درونی دریافت می شود.

1. 1. زیبایی معقول مستند بر زیبایی محسوس: این زیبایی مانند یک اثر هنری یا یک بیت شعر زیبا می باشد که با بهره گرفتن از زیبایی های محسوس بوجود می آید مثلاً شاعر با بهره گرفتن از زیبایی های محسوس شعری زیبا را می سراید:

جهان چون خط و خال و چشم و ابروست که هر چیزی به جای خویش نیکوست
اگر یک ذره را برگیری از جای خلل یابد همه عالم سراپای
در واقع شاعر با بهره گرفتن از زیبایی های صورت انسان یک زیبایی معقول موجود در نظم جهان را در این شعر منعکس ساخته است و زیبایی معقول را بر زیبایی محسوس تشبیه نموده است.
یا اصل معقول عمل و عکس العمل را مولوی به شکل زیر تشبیه نموده است.
این جهان کوه است و فعل ما ندا سوی ما آید نداها را صدا

1. 1. زیبایی محسوس مستند بر معقول: در این نوع زیبایی یک شی محسوس به خاطر تعلق آن به زیبایی معقول زیبا پنداشته می شود برای مثال احساس پیوستگی با گذشته باعث زیبایی اشیا باستانی مانند سکه ها، نقشه ها و ساختمانهای قدیمی می شود یا در گذشته بت پرستان جمال خدا را در بت ها مجسم می کردند.

هنرهای زیبا در اسلام
آن دسته از هنرهایی که توسط انسان تولید می شوند تحت عنوان هنرهای زیبا بیان می شوند. هنرهای زیبا را می توان یکی از بهترین راه ها برای معرفی دین، حکمت معنوی،عرفان و تبیین سیره انبیا برای انسان معاصر دانست(مطهری الهامی،۱۳۸۹). دین اسلام نیز به هنرهای زیبا بی اعتنا نیست و آنها را مدنظر قرار می دهد خود کتاب عظیم قرآن دارای قصه ها، تشبیهات دلنشین و دل انگیز و همچنین سبک آهنگ پذیر است و خواندن قرآن با صوت و ریتم زیبا و مناسب، چه بسا غیرمسلمانان را تحت تأثیر شدید قرار داده و موجب ایمان آوردن آنها می شود(همان منبع).برخی از این هنرهای زیبا که در اسلام مطرح است عبارت اند از:

1. 1. مسجد

مسجد که در ظاهر محل نیایش، عبادت و تعلیم و تربیت است از انواع هنرهای زیبا در اسلام برخوردار است تزیین مسجد در مناسبت های مختلف، برگزاری مراسم مختلف در مسجد، خوشنویسی با سبک های مختلف و معماری خاص از نمونه های بارز و جود هنر در مساجد می باشد.(همان منبع)

1. 1. شعر و شاعری

شعر و شاعر به خاطر تأثیر بر روان و تهییج احساسات انسان مورد توجه پیامبر و علمای اسلام بوده است برای مثال حسان بن ثابت با اجازه پیامبر، غدیر را به شعر در آورد.
فقال له قم یا علی کأننی رضیتک من بعدی اماما و هادیا
فمن کنت مولاه فهذا ولیه فکونوا له اتباع صدق موالیا(همان منبع)
پس شعر به عنوان یکی از هنرهای گفتاری می تواند در ترویج فرهنگ اسلامی و ارزشهای انسانی مورد توجه قرار گیرد که در صورت تعهد شاعران این امر امکان پذیر است.