قلمرو موضوعی:از نظر موضوعی این تحقیق رابطه حاکمیت شرکتی و رقابت بازار محصول بر سیاست تقسیم سود را بررسی می‌کند.

۳-۵)جامعه و نمونه آماری پژوهش

« ”جامعه “ اشاره به گروهی از افراد دارد که از یک خصوصیات مشترکی برخوردارند که آن ها را از دیگر گروه ها متمایز می‌کند.

پژوهشگران همیشه کلیت یک جامعه را مطالعه نمی کنند‚ زیرا نمی توانند همه اعضا آن جامعه را شناسایی کنند یا نمی توانند فهرست اسامی آن ها را به دست آورند. ‌بنابرین‏ پژوهشگران جامعه هدف ر مطالعه می‌کنند. به عبارت دیگر جامعه هدف‚ فهرستی از همه اعضای جامعه است که نمونه ای از ان استخراج می شود.

نمونه‚ زیر مجموعه ای از جامعه است.در برگیرنده برخی از اعضای منتخب جامعه است.به عبارتی دیگر‚ برخی و نه همه ی عناصر جامعه می‌توانند نمونه را تشکیل دهند. با بررسی و مطالعه نمونه‚ پژوهشگر می‌تواند قادر به استخراج نتایجی شود که قابل تعمیم به جامعه است» (دانایی فرد و همکاران‚ ۱۳۸۷‚۳۰۷).

جامعه آماری این پژوهش کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی ۱۳۸۶ الی ۱۳۹۲(دوره ۷ ساله) است. پس از حذف شرکت‌های فاقد شرایط‚ هر طبقه از صنعت باید حداقل شامل سه عضو باشد. در نهایت تعداد ۹۴ مشاهده سال-طبقه صنعت برای آزمون های آماری انتخاب شده است.

۳-۶)روش و ابزار گردآوری اطلاعات

مهمترین روش‌های گردآوری اطلاعات در این تحقیق به شرح زیر است:

1. 1. مطالعات کتابخانه‌ای: در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع از منابع کتابخانه‌ای، مقالات و کتاب‌های مورد نیاز و اینترنت استفاده شده است.

1. تحقیقات می‌دانی: اصولا پرسشنامه به علت عدم نیاز به منابع زیاد، هزینه پایین و همچنین قابلیت‌های بالقوه در جمع‌ آوری نمونه، به عنوان یکی از ابزار تحقیق مؤثر برای محققان و متخصصان به حساب می‌آید (خاکی، ۱۳۸۲).

در این پژوهش برای جمع‌ آوری داده ها و اطلاعات‚ ابتدا از روش کتابخانه ای استفاده به عمل آمده است. در بخش کتابخانه ای‚ مبانی نظری پژوهش از کتب و مجلات تخصصی فارسی و لاتین گرداوری گردید و سپس داده ها از طریق جمع‌ آوری داده های شرکت‌های منتخب با مراجعه به صورت‌های مالی‚ یادداشتهای توضیحی‚ گزارش‌های فصلی و سالانه بورس اوراق بهادار تهران تهیه گردید. پس از انتخاب شرکت‌های نمونه‚ دادها با بهره گرفتن از نرم افزار صفحه گسترده اکسل طبقه بندی شد و سپس با بهره گرفتن از نرم افزار Eviews به آزمون فرضیه‌ها اقدام گردید.در این پژوهش داده های سری زمانی استفاده شده است.

۳-۷)تعریف متغیرهای پژوهش

۳-۷-۱) متغیر وابسته

با توجه به هدف پژوهش¸تقسیم سود متغیر وابسته در نظر گرفته شده است.با توجه به تحقیقات فاما و فرنچ (۲۰۰۱) و تحقیقات گرئلن و میشائیلی(۲۰۰۲) برای محاسبه نسبت تقسیم سود از روش های زیر استفاده شده است:

بازخرید سهام +تقسیم سود نقدی: payout

(۱ ) (

(۲ ) (

(۳) (

(۴ ) (

(۵) (

۳-۷-۲)متغیر مستقل

در این پژوهش ‌بر اساس مدل¸ دو متغیر مستقل حاکمیت شرکتی و رقابت بازار محصول وجود دارد.

۳-۷-۲-۱)حاکمیت شرکتی

در این پژوهش متغیر مستقل شاخص حاکمیت شرکتی می‌باشد.برای سنجش حاکمیت شرکتی از(G-index) استفاده شده است که شامل ۷ قانون است که هر یک از قوانین ارزش یک را دارند شرکت‌ها در صورت داشتن هریک از شاخص‌ها ارزش یک می گیرند و در غیر اینصورت ارزش صفر می گیرند و حاکمیت شرکتی مجموع ارزش شاخص‌ها می‌باشد.

با بررسی متون موجود در زمینه حاکمیت شرکتی و تحقیقات صورت گرفته در بازار سرمایه سایر کشورها و همچنین بهره گیری از نظرات متخصصان این زمینه تعدادی از شاخص ها و سازوکار های حاکمیت شرکتی در سطح شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار به عنوان شاخص های ساختار حاکمیت شرکتی به عنوان متغیرهای مستقل برای بررسی های لازم در نظر گرفته شده است. سعی می شود متغیرهایی که برای سنجش سطح حاکمیت شرکتی مورد استفاده قرار می گیرند از لحاظ نظری به نحو مؤثری با نحوه عملکرد ساختار حاکمیت شرکتی در ایران در ارتباط بوده و به علت عدم اطلاع رسانی کافی و مناسب بتوان این شاخص ها را از اطلاعات موجود و ارائه شده از سوی شرکت‌ها و سازمان بورس اوراق بهادار تهران اندازه گیری و کمی نمود(حساس یگانه و احمدی¸ ۱۳۹۲).

شاخص های G-index

1. 1. حضور مدیر عامل در هیئت مدیره (ceo). این متغیر نسبی بیان می‌دارد که آیا مدیر عامل عضو هیئت مدیره هست یا خیر. اگر جواب مثبت باشد، این متغیر مقدار صفر را به خود اختصاص می‌دهد و در غیر این صورت، عدد ۱ را می پذیرد.

1. 1. درصد مدیران غیرموظف در هیئت مدیره OutD) ). این متغیر نشان دهنده درصد اعضاء غیرموظف در هیئت مدیره است.

1. 1. میزان درصد سهام بزرگترین سهامدار شرکت T1) ). این متغیر نشان دهنده درصد سهام تحت تملک و یا اختیار بزرگترین سهامدار شرکت می‌باشد.

1. 1. ساختار توزیع سهام شرکت( SSD ). این شاخص حاصل جمع درصد سهامداری سهام‌داران بالای۱ درصد به غیر از سهامدار اصلی )سهامدار اصلی و سایر سهام‌داران وابسته به سهامدار اصلی( است.

1. 1. درصد سهام شناور شرکت در بورس( Flo) . میزان سهام شناور شرکت که توسط شرکت بورس گزارش می شود، سهام در اختیار مالکانی است که جدای از سهام‌داران اصلی و عمده شرکت بوده و در آینده نزدیک سهام خود را برای فروش عرضه خواهند.

1. 1. درصد مالکیت و نفوذ دولت بر شرکت ( Gov) . اگر در شرکتی سهامدار عمده¸ دولت و یا نهادهای وابسته به دولت باشد این متغیر نشان دهنده درصد سهامداری دولت بود می‌باشد. منظور از نفوذ دولت نیز مالکیت مستقیم دولت، وزارتخانه ها )به خصوص وزارت اقتصاد و دارایی) سازمان‌های وابسته به دولت و کارگزاری سهام عدالت است.

1. کیفیت افشا و اطلاع رسانی( Cle ) . این متغیر نشان دهنده رتبه شرکت‌ها بر اساس امتیاز کسب شده از نظر کیفیت افشا و اطلاع رسانی مناسب که توسط سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام گردیده است، می‌باشد.

۳-۷-۲-۲)رقابت بازار محصول

در این پژوهش رقابت بازار محصول متغیر مستقل است که یک متغیر موهومی می‌باشد.برای محاسبه سطح رقابت بازار محصول از شاخص هرفیندال-هریشمن(HHI ) استفاده شده است.

HHI=∑_i^k_{=1 S ijt ˆ ۲}

که در ان Sijt سهم بازار شرکت i در صنعت j در سال t می‌باشد. سهم بازار از طریق داده های فروش شرکت به دست می‌آید.در صورتی که HHI پایینتر از مقدار میانه باشد شرکت ارزش یک می‌گیرد. شرکتی که ارزش یک می‌گیرد در بازارهای رقابتی تر هستند.

۳-۷-۳)متغیرهای کنترلی

به منظور کنترل سایر متغیرهایی که به نحوی در تجزیه وتحلیل مسئله پژوهش موثرند¸ متغیرهای کنترلی لازم تعیین شدند.

۱)اندازه شرکت(size): اندازه شرکت از طریق لگاریتم کل دارایی‌های شرکت به دست می‌آید.

Size= log(total assets)

۲)سودآوری شرکت(profit): برای محاسبه سودآوری شرکت از بازده داراییها استفاده می شود.

Profit: ROA