متأسفانه مراجع کیفری بر پایه ی نصاب معین در تبصره ۱ ماده ۱۲۱۰ ق.م و بر اساس علائم ظاهری، مبادرت به رسیدگی به جرائم اطفال می‌کنند. ملاک و مبنای تشخیص البته همان شناسنامه و تاریخ تولد مندرج در آن است.

بی تردید تعیین سن مسئولیت کیفری از محورهای اساسی حقوق کیفری اطفال تلقی می شود. اهمیت این امر از آنجا ناشی می شود که با رسیدن ‌به این مرحله نوجوان بزهکار در معرض همان مجازاتی است که بزرگسالان در صورت ارتکاب بزه آن را تحمل خواهند کرد. بر مبنای چنین شرایطی قانونگذاران اکثر کشورها سنی را نصاب مسئولیت کامل کیفری قرار داده‌اند که با رسیدن به آن نوجوان به نوعی بلوغ جسمی و فکری توأمان و اصل و عرفاً مقارن با سن پذیرش مسئولیت اجتماعی محسوب می شود.

در ماده ۴۹ ق.م.ا ‌در مورد عدم مسئولیت در این ماده چند نکته قابل توجه و اعمال نظر است:

۱)اطفال به طور کلی فاقد مسئولیت کیفری هستند، این نکته به طور مطلق آمده و اعم از آن می‌باشد که طفل ممیز یا غیر ممیز باشد.

۲)آنچه در برخورد و به عنوان واکنش در مقابل اطفال بزهکار صورت می پذیرد، مجازات نیست بلکه تربیت نام دارد. به کار بردن این کلمات حکایت از دیدگاه مقنن نسبت به موضوع دارد. مقنن ایرانی نیز واکنش در برابر بزهکاری اطفال و نوجوانان را نه با هدف مجازات بلکه به منظور تربیت پیش‌بینی ‌کرده‌است. انتقامجویی از طفل فایده ای ندارد. ولی باید درصدد اصلاح او برآمد. از این جهت با آنکه کودکان فاقد مسئولیت جزایی و معاف از مجازات هستند، اتخاذ بعضی تدابیر تأمینی و حتی گاهی اجرای بعضی مجازات‌های ملایم ‌در مورد آنان ضرورت دارد.

۳)هرچند در این ماده بین طفل ممیز و غیر ممیز تفاوتی قائل نشده و از آن نام برده نشده است معهذا به نظر می‌رسد دادگاه در صورتی که طفل غیر ممیز بوده باشد تربیت او را به سرپرست اطفال بسپارد و در صورتی که ممیز بوده باشد عندالاقتضاء به کانون اصلاح و تربیت اعزام گردد.

۱-۱۲-۲- مسئولیت کیفری و سن مسئولیت کیفری در حقوق ترکیه:

با بررسی عناصری که عامل جرم می‌باشد، می توان گفت که، جرم، مطابق با نوع آن، انجام اموری است که خلاف و یا ناقص قانون می‌باشد. جرایم کودک، نقص قوانین می‌باشد با این حال توسط کودکان و نوجوانان که قانون آن را تعیین می‌کند می‌باشد. کودکان و نوجوانان؛ در مرحله رشد بوده و تفکر که کوچکتر از ۱۸ سال داشته و مسئول مشکلات و پیچیدگی هایی به عهده می گیرند. سیستم حقوقی به افرادی که ۱۱ سال را تمام و کمتر از ۱۶ سال داشته باشد را کودکان و افرادی که ۱۶ تا ۱۸ ساله تمام را نوجوان معرفی می کند. گروه سنی ۰-۱۸ در اکثر جوامع به طور عمومی ما بین ۴۵% می‌باشد.

بیان موضوعات جرم و کودک یکی از مسائل می‌باشد به همراه مشکل بودن بیان آن در هر زمان، در کشورهای توسعه یافته نیز جرایم کودکان از مشکلات اجتماعی بزرگی می‌باشد که در هر زمان ادامه دارد. جرایم و نگرش جوامع ‌به این موضوع در طول تاریخ از مسائلی می‌باشد که در هر برهه از زمان متفاوت می‌باشد. حساسیت جوامع ‌به این موضوع و اقدامات انجام شده یکی از شاخص سطح توسعه بشمار می‌آید.

در قدیمی ترین نوشته های مربوط به قرن ۲۲ قبل از میلاد مربوطه به «حمورآبی» ‌در مورد جرایم کودکان نسبت به پدر و مادر احکام و مجازاتهایی در این مورد در نظر گرفته شده است. در دوران حکومت روم (انقراض امپراطوری روم غربی ۸۶۳ قبل از میلاد- ۴۷۶ بعد از میلاد و ۱۴۵۳ میلادی، فتح استانبول و پایان امپراطوری روم شرقی) در سومرها، هون ها، عبرانیها و جزایی اسلامی احکام کودکان جدا از بزرگترها در نظر گرفته شده و به طور متفاوت با آن ها رفتار می‌گردد.

پیش از این در مقابل جرایم کودکان به طور شدید و سخت و جدی و بدون بررسی علل ارتکاب جرم رفتار می­گردید ولی بعدها بخصوص در حکومت روم نسبت به سن و سایر موارد نسبت به کودکان رفتار نسبتاً بهتری انجام گرفت.

طرح نگرش و برخورد به جرایم کودکان در حقوق به طور کلی سه مرحله متفاوت را گذرانده است.

• • • اولین مرحله: مجازات، در نظر گرفتن انتقام، وقتی کودکی به طور فردی جرمی را انجام داده باشد «مجازات» برای تغییر در رفتار «باید درد بکشد»، بدین ترتیب جلوگیری از جرم.

  

• • دومین مرحله: در صورتی که فرد مجرم بیمار بشمار آید، ‌بر اساس فاکتورهای ذهنی و حسی کودک تأکید شده و به کارگیری محرومیت ها.

• مرحله سوم: در صورتی که اساس بر مجازات کودک بوده باشد، روش اتخاذ شده برای کودک ایجاد اجتماعی شدن وی، کاهش تأثیرات خطای اجتماعی باید بوده باشد.

در صورتی که اساس بر مجازات کودکان بوده باشد و در دوران توسعه سریع صنعتی شدن جوامع در انگلستان به همراه زندان، ‌اعدام‌های متناوب نیز به چشم می‌خورد و با انجام کوچک‌ترین جرمی همچون دزدی می‌توانست سبب اعدام خاطی گردد. در این دوران در انگلستان از هر ۱۰ مجرمی که اعدام می گردیدند ۹ نفر از آن ها کمتر از ۲۱ سال سن داشتند و این نیز نکته ای مهم بشمار می‌آید (D.R, Remzi oto,2002 P303).

در لایحه ی قانونی جدید سن مسئولیت کیفری تغییر یافته است به طوری که در زمان انجام جرم اگر فاعل جرم سن ۱۲ سالگی اش را به اتمام نرسانده باشد مسئولیت کیفری نخواهد داشت.کسانی که بین سنین ۱۶-۱۲ سال دارند در حالی که حائز شرایط انجام جرم باشند، مسئولیت کیفری برای آن ها بار می شود. اشخاصی که در گروه سنی ۱۸-۱۶ قرار دارند به صورت مطلق مسئولیت کیفری برای آن ها بار می شود. پیش‌بینی های لازم در لایحه ی قانونی جدید برای کودکانی که ۱۲ سالگی را به اتمام نرسانده اند در ماده ۱۰۲ این قانون اعلام گردیده: در زمان انجام فعل مجرمانه فاعل جرم اگر ۱۲ سالگی اش را به اتمام نرسانده باشد تعقیب و رسیدگی قضایی در خصوص آن ها صورت نخواهد گرفت. دادستانهایی که به کشف جرم این اطفال موفق شده اند، اطفال را به ارگان‌های پیشگیری و آموزش دهنده خواهند فرستاد و همچنین در خصوص این که اطفال مذکور به کدام ارگان فرستاده شوند. دادستان مربوط به کودکان در نظر خواهد گرفت و مسئولیت اطفال با ‌دادستان‌های مربوط خواهد بود. ‌دادستان‌های مربوطه با توجه به سنگینی جرم انجام یافته توسط اطفال و امکان تکرار آن جرائم از دیدگاه های مربوط با توجه به پیش‌بینی های موجود در قانون مدنی ترکیه و دیگر قوانین ، تدابیر لازم را در خواست خواهند نمود. همچنین در تعریف کودک مسئولیت آن ماده ۳ قانون حمایت از اطفال ترکیه اعلام می‌دارد که: شخصی که در سنین کمتر از بلوغ قرار دارد به طوری که ۱۸ سالگی اش را به اتمام نرسانده است این شخص در این حوزه قرار می‌گیرد.

پیش‌بینی های لازم در خصوص کودکانی که ۱۲ سالگی آن ها تمام شده ولی ۱۶ سالگی را تمام نکرده اند.در خصوص حائز شرایط بودن کودکان رده سنی ۱۶-۱۲ باید بررسی های لازم صورت گیرد.

۲-۳-۸) ارکان بانکداری الکترونیک در ایران

ارکان بانکداری الکترونیک در کشور، بیانگر اصلاحات راهبردی نظام بانکی برای تحقق بانکداری نوین است. بدین معنی که نظام بانکی زیر ‌ساخت‌هایی برای عملی شدن بانکداری نوین فراهم نموده است.

1. پرداخت های مبتنی بر کارت

پرداخت های مبتنی بر کارت و نظام پرداخت با کارت چند سالی است که در مبادلات داخل کشور استفاده می شود. کارت‌های مورد نیاز چنین نظامی توسط بانک ها و برخی از شرکت های طرف قرارداد بانک صادر و از آن ها در انواع مختلف استفاده می شود. پرداخت های مبتنی بر کارت در کشور شامل کارت های اعتباری و بدهی و کارت های غیربانکی می شود. کارت های اعتباری و کارت های بدهی از سوی بانک های تجاری کشور صادر می شود و در مقابل، برخی از مؤسسات خصوصی کارت های خرید و یا به عبارتی کارت های اعتباری منتشر نموده اند که اصطلاحا کارت های غیر بانکی نامیده می‌شوند. هنوز کارت های اعتباری بین‌المللی در کشور ما رایج نشده است. (احمدزاده فرد شیرازی، ۱۳۸۸: ص۴۳)

۲-شبکه شتاب

شتاب یک شبکه لحظه ای در ارتباطات بین بانکی است. این شبکه در راستای زیرساخت های ایجاد شده در طرح خودکار شدن عملیات بانکی کشور به وجود آمده است. بانک های مختلف با عضویت در شبکه شتاب، امکان استفاده مشتریان بانک را از کلیه شعب سایر اعضا فراهم می‌کنند. بیشترین کاربرد شبکه مذکور در ارائه خدمات، مربوط به کارت های بدهی است. بدین معنا که مشتریان بانک با بهره گرفتن از کارت های بانکی می‌توانند از شعب مختلف خدمات مختلف بانکی خود را دریافت کنند. هر گونه تغییر در حساب مشتری هنگام استفاده از کارت به صورت لحظه ای در حساب وی ثبت می شود. همچنین شبکه مذکور امکان تسویه لحظه ای را بین بانک های عضو فراهم ‌کرده‌است و بانک های عضو در صورت داشتن بدهی یا طلب می‌توانند از طریق شبکه به تسویه حساب بپردازند. در واقع با جاری شدن شبکه مذکور، شیوه وقت گیر و پر هزینه تسویه حساب کاغذی و به واسطه گری بانک مرکزی منسوخ شده است. (احمدزاده فرد شیرازی، ۱۳۸۸: ص۴۳)

۳- نظام تسویه بین بانکی مبادلات ارزی

در قالب این نظام بانک های فعال در بخش مبادلات ارزی به تسویه حساب با سایر بانک های عضو می پردازند. نظام به صورت لحظه ای کار می‌کند و ارتباط بین مراکز اصلی بانک ها را در مبادلات ارزی برقرار می‌کند. بعلاوه در این نظام، بانک مرکزی به عنوان واسطه عمل می‌کند. بدین معنی که بانک مرکزی به منظور تسویه حساب های بین بانکی بانک ها، حساب های ارزی آن ها را تغییر می‌دهد. به عبارت دیگر تسویه حساب در این شیوه با دخالت بانک مرکزی انجام می‌گیرد. گسترش چنین نظامی و امکان مبادلات ارزی بین بانکی، تلاش برای زمینه سازی جهت ارتباط با بانک های دنیا‌ است و در آینده نگری این نظام، یکی از مهم ترین اهداف امکان مبادلات و تسویه های ارزی بین بانک های داخلی و خارجی شناخته شده است. (احمدزاده فرد شیرازی، ۱۳۸۸: ص۴۳)

۴- شبکه سوئیچ عملیات بین بانک‌ها

علاوه بر ارتباط مبادلاتی بین شعب بانک ها، بر اساس سوئیچ عملیات بین بانکی امکان مبادلات اصلی عمده بین مراکز بانک ها نیز فراهم می شود. در این شبکه مراکز اصلی بانک ها، به صورت لحظه ای به مبادلات مختلف ریالی و ارزی می پردازند. همچنین وصول و حواله مربوط به بانک ها در این نظام به راحتی و با سرعت بالایی انتقال می‌یابد. (احمدزاده فرد شیرازی، ۱۳۸۸: ص۴۴)

۵- شبکه سوئیفت

ارتباط بین بانک ها و بانک مرکزی از طریق شبکه سوئیفت فراهم شده است. شبکه شتاب نیز بخشی از این شبکه به حساب می‌آید. چرا که در شتاب ارتباط بین بانک ها میسر است در حالی که در شبکه سوئیفت ارتباط بین بانک ها و بانک مرکزی فراهم است. بانک مرکزی از طریق این شبکه ارتباط و مبادلات را به صورت لحظه ای با بانک های مختلف برقرار می‌کند. به کارگیری چنین شبکه ای در ارتباطات کاهش زیاد هزینه ها را به دنبال داشته است.

علاوه بر موارد زیرساختی فوق که به عنوان ارکان اصلی بانکداری الکترونیک در کشور به حساب می‌آیند، می توان به سایر عناصر بانکداری الکترونیک از قبیل شبکه خودکار، دستگاه‌ها و کارت خوان های خودکار نقطه فروش، کارت هوشمند، تلفن بانک و فاکس بانک پایانه ها و خطوط داده ای اشاره کرد. (احمدزاده فرد شیرازی، ۱۳۸۸: ص۴۴)

۲-۴) دستگاه های خودپرداز

۲-۴-۱ )تاریخچه دستگاه های خودپرداز

دستگاه خودپرداز در اواخر دهه ۱۹۶۰ در آمریکا ابداع گردید. توسعه و شهرت دستگاه های خودپرداز را به شرکت داکیوتل^[۸۱] نسبت می‌دهند. د.لا.ریو^[۸۲] اولین خودپرداز الکترونیکی را عرضه کرد که برای اولین بار در ۲۷ ژوئن ۱۹۶۷ توسط بانک برکلی^[۸۳] در شهر اینفلد در شمال لندن نصب شد. اولین خودپردازها تنها یک ژتون یا کوپن تک کاربری را می پذیرفتند که توسط دستگاه نگهداری می شد. این دستگاه بسته های از پیش آماده شده حاوی ده پوند استرلینگ را ارائه می کرد. خودپرداز مدرن به صورت شبکه در سال ۱۹۶۸ در دالاس تگزاس توسط دان وتزل^[۸۴] اختراع شد. شبکه خودپردازها برای اولین بار در سال ۱۹۷۳ در انگلستان مورد استفاده قرار گرفتند. سی.آی.تی ۲۹۸۴ ( ترمینال پرداخت نقدی)^[۸۵] اولین دستگاه خودپرداز واقعی بود که از نظر عملکرد شبیه به دستگاه های امروزی بود. تمام آن ها آنلاین بودند و مقدار متغیری را پرداخت می‌کردند که بلافاصله از حساب مشتری کسر می شد. امروزه اغلب خودپردازها به شبکه بین بانکی متصل هستند و افراد را قادر می‌سازند از دستگاه هایی پول برداشت یا واریز کنند که متعلق به بانکی یا کشوری که در آن حساب دارند، نمی باشند. ( محمدی، ۱۳۸۸: ص۲۱)

این صنعت از زمان معرفی اولین خودپردازها در سال ۱۹۶۹ تکامل یافته و تحت تغییرات عمده ای قرار گرفته است. متخصصان صنعت سه مرحله را در تکامل این صنعت معرفی می‌کنند: (محمدی، ۱۳۸۸: ص۲۲)

مرحله ظهور

در مرحله ظهور (۱۹۶۹-۱۹۹۶) خودپردازها از یک تکنولوژی مبتکرانه عرضه شده توسط مؤسسات مالی پیشگام به یک کانال اصلی عرضه خدمات مورد انتظار و مورد اتکای مشتریان تبدیل شدند. در اوایل دهه ۱۹۷۰ مؤسسات مالی شروع به معرفی شبکه های خودپرداز و راه اندازی شبکه های مشترک از طریق انتقال وجوه الکترونیکی کردند. ‌بنابرین‏ صاحبان کارت قادر به استفاده از خودپردازهای مؤسسات مالی دیگر شدند. علاوه بر این مؤسسات مالی هزینه های کمتر تراکنش های خودپرداز در مقایسه با تراکنش های عملیات شعبه را تشخیص دادند ‌بنابرین‏ کاربرد خودپرداز را افزایش دادند. به منظور تمرکز بر راحتی و خدمات بهتر به مشتری، عرضه کنندگان خودپرداز مبادرت به نصب خودپردازها نه تنها در شعب، بلکه در اماکن خارج از ساختمان مانند فروشگاه های بزرگ، فرودگاه ها و پمپ بنزین ها کردند. (محمدی، ۱۳۸۸: ص۲۲)

مرحله اضافه بها (کارمزد خدمات)

این مرحله( از سال ۱۹۹۶-۲۰۰۵) به نرخ کارمزد خدمات خودپردازها ارتباط دارد. این نرخ ها در آمریکا از حدود ۱۹/۱ دلار در سال معرفی ۱۹۹۶ به بیش از ۷۴/۱ دلار در سال ۲۰۰۶ افزایش یافته اند. این امر خودپردازها را به مراکز سود یا زیان تبدیل کرد. به طوری که به انفجار رشد عرضه آن ها انجامید.

1. تفریح و ورزش (مهدوی، ۱۳۸۳،ص۱۴).

۲-۲-۱- انواع گردشگری

با توجه به طول مدت مسافرت، نوع تاسیساتی که به خدمت گرفته می­ شود، فصل و چگونگی سازماندهی مسافرت، همچنین انگیزه­ های گوناگون که موجب پیدایش یک جریان توریست می­شوند، ‌می‌توان اشکال مختلفی از جهانگردی را از یکدیگر تمیز داد.

انگیزه و هدف نیز می ­تواند عاملی برای جهانگردی و مسافرت باشد. مجموعه چنین عواملی در کنار سایر خواسته ­ها، نیاز­ها و اهداف انسان اشکال متنوعی از مسافر ت­های توریستی را به وجود می ­آورند، که هر یک از آن ها مورد بررسی قرار می­ گیرند.


۳-۲-۱- گردشگر تفریحی و استفاده از تعطیلات

این نوع جهانگردی شامل افراد یا گروه­هایی است که جهت استفاده از تعطیلات،تفریح و استراحت، استفاده از آب و هوای گرمتر یا خنک تر از محل اقامت خود به مسافرت می­روند.

۴-۲-۱- گردشگر درمانی

این نوع شامل افراد و گروه­هایی هستند که برای استفاده از تغییرات آب و هوا (با هدف پزشکی و درمانی) استفاده از آب­های معدنی، گذران دوران نقاهت، معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت ‌می‌کنند.

۵-۲-۱- گردشگر فرهنگی و آموزشی

این نوع جهانگردی برای آشنایی مواریث فرهنگی و هنری و اداب و رسوم، بنا­ها و آثار تاریخی با هدف آموزشی، تحقیقاتی و پژوهش، صورت ‌می‌گیرد. توریست­هایی که در این گروه قرار دارند توریست یا جهانگرد کاوشگر نامیده می­شوند.

۶-۲-۱- گردشگر اجتماعی

در این نوع جهانگردی، عمدتاً هدف­های اجتماعی، مردم­شناسی، جامعه ­شناسی و امثال آن مورد نظر است. دیدار دوستان، آشنایان و خویشاوندان نیز از نوع جهانگردی اجتماعی بشمار می­آیند.

۷-۲-۱- گردشگر ورزشی

هر نوع مسافرتی که به منظور فعالیت­های ورزشی باشد، جهانگردی ورزشی نامیده می­ شود، مانند اسکی، پیاده­روی، کوهپیمایی، کوهنوردی، دوچرخه­سواری، شکار، شنا، قایقرانی، شرکت در مسابقات ورزشی و تماشای مسابقات و امثال آن.

۸-۲-۱- گردشگر مذهبی و زیارتی

این نوع از جهانگردی یکی از رایج­ترین اشکال جهانگردی در سراسر جهان است. جاذبه­های مذهبی، زیارتگاه­ها و اماکن مقدسه هر ساله تعداد زیادی از جهانگردان را به سوی خود جلب می­ کند.

۹-۲-۱- گردشگر بازرگانی و تجاری

مهمترین مسافرت­هایی که تحت این عنوان صورت ‌می‌گیرد، عبارتند از : سفر هایی که افراد برای شرکت در بازار­های مکاره و نمایشگاه­های کالا و صنایع و یا سرکشی و بازدید از تأسیسات کارخانه­ای و نظایر آن می­نمایند.

۱۰-۲-۱- گردشگر سیاسی

مسافرت به منظور شرکت در اجلاس و مجامه بین‌المللی، کنگره­ها و سمینار­های سیاسی،جشن­های ملی و مذهبی، مراسم ویژه سیاسی مانند تدفین رهبران و شخصیت­های سیاسی، پیروزی رهبران احزاب و به حکومت رسیدن آن ها و نظایر آن جهانگردی سیاسی خوانده می­ شود. (رضوانی، ۱۳۸۲، صص ۱۸، ۱۹و ۲۰ ).

پیترتیرگ^[۵] ‌بر اساس نوع فعالیت‌ها گردشگری را به دو نوع فراغتی و تجاری تقسیم­‌بندی نموده است (اعرابی و ایزدی؛ ۱۳۷۸ ص:۱۲). ویلیامز^[۶] از چارچوب تیپ ‌شناسی گردشگری به منظور انواع گردشگر بهره جسته است. در این تیپ‌شناسی گردشگری به انواع تفریحی، تجاری، استفاده از مزایای تندرستی، آموزشی، فرهنگی و اجتماعی طبقه‌بندی می‌­شوند. طیف انگیزه این‌گونه سفرهای گردشگری از تفریح و تفرج تا کسب تجربه در تغییر است (تولایی؛ ۱۳۸۶ ص: ۴۳).

والن اسمیت^[۷] شش نوع گردشگری را در طبقه‌بندی خود، به شرح زیر بیان می‌کند:

۱- گردشگری قومی: این نوع گردشگری، گردشگران به منظور مشاهده سبک زندگی افراد بومی و اقوام انجام می شود.

۲- گردشگری هنری: گردشگری هنری در پی شناخت هنرهای ملل و مردم دیگر و آگاهی از آن است.

۳- گردشگری تاریخی: این گونه از گردشگری که «گردشگری میراث» نیز نامیده می­ شود به بازدید از موزه‌ها، مکان‌ها و ابنیه­تاریخی می‌پردازند و امروزه بخش عمده­ای از گردشگران را به خود اختصاص داده است.

۴- گردشگری مبتنی بر طبیعت یا طبیعت‌گرا: تأکید این گونه گردشگری بر جاذبه‌های طبیعی و محیطی و پناه بردن به آغوش طبیعت زیبا و تحسین و درک و لذت بردن از جاذبه های طبیعی است.

۵- گردشگری تفریحی و ورزشی: توجه این گونه از گردشگری معطوف به شرکت در فعالیت‌های ورزشی، استفاده از چشمه‌های آب معدنی، حمام آفتاب و برخود های اجتماعی در یک محیط دلنشین و راحت است.

۶- گردشگری مرتبط با کار: مقصود اصلی از این گونه گردشگری تفریح و یا استراحت نیست، بلکه انجام بخشی از کار و حرفه توأم با مسافرت است. مشخصه این گردشگری شرکت در کنفرانس­ ها، گردهمایی­ها، سمینار­های علمی، تحقیقاتی و تخصصی است (پاپلی یزدی و سقایی ،۱۳۸۵، ص ۴۶ و ۴۷).

۲-۲- تعریف و مفهوم گردشگری روستایی

«گردشگری روستایی امروزه یکی از مردمی­ترین انواع گردشگری محسوب می­ شود» (شارپلی، ۱۳۸۰، ص ۵ ).

به طور کلی گردشگری روستایی از دو جنبه دارای اهمیت است، یکی به ‌عنوان یک فعالیت گسترده^ء جهانی و دیگری به ‌عنوان یک تأکید بر توسعه سیاست­های منطقه­ای و محلی (رحیمی، ۱۳۸۱ ص۲۲۶ در مهدوی، ۱۳۸۳، ص ۱۵). علاوه براین باید پذیرفت که تعریف مشترک و پذیرفته شده‌ای بین محققان در زمینه گردشگری روستایی وجود ندارد. شناخته شده‌ترین و عمومی‌ترین تعریف مربوط به لین است که این نوع گردشگری را به عنوان فعالیت‌ه
ای گردشگری در محیط روستایی می­داند (علی قلیزاده فیروز جایی، ۱۳۷۶).

گردشگری روستایی آن نوع از گردشگری است که مقصد آن خارج از محدوده شهر­ها ‌می‌باشد و عرفاً قلمرو روستایی تعریف می شود (قاسمی ایرج ،۱۳۸۸ ، ص۲۰۱).

کنفرانس جهانی گردشگری روستایی Rural Tourism Conference, 2006 :19) (، گردشگری روستایی را شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی می­داند، که امکان بهره­ مندی از منابع طبیعی و جاذبه های طبیعت را همراه با شرکت در زندگی روستایی (کار در مزرعه و کشاورزی) فراهم می آورد (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۲۷).

دات^[۸] گردشگری روستایی را اینگونه تعریف می‌کند: «فعالیتی چند وجهی که در محیطی خارج از شهر صورت می‌گیرد و به گردشگران ماهیت زندگی روستایی را نشان می‌دهد». آپرمان نیز می‌گوید: «گردشگری روستایی به فعالیت‌های مزرعه‌ای و غیرمزرعه‌­ای گفته می‌شود که در جوامع و نواحی روستایی انجام می‌شود، اما فعالیت‌های تفریحی بیرونی مانند پارک‌های موضوعی و نواحی حیات وحش را شامل نمی‌شود» (رضوانی، ۱۳۸۷، ۲۷).

به هر حال از لحاظ مفهومی به نظر ساده می ­آید که گردشگر روستایی را به عنوان گردشگری که در مناطق پیرامون شهر­ها را در بر ‌می‌گیرد تعریف کرد، ولی این تعریف نمی­تواند شامل مجموعه ­ای از فعالیت­ها و اشکال متنوع مدیریتی و نهاد­های توسعه یافته در کشور­های مختلف که در ارتباط با صنعت گردشگر فعالیت می­ کند، شود (مهدوی، ۱۳۸۳،ص۱۵).

از دیدگاه مفهوم وسیعتر ‌می‌توان گردشگر روستایی را در بر گیرنده دامنه­ای از فعالیت­ها، خدمات مربوط به تفریح و آرامش گردشگران دانست که به وسیله کشاورزان و مردم روستایی برای جذب گردشگران به مناطق خود به منظور کسب در­آمد صورت ‌می‌گیرد.

۲-۴-۴ اهداف اقتصادی:

از دیدگاه اقتصادی بودجه اهداف زیر را دنبال می‌کند:

– تأمین منابع مالی برنامه های اجتماعی و تحریک تقاضا برای کالاها و خدمات بخش خصوصی و دولتی.

– جهت‌دهی به سیاست‌های مالیاتی به منظور اثرگذاری بر محیط کسب‌وکار.

– کمک به باز توزیع منابع بین شهروندان.

– تأمین فرصت‌های اشتغال برای اشتغال‌زایی شهروندان.

– تأمین مالی برنامه های آموزشی که منابع انسانی حوزه حاکمیت را متأثر می‌کند.

– تأثیر بر محیط تجاری از طریق تأمین مالی اجرای مقررات در بخش‌های مختلف تجاری، حمل‌ونقل غیره…

این اهداف بیانگر اختلاف‌نظر درباره استفاده از بودجه برای تحقق اهداف کوتاه‌مدت در برابر اهداف بلندمدت است. سیاست‌مداران بیش از متخصصین و مدیران به پیامدهای کوتاه‌مدت بودجه عمومی توجه دارند و در مقابل، متخصصین و مدیران در اکثر موارد بودجه را از دیدگاه بلندمدت می‌نگرند (ابراهیمی نژاد و فرج وند،۱۳۸۹).

۲-۵ روش‌های بودجه‌ریزی:

۲-۵-۱ بودجه‌ریزی متداول (سنتی):

در بودجه‌ریزی سنتی هدف‌ها و تأکیدات صرفاً به ابزار مالی و حسابداری دریافت‌ها و پرداخت‌های بخش دولتی استوار است و توزیع اعتبارات منحصراًً معطوف به دستگاه- هزینه- و مواد است (عبدصبور و راوند،۱۳۹۱). همچنین در این نوع بودجه‌ریزی هزینه سازمان به تفکیک فصول و مواد هزینه بدون ذکر عملیات و برنامه ها تعیین و بودجه می‌شود (انواری رستمی، ۱۳۹۳).

۲-۵-۲ بودجه‌ریزی افزایشی:

در این روش برای تصمیم‌گیری جدید به تصمیم‌هایی که پیش‌تر در این زمینه گرفته‌شده است مراجعه می‌کنیم و با توجه به نیازهای موجود تغییرات جزئی در آن اعمال می‌شود. در این نوع بودجه‌ریزی برای پرهیز از کار زیاد و پردردسر بودجه سال گذشته به عنوان سال پایه در نظر گرفته می‌شود و برای بودجه جدید افزایشی سالانه در نظر می‌گیرند؛ که بسته به روند تغییر قیمت‌ها، تغییر حجم عملیات موجود و وظایف جدید دولت قابل‌تغییر است (ابراهیمی نژاد و فرج وند، ۲۰۰۱). همچنین، در این شیوه، بودجه گذشته برای دوره مبنا قرارگرفته و بسته به تغییر قیمت‌ها و تغییر حجم عملیات موجود، افزایشی (کاهشی) در بودجه پایه اتفاق می‌افتد (انواری رستمی، ۱۳۹۳).

۲-۵-۳ بودجه برنامه‌ای:

در بودجه برنامه‌ای اعتبارات برحسب وظایف، برنامه ها و فعالیت‌هایی که سازمان دولتی در سال مالی اجرای بودجه برای نیل به اهداف خود باید انجام دهد، پیش‌بینی می‌شود. به عبارت دیگر در این بودجه‌ریزی مشخص می‌شود که دولت و دستگاه‌های دولتی در سال اجرای بودجه اول دارای چه اهداف، وظایف و مقاصد مصوبی می‌باشد؛ ثانیاًً برای نیل به اهداف و مقاصد مذکور باید کدام برنامه ها، عملیات و فعالیت‌ها را با به میزان اعتبار انجام دهند (ابراهیمی نژاد و فرج وند^[۵]،۲۰۰۱).

۲-۵-۴ بودجه بر مبنای فعالیت:

بودجه یابی ‌بر مبنای‌ فعالیت معکوس هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت است. در بودجه بر مبنای فعالیت، تحلیل هزینه‌یابی از پایین به بالا است ولی در هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت از بالا به پایین است. مراحل سیستم بودجه‌ریزی بر مبنای فعالیت شامل پیش‌بینی میزان تولید، فروش، محصولات، خدمات، پیش‌بینی میزان نیاز و تقاضای فعالیت‌های سازمان، محاسبه میزان تقاضا برای اجرای فعالیت‌های سازمان و نهایتاًً محاسبه میزان ظرفیت فعالیت‌ها می‌شود (کاپلان و کوپر^[۶]،۱۹۹۸).

۲-۵-۵ بودجه بر مبنای صفر:

پیترفیر بودجه بر مبنای صفر را چنین تعریف می‌کند. یک برنامه عملیاتی و فرایند بودجه‌ای که مدیر را ملزم می‌کند که به نحوی کامل، مشروح و مستدل، درخواست بودجه خود را از پایه صفر توجیه کند و مسئول اثبات این امر باشد که چرا باید هر مبلغ را به مصرف برساند.

بودجه‌ریزی ‌بر مبنای‌ صفر به دنبال توجیه ادامه یا توقف ‌فعالیّت هاست و اشتراک مساعی همه افراد مرتبط با بودجه را ضروری می‌کند. در این نوع بودجه‌ریزی شقوش مختلف به صورت کمی محاسبه می‌شوند و معیارهای لازم برای محاسبه آن‌ ها وجود دارد و این کار ارزیابی آن‌ ها را شفاف می‌کند و به‌راحتی فعالیت‌های با اولویت پایین را حذف می‌کند.

از معایب این نوع بودجه‌ریزی می‌توان به افزایش بی‌رویه کارهای دفتری و احتمالاً تضعیف روحیه افراد و مدیرانی که باید برای اقلام هزینه های پیشنهادی دلایل موجهی ارائه نمایند، اشاره دارد (ابراهیمی نژاد و فرج وند^[۷]، ۲۰۰۱).

۲-۵-۶ نظام طرح‌ریزی- برنامه‌ریزی – بودجه‌ریزی:

در این روش گام‌های برنامه‌ریزی استراتژیک، طرح‌ریزی، تهیه و تنظیم بودجه، تصویب بودجه، اجرای بودجه، گزارش‌گیری مالی و عملیاتی بودجه، ممیزی بعد از خرج، ارزشیابی برنامه‌ای و تحلیل سیستماتیک مؤثر و مفید بودن برنامه ها برداشته می‌شود. نظام بودجه‌ریزی طرح و برنامه پوششی در جهت نهادینه کردن تجزیه‌و تحلیل در فرایند بودجه‌بندی دولتی است. این نظام، کاربرد تجزیه‌و تحلیل مطلوبیت نهایی، مطالعه هزینه – فایده، تجزیه‌و تحلیل سودمندی هزینه ها، تجزیه‌و تحلیل حساسیت، ماتریس نتیجه نهایی، ارزش فعلی و دیگر فنون را مورد تأکید قرار می‌دهد. با بهره گرفتن از سازوکارهای متعدد، نظام بودجه‌ریزی طرح و برنامه به عمل درمی‌آید. تجزیه‌و تحلیل‌ها به‌ خصوص در ابتدای مرحله گردش بودجه مورد تأکید قرار می‌گیرد طبقه‌بندی برنامه های دولت (که ساختار برنامه نامیده می‌شوند) برای تسهیل مقایسه تحلیلی موردنیاز هستند. با بهره گرفتن از نظام (PPBS) می‌توان برنامه‌ریزی، طرح‌ریزی، بودجه‌نویسی، اطلاعات مدیریت، کنترل مدیریت و ارزشیابی برنامه‌ای را به هم مرتبط ساخت و درعین‌حال نسبت به تجزیه‌و تحلیل نظام‌مند هر یک از عناصر تأکید کرد. در این نظام بیش از آنکه بودجه‌ریزی داده ها مطرح باشد، بودجه‌ریزی ستاده ها مطرح است. محور اصلی بحث در این نظام عبارت است از هدف‌ها و نتایج نهایی و امکان نیل ‌به این هدف‌ها از طریق عملیات مختلف و مقایسه این عملیات و انتخاب بهترین و ارزان‌ترین و سریع‌ترین و مناسب‌ترین آن‌ ها (انواری رستمی، ۱۳۹۳).

۲-۵-۷ بودجه‌ریزی هوشمند:

بودجه‌ریزی هوشمند الگوی جدیدی در سیستم بودجه‌ریزی سازمان‌هاست، در این شیوه پیچیدگی و بزرگ بودن دولت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه آن‌ ها، تنها یک تهدید نیست بلکه یک فرصت تلقی می‌شود و بسیاری از موضوعاتی که در بودجه‌ریزی ‌بر مبنای‌ عملکرد ممکن است به عنوان یک چالش مطرح باشند را پاسخگوست؛ و ارکان این نوع بودجه‌ریزی عبارت‌اند از: استانداردسازی، قیمت تمام‌شده و خودکنترلی.

تحقیقات عاملی است که علاوه بر توانمند سازی سازمان در جذب و هضم تکنولوژی، امکان ارزیابی یافته ها را به سازمان می‌دهد به عبارت دیگر چنانچه مطالعات و تحقیقات مناسب پیش از انتقال تکنولوژی در خصوص موضوع صورت پذیرد کارایی و اثر بخشی این حرکت چندین برابر خواهد شد. در واقع تنها راه بقای هر سازمان پرداختن به تحقیق و توسعه مداوم است. (فدائی منش،کومار، ۱۳۸۶، ص۲۳).

تحقیق و پژوهش و وجود واحدی به نام مدیریت پژوهش در شرکت ملی حفاری ضروری است چون می‌تواند راهگشای بسیاری از مسائل و مشکلات در سازمان باشد و شرکت تنها زمانی پایدار است که تحقیق و پژوهش در آن نهادینه شده باشد.

سوالات تحقیق

در این پژوهش مجموعه ای از پرسشها به شرح زیر مرتبط می‌باشد:

1. 1. مسائل و آسیب های مربوط به نیاز سنجی پژوهشی در شرکت ملی حفاری ایران کدامند ؟

1. 1. مسائل و آسیب های مربوط به برنامه ریزی پژوهشی در شرکت ملی حفاری ایران کدامند ؟

1. 1. مسائل و آسیب های مربوط به فرهنگ سازمانی درارتباط با پژوهش در شرکت ملی حفاری ایران کدامند ؟

1. 1. مسائل و آسیب های مربوط به سازمان دهی پژوهشی در شرکت ملی حفاری ایران کدامند؟

1. 1. مسائل و آسیب های مربوط به تامین منابع پژوهشی در شرکت ملی حفاری ایران کدامند ؟

1. 1. مسائل و آسیب های مربوط به حمایت پژوهشی در شرکت ملی حفاری ایران کدامند ؟

1. 1. مسائل و آسیب های مربوط به نحوه استفاده از نتایج در شرکت ملی حفاری ایران کدامند ؟

1. مسائل و آسیب های مربوط به به نحوه نظارت پژوهشی در شرکت ملی حفاری ایران کدامند ؟

تعریف متغییر های پژوهش

مدیریت پژوهشی

تعریف نظری: «فرایند سازمانی و انگیزه بخشی به دانشمندان، مهندسان و عوامل مؤثر دیگر در تحقیق و توسعه است به طریقی که نقش فعال و کارآمد فرایند و توسعه در جهت نیل به هدف‌های بنیان‌گذار مؤسسه و جامعه، تضمین شود.» (نواز شریف، ۱۳۶۷).

تعریف عملیاتی: مدیریت پژوهشی در این پژوهش نیازسنجی پژوهشی،برنامه ریزی پژوهشی، تامین منابع پژوهشی، نحوه نظارت پژوهشی، نحوه استفاده از نتایج پژوهشی، حمایت پژوهشی، فرهنگ سازمانی در ارتباط با پژوهش و سازمان دهی پژوهشی را شامل می شود.

آسیب شناسی

تعریف نظری: عبارت است از مطالعه و شناخت ریشه بی نظمیها در ارگانیسم(واحدچوکده،۱۳۸۴،ص۸).

مشکلات و آسیب های موجود در یک نظام مد نظر قرار می‌گیرد. و جنبه‌های معین و خاصی از یک مؤسسه‌ , سازمان یا نظام را به منظور کشف مسائل عمده و راه حلهای احتمالی مورد بررسی قرار می‌دهد(فتحی واجارگاه، ۱۳۸۵، صص۱۳،۱۴).

تعریف عملیاتی: هر نوع مشکلی که در ارتباط با این مؤلفه‌ ها (نیازسنجی پژوهشی، برنامه ریزی پژوهشی، تامین منابع پژوهشی،نحوه نظارت پژوهشی، نحوه استفاده از نتایج پژوهشی، حمایت پژوهشی، فرهنگ سازمانی در ارتباط با پژوهش، سازمان دهی پژوهشی) می‌باشد.

نیاز سنجی پژوهشی

تعریف نظری: به فرایند پیچیده شناسایی نیازهای پژوهشی بالقوه و تعیین اولویت در بین پروژه های مختلف تحقیقاتی اشاره می‌کند تا از این رهگذر مبنای قابل دفاعی برای تخصیص مؤثر منابع فراهم آید. (فتحی واجارگاه،۱۳۸۵، ص۵).

تعریف عملیاتی: با بهره گرفتن از گویه های پرسشنامه محقق ساخته مسائل و مشکلات نیاز سنجی پژوهشی همچون(انجام نیازسنجی پژوهشی در سازمان، فراخوان ها در سازمان بر اساس مطالعات و نیازهای پژوهشی، هماهنگی بین طرحهای پژوهشی مختلف، اعتقاد و باور به وجود و لزوم نیازسنجی در سازمان، پروژه تحقیقاتی متناسب با نیاز سازمان، تأکید بر مشارکت کلیه گروه ها جهت سنجش نیازهای پژوهشی) مشخص می‌گردد.

برنامه ریزی پژوهشی

تعریف نظری: فرایندی است که به وسیله آن محتوای یک برنامه پژوهشی در افق زمانی کوتاه مدت، میان مدت، و بلند مدت به طور جزیی تعریف و تصریح می شود ( فتحی واجارگاه، ۱۳۸۵، ص۱۹).

تعریف عملیاتی: با بهره گرفتن از گویه های پرسشنامه محقق ساخته مسائل و مشکلات برنامه ریزی پژوهشی همچون(انجام برنامه ریزی پژوهشی در سازمان، برنامه ریزی پژوهشی متناسب با اهداف سازمان، تخصیص بودجه متناسب با تحقیقات در سازمان، اختصاص تجهیزات و امکانات پژوهشی در ارتباط با پژوهش، نیروی انسانی متخصص متناسب با تحقیقات و پژوهش، ساختار اداری مناسبی برای توسعه و اجرای طرح و استفاده ی بهینه از نتایج آن، تشخیص مسئولیت‌ها و اختیارات به نحو مناسبی در بخش پژوهش و فناوری،طراحی و تعریف فرایندهای بخش پژوهش و فناوری به درستی،رعایت برنامه زمانبندی پروژه ) مشخص می‌گردد.

فرهنگ سازمانی

تعریف نظری: عبارت است از ارزش‌های مشترک یا ادراک های عمومی که توسط اعضای سازمان حفظ می‌گردد و به تمایز سازمان از سازمان دیگر منجر می شود. فرهنگ سازمانی یکی از عوامل مهم در موفقیت مراکز و مؤسسات تحقیقاتی است به نظر می‌رسد که در سازمان‌ها و واحدهای تحقیق و توسعه فرهنگ سازمانی مناسب تحقیق و توسعه موجود نبوده و محیط و جو واحدهای تولیدی فاقد روح علمی لازم می‌باشند و مهمتر اینکه مسائل اداری و مالی در مقابل اهداف علمی و پژوهشی اهمیت بیشتری یافته اند(عطافر،آنالویی،۱۳۸۰، ص۵۰۹).