جایگزین­های برای مجازات حبس نظیر خدمات عمومی، جزای نقدی روزانه، محرومیت از حقوق اجتماعی از نیمه دوم قرن بیستم (دهه ۷۰ و۸۰) به بعد تحت تاثیر اقدامات جنبش دفاع اجتماعی نوین به رهبری مارک آنسل و با تأکید بر رعایت و احترام به حقوق بشر و نیز بخاطر شکست عملی مجازات زندان در اصلاح و درمان بزهکاران و جلوگیری از تکرار جرم آن ها، افزایش توسل به مجازات حبس زیر سوال رفته و سلب آزادی تنها برای موارد مهم و خطرناک مجاز شمرده است. یعنی، در این دوران ما شاهد گذار از زندگی گرایی به زندان زدایی به مثابه همان انقلاب یا جابجایی بزرگ در رابطه با کیفر ها در قرن ۱۸و ۱۹ (عصر روشنگری) یعنی گذار از مجازات بدنی به مجازات غیر بدنی مانند حبس هستیم. موج این تحولات نیز طی سالیان اخیر به کشور جمهوری اسلامی ایران نیز رسیده است.

۱-۵- مبحث سوم- اقسام کیفر حبس

به منظور تشخیص صلاحیت[۷]‌ دادگاه‌ها و نحوه تجدیدنظر[۸] از احکام سالب آزادی و همچنین انطباق با شخصیت محکومین از حیث شدت و ضعف جرم ارتکابی تقسیم‌بندی مجازات سالب آزادی ضرورت پیدا می‌کند، هر چند گفته می‌شود برخی متخصصان حقوق کیفری طبقه‌بندی مجازات سالب آزادی را مخالف اصل فردی کردن مجازات‌ها و اجرای روش‌های اصلاحی و تربیتی یا درمانی ذکر کرده‌اند. [۹] مع‌الوصف حفظ حقوق و آزادی‌های اساسی وجود ملاک‌هایی را در تشخیص نوع مجازات سالب آزادی ایجاب می‌کند. لذا نظام‌های کیفری بر اساس شدت، ضعف مجازات، مدت حبس و نوع جرایم مجازات سالب آزادی را به اقسامی دسته‌بندی نموده اند: کیفر حبس کوتاه مدت و بلند مدت

۱-۶- مبحث چهارم – ویژگی‌های کیفر حبس

تنبیه مجرم به منظور جبران خطای ارتکابی و برقراری نظم اجتماعی و تسکین آلام عمومی از مبانی توجیه مجازات‌ها از جمله مجازات سالب آزادی تلقی می‌شود. لغت ندامتگاه نیز از همین خصوصیت مجازات سالب آزادی ناشی شده است. «زیرا بنا به فرض در ندامتگاه روان مجرم با ریاضت و تحمل سختی پاک می‌شود و او به انسانی اخلاقی و منزه تبدیل می‌شود». [۱۰]

جرمی بنتام[۱۱] بر اساس اصل حسابگری عجین بودن کیفر با رنج و زیان را ‌تامین کننده هدف بازدارندگی دانسته و کیفر را متضمن رنج واقعی تحمیلی و رنج ظاهری که بر حسب تصور انسان‌ها از کیفر پدیدار می‌شود می‌داند. و چون رنج ظاهری است که می‌تواند افراد را از ارتکاب بزه بازدارد باید حتی‌الامکان از رنج واقعی بیشتر باشد.[۱۲]

سزار بکاریا[۱۳] اختیار تنبیه را ناشی از قراداد اجتماعی می‌داند و معتقد است باید شیوه هایی را در اجرای کیفر برگزید که با رعایت نسبت‌ها پایدارترین اثر را بر ذهن مردم و کمترین اثر را بر جسم بزهکار بگذارد.[۱۴] بانیان مکتب تحققی مجازات را به عنوان سزای خطای اخلاقی تلقی نکرده‌اند بلکه جهت آن را صرفاً به آینده و به منظور جلوگیری از تکرار جرم می‌دانستند. اکنون هدف از مجازات زندان نه اعمال رنج و عداب بر زندانی بلکه تضمین آرامش یا امنیت جامعه است. [۱۵]

برچسب زندانی برای همیشه حتی پس از تحمل مجازات سالب آزادی همراه مجرم است و این خصوصیت تلاش‌های انجام شده ‌در مورد اصلاح مجرم را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اطرافیان و مردم از معاشرت با محکومان خودداری کرده و به لحاظ سوءپیشینه از ارجاع کار به آن اجتناب می‌کنند در نتیجه از داشتن مزایای عادی زندگی محروم می‌شوند و غالباً راه بازگشت به زندگی مجرمانه را پیش می‌گیرند.

با توجه به میزان لطمه وارده بر فرد و جامعه میزان مجازات سالب آزادی بر مبنای اصل قانونی بودن مجازات و به منظور پیشگیری از جرم باید مشخص گردد. تعیین این میزان به طور دقیق همیشه امکان‌پذیر نیست از این‌رو استفاده از روش مجازات‌های غیرمعین که توسط بن‌ویل دومارسنگی مطرح شده بود مورد حمایت پیروان مکتب تحققی و دفاع اجتماعی قرار گرفت. نظام مجازات نامعین اندیشه درمان کیفری را بر حسب رفتار و کردار محکوم در طول اجرای کیفر مدنظر دارد. و لذا دومارسنگی پیشنهاد آزادی مقدماتی یا زودرس محکوم را به لحاظ حسن رفتار می‌کند. این پیشنهاد بعدها به عنوان مشروط توسط بسیاری از کشورها پذیرفته شد و همچنین پیشنهاد بازداشت اضافی را در صورت مشاهده بدی رفتار زندانی برای ادامه درمان و بهبود محکوم مطرح می‌کند. [۱۶] بدین ترتیب مشخص بودن مجازات سالب آزادی نیز با توجه به امکانات و مدت انطباق محکوم با زندگی عادی و معالجه وی مورد مناقشه واقع شده است.

فصل دوم

اهداف، فواید، ویژگی ها و شرایط به کارگیری جایگزین های کیفر حبس و انواع جایگزین های کیفرحبس

برنامه ­های جایگزین مجازات حبس از اهداف، فواید و ویژگی­ها و شرایطی نیز برخوردارند که در این مبحث، به ترتیب طی دو گفتار راجع به اهداف و فواید جایگزین­های حبس، ویژگی­ها و شرایط
جایگزین­های حبس به طور کلی، توضیحاتی خواهیم داد.

۲-۱- مبحث اول: اهداف جایگزین های کیفر حبس[۱۷]

بند اول: اهداف

در انتخاب و اجرای روش های جایگزین ‌می‌توان گفت که اهداف متفاوتی دخیل می‌باشند که از جمله این اهداف عبارتند از:

۱- رفع یا کاهش ایرادات وارده بر کیفر حبس. این یک هدف عام است که شامل تمام ایرادات وارده بر کیفر حبس می­ شود. به عنوان مثال، استفاده گسترده از حبس موجب افزایش جمعیت کیفری زندان، افزایش هزینه اقتصادی و غیره می­ شود که با بهره گرفتن از جایگزین­های حبس امید می­رود که جمعیت کیفری زندان کاهش یابد یا از ورود مجرم به محیط جرم زدای زندان ممانعت به عمل آورد و. . .

۲- تطبیق و باز پذیری مجدد محکوم به جامعه به منظور جلوگیری از پیامد زیان بار حبس یعنی گسستن ازجامعه می‌باشد. استفاده از روش­های جایگزین موجب تسهیل ایجاد موقعیتی در جامعه برای مجرم
‌می‌باشد که بتواند موقعیت اجتماعی خود را در میان اعضای خانواده دوستان و جامعه مجددا به دست بیاورید و یا اینکه به شغل و حرفه اش برگردد. ‌بنابرین‏ جایگزین­های حبس روش جدیدی برای اصلاح مجرمانی است که مرتکب جرم­های کم اهمیت شده و قابلیت و استحقاق باز پذیری اجتماعی را دارند.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...