آزادی مشروط از سال ۱۳۳۷ تا به امروز به اشکال مختلف، در قوانین جزایی ایران نمود داشته است.ماده واحدۀ قانون راجع به آزادی مشروط زندانیان در ۲۳/۱۲/۱۳۳۷ تصویب شد که مشتمل بر یک ماده و ۹ تبصره بود که ‌در مورد جنحه پس از گذشت یک دوم و ‌در مورد جنایت پس از گذشت دو سوم از مجازات را پیش‌بینی کرده بود بعد در سال ۱۳۶۱ در ضمن مادۀ ۳۹ قانون سابق با قبول کلیات ماده واحده آزادی مشروط را منحصر به حبس تعزیری کرد و مدت مجازات سپری شده در تمام موارد را نصف مجازات مندرج در حکم قید کرد . ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ بالاخره با اصلاح والحاق یک تبصره به قانون مجازات اسلامی در سال ۱۳۷۷ به تصویب رسید که شامل حبس تعزیری و بازدارنده می بود.^[۸۷]

سرانجام در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و در فصل هشتم از ماده ۵۸ تا ۶۳ به آزادی مشروط پرداخته شد.ماده ۵۸ این قانون در تبیین آزادی مشروط چنین مقرر داشته است: «‌در مورد محکومیت به حبس تعزیری، دادگاه صادر کننده حکم می‌تواند ‌در مورد محکومان به حبس بیش از ده سال پس از تحمل نصف و در سایر موارد پس از تحمل یک سوم مدت مجازات به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام با رعایت شرایط زیر حکم به آزادی مشروط را صادرکند:

الف- محکوم در مدت اجرای مجازات همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نشان دهد.
ب- حالات و رفتار محکوم نشان دهد که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نمی شود.
پ- به تشخیص دادگاه محکوم تا آنجا که استطاعت دارد ضرر و زیان مورد حکم یا مورد موافقت مدعی خصوصی را بپردازد یا قراری برای پرداخت آن ترتیب دهد.

ت- محکوم پیش از آن از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.

انقضای مواعد فوق و همچنین مراتب مذکور در بندهای(الف) و(ب) این ماده پس از گزارش رئیس زندان محل به تأیید قاضی اجرای احکام می‌رسد. قاضی اجرای احکام موظف است مواعد مقرر و وضعیت زندانی را درباره تحقق شرایط مذکور بررسی و در صورت احراز آن، پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه تقدیم نماید. »

‌بنابرین‏ از آن جا که مجازات اختلاس در حالت عادی تا ده سال حبس می‌باشد، لذا مشمول شق دوم ماده ۵۸ بوده و محکومین به اختلاس پس از تحمل یک سوم حبس مقرر در دادنامه، مشمول آزادی مشروط خواهند شد.

اما اگر مجازات مختلس به هر دلیلی از جمله تشکیل گروه یا سردستگی، بیش از ده سال حبس تعیین گردد، مستند به شق اول ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی، پس از تحمل نصف مجازات مقرر در دادنامه، مشمول آزادی مشروط خواهد شد.مدت آزادی مشروط نیز وفق ماده ۵۹ قانون مجازات اسلامی، یک تا پنج سال خواهد بود.

اما آزادی مشروط با اینکه سابقه نسبتا طولانی در نظام حقوقی ایران دارد ، اما در نظام حقوقی عراق این تأسيس مفید حقوقی جایگاهی ندارد. ‌بنابرین‏ از آن جا که در نظام حقوقی عراق آزادی مشروط توسط مقنن پذیرفته نشده است.اما در عین حال باید در نظر داشت که تأسيس مشابهی که پیشتر تحت عنوان نگهداری مشروط در حقوق عراق از آن نام برده شد، مربوط به زمان اتمام دوران حبس موقت است که به عنوان مجازات تبعی بر محکوم علیه بار خواهد شد و نباید این تأسيس را با آزادی مشروط همسان دانست.لذا بررسی آزادی مشروط مختلس در حقوق عراق نیز سالبه به انتفاع موضوع می‌باشد

نتیجه گیری

اختلاس شکل خاصی از جرم خیانت است.اما این جرم ویژگی هایی دارد که آن را از جرم خیانت در امانت و سایر جرایم مشابه، متمایز می­سازد به گونه ای که جرم خیانت در امانت و سایر جرایم مشابه، در مقابل اختلاس جرایمی سبک تر و به مراتب کم اهمیت تر جلوه می‌کند.نخستین ویژگی مهم جرم اختلاس این است که این جرم توسط مأمورین دولتی ( دولت در مفهوم عام آن ) صورت می‌گیرد. فرض بر این است که این مامورین، پس از گذراندن مراحل مختلف علمی و عقیدتی به استخدام دولت در می‌آیند و از این جهت در جامعه از اعتبار و اعتماد عمومی بیشتری نسبت به افراد عادی ، برخوردار هستند.لذا ارتکاب جرم توسط آنان، در واقع خدشه اعتماد عمومی به آنان و به خصوص به نهاد و دستگاهی است که مختلسین در آن شاغل هستند. ‌بنابرین‏ مختلس ، هم اعتبار و حیثیت خود را مخدوش می‌کند و هم اعتبار و حیثیت نهاد و دستگاهی که در آن شاغل است. ویژگی دیگر جرم اختلاس نیز این است که جرمی است علیه اموال عمومی.به عبارت دیگر، در اختلاس ، صرفا یک شخص، بزهدیده جرم نیست بلکه کل جامعه بزهدیده این جرم تلقی می شود.لذا ضرری که از اختلاس وارد می شود صرفا به یک شخص اعم از حقیقی و حقوقی نیست بلکه ضرری است به کل جامعه . ویژگی دیگر جرم اختلاس نیز این است که عموما این جرم توسط اشخاص متنفذ جامعه صورت می‌گیرد که در جرم شناسی به آنان بزهکاران یقه سفید گفته می شود.بزهکاران یقه سفید، به دلیل داشتن تحصیلات و تخصص علمی و فنی و در اختیار داشتن مشاغل و امکانات مناسب ، مورد سوءظن نیستند و عموما جرایم این قشر از مجرمین، به مراتب دیرتر از سایر جرایم کشف می‌گردد و ضرر ناشی از این جرایم، به مراتب بیشتر از جرایمی چون خیانت در امانت و حتی سرقت خواهد بود. ‌بنابرین‏ ویژگی های جرم اختلاس به خوبی ضرورت پرداختن به آن را توجیه می‌کند.اما حاصل بررسی جامع جرم اختلاس در پایان نامه حاضر و مقایسه آن با حقوق عراق موید وجود نقاط اشتراک و البته نقاط تمایز بسیاری است.

از حیث عناصر سه گانه باید چنین گفت که در هردو نظام حقوقی، به خوبی به اهمیت جرم اختلاس پی برده شده و جرم اختلاس ، به شکل جرمی مجزا از جرایمی چون خیانت در امانت، ارتشاء و تصرف غیر مجاز در اموال دولتی، جرم انگاری شده است.اما در مقام مقایسه، قانون گذار در ایران، با دقت و توصیفات بیشتری به جرم انگاری جرم اختلاس پرداخته است.عنصر مادی جرم اختلاس در ایران،« برداشت و تصاحب » اموالی است که حسب وظیفه به آنان سپرده شده است. همچنین سمت مرتکب نیز از جمله شرایط اساسی برای تحقق و یا عدم تحقق جرم اختلاس تلقی می شود.جرم اختلاس از حیث تحقق نتیجه مجرمانه نیز جرمی مقید است و برداشت و تصاحب اموال عمومی لزوماً به معنای ایراد ضرر به دولت در مفهوم عام آن خواهد بود. در حقوق عراق نیز علی رغم اجمال که در قانون عقوبات در این خصوص وجود دارد، با رجوع به آرای و نظریات حقوق ‌دانان این کشور، مشخص می شود که ویژگی های پیش گفته در خصوص عنصر مادی جرم اختلاس در حقوق ایران، شباهت کاملی با عنصر مادی جرم اختلاس در حقوق عراق دارد. تنها تفاوتی که در این خصوص وجود دارد به سمت مختلس مربوط می شود که این امر نیز با توجه به تفاوت در نظام و ساختارهای سیاسی این دو کشور قابل توجیه است. در خصوص عنصر معنوی نیز همین امر صادق است و اساسا نمی توان ارکان عنصر معنوی همچون سوء نیت عام و خاص را در نظام های حقوقی مختلف به گونه ای دیگر تعریف نمود.آنچه مربوط به عنصر مادی است، ارتباط تامی به وضعیت روانی مباشر جرم دارد که این امر نیز فراتر از مرزهای جغرافیایی و یا نظام های حقوقی قابل تبیین و توضیح می‌باشد.

۲ـ ذهنی بودن: کیفیت زندگی یک ارزیابی ذهنی است و افراد خود بهترین قضاوت کنندگان راجع به کیفیت زندگی شان هستند.

۳ ـ پویا بودن:‌کیفیت زندگی یک ماهیت پویا است نه یک ماهیت ایستا. بدین معنی که یک فرایند وابسته به زمان بوده و متاثر از تجربه شخص و درک او از زندگی است. ( کینگ و هیندز، ۲۰۰۴ )

ابعاد کیفیت زندگی

میبرگ( ۱۹۹۳، به نقل از طباطبایی عینکی، ۱۳۹۰) ۴ بعدرابرای کیفیت زندگی مشخص ‌کرده‌است:

۱) احساس رضایت از زندگی خود به طور کلی

۲) توانایی ذهنی برای ارزیابی رضایت بخش از زندگی فرد.

۳ ) وضعیت قابل قبول فیزیکی ،‌روانی ،‌اجتماعی و سلامت هیجانی که به وسیله شخص ارجاع داده شده،‌مشخص می­ شود.

۴) ارزیابی عینی به وسیله شخص دیگری که در زندگی شخصی فرد با کیفیت است که این تهدید کننده است.

و به طور کلی اکثر متخصصان و صاحب‌نظران معتقدند کیفیت زندگی در این پنج بعد پذیرفته شده است که عبارتند از:

۱ـ بعد فیزیکی

۲ ـ بعد روانشناختی

۳ ـ بعد اجتماعی

۴ ـ بعد جسمانی

۵ – بعد معنوی

بعد فیزیکی شامل قدرت، انرژی ، توانایی انجام فعالیت­های روزمره زندگی و مراقبت از خود است. شایع ترین نشانه بعد روانشناختی عبارتند از :‌ اضطراب، افسردگی و ترس. بعد اجتماعی به چگونگی رابطه فرد با خانواده و دوستان و همکاران و اجتماع اشاره دارد. بعد جسمانی به بررسی علائم بیمار و عوارض جانبی درمان می ­پردازد. بعد معنوی ‌به این مفهوم اشاره دارد که هر کس در زندگی دارای هدف و معنایی است. ( کینگ و هیندز، ۲۰۰۴ ).

کیفیت زندگی شاخص اساسی محسوب می شود واز آنجا که ابعاد متعددی مانند جنبه‌های فیزیولوژیک، عملکرد و وجود فرد را در بر می‌گیرد، توجه به آن اهمیت خاصی دارد. در تعریفی که ویور^۱(۲۰۰۱) ارائه داد و مورد قبول بسیاری از صاحب نظران است، کیفیت زندگی عبارت است از: ((برداشت هر شخص از وضعیت سلامت خود و میزان میزان رضایت از این وضع)). به طور کلی میتوان گفت کیفیت زندگی، فقط ازنظر فرد مشخص می شود، اگرچه کیفیت زندگی می‌تواند به وسیله­ جنبه‌های مختلف زندگی فرد تحت تاثیر قرار گیرد. رضایت از زندگی به وسیله درک هر فرد از وضعیت کنونی اش ف در مقایسه با انتظارات، آرزوها و وضعیت دلخواه و ایده آل او تعیین می شود. بازخوانی مفاهیم متعدد کیفیت زندگی به ارائه تعریفی از سوی گروه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی^۲ (۲۰۰۲) منجر شده است . این تعریف برای درک فرد از موقعیت خود در بافتی از نظام های فرهنگی و ارزشی و در ارتباط با هدف ها ، انتظارات و استاندارد ها و علاقه مندی آن ها ارائه شده است در این نگاه کیفیت زندگی مفهومی فراگیر است که سلامت جسمانی ، رشد شخصی حالات روانشناختی، میزان استقلال، روابط اجتماعی و ارتباط با محیط را در بر می‌گیرد که مبتنی بر ادراک فرد از این ابعاد است. در واقع، کیفیت زندگی در بر گیرنده ابعاد عینی و ذهنی است که در تعامل با یکدیگر قرار دارند. از سوی دیگر ، باید توجه داشت که کیفیت زندگی مفهومی پویا است؛ چون ممکن است ارزش‌ها، نیازها و نگرش های فردی و اجتماعی طی زمان در واکنش به رویدادها و تجارب زندگی دگرگون شوند. همچنین هر بهد از کیفیت زندگی می‌تواند اثرات قابل ملاحضه ای بر سایر ابعاد زندگی بگذارد.

درحال حاضر ، دیدگاه آدمی نسبت زندگی تغییرات چشمگیری یافته است. طوری که فقط حفظ زندگی به شکل معمول ، مطلوب تلقی نمی شود ؛ بلکه برای ارتقای جنبه‌های مختلف کیفیت زندگی تلاش بسیار زیادی انجام می شود.

۲-۳٫ معنای زندگی

در تعریف معنای زندگی باید گفت زندگی برای مردم زمانی معنادار است که آن ها بتوانند الگو یا هدفی را در رویدادهای زندگی برای خود در نظر بگیرند. در نقطه مقابل زندگی زمانی بی معنا است که به نظر برسد همه چیز فرو ریخته است و نمیتوان هیچ احساسی را در ماورای آنچه انجام میشود یا رویدادهای که در زندگی اتفاق میافتد، پیدا کرد . معنای زندگی به محتوایی اشاره میکند که مردم زندگی خود را از آن آکنده میکنند و به زندگی خود شکل و جهت میدهند و در ارتباط با هدفها و ارزشهای زندگی است (جیکابسون ، ۲۰۰۸).

معنای زندگی یکی از عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی است . توجه به ادراکات افراد درباره عوامل شخصی زندگی آن ها نقش مهمی را در کیفیت زندگی آن ها ایفا میکند (لواسور تریبل، ۲۰۰۹). همچنین مطالعات نشان میدهد که افرادی با نمره هدف بالاتر در زندگی ( یعنی معنایی بالاتر )، همراه با خودپذیری بیشتر ( کرامبو و ماهولیک، ۱۹۶۹) ، رضایت بیشتر در زندگی (رکروکازین، ۱۹۷۹) مسئولیتپذیری و خودکنترلی بالاتر (سیمون، ۱۹۸۰) و خوببودن ( لازوراس و دیلونگیس، ۱۹۸۳) میباشد که همگی از مؤلفههای کیفیت زندگی میباشد.

بائسگی برای زن زمانی است که او توقف میکند و باورهای خود را نسبت به خود و دنیای اطرافش مرور میکند و ممکن است یک زن به سویی گام بردارد که تا کنون خواستار آن بوده ولی عملی نشده است (کینگ، هانتر، هریس، ۲۰۰۵). در نتیجه یکی از تغییراتی که همزمان با شروع یائسگی و ورود به میانسالی در زنان ایجاد میشود، ابهام و تغییر در معنای زندگی و گاه رسیدن به هدفهای خاص و گاهی نیز به پوچی و بیهدفی است که تأکید بر مفهوم معنا را برای این گروه از زنان مفید میسازد.

تصویر بدن که به معنای احساسات، نگرشها و ارزشهای یک فرد درباره بدن و کارکرد آن باشد (هابلب و کوئین لان، ۲۰۰۳) نیز ( که در این تحقیق شامل سه متغییر رضایت از نواحی بدن، ارزیابی ظاهری و ارزیابی سلامتی میباشد ) که یکی از عناصر اصلی کیفیت زندگی نگرش فرد است که شامل نگرش درباره خود از جمله تصویر ذهنی از تن و نگرش درباره درمان و علایم بیماری میباشد ( بلاندر، ۱۹۹۴). تصویر بدنی مهمترین بخش تصور فرد از خود است ؛ زیرا ظاهر فیزیکی فرد، اولین ویژگی است که در برخورد افراد با فرد دیگر، مورد قضاوت قرار میگیرد (دلامتر، ۲۰۰۳).

مبحث سوم : قابلیت پیش‌بینی آثار نقض قرارداد

قسمت دوم از ماده ۲۵ کنوانسیون بیع بین‌المللی تصریح می‌کند که نقض در صورتی اساسی محسوب می شود که نقض کننده ، نتیجه ی ناشی از نقض را پیش‌بینی کرده و یا یک فرد متعارف در شرایط و اوضاع و احوال مشابه او می‌توانست پیش‌بینی کند . بدین سان برای نقض اساسی قرارداد شرط قابلیت پیش‌بینی ضرر ناشی از نقض نیز لازم است . لذا در صورتی که نقض تعهدات قراردادی توسط یکی از طرفین ، که علی الاصول و به طور معمول منجر به خسارات ناچیز و مختصر می‌گردد ، به طور غیر منتظره و ناگهانی خسارت عمده ای به متعهدله وارد آورد ، مسئولیت و محکومیت ناقض قرارداد به نتایج و عواقب مذبور منصفانه نیست . بررسی تاریخچه ی قانونگذاری بیع بین‌المللی در خصوص نقض اساسی مبین این مطلب است که در کلیه ی سوابق مذبور ، لزوم پیش‌بینی خسارت عمده توسط ناقض قرارداد مورد پذیرش قرار گرفته است .

این ضابطه هم به گونه ای در ماده ۱۰ کنوانسیون ۱۹۶۴ لاهه آمده بود ، در این ماده آمده است : « از لحاظ قانون حاضر نقض قرارداد اساسی تلقی خواهد شد اگر نقض کننده در زمان انعقاد قرارداد بداند یا باید می‌دانست که یک شخص متعارف در جایگاه مشابه طرف دیگر در صورت پیش‌بینی نقض قرارداد و آثار آن قرارداد را منعقد نمی کرد» . منتها تفاوتی که در کنوانسیون مذبور نسبت به کنوانسیون بیع ۱۹۸۰ وین وجود دارد این است که ، زمان انعقاد قرارداد به عنوان زمان ارزیابی شخص اعلام شده بود ، در حالی که در کنوانسیون حاضر نسبت ‌به این موضوع سکوت اختیار شده است .^[۸۶]

در حقوق فرانسه در زمینه ی مسئولیت قراردادی ، ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی به صراحت بیان داشته که ، مدیون تنها مسئول خساراتی است که در زمان انعقاد قرارداد قابل پیش‌بینی بوده است و معیار قابل پیش‌بینی بودن را یک معیار نوعی قرار داده است . در این ماده آمده است :« مدیون مسئول جبران خسارات نیست مگر خسارتی که در زمان انعقاد قرارداد پیش‌بینی نموده و یا می توانسته پیش‌بینی نماید … »

همچنین قسمت آخر این ماده بیان می‌دارد : در صورتی که مدیون مرتکب تقصیر عمدی شده باشد ، نسبت به خسارات غیر قابل پیش‌بینی هم مسئول است . همچنین ‌در مورد خسارات ناشی از عیب مخفی کالا ، در صورتی که فروشنده حرفه ای باشد رویه ی قضایی فرانسه او را نسبت به زیان های غیر قابل پیش‌بینی هم مسئول می‌داند .^[۸۷] و در واقع غیر عمد او را تقصیر عمد تلقی می‌کند.

‌بنابرین‏ از لحاظ قابلیت پیش‌بینی به عنوان یکی از شرایط ایجاد مسئولیت ، کنوانسیون با حوق فرانسه هماهنگ است . تفاوتی که وجود دارد مربوط به استثنایی است که ‌در مورد تقصیر عمدی مدیون در حقوق فرانسه وجود دارد و در کنوانسیون وجود ندارد. به علاوه قاعده ای شبیه به قاعدۀ مربوط به خسارات ناشی از عیوب مخفی کالا ، در فرضی که فروشنده حرفه ای باشد در کنوانسیون وجود ندارد .

اما در این که چه چیز باید قابل پیش‌بینی باشد ، نفس ضرر و یا مقدار ضرر، مسأله بحث است . در آرای قدیمی که از دادگاه های فرانسه صادر شده ، قابلیت پیش‌بینی نفس ضرر کافی دانسته شده است .

با گذشت زمان رویه ی قضایی فرانسه متحول و راه حل متفاوتی پذیرفته شد که مطابق آن خسارت وارده در صورتی قابل جبران است که مقدار آن هم از ناحیه ی مدیون قابل پیش‌بینی باشد . به نظر می‌رسد که در حقوق فرانسه هم معرفت تفضیلی نسبت به میزان خسارت احتمالی لازم نیست و آگاهی از حدود تقریبی آن کافی است . آرایی که در این زمینه صادر شده مبین این نظر می‌باشد از جمله رأی مورخ ۴ مارس ۱۹۵۶ دیوان کشور فرانسه که در آن آمده است ^[۸۸] . « مقررات ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی فرانسه، تنها ناظر به قابلیت پیش بینیعناصر تشکیل دهندۀ خسارت است نه معادل پولی که لازم است پرداخت شو. »^[۸۹] بدین ترتیب از این جهت بین کنوانسیون و حقوق فرانسه تا حدودی تفاوت وجود دارد.

در حقوق انگلیس هم قابلیت پیش‌بینی ضرر یکی از شرایط ایجاد مسئولیت دانسته شده است و تصریح گردیده که پیش‌بینی نوع ضرر کافی است و لازم نیست میزان آن قابل پیش‌بینی باشد. از این جهت کنوانسیون با حقوق انگلیس هماهنگ است .

UCC نیز در ماده (۱) ۲-۷۱۴ ، خسارت قابل مطالبه از ناحیه ی طرف قرارداد را محدود به خساراتی می‌داند که از طرف نقض کنندۀ قرارداد قابل پیش‌بینی بوده است .

در حقوق ایران هیچ ماده قانونی که صراحتاً ضرر قابل مطالبه را به ضرر قابل پیش‌بینی محدود کرده باشد وجود ندارد. منتها برای لزوم قابل پیش‌بینی بودن ضرر در حقوق ایران می توان از سه راه استدلال کرد :

1. در قرارداد ها ، هر التزام که بر عهدۀ دو طرف قرار می‌گیرد باید ناشی از تراضی صریح یا ضمنی آن ها باشد ، خواه این التزام ناظر به مدیون اصلی ناشی از عقد باشد یا جبران خسارت ناشی از عهد شکنی . بدین ترتیب ، مسئولیت قراردادی عبارت از التزامی است که به ادراک در آید و دو طرف بتوانند آن را پیش‌بینی نمایند. پس آنچه از حدود انتظار و پیش‌بینی دو طرف خارج است در قلمرو تراضی قرار نمی گیرد و التزامی به وجود نمی آورد . پس مسئولیت یا باید به صراحت مورد توافق قرار گرفته یا دلالت عرفی بر آن چنان قوی باشد که سکوت طرفین تراضی ضمنی تلقی شود ، و یا قانون آن را از لوازم تعهد به شمار آورد.^[۹۰]

در قراردادها ، متعهد مسئول خساراتی است که بر حسب سیر متعارف امور و به طور طبیعی از عهد شکنی وی حاصل می شود و هر دو طرف انتظار آن را دارند و ‌در مورد مسئولیت ناشی از اوضاع و احوال خاص و استثنایی آن مورد باید بین علم و جهل متعهد به امکان ورود ضرر تفاوت گذارد، مدیونی که به وسیله ی طلبکار از آن وضع ویژه آگاه شده است مسئول خسارات ناشی از عهد شکنی است ،در غیر این صورت ضماناو محدود به میزانی است که در دید عرف طبیعی و قابل پیش‌بینی به نظر می‌رسد .^[۹۱]

در تقویت و تأیید این نظر به ماده ۶۳۲ قانون مدنی و مواد ۳۵۲و۳۵۳ قانون مجازات اسلامی استناد گردیده است .

1. هرگاه شخصی نسبت به خسارات پیش‌بینی نشده ناشی از عمل خود مسئول باشد زشتی عقاب بلابیان لازم می‌آید . زیرا قرارداد شریعت و قانون طرفین است . قانون قراردادی حکم می‌کند که شخص جبران خساراتی باشد که از آن ها مطلع بوده یا می بایست مطلع باشد .

در خصوص اینکه آیا پیش‌بینی نوع ضرر کافی است یا باید میزان آن هم قابل پیش‌بینی باشد ،به نظر می‌رسد که پیش‌بینی نوع ضرر کافی باشد . استثنایی بودن و غیر قابل پیش‌بینی بودن نوع ضرری که به طرف قرارداد وارد می شود ، رابطه ی عرفی میان نقض قرارداد و زیان واقع را قطع می‌کند ولی استثنایی بودن مقدار و ارزش خسارت ، به طور معمول این انتساب را نفی نمی کند . البته گاهی انصاف حکم می‌کند که متعهد مسئول خسارت دور از انتظار نباشد و گاه آگاه نساختن متعهد از ارزش کالا ، خود تقصیری است از طرف مالک و اقدام به ضرر خود به حساب می‌آید و موجی معاف شدن طرف دیگر از تمام یا بخشی از مسئولیت می‌گردد ولی به عنوان قاعده نمی توان مسئولیت خوانده را محدود به میزانی از خسارت نموده که در حین قرارداد قابل پیش‌بینی بوده است .

۱۸/۰۰۱/۲*۰۴۵/۰

نقص/شرم۲۰/۰-۰۸/۰۲۱/۰-۴۵/۲-*۰۱۵/۰ناکامی۰۸/۰۰۸/۰۰۸/۰۹۷/۰۳۳/۰بازداری هیجانی۰۳/۰-۰۷/۰۰۳/۰-۳۹/۰-۶۹/۰ایثار۰۰۸/۰-۰۸/۰۰۰۹/-۰۹/۰-۹۲/۰معیارهای سرسختانه۰۶/۰۰۷/۰۰۶/۰۷۷/۰۴۳/۰استحقاق۰۳/-۰۶/۰۰۳/۰۴۵/۰۶۴/۰خود انضباطی۱۰/۰-۰۸/۰۱۱/۰-۳۳/۱-۱۸/۰بیگانگی اجتماعی۱۶/۰-۰۸/۰۱۵/۰-۹۷/۱-*۰۴۹/۰اطاعت/پیروی۰۱/۰-۰۸/۰۰۲/۰-۲۱/۰-۸۳/۰گرفتاری/‌در دام افتادگی۱۴/۰-۰۷/۰۱۴/۰-۸۰/۱-۰۷/۰

*P<0/05

با توجه به میزان بتا در جدول، مؤلفه‌ آسیب پذیری نسبت به ضرر به نحو معنادار و مثبت افسردگی پس از زایمان را پیش‌بینی نموده است. (۰۴۵/۰P=، ۱۸/۰=β). مؤلفه‌ نقص/ شرم به نحو معنادار و منفی افسردگی پس از زایمان را پیش‌بینی می‌کند (۰۱۵/۰P=، ۲۱/۰-=β). بیگانگی اجتماعی نیز به صورت منفی و معناداری افسردگی پس از زایمان را پیش‌بینی می کند (۰۴۹/۰P=، ۱۵/۰-=β).

به منظور تعیین سهم هر کدام از این خرده مقیاس ها در پیش‌بینی افسردگی پس از زایمان با توجه به میزان همبستگی و ضرایب بتا از تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد.

جدول ۴-۹٫ آزمون رگرسیون گام به گام افسردگی پس از زایمان بر اساس طرح واره های ناسازگار

الگو
مجموع مربعات
Df
میانگین مربعات
F
معناداری

اول:

نقص/شرم

رگرسیون

۵۷۷/۴۵

۱

۵۷/۴۵

۶۹/۶

۰۱/۰

باقی­مانده

۴۲۳/۱۳۴۸

۱۹۸

۸۱/۶

کل

۰۰۰/۱۳۹۴

۱۹۹

دوم:

نقص/شرم، آسیب پذیری نسبت به ضرر

رگرسیون

۶۱۹/۷۲

۲

۳۱/۳۶

۴۱/۵

۰۰۵/۰

باقی­مانده

۳۸۱/۱۳۲۱

۱۹۷

۷۰/۶

کل

۰۰۰/۱۳۹۴

۱۹۹

سوم:

نقص/شرم، آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیگانگی اجتماعی

رگرسیون

۵۲۴/۱۰۱

۳

۸۴/۳۳

۱۳/۵

۰۰۲/۰

باقی­مانده

۴۷۶/۱۲۹۲

۱۹۶

۵۹/۶

کل

۰۰۰/۱۳۹۴

۱۹۹

‌بر اساس نتایج جدول ۴-۹ مقادیر F به دست آمده در گام‌های اول و دوم و سوم به ترتیب (۶۹/۶=F، ۴۱/۵=F، ۱۳/۵=F) است که در سطح خطای کوچک­تر از ۰۱/۰ معنی دار است و این نشان می­دهد متغیرهای مستقل از قدرت تبیین بالایی برخوردار بوده ­اند و قادرند به خوبی میزان تغییرات واریانس متغیر وابسته را توضیح دهند. به عبارتی، مدل رگرسیونی تحقیق مدل خوبی است و این معادله از لحاظ آماری صحیح است و همبستگی متغیرها خطی است.

جدول ۴- ۱۰٫ خلاصه مشخصه‌ های آماری رگرسیون پیش‌بینی افسردگی پس از زایمان بر طرح واره­های ناسازگار

مرحله
الگو
R
R²
B
خطای معیار
β
t
معناداری

۱

نقص/شرم

۱۸/۰

۳/۰

۱۷/۰-

۰۶/۰

۱۸/۰-

۵۸/۲-

۰۱/۰

۲

نقص/شرم

۲۲/۰

۵/۰

۲۴/۰-

۰۷۵/۰

۲۴/۰-

۲۱/۳-

۰۰۲/۰

آسیب پذیری نسبت به ضرر

۱۴/۰

۰۷۴/۰

۱۵/۰

۰۰/۲

۰۴۶/۰

۳

نقص/شرم

۲۷/۰

۷/۰

۲۳/۰-

۰۷۴/۰

۲۳/۰-

۱۳/۳-

۰۰۲/۰

آسیب پذیری نسبت به ضرر

۱۸/۰

۰۷۶/۰

۱۹/۰

۴۵/۲

۰۱۵/۰

بیگانگی اجتماعی

۱۵/۰-

۰۷۳/۰

۱۵/۰-

۰۹/۲-

۰۳/۰

نتایج جدول ۴-۱۰ نشان می­دهد که بعد نقص/شرم به تنهایی و به طور منفی افسردگی پس از زایمان را پیش ­بینی می­ کند (۱۷/۰- =β، ۰۱/۰=ρ ) و با توجه به مقدار ضریب تبیین (۳/۰=R²)، می‌توان نتیجه گرفت که بعد خودناتوان سازی ادعایی ۳ درصد از واریانس افسردگی پس از زایمان را تبیین می­ کند، یعنی ۳ درصد از تغییرات افسردگی پس از زایمان مربوط به بعد نقص/شرم است. در گام دوم بعد آسیب پذیری نسبت به ضرر به رگرسیون اضافه شد و بعد نقص/شرم به طور منفی (۲۴/۰- =β، ۰۰۲/۰=ρ ) و بعد آسیب پذیری نسبت به ضرر به طور مثبت (۱۴/۰ =β، ۰۴۶/۰=ρ) افسردگی پس از زایمان را پیش ­بینی کردند و با توجه به مقدار ضریب تبیین (۵/۰=R²)، می‌توان نتیجه گرفت که بعد نقص/شرم و آسیب پذیری نسبت به ضرر ۵ درصد از واریانس افسردگی پس از زایمان را تبیین می­ کند، یعنی ۵ درصد از تغییرات افسردگی پس از زایمان مربوط به بعد نقص/شرم و آسیب پذیری نسبت به ضرر و با توجه به مقدار تغییرات R² می‌توان گفت که توان پیش بین ۲ درصد افزایش یافته است. در گام سوم بعد بیگانگی اجتماعی به رگرسیون اضافه شد و بعد نقص/شرم به طور منفی (۲۳/۰- =β، ۰۰۲/۰=ρ ) و بعد آسیب پذیری نسبت به ضرر به طور مثبت (۱۸/۰ =β، ۰۱۵/۰=ρ) بعد بیگانگی اجتماعی به طور منفی (۱۵/۰- =β، ۰۳/۰=ρ) افسردگی پس از زایمان را پیش ­بینی کردند و با توجه به مقدار ضریب تبیین (۷/۰=R²)، می‌توان نتیجه گرفت که بعد نقص/شرم، آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیگانگی اجتماعی ۷ درصد از واریانس افسردگی پس از زایمان را تبیین می­ کند.

۴-۲-۴ سبک های دلبستگی قادر به پیش‌بینی افسردگی پس از زایمان است.

از آنجا که بین افسردگی پس از زایمان و سبک های دلبستگی رابطه معناداری وجود نداشت، ‌بنابرین‏ این مؤلفه‌ قادر به پیش‌بینی افسردگی پس از زایمان نمی باشد.

۴-۲-۵ پیش‌بینی افسردگی پس از زایمان ‌بر اساس سبک های دلبستگی و طرحواره های ناسازگار

با توجه به اینکه هیچ یک از سبک های دلبستگی در پیش‌بینی افسردگی پس از زایمان سهمی نداشتند (نتایج جدول ۴-۱۲)، ‌بنابرین‏ فقط ۳ طرح واره ناسازگار که نتایج آن در جدول ۴-۱۰ و ۴-۱۱ نشان داده شده است (به ترتیب طرح واره نقص/شرم، آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیگانگی اجتماعی) در پیش‌بینی افسردگی پس از زایمان سهیم خواهند بود.

جدول ۴-۱۱٫ آزمون رگرسیون همزمان افسردگی پس از زایمان بر اساس طرح واره های ناسازگار

مدل
R
ضریب تعیین
ضریب تعیین تعدیل شده
F
معناداری

۱

۰۸/۰

۰۰۷/۰

۰۸/۰-

۴۶/۰

۷/۰

جدول ۴-۱۳٫ محاسبه ضرایب حاصل از رگرسیون همزمان افسردگی پس از زایمان بر اساس سبک­های دلبستگی

متغیر
B
خطای معیار B
β
T
معناداری

سبک دلبستگی ایمن

۰۵/۰

۰۹/۰

۰۳/۰

۵۱/۰

۶۱/۰

سبک دلبستگی اجتنابی

۰۱/۰

۱/۰

۰۰۹/۰

۱۲/۰

۸۹/۰

سبک دلبستگی دوسوگرا/ اضطرابی

۱/۰-

۰۹/۰

۰۷/۰-

۰۳/۱-

۳۰/۰

*P<0/05

نتایج تحلیل رگرسیون همزمان نشان می‌دهد که ضریب رگرسیون برای هیچ کدام از سبک های دلبستگی معنادار نمی باشد.

۴-۳ فرضیه های پژوهش

۳-۵ انواع روش­های پیش ­بینی

روش­های پیش ­بینی در قالب روش­های کمی و روش­های کیفی قرار دارند. روش­های پیش ­بینی کیفی در بردارنده تخمین ذهنی از طریق عقاید متخصصین­اند، در حالی­که در روش­های پیش ­بینی کمی، منطق پیش ­بینی به روشنی بیان می­ شود بدین معنی که در این روش­ها، داده ­های مربوط به گذشته با هدف پیش ­بینی ارزش آتی متغیر مورد نظر، با بهره گرفتن از روش­های آماری و ریاضی تحلیل می­شوند. در حالت کلی ‌می‌توان روش­های کمی را به دو گروه رگرسیونی و غیررگرسیونی تقسیم کرد. روش­های غیررگرسیونی شامل روش میانگین ساده، میانگین متحرک و انواع روش­های هموارسازی نمایی است. روش­های رگرسیونی نیز به دو گروه علی و تک متغیره تقسیم ­بندی می­شوند. از جمله روش­های علی ‌می‌توان به مدل آرچ(ARCH) و گارچ (GARCH) اشاره کرد. روش­های رگرسیونی تک متغیره نیز شامل هارمونیک و فرایند ARMA و ARIMA هستند، مدل­های پیش ­بینی تک­متغیره (سری­زمانی) به دلیل وجود اطلاعات تاریخی در بسیاری از زمینه­ ها قابل استفاده هستند (شکل۳-۱).

شکل (۳-۱) انواع روش­های پیش ­بینی

در پژوهش حاضر به دلیل توانایی بالای روش­های کمی در پیش ­بینی ارزش واردات محصول مورد بررسی، این روش­ها شامل روش­های رگرسیونی (ARMA و ARIMA) و غیر رگرسیونی (هالت وینترز) برای پیش ­بینی ارزش واردات برنج برای ۵ سال آینده به کار می­روند. و نهایتاً با بهره گرفتن از بهترین روش، پیش ­بینی صورت می­پذیرید. قبل از انجام آزمایش باید دید آیا متغیر مورد نظر پیش ­بینی پذیر است یا خیر. یک متغیر زمانی پیش ­بینی پذیر است که دارای توزیع غیرتصادفی باشد. یرای این منظور از آزمون تصادفی بودن دادها استفاده می­ شود. برای آزمون تصادفی بودن داده ­ها روش­های زیادی وجود دارد که اکثر آن­ها ناپارامتریک هستند. در این پژوهش از روش والد-ولفویتز که یک روش ناپارامتریک است استفاده شده است.

۳-۶ روش­های کمی پیش ­بینی

در این مطالعه،از بین روش­های غیررگرسیونی روش­ هموارسازی نمایی و نیز از بین روش­های رگرسیونی، فرایند ARMA و ARIMA مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد. از این­رو در مطالعه حاضر با بهره­ گیری از دو روش ARMA یا ARIMA و هالت- وینترز، میزان واردات محصول مورد مطالعه طی ۵ سال آینده پیش ­بینی و برآورد می­ شود.

۳-۶-۱ روش های هموارسازی هالت وینترز

1. 1. هالت وینترز غیر­فصلی

1. 1. هالت وینترز جمعی

1. هالت وینترز ضربی

در روش هموارسازی نمایی از ساختار خود داده ­ها و نمودارهای کنونی آن­ها برای پیش ­بینی مقادیر آینده استفاده می­ شود و بر اساس شکل کلی تغییرات سری­های زمانی یا شکل حدسی آن­ها تخمینی صورت ‌می‌گیرد، یا با تکرارمجموعه­ای از محاسبات مقادیر آینده پیش ­بینی می­شوند در این روش که برای پیش ­بینی­های کوتاه­مدت آینده به­کار می­روند مدلی تهیه نمی­ شود و پیش ­بینی­های آینده با اعداد نزدیک به­هم انجام می­ شود.

در این پژوهش از روش هموارسازی نمایی هالت وینترز غیرفصلی استفاده شده است در روش هالت از دو پارامتر در معادله استفاده شده است.

Ŷ_t+k = α + bk (1-3)

که a و b جزء مؤلفه‌ ­های دایمی هستند. این دو ضریب با معادله­های (۳-۲) و (۳-۳) تعریف می­شوند.

α(t) = α y_t + (۱-α)(α(t-1) + b(t-1)) (2-3)

b(t) = β(α(t) – α(t-1)) +1 –βb(t-1) (3-3)

که در آن ۱>α، β و γ>0 و فا کتورهای تعدیل­کننده هستند.

میزان ضرایب هم به­ صورت تجربی و هم به­وسیله نرم­افزار به حالت اتوماتیک قابل محاسبه است.

پیش ­بینی­ها با رابطه (۳-۴) محاسبه می­شوند.

ŷ_t+k = α(t) + b(t)k (4-3)

این پیش ­بینی­ها در روند خطی با عرض از مبدأ (T)a و شیب (T)b استفاده می­شوند.

۳-۶-۲ مدل­های ARMA و ARIMA:

برخلاف روش هموارسازی نمایی، در روش ARIMA یا مدل باکس جنکینز یک مدل برای سری زمانی تهیه می­ شود که رفتار متغیر یا دسته­ای از متغیرها را بر اساس رفتار گذشته آن­ها مدنظر قرار می­دهد، این مدل­ها اساساً مدل­هایی هستند که بر پایه تعداد مشخص و نسبتاً کمی متغیر بنا شده و در پیش ­بینی روند داده ­ها تأکید بر مبانی تئوریک را به­عنوان تقدم موضوعی نمی­پذیرند. یک مدل ARIMA دارای سه جزءزیر است:

۱) تعداد جملات خودرگرسیون یا تعداد وقفه­های متغیر مورد بررسی(q).

۲) مرتبه هم­انباشتگی یا درجه تفاضل­گیری(d).

۳) تعداد جملات میانگین متحرک یا تعداد وقفه­های جمله اخلال(p).

مدل به­ صورت ARIMA(p,d,q) نوشته می­ شود. نکته مهمی که باید در خصوص مدل­سازی ARIMA گفته شود این است که یا باید سری­های زمانی ساکنی داشت و یا باید سری­های زمانی داشت که بعد از یک یا دوبار تفاضل­گیری ساکن شوند تا بتوان آن­ها را مورد استفاده قرار­داد. برای تعیین مرتبه هم انباشتگی ((d از آزمون ایستایی و آماره دیکی فولر یا دیکی فولر تعمیم یافته استفاده می­ شود، اگر مجموعه مورد مطالعه در سطح ایستا باشد، مقدار d برای متغیر تحت بررسی برابر با صفر در نظر گرفته می­ شود و ‌بنابرین‏ برای پیش ­بینی متغیر مورد نظر از رهیافت (p و(q ARMA استفاده می­ شود و اگرمتغیر مورد نظر در سطح ایستا نباشد و تفاضل مرتبه اول یا دوم متغیر ایستا باشد، از رهیافت ARIMA(p,d,q) استفاده می­ شود. در مطالعه حاضر برای تعیین مرتبه اتورگرسیون ((p و میانگین متحرک (q)، ابتدا مدل­هایی با مرتبه­های مختلفی از pوq تخمین و سپس با بهره گرفتن از آماره­ های آکائیک و شوارتز- بیزین به­دست آمده، بهترین مرتبه (p و(q برحسب کوچک­ترین این معیارها انتخاب می­ شود. انتخاب وقفه از چالش­زاترین مراحل پیش ­بینی الگوهای سری زمانی است، پسران و پسران (۱۹۹۷)، به­منظور تعیین وقفه، استفاده از معیار آکائیک (AIC) را پیشنهاد دادند. بر این اساس آن­ها استفاده از حداکثر ۳ وقفه را برای پیش ­بینی سالیانه مناسب دانستند. در این روش پس از تعیین مقدار d، تعداد جملات خودرگرسیو(q) و تعداد جملات میانگین متحرک(q) تعیین می­ شود. بدین صورت مرحله تخمین با مرحله شناسایی هم­زمان صورت گرفته و درجات مختلف p و q با هم مقایسه می­شوند. در نهایت مدلی که دارای کمترین مقدار این آماره­ها ( Eviews) باشد، به­منزله بهترین مدل برای پیش ­بینی انتخاب می­ شود (پسران و پسران, ۱۹۹۷).

لازم به ذکر است در نرم افزار Eviews6 ‌می‌توان تعداد وقفه را به­ صورت اتوماتیک محاسبه کرد.

پس از مرحله تشخیص یعنی تعیین p,d وq و مدل­سازی سری­زمانی موردنظر باید به تخمین پارامترهای مدل پرداخته شود، در این پژوهش برای برآورد مدل ARIMA از روش حداقل مربعات معمولی ( (OLSو نرم افزار Eviews استفاده می­ شود که این روش به همراه روش حداکثر راست نمایی(ML) برای برآورد انواع الگوهای ARIMA استفاده می­ شود و در نهایت پس از بررسی خوبی برازش مدل ‌و تأیید مدل انتخابی به پیش ­بینی کوتاه­مدت سری­های زمانی مورد بررسی پرداخته خواهد شد.