اما قرارداد بای‌بک در تجارت بین‌الملل به عنوان یکی از مهمترین اشکال و شیوه های “تجارت متقابل” محسوب می‌شود که نقش آن در انتقال سرمایه و تکنولوژی پیشرفته از کشورهای صنعتی به کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته بیش از سایر روش‌هاست. (‌عزیزالله، ۱۳۸۹: ۱۷۱)

گفتار دوم: تعریف بای بک

قرارداد بای بک^[۱] توسط کمیسیون اقتصادی اروپا چنین تعریف شده است: در این شکل از معامله، موضوع معامله اولیه، ماشین‌آلات، تجهیزات، حقّ اختراع، دانش فنی یا کمک‌های فنی است که برای برپایی تسهیلات تولیدی برای خریدار به کار می‌رود. طرف‌های معامله توافق می‌کنند که فروشنده متعاقبا، محصولاتی را که به وسیله این تسهیلات تولید شده است، از خریدار خریداری نماید. (International Monetary fund)

از سوی دیگر، طبق اصل چهارم قانون اساسی ایران، کلیه قوانین و مقررات باید بر اساس موازین اسلامی باشد. در ذیل این اصل آمده است: «این اصل بر اطلاق یا عموم همه‌ اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است». با توجه به حکومت این اصل بر اطلاق یا عموم همه‌ قوانین و مقررات، و از آنجا که در آیین‌نامه‌ی معاملات متقابل موضوع بند «ی» تبصره ۲۹ قانون برنامه‌ اول توسعه‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی، مصوب سال ۱۳۶۸، بای بک گنجانده شده است و مسائلی مانند غرر و کالی‌به‌کالی (دِین به دِین) شبهه‌ ی بطلان شرعی چنین قراردادهایی را به ذهن نزدیک می‌کند؛ رفع این شبهات مستلزم تحقیقی جامع است. (صابر، ۱۳۸۶: ۲۷۹)

در خصوص شبهه‌ ی کالی به کالی، با تفکری عمیق در این تحقیق، ‌به این نتیجه رسیده‌ایم که بیع کالی به کالی تنها بر موردی اطلاق می‌گردد که فرد کالایی را نسیه خریداری، و سپس در موقع سررسید، به دلیل عجز مالی، همان دِین را در مقابل دین دیگری با مبلغ و مهلت بیشتری معامله می‌کند. چنین موردی بیع دین به دین و باطل است. در حالی که چنین مشکلی در قرارداد بای‌بک، در صورتی که ماهیتاً بیع باشد، وجود ندارد و از این جهت، مشروع و صحیح است و اگر بای‌بک ماهیتاً بیع نباشد، چنین شبهه‌ای از اساس منتفی است. (عنایت، ۱۳۶۵: ۱۰۲)

در خصوص ماهیت فقهی و حقوقی قرارداد بای‌بک می‌توان گفت در صورتی که اصرار بر توجیه قرارداد بای‌بک با یکی از عقود معین داشته باشیم، این قرارداد با عقد جعاله قابل توجیه است و می‌توان آن را یک جعاله‌ی بین‌المللی دانست؛ در غیر این صورت، در حقوق داخلی، این قرارداد با ماده ۱۰ قانون مدنی و در بعد بین‌المللی، با نظریه قراردادهای تجارت بین‌الملل که مبتنی بر پردازش قواعد عمومی و اختصاصی جدیدی برای قراردادهای بین‌المللی یا مبنا قراردادن حقوق سنتی است، قابل توجیه است. بر اساس این نظریه، ظرف حقوق داخلی، ولو به انضمام راه حلّ تعارض قوانین برای قراردادهای بین‌المللی، کوچک و ناکارآمد است، ولی می‌توان از آن به عنوان زیربنای تدوین قوانین عمومی و اختصاصی قراردادهای بین‌المللی استفاده نمود. در قراردادهای بین‌المللی، هر چند ویژگی‌هایی مانند تزاید و رو به فزونی بودن و تجربی بودن متدها و منابع خاص حقوق بین‌المللی، به ظاهر پردازش و تدوین چنین قواعدی را مشکل می‌سازد، ولی در عوض، خصوصیت‌هایی مانند وحدت شکلی و انعطاف‌پذیری و پویایی عملی قراردادهای بین‌المللی، زمینه‌ی تدوین چنین قواعدی را به طور کامل فراهم آورده است و علی‌رغم احساس تشتّت و بی‌نظمی در این قراردادها، دلایلی مانند ناکارآمدی حقوق داخلی در رفع معضلات قراردادهای بین‌المللی، عدم امکان شناخت کافی نسبت به همه‌ حقوق‌های داخلی و… عزم بین‌المللی را در تدوین قواعد عمومی و اختصاصی قراردادهای بین‌المللی جزم نموده که از آن تحت عنوان نظریه مستقل قراردادهای تجارت بین‌الملل یاد می‌کنیم.(صابر، ۱۳۸۶: ۲۸۳)

گفتار سوم: زمینه حقوقی و مستندات قانونی قرارداد بای‌بک

الزامات قانونی اتخاذ قراردادهای بای‌بک در صنعت نفت و گاز ایران خود به چهار قسمت تقسیم می‌شوند:

1. قانون اساسی

طبق اصل ۴۴ قانون اساسی کلیه صنایع بزرگ و مادر، معادن و … تحت تملک بخش دولتی درآمد که از طرف عموم آن را مالکیت و اداره می‌کند. اصل ۴۵ – انفال و ثروت‌های عمومی از قبیل زمین‌های موات یا رها شده، معادن و … در اختیار حکومت اسلامی است تا بر طبق مصالح عامه نسبت به آن‌ ها عمل نماید. همچنین به موجب اصل ۸۱ دادن امتیاز تشکیل شرکت‌ها و مؤسسات در امور تجاری و صنعتی و کشاورزی و معادن و خدمات به خارجیان ممنوع است و آخرین اصل در این زمینه، اصل ۱۵۳ می‌باشد: (هر گونه قراردادی که موجب سلطه‌ی بیگانه بر منابع طبیعی و اقتصادی، فرهنگ، ارتش و دیگر شئون کشور گردد ممنوع است). ‌به این ترتیب شرکت‌های نفتی خارجی از مشارکت و یا سرمایه‌گذاری مستقیم به شکل تأسيس شرکت فرعی منع شدند.

1. قوانین نفت مصوب سال‌های ۱۳۵۳- ۱۳۶۶ – ۱۳۹۰

طبق قانون نفت مصوب ۵۳، هر گونه مشارکت که متضمن مالکیت خارجیان بر منافع و نیز مالکیت نفت استحصالی بر سر چاه باشد، ممنوع است و شیوه خرید خدمت را برای اکتشاف توسعه و تولید منابع نفتی مجاز اعلام داشت. در قانون نفت مصوب سال ۶۶ نیز سرمایه‌گذاری خارجی که متضمن حضور سرمایه گذار به همراه مالکیت بر منابع، تأسیسات و تجهیزات باشد ممنوع است. در آخرین تحول قانونگذاری، یعنی قانون اصلاح قانون نفت مصوب ۱/۴/۱۳۹۰ در مواد گوناگون، صریحاً یا ضمناً بر بای‌بک اشاره داشته است. ماده ۲ قانون اخیرالذکر اشاره دارد که (کلیه منابع نفتی جزء انفال و ثروت‌های عمومی است. اعمال حق حاکمیت و مالکیت عمومی بر منابع مذکور به نمایندگی از طرف حکومت اسلامی بر عهده وزارت نفت است). همچنین ماده ۱۴ قانون مذکور اشعار می‌دارد که ( کلیه درآمدهای نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی در چهارچوب قانون برنامه پس از کسر پرداخت‌های “بای بک” به طور مستقیم به خزانه‌داری کل کشور نزد بانک مرکزی واریز می‌شود).

1. الزامات برنامه های توسعه اقتصادی

در قوانین توسعه جمهوری اسلامی ایران به انعقاد قراردادهای بای‌بک در صنعت نفت اشاره گردیده است. در قانون پنجم پنج‌ساله توسعه مصوب ۱۵/۱۰/۱۳۸۹ نیز با نگاهی ویژه به نفت و گاز و تمهید بخشی جداگانه برای این صنعت، به بای‌بک اشاره شده است. برای مثال بند ۳ ماده ۱۲۵ این قانون به بای بک به عنوان یکی از روش‌های اکتشاف، توسعه و تولید اشاره دارد.

در ماده (۱۴) برنامه چهارم توسعه در قسمت (ه) برای اولین بار از استفاده از قرارداد بای‌بک برای پروژه های اکتشافی در کنار پروژه های توسعه‌ای نام برده شده است. این بند گامی دیگر در سیر تکاملی قرارداد بای‌بک محسوب می‌گردد.

1. الزامات بودجه‌ای

مجلس ایران هر سال ضمن تصویب بودجه، میزان و محل انعقاد قراردادهای بای بک را دقیقاً مشخص می‌کند. به طور مثال در ماده ۳ قانون بودجه ۱۳۹۱ و بندهای ۱۳ گانه این ماده به تفصیل و با ذکر جزئیات بر شیوه سرمایه‌گذاری‌های نفتی و نحوه بازپرداخت بدهی‌های ناشی از این قراردادها اشاره شده است.

سازمان، افراد و یا واحد سازمانی گرچه به ظاهر انجام دهنده کار هستند اما تنها جزیی از سیستم کل می­باشند و باید شرایط اجزای دیگر آن نیز مد نظر قرار گیرد. توجه به معیارهای همه جانبه و استراتژی­ها و آرمان­های سازمان از لوازم یک سیستم مدیریت عملکرد جامع ‌می‌باشد. چنین رویکردی در ارزیابی عملکرد، یک ارزیابی واقعی، عدالت محور، قابل اعتماد و اتکا و پیش برنده و پویا خواهد بود. (ناصر شیخ الاسلامی و رضوان، ۱۳۹۲).

برای استقرار نظام مدیریت عملکرد در سازمان­ها طی مراحل مختلفی نیاز است که به صورت خلاصه ‌می‌توان مراحل مربوط را به شرح زیر بیان کرد:

۱٫ بررسی پیش نیازهای نظام مدیریت عملکرد

برای طراحی و اجرای نظام مدیریت عملکرد لازم است ابتدا ‌در مورد پیش نیازهای آن در سازمان بررسی صورت گیرد. به طور کلی و فهرست­وار پیش­نیازهای اصلی نظام مدیریت عملکرد که در عمل تجربه شده و مورد نیاز است را ‌می‌توان به شرح زیر بیان کرد:

• • وجود نمودار و ساختار سازمانی مناسب و متعادل در سازمان؛

• • وجود احساس نیاز به نظام مدیریت عملکرد (ارزیابی عملکرد) در سازمان؛

• • حمایت مدیریت ارشد سازمان از نظام مدیریت عملکرد؛

• • بومی­سازی نظام مدیریت عملکرد در سازمان؛

• • تمایز قائل شدن بین نظام مدیریت عملکرد و نظام پاداش­ دهی در سازمان؛

• پذیرفتن این اصل که با استقرار مدیریت عملکرد همه مشکلات سازمان را نمی­ توان یکجا حل کرد.

۲٫ مرحله انتخاب مدل مناسب مدیریت عملکرد برای سازمان

برای استقرار نظام مدیریت عملکرد یک چارچوب نظری و مدل مناسب به عنوان زیربنای کار مورد نیاز است. در این راستا برای انتخاب مدل مناسب عملکرد برای هر سازمان لازم است مدل­های موجود مورد بررسی قرار گرفته و متناسب با شرایط فرهنگی، تولیدی، نیروی انسانی و … سازمان، مدل مناسبی انتخاب و معرفی گردد.

۳٫ مرحله بومی کردن مدل مدیریت عملکرد در سازمان

برای این­که مدل مدیریت عملکرد بتواند در سازمان اجرا شود، لازم است که بومی شود. منظور از بومی کردن مدل این است که ابعاد مدل با شرایط مختلف انسانی، فرهنگی، و … در سازمان سازگار شده و سازمان آن را بپذیرد. برای بومی کردن مدل، مراحل زیر بایستی طی شود:

الف. توجیه مقدماتی نظام مدیریت عملکرد:

در این مرحله با تشکیل جلسات آگاه­سازی لازم است کلیات و مفاهیم اساسی و اهداف و فلسفه نظام مدیریت عملکرد برای کارکنان تشریح شود. در این مرحله باید برای کلیه مدیران عالی و میانی و ۲۰ درصد از کارکنان سطوح دیگر سازمان آموزش و آگاهی­سازی لازم صورت گیرد.

ب. نظرخواهی ‌در مورد کلیات طرح مدیریت عملکرد:

در این مرحله با تدوین پرسشنامه­ای که حاوی کلیات و مفاهیم اساسی نظام مدیریت عملکرد است ‌در مورد لزوم و مناسب بودن مدل ارزیابی عملکرد از سطوح مختلف سازمان نظرخواهی صورت ‌می‌گیرد. برای انجام این مرحله لازم است از ۲۰ درصد کارکنان سازمان در سطوح مدیران عالی، مدیران میانی و سرپرستان، نظرخواهی صورت گیرد. پس از جمع ­آوری اطلاعات ‌در مورد کلیات طرح و لزوم طراحی نظام ارزیابی و تعیین چارچوب و خطوط کلی طراحی، در این مرحله لازم است ‌در مورد جزئیات و ابعاد مدل مدیریت عملکرد از کارکنان سازمان نظرخواهی شده و با مشارکت دادن آن­ها، بومی ساختن مدیریت عملکرد را تضمین کرد (پیدایی و فولادی، ۱۳۸۹).

۴٫ مرحله شروع طراحی و پیاده ­سازی

در این مرحله با توجه به جمع ­آوری اطلاعات در مراحل قبلی کار طراحی و تدوین بنیادهای نظام مدیریت عملکرد شروع می­ شود. مرحله طراحی نیازمند بررسی دقیق و همه جانبه کارشناسی دارد که بتوان اطلاعات و داده ­های جمع ­آوری شده را خوب پردازش کرد و آن­ها را با همدیگر ترکیب و به نحو مطلوبی از آن­ها ایده گرفت.

در مرحله طراحی و پیاده سازی اقدامات زیر بایستی صورت گیرد:

الف) طراحی فرم­های ارزیابی عملکرد: در این مرحله با در نظر گرفتن شرایط سازمان و اهداف ارزیابی عملکرد فرم­های مربوطه طراحی می­گردد. طراحی­هایی که در این مرحله لازم است عبارتند از:

* طراحی فرم ارزیابی عملکرد فردی که در ان عوامل مورد نظر سازمان که بیشترین فراوانی را در نظرخواهی­ها داشته در آن گنجانده می­ شود؛

* طراحی فرم ارزیابی عملکرد واحدی که عوامل آن از بین عواملی که بیشترین فراوانی را داشته در نظر گرفته خواهد شد؛

* طراحی فرم ارزیابی عملکرد سازمانی که عوامل آن از بین عواملی که بیشترین فراوانی را در نظرخواهی­ها داشته انتخاب می­گردد.

ب) طراحی و تعیین امتیازات: امتیازات مربوط به عوامل ارزیابی در سطوح مختلف با هم متفاوت هستند، در هنگام طراحی فرم­های ارزیابی عملکرد لازم است، اصول زیر مورد توجه قرار گیرد:

* توزیع مناسب و علمی امتیاز کلی ارزیابی عملکرد در بین عوامل ارزیابی فردی، واحدی و سازمانی؛

* توزیع مناسب و علمی امتیاز ارزیابی عملکرد فردی در بین عوامل آن؛

* متفاوت کردن امتیاز عوامل ارزیابی عملکرد افراد در سطوح مختلف؛

* تعیین سقف امتیاز هر عامل ارزیابی در ارزیابی عملکرد فردی؛

* متفاوت کردن امتیاز عوامل ارزیابی واحدی در واحدهای مختلف عملیاتی،

ج) طراحی گردش کار اجرایی: برای این که نظام ارزیابی عملکرد پس از طراحی خوب اجرا گردد، لازم است کلیه مراحل با رعایت دو اصل خلاصه نویسی و سادگی تدوین و در اختیار افراد قرار گیرد که این امر نیاز به طراحی کارشناسی دارد. در این مرحله لازم است گردش کارهای زیر طراحی شود:

* نحوه انجام ارزیابی فردی با تمام جزئیات و مدت و …؛

* نحوه ارزیابی واحدی با تمام مراحل و ابعاد آن؛

* نحوه انجام ارزیابی سازمانی با تمام مراحل و ابعاد آن؛

* نحوه تعیین انتظارات ارزیابی کننده و ارزیابی شونده از همدیگر؛

* نحوه تعدیل خطاها در ارزیابی عملکرد؛

* نحوه استفاده از نتایج ارزیابی عملکرد در بهبود کار؛

* گردش کار مربوط به تعاریف عملیاتی عوامل ارزیابی عملکرد به منظور عینی کردن آن.

د) مکانیزه کردن نظام مدیریت عملکرد: با توجه ‌به این که انجام ارزیابی عملکرد به صورت رایج موجب اتلاف وقت شده و از دقت آن کاسته می­ شود، بهتر است نظام مدیریت عملکرد به سایر سیستم­های مدیریت منابع انسانی وصل شود تا بتوان هم ارزیابی عملکرد را به خوبی انجام داد و هم با یکپارچگی که به وجود می ­آید از نتایج ارزیابی عملکرد استفاده کرد، به طور کلی، مزایای مکانیزه کردن نظام مدیریت عملکرد در سازمان را ‌می‌توان به صورت فهرست­وار به شرح زیر بیان کرد:

۲-۶-۲- پژوهش های خارجی

– پونته و همکاران(۲۰۱۵) در مقاله ای با عنوان “تاثیر اعتماد و ارزش درک شده بر روی قصد خرید سفر های آنلاین” یک مدل برای ایجاد قصد خرید آنلاین بر اساس ارزش ادراک شده، اعتماد، سوابق امنیتی درک شده و حفظ حریم خصوصی پیشنهاد می شود. از مدل ارائه شده توسط ری آی و کیم (۲۰۱۱) استفاده شده و مدل توسعه داده شده و مهر و موم تضمین شخص ثالث و سازه‌های مرتبط با آن را پوشش می‌دهد و به بررسی تاثیر کیفیت اطلاعات درک شده، حفظ حریم خصوصی و امنیت کاربران بر اعتماد می پردازد. جامعه آماری این تحقیق ۴۵۱ نفر می‌باشد و از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد. برای جمع‌ آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. نتیجه نشان داد که قصد خرید آنلاین به ارزش ادراک شده و اعتماد بستگی دارد. پیش‌بینی اصلی اعتماد درک شده، کیفیت اطلاعات درک شده و امنیت درک شده است. امنیت درک شده مصرف کننده به شهرت فروشنده، سرمایه گذاری سایت، مهروموم تضمین شده شخص ثالث، درک درست از مهرو موم های شخص ثالث، حریم خصوصی، سیاست های امنیت، آشنایی با وب سایت بستگی دارد.

– آناماریا و دوبرسکو^[۳۱](۲۰۱۴) در مقاله ای با عنوان” مدل ارزیابی رضایت گردشگران از اطلاعات موجود در محیط آنلاین” به اعتماد به عنوان یکی از فاکتورهای مؤثر بر رضایت گردشگران توجه کردند و سعی در ایجاد یک مدل مفهومی برای تعیین سطح رضایت تجربه شده توسط گردشگران در محیط آنلاین داشتند. هدف از این پژوهش شناسایی تاثیر عوامل مانند: اعتماد، مزایای/ معایب موجود در محیط دیجیتالی و امنیت داده ها در میزان رضایت فعلی کاربران است. تجزیه و تحلیل چند متغیره انجام شد تست داده های با نرم افزار۲۰SPSS انجام شد. این تحقیق با یک نمونه ۱۵۷ نفری که در سن ۱۸ تا ۳۵ قرار داشتند و در تاریخ ۱۲ تا ۲۵ آگوست از آژانس گردشگری محصول و خدمات کسب کردند انجام شد و برای جمع‌ آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده گردید و نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که اعتماد گردشگران با توجه به فعالیت در محیط آنلاین اهمیت زیادی در میزان رضایت دارد. مزایای که این محیط ارائه می‌دهد، و نیز ایمنی اطلاعات شخصی به طور مستقیم سطح رضایت از کاربران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از سوی دیگر، نگرش منفی درک شده مصرف کننده نسبت به محیط آنلاین، مانع در جهت دستیابی به محصولات گردشگری آنلاین می شود.

– عبدالرزاق^[۳۲] و همکاران(۲۰۱۴) در پژوهشی تحت عنوان”اعتماد و قصد خرید مجدد در خدمات گردشگری آنلاین در میان مشتریان مالزیایی” به بررسی عواملی که به خرید آنلاین کمک می‌کند پرداختند. به عنوان یک مقاله مفهومی، این پژوهش به بررسی عوامل خرید آنلاین به وسیله ارزیابی اعتماد آنلاین به عنوان پیش‌بینی کننده ای که قصد خرید مجدد آنلاین را در خدمات گردشگری آنلاین تحت تاثیر قرار می‌دهد می پردازد. این مطالعه تحقیقات کمی را پوشش می‌دهد همه پاسخ دهندگان به طور داوطلبانه به خدمت گرفته شدند. پاسخ دهندگان هدف این مطالعه، مصرف کنندگان مالزی بودند که خرید از طریق وب سایت های گردشگری را تجربه کرده‌اند. پایین ترین پاسخ دهندگان از کاربران شخصی اینترنت می‌باشد که کمتر از ۴۰۰ نفر پیش‌بینی شد و از طریق پرسشنامه ایمیلی داده ها جمع‌ آوری شد. تجزیه و تحلیل رگرسیون چندگانه جهت نشان دادن رابطه بین متغیرها به کار گرفته شد تا معادله ی به دست آمده بهترین پیش‌بینی کننده متغیر وابسته از متغیر مستقل باشد. با توجه به ماهیت این مطالعه، پیچیدگی مدل تحقیق و نمونه نسبتا کوچک اندازه، حداقل مربعات جزئی^[۳۳]، به عنوان ابزار آماری برای تجزیه و تحلیل داده های کمی انتخاب شد. نتیجه می توان گرفت که این مطالعه به شکل گیری بهتر و درک و توضیح از اعتماد آنلاین و قصد خرید مجدد در خدمات گردشگری آنلاین در میان مصرف کنندگان مالزی کمک می‌کند این مطالعه عوامل مؤثر بر قصد خرید مجدد آنلاین را شناسایی می‌کند. علاوه بر این، این مطالعه به روشن شدن سه بعد خیرخواهی، یکپارچگی، توانایی بر اساس اعتماد در یک چهارچوب که در تحقیقات اعتماد آنلاین بررسی شده کمک می‌کند.

– فوتلا و دسگوپتا(۲۰۱۴) پژوهشی با عنوان “مطالعه عوامل مؤثر بر اعتماد مصرف کننده برای شرکت های گردشگری الکترونیک در هند” انجام دادند. و بیان داشتند که اعتماد عنصر مهمی است که تصمیم خرید مصرف کنندگان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و از آنجا که عدم اطمینان وحشتناک ترین مانع در ایجاد روابط با مشتریان آنلاین است هدف این تحقیق تلاش برای شناسایی عوامل مهمی است که در ایجاد اعتماد مصرف کنندگان در یک شرکت آنلاین با توجه خاص به صنعت گردشگری کمک می‌کند. طرح پژوهش، ترکیبی انتخابی از تحقیق توصیفی و علی طبیعی است. جامعه این مطالعه اشاره به مشتریان هندی دارد که در رزرو تور، از شرکت های گردشگری آنلاین استفاده کردند. از ۴۰۰ پرسشنامه، ۳۶۷ پرسشنامه کامل در تمام جهات بود. ۷ فاکتور برای اعتماد در این تحقیق شناسایی شد که شامل(۱-خصوصیات وب سایت ۲-شخصی سازی ۳-اطلاعات وب سایت ۴-تخفیف تبلیغاتی ۵-دسترسی ۶-قیمت رقابتی ۷-سیاست های استرداد) می‌باشد. می توان نتیجه گرفت که هفت عامل بیان شده به عنوان عوامل بسیار مهم ایجاد اعتماد در شرکت های گردشگری آنلاین در هند می‌باشند. اگر از این عوامل توسط شرکت های گردشگری محافظت گردد، اعتماد مصرف کنندگان هند می‌تواند تقویت گردد از این رو، شرکت با جذب مشتریان راضی سود به دست خواهد آورد و قادر خواهد بود تا آن ها را برای مدت زمان طولانی حفظ کند.

– فوتلا و دسگوپتا(۲۰۱۳) در تحقیق دیگری تحت عنوان “عوامل مسئول اعتماد سازی در شرکت های گردشگری آنلاین” تلاش برای کشف عوامل ایجاد اعتماد مصرف کننده در محیط آنلاین در زمینه صنعت گردشگری داشتند. این مقاله که علمی ترویجی می‌باشد بعد از مقدمه شروع به بیان فاکتورها و ابعاد اعتماد می‌کند. و ویژگی های اعتماد را این گونه بر می شمارند(۱-قابلیت اعتماد و اطمینان ۲- قابلیت اطمینان اطلاعات ۳- مسئولیت در استفاده از اطلاعات ۴- قابلیت ۵- صداقت ۶- بخشش). سپس بحث اعتماد به شرکت های گردشگری الکترونیک مطرح می‌گردد و ابعاد عملیاتی در نظر گرفته شده توسط پژوهشگران مختلف بیان می‌گردد. سرانجام نتیجه گیری ‌به این شکل بیان گردید: درک ماهیت ساختار اعتماد برای تعدادی از دلایل مهم است، به ویژه برای ایجاد ارزش بیشتر برای مشتریان. تجزیه و تحلیل عمیق از این صنعت به شما کمک خواهد کرد که:

• • شناسایی دلایل انتخاب گردشگری الکترونیک توسط مصرف کنندگان (گردشگران).

• • از بین بردن شک و تردید که مانع اعضای آنلاین در خرید آنلاین است.

تالیس^[۱۴۳] (۱۹۹۷) نشان می­دهد جایی که اختلاف­های V-P تشخیص داده می­شوند می ­تواند دلیل موجه این واقعیت باشد که در تکالیف مقیاس عملی زمان تعیین کننده است، در حالی که تکالیف مقیاس کلامی اینطور نیست. او چنین نتیجه گرفت که آهستگی مربوط به “پردازش نامربوط به تکلیف و دقت^[۱۴۴] ممکن است علت عمده نمرات افسردگی” باشد و توصیه­ می­ کند که نقائص­ سرعت باید در تفسیر عملکرد دیداری – فضایی در نظر گرفته شوند. کریستنسِن و همکاران (۱۹۹۲) این مسئله را فقط در مقایسه خود از عملکرد طراحی مکعب های­ ۱۸ بیمار و گروه ­های کنترل همتا شده، انجام داده وتفاوت آماری معنا داری بین گروه مشاهده نشد.

‌بنابرین‏، گالدِریسی^[۱۴۵] و همکاران نشان داده ­اند در حالی که سرعت عملکرد کاهش یافته در OCD اغلب یک متغیر مخل در نظر گرفته می شود که به نگرانی وسواسی برای رسیدن به آزمون درست^[۱۴۶] یا نفوذ افکار وسواسی مربوط است، با این حال ممکن است خودش نیز یک نقیصه نوروسایکولوژیک هسته­ای باشد. آن ها چنین فرض کردند که کُندی در بیماران دارای OCD ممکن است نتیجه مشکل در فرونشاندن پاسخ­های بی­ارادی^[۱۴۷] و خودبخودی^[۱۴۸] باشد. مدل نقائص کارکرد اجرایی OCD به­ طور مفصل در زیر آمده است(منزیس و دی سیلوا، ۲۰۰۳).

با توجه به تمام این مسائل، تحقیقات انجام شده هیچ مدل نقص دیداری – فضایی واضحی را نشان نمی­دهند که مسئول OCD باشد. به دلیل ضعف روش­شناختی و شاید نقائص شاخص­گذاری در حوزه ­های دیگر مانند تغییر مجموعه ذهنی یا سرعت پردازش و نه خود فرایندهای دیداری – فضایی نتایج متناقض بودند. نویسندگان کمتری با توجه به مدل­های نظری تلاش کرده ­اند دلیل موجهی بیاورند که نقائص­ دیداری – فضایی چگونه می ­توانند با پدیدارشناسی وسواس­های فکری و عملی سر و کار داشته باشند. اینسل^[۱۴۹] و همکاران (a1983) چنین فرض کردند که افکار وسواسی ممکن است به­عنوان استراتژی­ های کلامی استنتاج شوند تا جبرانی برای نقائص ‌نیم‌کره راست در مهارت­ های دیداری – فضایی باشد و ‌می‌توان چنین استدلال کرد که وسواس­های عملی وارسی ممکن است با نقائص­های دیداری – فضایی در پردازش اطلاعات دیداری مرتبط باشد (“من می­توانم ببینم که کلید برق خاموش است، اما واقعاً به آنچه دارم می­بینم، اعتماد دارم؟”)، که به “شک معرفت­شناختی” راپوپورت^[۱۵۰] (۱۹۸۹) در OCD کمک می­ کند.

از جنبه تحولی، نقائص­ دقیق در فرایندهای دیداری – فضایی ممکن است عوامل خطر رشد عصبی برای OCD را نشان دهدکه در اوائل زندگی عمل می­ کند و نه در مدل­های یکجانبی­شدگی نوروسایکولوژی بزرگسالان. تطبیق نقش زمانی (زود در مقابل دیر) بجای نقش موضعی (راست در مقابل چپ) برای نقائص­های دیداری– فضایی ممکن است به روشن کردن این مسأله کمک کند که چگونه زیرگروه­ وسواس با آغاز کودکی از زیرگروه وسواس با آغاز بزرگسالی از هم متمایز می­شوند(منزیس و دی سیلوا، ۲۰۰۳).

۲-۱-۲-۴-۴- مدل کاستی های حافظه در وسواس

مدل­های نوروسایکولوژیک مبتنی ­بر نقص در جنبه­ های کارکردی حافظه به­ طور بالقوه کاندیداهای قوی­ای برای پدیدارشناسی وسواس فکری و عملی هستند (شک در اینکه آیا یک عمل تکمیل شده است یا نه؛ مجبور شدن برای انجام یک بررسی). تحقیقات ‌در مورد وسواس، نوعا جنبه­ های عمومی حافظه، مانند حافظه دیداری و کلامی یا اجزاء ویژه مانند حافظه برای عمل و رابطه آن با وارسی را بررسی کرده ­اند.

کاکس^[۱۵۱] و همکاران (۱۹۸۹) با توجه به حافظه عمومی، گروهی متشکل از ۴۲ کودک و نوجوان دارای OCD را با ۳۵ آزمودنی گروه کنترل که به­ طور طبیعی رشد کرده بودند (و به­لحاظ سنی، جنسی و دست برتری همتا داده شده بودند) را ‌بر اساس مقیاس­های حافظه دیداری و کلامی با هم مقایسه کردند. گروه OCD عملکرد معیوبی را ‌بر اساس شکل پیچیده رِی آستِریث^[۱۵۲] (ROCF) نشان دادند، ولی در تکلیف یادگیری کلامی شنیداری رِی (RAVLT) نسبت به گروه ­های کنترل تخریبی را نشان ندادند. هیچ رابطه قابل توجهی بین عملکرد حافظه با مقیاس­های خودسنجی و درجه بندی بالینگر شدت نشانه های OCD یافت نشد. این نویسندگان نتیجه گرفتند که کودکان دارای OCD، نقائص­حافظه دیداری را نشان می­ دهند و نه حافظه کلامی را که با توجه ‌به این مسأله ‌به این نتیجه رسیدند که این امر دلالت بر بدکاری دقیق ‌نیم‌کره راست داشته باشد.

با این حال، در این تحقیق کودکان دارای OCD به­ طور قابل توجهی نمرات هوشبهر عملی و کلامی پایین­تری را نسبت به گروه کنترل نشان دادند و اثرات دارو، اضطراب و افسردگی هم گزارش نشده است. نویسندگان همچنین نتایج ابتدایی پیگیری یک تحقیق ۲-۷ ساله­ای را گزارش کردند که برای ارزیابی ثبات یافته ­های بالا انجام شد. در بررسی پیگیری، هیچ تفاوت معناداری بین کودکان دارای OCD و گروه ­های کنترلی که به­ صورت طبیعی به روش جایگزین ROCF رشد کرده بودند، یافت نشد.

نقائص حافظه دیداری در میان بزرگسالان دارای OCD گزارش شده است (برای مثال، آرونُویتز^[۱۵۳] و همکاران، ۱۹۹۴؛ بونه و همکاران، ۱۹۹۱؛ کریستِنسِن و همکاران، ۱۹۹۲؛ دیرسون^[۱۵۴] و همکاران، ۱۹۹۵؛ هولاندر^[۱۵۵] و همکاران، a1990؛ مارتینوت^[۱۵۶] و همکاران، ۱۹۹۰؛ زیلینسکی^[۱۵۷] و همکاران، ۱۹۹۱). این تحقیقات از تکالیف یادآوری دیداری و دیداری– فضایی مانند شکل پیچیده رِی آستِریث (ROCF)، خرده آزمون بازتولید دیداری مقیاس حافظه وکسلر^[۱۵۸] (WMS)، آزمون یادداری دیداری بنتون^[۱۵۹] (BVRT) و تکلیف مکعب­های کورسی^[۱۶۰]، و تکالیف تشخیص دیداری مانند آزمون بازگشتی کیمورا^[۱۶۱] (KRFT) استفاده کرده ­اند که تمام این آزمون­ها را لِزاک^[۱۶۲] (۱۹۹۵) توصیف ‌کرده‌است. نقائص­های حافظه در این تکالیف نسبت به گروه ­های کنترل غیربالینی گزارش ‌شده‌اند.

برخی از این تحقیقات رابطه بین اختلال حافظه دیداری و شدت نشانه های وسواس را آزموده­­اند. زیلینسکی^[۱۶۳] و همکاران (۱۹۹۱) هیچ همبستگی قابل توجهی را بین عملکرد حافظه در KRFT و تکلیف مکعب­های کورسی و مقیاس­های شدت نشانه وسواس، اضطراب و افسردگی گزارش نکردند. ‌بنابرین‏، دیرسون و همکاران (۱۹۹۵) دریافتند که عملکرد حافظه دیداری در مجموعه ای از تکالیف (مجموعه کارایی حافظه سیگنورِت^[۱۶۴]) به­ طور معناداری با شدت نشانه های وسواس و اضطراب و نه افسردگی همبسته است.

در مقابل، تحقیقات دیگر در یافتن نقائص­ حافظه دیداری در میان بزرگسالان دارای OCD با شکست مواجه ‌شده‌اند. برای مثال، کریستِنسِن و همکاران (۱۹۹۲) هیچ اختلالی در خرده آزمون طراحی­­های آزمون جفت­های متداعی پیوسته^[۱۶۵] (CPAT-D) میان گروه بیماران دارای OCD نسبت به گروه کنترل غیر بالینی نیافتند.

همچنین تعدادی از تحقیقات نقائص حافظه کلامی را در میان بزرگسالان دارای OCD گزارش کرده ­اند (برای مثال، مارتینوت^[۱۶۶] و همکاران، ۱۹۹۰؛ زیلینسکی و همکاران، ۱۹۹۱). این تحقیقات از تکالیفی مانند تکلیف یادگیری کلامی کالیفرنیا^[۱۶۷] (CVLT) و آزمون یادگیری کلامی شنیداری رِی^[۱۶۸] (RAVLT) استفاده کردند. نقائص حافظه با توجه به گروه ­های کنترل غیربالینی گزارش شدند. ‌بنابرین‏، تحقیقات دیگر از یافتن اختلالات حافظه کلامی بین بزرگسالان دارای OCD با مشکل مواجه شدند (برای مثال، بونه و همکاران، ۱۹۹۱؛ کریستِنسِن و همکاران، ۱۹۹۲؛ دیرسون^[۱۶۹] و همکاران، ۱۹۹۵).

فراهم کردن جو مثبت و مطلوب برای یادگیری :

1. مقررات کلاس را با مشارکت دانش‌آموزان تدوین کنیم و بیشتر بر پیامدهای مثبت اطلاعات از قوانین تأکید کنید نه بر نتایج حاصل از قوانین شکنی. ۲- آموزش کلاس را با جدیت و قاطعیت شروع کنید زیرا دادن آزادی بیشتر به دانش‌آموزان آسان است ولی گرفتن آزادیها و به دست آوردن کنترل کلاسی چندان آسان نیست. ۳- به دانش‌آموزان امکان ندهید شما را متقاعد کنند که شرایط و ضوابط مورد نظر خود را مرتب تغییر دهید. ۴- از تهدید دانش‌آموزان پرهیز کنید. ۵- بر عملکرد دانش‌آموزان تمرکز کنید ولی شخصیت آن ها را هدف قرار ندهید. ۶- آرام و قاطع برخورد کنید. ۷- از انتقامجویی یا تمسخر دانش‌آموزان بپرهیزید. ۸- اگر عصبانی هستید ابتدا خود را کنترل کنید و سپس با دانش‌آموزان به صحبت بپردازید. ۹- رفتارهای نامطلوب را به تکالیف درسی پیوند نزنید و از جریمه برای خاموش کردن رفتار نامطلوب استفاده نکنید. ۱۰- شناسایی و پذیرش اشتباهات را با دادن فرصت دوباره تقویت کنید تا وقتی دانش‌آموز رفتار نامطلوب را کنار گذاشت او را بپذیرید. ۱۱- از اشتباهات کوچک چشم پوشی کنید. ۱۲- یادگیری را معنی دار کنید. ۱۳- در صورت لزوم دانش آموازن را به طور مستقیم مورد خطاب قرار دهید. ۱۴- از سازوکارهای پیچیده ی روان شناختی و عواملی که بر تدریس اثر می‌گذارد استفاده کنید. ۱۵- به تأثیر انتظار معلم و استفاده از آن در جهت رشد اکثریت دانش‌آموزان آگاه شوید. ۱۶- کلاس درس را نظامی اجتماعی در نظر بگیرید.

ایجاد انگیزه دریادگیری کمک زیادی می‌کند و پس از ایجاد انگیزه و جلب و توجه قدم بعدی آن است که وضعیت مناسبی فراهم کنیم تا یادگیری بهتر صورت گیرد و اثر آن نیز برای مدتی طولانی باقی بماند. راه هایی در این جهت ۱- زمان مناسب برای یادگیری که در ساعات اولیه روز یعنی در زنگهای اول و دوم قدرت یادگیری دانش‌آموزان بیشتر است. ۲- میزان فراهم بودن منابع و مواد خواندنی در خانه با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموز ارتباط مستقیم دارد. درست همانند تأثیر شاخص‌های دیگر کاربردزبان در خانه مثل استفاده از لغت نامه ها و تأثیر یکسانی یا عدم یکسانی زبان گفتگو در خانه با زبان و آموزش.

معلم باید به دانش آموازن یاد دهد که وقت را از دست ندهند. در جایی بنشینند که معلم آن ها را ببیند. اضطراب و پریشانی را از آن ها دور کند. آن ها را به تدریج به مدرسه و کلاس درس علاقه مند سازد. اعتماد به نفس آن ها را تقویت کند. خوشبینی در مدرسه مقدمه ی علاقه مند شدن به درس و یادگیری و ایجاد پرورش میل و رغبت است که اصل اساسی در یادگیری است.

نوشتن و مراحل آن :‌

یک دیدگاه مشترک در باره نوشتن این است که نوشتن برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات و عقاید از طریق نشانه های مکتوب است اما البته این تعریف به ماهیت وجودی نوشتار توجهی ندارد و فقط ناظر بر نقش آن است نوشتن شامل مراحل زیر است. ۱- کشف چیزهایی که می‌خواهیم از طریق نوشتار بیان کنیم. ( انتخاب پیام ). ۲- تنظیم و سازماندهی پیام ( در قالب زبان ). ۳- روی کاغذ آوردن پیام. ۴- بازبینی و انجام اصلاحات لازم. ۵- ارائه نهایی ( به صورت مناسب ) .به خواننده.

در واقع امر نوشتن یک آفرینش و خلاقیت تام است که در یک طرف آن خلق افکار و اندیشه ها و در طرف دیگر خلق و نظم بخشی این اندیشه ها در قالب‌های زبانی مورد نظر قرار دارد. یادگیری نوشتن نیز شامل مراحل زیر است. توانایی نوشتن حروف الفبا (حرف نویسی ) دانش ترکیب صحیح حروف ( کلمه نویسی ) توانایی نوشتن صحیح، عناصر زبانی از حفظ ( املاء نویسی ) توانایی ساخت کلمه ( کلمه سازی ).

مهارت بیان پیام از طریق جملات. الف ) جمله نویسی ب ) متن نویسی ( انشاء ) و مراحل نوشتن. ۱- آموزش نوشتن غیر فعال ( رو نویسی )۲- آموزش نوشتن نیمه فعال ( املاء ) ۳- آموزش نوشتن فعال پایه یک ( کلمه سازی ). ۴- آموزش نوشتن فعال پایه دو ( جمله سازی ). ۵- آموزش نوشتن فعال ( خلاق ) انشاء و انواع آن در پایه اول، اولین هدف آموزش نوشتن غیر فعال در پایه اول دبستان این است که دانش‌آموزان بتوانند کلیه حروف الفبای فارسی و حرف گونه‌های آن ها را به شکل صحیح نوشته. سپس شکل صحیح کلمات و جمله ها را با توجه به اشکال آن ها در کتاب درس خود تقلید نمایند.

مرحله اول تقلید :‌ شناخت و تولید اشکال مشابه حروف :‌این مرحله با توجه به ‌حرف‌هایی که شبیه حروف الفبا هستند آغاز می‌شود این اشکال درزیر نویس لوحه های آمادگی مسائل زیر را می آموزند :‌نوشتن از راست به چپ. نوشتن از بالا به پایین. نوشتن از پایین به بالا ـ نوشتن حروف دارای انحنا یا نیم دایره ـ نوشتن حروف مورب از بالا به پایین. نوشتن نقطه و سرکش، مرحله دوم :‌شناخت و تولید حروف الفبای فارسی ؛ رونویسی ـ مشخص کردن حروف در کلمات. تشخیص اختلاف حروف سازنده کلمات ـ تشخیص اشتراک حروف. تشخیص تعداد حروف تشخیص تعداد نقطه ها و حرف سازنده کلمات.

خواندن و مراحل آن :‌

خواندن به معنی ایجاد ارتباط فرد با مجموعه ی اطلاعات نوشتاری است. این اطلاعات به شکل حروف و اعداد چاپ شده است. شاید بتوان تصاویری مانند جدول و نمودار و طرح و شکلهای مختلف و روش‌ها و نیز جزء این اطلاعات به شمار آورد. وسیله ی ارتباط فرد با این اطلاعات چشم و قوای بینائی است و این مرحله جنبه ی بصری آموختن به شمار می‌آید. خواندن شامل مراحل ۷ گانه زیر است.