ویژگی‌ها عمده سیستم مدیریت به موقع موجودی‌ها در فرایند تولید به شرح زیر است:

۱٫ سرعت یکنواخت و هموار تولید. یکی از ‌هدف‌های‌ با اهمیت سیستم JIT، برقراری جریان تولید است که با خرید مواد و کالاها از فروشندگان شروع و با تحویل کالا به مشتریان تمام می‌شود. سرعت‌های در حال نوسان تولید، موجب تأخیر یا ایجاد موجودی‌های بیش از اندازه کالاهای در دست ساخت

می‌گردد. این هزینه های بدون ارزش افزوده^[۷۸]، در سیستم حذف می‌شوند یا به نحو چشمگیری کاهش می‌یابند.

۲٫ مراحل هماهنگ فرایند تولید در سیستم JIT کالاها درهریک از مراحل تولید تنها هنگامی ساخته می‌شود که در مرحله بعدی مورد نیاز باشد. در این صورت، موجودی کالاهای در دست ساخت بین مراحل تولید کاهش می‌یابد یا کلاً حذف می‌شود. در نتیجه، مدت انتظار و هزینه های بدون ارزش افزوده آن کاهش می‌یابد.

روش تولید مذکور دربالا از آخرین مرحله تولید شروع می‌شود. هنگامی که مواد قطعاتی در آخرین مرحله مونتاژ مورد نیاز است، پیامی به مرکز فعالیت ماقبل ارسال می‌شود تا مواد و قطعات مورد نیاز را ظرف چند ساعت آینده تحویل نمایند. این طرز کار در تمامی مراحل تولید تا اولین مرحله ادامه می‌یابد. ‌بنابرین‏، هیچ کالایی قبل از دریافت پیام از مرحله تولیدی مابعد ساخته نمی‌شود، موجودی‌ها اضافه نمی‌گردد و فرایند تولید جریانی همواره و یکنواخت خواهد داشت.

۳٫ خرید یا تولید مقدار نسبتا کم. در سیستم JIT کالاها به منظور ایجاد موجودی انبار خریداری یا ساخته نمی‌شوند و تنها هنگام ضرورت برای تهیه یا ساخت آن اقدام می‌گردد. نتیجه این کار، کاهش فضای انبار مورد نیاز و زمان عاطل و همچنین هزینه های بدون ارزش افزوده آن است.

۴٫ راه اندازی سریع و کم هزینه ماشن آلات. با توجه به تولید مقادیر نسبتا کم در هنگام ضرورت، لازم است که بتوان راه اندازی ماشین آلات را به سرعت انجام داد. فن آوری پیشرفته تولید و کنترل ماشین‌ها توسط کامپیوتر به دستیابی ‌به این سرعت کمک می‌کند.

۵٫ کیفیت بالا برای مواد اولیه و کالاهای ساخته شده. اگر قرار است کالاها و قطعات هنگام نیاز در دسترس قرار گیرد، لازم است که کیفیت آن نیز در سطحی قابل قبول باشد. زیرا در غیر این صورت، خط تولید دچار وقفه و مبالغ با اهمیتی از هزینه های بدون ارزش افزوده ایجاد می‌شود. علاوه بر این، چون موجودی بسیار کمی از کالاهای ساخته شده نگهداری می‌گردد لازم است که کیفیت آن نیز در سطح بالا و قابل قبول باشد. ‌به این دلیل، سیستم کنترل جامع کیفیت^[۷۹] غالبا با سیستم JIT همراه است.

۶٫ سیستم اثر بخش نگهداری تجهیزات. نظر ‌به این که کالاهای مورد نیاز مشتریان باید به موقع ساخته شود، نمی‌توان خرابی تجهیزات و توقف فرایند تولید را به آسانی تحمل کرد. با این ترتیب، ایجاد سیستم نگهداری مستمر و اثر بخش تجهیزات و ماشین آلات یک ضرورت محسوب می‌شود که به نوبه خود از خرابی تجهیزات و توقف تولید تا حد امکان جلوگیری می‌کند.

۷٫ بهبود سیستم تولید از طریق کار گروهی. حفظ توان رقابت در بازارهای جهانی ایجاب می‌کند که واحدهای تولیدی همواره در جستجوی راه‌هایی برای بهبود کیفیت محصولات، افزایش کارایی عملیات و حذف هزینه های بدون ارزش افزوده باشد. این دستاوردها به بهترین شکل ممکن می‌تواند از طریق کار گروهی حاصل شود و بسیاری از واحدهای تولیدی ازطریق ایجاد سیستم‌های انگیزش، این وضعیت را در واحد خود ایجاد می‌کنند.

۸٫ تنوع مهارت‌های کارکنان و انعطاف تجهیزات. اجرای سیستم JIT ایجاب می‌کند که تجهیزات تولید انعطاف لازم را برای تولید کالاهای متنوع داشته باشد و کارکنان نیز مهارت‌های متنوع را برای کار با این تجهیزات کسب نمایند. با دسته بندی ماشین آلات در واحدهایی که قادر است مجموعه ای از کالاها را با فن آوری مشابه تولید کند، کارگران دارای مهارت‌های متنوع نیز می‌توانند با این ماشین آلات کار نمایند. این دسته بندی غالبا با اصطلاح فنی آوری گروهی^[۸۰] مورد اشاره قرار می‌گیرد.

۲-۳-۶- سیستم مدیریت به موقع خرید

علاوه بر سیستم مدیریت به موقع موجودی‌ها در فرایند تولید، واحدهای انتفاعی می‌توانند سیستم مدیریت به موقع خرید^[۸۱] را نیز ایجاد کنند. در این سیستم، مواد و قطعات، هنگامی از فروشندگان خارج از واحد انتفاعی خریداری می‌شود که مورد نیاز باشد. با این ترتیب، از تحمل هزینه های غیر ضروری نگهداری موجودی‌های زیاد پرهیز می‌گردد.

ویژگی‌های عمده سیستم مدیریت به موقع خرید به شرح زیر است:

۱٫ فروشندگان معدود. خرید نیازمندی‌ها از تعداد معدود فروشندگان، موجب صرف وقت کمتر برای ایجاد ارتباط با فروشندگان می‌شود. تنها فروشندگان بسیار قابل اطمینانی انتخاب می‌شوند که بتوانند کالاهای با کیفیت مطلوب را به موقع تامین کنند.

۲٫ انعقاد قراردادهای بلند مدت با فروشندگان. انعقاد این قبیل قراردادها، هزینه های اداری و عقد قرارداد با فروشندگان را برای معاملات مختلف کاهش می‌دهد یا حذف می‌کند. زیرا بر اساس قراردادهای بلند مدت می‌توان نیازمندی‌ها را از طریق تلفن یا پیام‌های کامپیوتری به فروشندگان اعلام کرد. در این گونه قراردادها نیز قیمت، کیفیت و شرایط تحویل کالاها معین می‌شود.

۳٫ تحویل به موقع نیازمندیها با مقدار کم. این کار که در واقع اساس سیستم مدیریت به موقع خرید است موجب می‌شود که از صرف هزینه نگهداری موجودی‌ها پرهیز و نیازمندی‌ها هنگام نیاز تحویل و در فرایند تولید مصرف گردد.

۴٫ کم شدن زمان بازرسی کالاهای تحویلی. چون در قراردادهای بلند مدت، کیفیت کالاهای مورد نیاز آشکارا بیان شده است و فروشندگان نیز با توجه به قابلیت اطمینان آنان از لحاظ تحویل کالاهای مورد نیاز طبق استانداردهای تعیین شده انتخاب شده‌اند، لذا می‌توان انتظار داشت که زمان بازرسی محموله‌های تحویلی به نحوی چشمگیر کاهش یابد.

۵٫ کاهش هزینه های پرداخت. با توجه به قراردادهای بلند مدت می‌توان به جای پرداخت مبالغ مربوط به تحویل هر یک از محموله‌ها، این موارد را دسته بندی و یکجا نسبت به پرداخت مطالبات فروشندگان اقدام کرد. این روش موجب کاهش هزینهای اداری مربوط برای شرکت خریدار و شرکت فروشنده می‌شود.

سیستم مدیریت به موقع خرید در بسیاری از واحدهای انتفاعی کشورهای صنعتی اجرا می‌شود. در واحدهای تولیدی این کشورها نیز این سیستم دوش به دوش سیستم مدیریت به موقع موجودی‌های تولیدی اجرا می‌گردد. در شرکت‌های فعال در صنایع خدماتی و خرده فروشی، سیستم مدیریت به موقع خرید می‌تواند موجب کاهش هزینه های انبارداری و تسهیل انجام وظایف خرید بشود.

۲-۳-۷- ارزشیابی موجودی‌ها

آیدلسون و اپشتاین (۱۹۹۸) با گسترش ارزیابی باورهای ارتباطی ناکارآمدی که در ارتباط سهیم هستند را مشخص کردند. این باورها عبارتنداز: تخریب کنندگی مخالفت، توقع ذهن خوانی، باور به عدم تغییرپذیری همسر، کمال گرایی جنسی و باور ‌در مورد تفاوت های جنسیتی به نظر آیدلسون و اپشتاین چسبیدن ‌به این باور که مخالفت تخریب کننده است احتمالاً به روش های حل مسأله نادرست یا جبری هدایت می‌کنند. باور توقع ذهن خوانی، اغلب باعث تعارض، ادراک نادرست و تشدید تعارض می شود. (به نقل از مومن زاده،۱۳۸۱)

باور غیرمنطقی و سازگاری زناشویی

مطالعات دیدگاه شناختی و ارتباطی در مسایل زناشویی و مطالعه عوامل مؤثر بر سازگاری زناشویی نشان داده است که شناخت، تفکرات و باورها نقش به سزایی در روابط زوجین ایفا می‌کنند. از دیدگاه نظریه عقلانی- عاطفی- رفتاری، ناسازگاری زناشویی علت وفاداری زوجین به یک یا چند اسطوره ارتباطی است که این اسطوره ها عموما مربوط به روابط زناشویی و عشق می‌باشند. اسطوره ها باور همگانی بوده که باعث می‌شوند زوجین انتظارات خود را از یکدیگر بالا برده و با دنبال کردن این اسطوره ها در روابط خود احساس نارضایتی کنند. اگر این اسطوره ها تبدیل به الزام و اجبار گردد (باور غیرمنطقی) آنگاه ناسازگاری زناشویی بروز می‌کند (درایدن ، ۲۰۰۳).

پژوهش های متعددی تأثیر مخرب این باورها را بر روی ارتباطات زناشویی نشان دادند. این باورهای غیرمنطقی به صورت اگاهانه در زوجین وجود دارند و همسران از تاثیرات منفی ان ها در افزایش ناسازگاری زناشویی خود آگاهی ندارد. از آنجا که تفکر و باور سالم یکی از مؤلفه های مهم ارتباط کارآمد زناشویی است و تأکید درمانگران بر این مسئله که برای کمک به زوجین ناسازگار می توان با تکنیک های شناختی به شناسایی این باورهای ناکارآمد و همچنین رشد ارتباط مؤثر زناشویی پرداخت (باکوم^[۴۱] ،۲۰۰۲). لذا با ایجاد بینش وسیع تر نسبت ‌به این موضوع برای زوجین در قشری از جامعه، می توان رضایت زناشویی را افزایش داد. اگرچه تاکنون پژوهش های متعددی پیرامون این مسأله انجام شده است، اما پژوهش حاضر درصدد بود تا مفروضه های مطرح شده در زمینه باورهای غیرمنطقی ارتباطی را در جامعه ای شاغل،فرهنگی و اداری تحصیلی بررسی کند که ناسازگاری زناشویی به صورت نهفته در آن ها وجود دارد (به نقل از منصور و عبدالمحمدی، ۱۳۸۷).

نظریه های باورهای ارتباطی

نظریه اپشتاین و ایدلسون

باورهای ارتباطی غیر منطقی از نظر اپشتاین و ایدلسون

۱- باورهای به تخریب کنندگی مخالفت^[۴۲]: به معنای نپذیرفتن، ناراحتی و تفسیر منفی اختلاف نظرهاست.

۲- باور به تغییر ناپذیری همسر^[۴۳]: اعتقاد نداشتن توانایی همسر در تغییر رفتار ها و تکرار شدن آن ها در آینده است.

۳- توقع ذهن خوانی^[۴۴]: انتظار اینکه بدون نیاز به گفتن و اظهار نظر کردن، فرد باید احساسات، افکار ونیازهای همسر خود را بداند.

۴- کمال گرایی جنسی^[۴۵]: انتظار از همسر در ایجاد در رابطه جنسی تام و تمام در همه موقعیت ها بدون توجه به وضعیت او.

۵- باور درباره تفاوت های جنسیتی^[۴۶]: نداشتن درک صحیح از تفاوت های شناختی و فیزیولوژیکی زن و مرد، به صورت انتظار یکسان داشتن، یا تفاوت های مادرزادی را علت اختلاف دانستن می‌باشد.

باور تخریب کننده مخالفت

ریشه این باور به باورهای وحشتناکی، ناشکیبایی(ناکامی) و تأیید دیگران که توسط الیس مطرح شده برمی گرد. در توصیف باور وحشتناکی، الیس(۱۹۸۹) می نویسد زوجین به طور غیرمنطقی خود را متقاعد کرده‌اند که نمی توانند مشکلاتی را که در روابط تجربه یا پیش‌بینی می‌کنند، تحمل کنند.ریشه این ترس از این اعتفاد ناشی می شود که در احساسات نامطلوب واقعاً غیرقابل تحمل است و اینکه نباید چنین احساساتی وجود داشته باشند و زوجین با این حکم که رابطه باید آرام و بدون مشکل باشد،دچار مشکل می‌شوند.

در باور وحشتناکی، الیس(۱۹۸۹)معتقد است که زن و شوهر با اعتقاد ‌به این مسأله که امور و رویدادها در رابطه باید به سبک خاصی باشد. باعث می‌شوند که هرگاه واقعیت مطابق انتظارشان نبود،این مسأله فاجعه تلقی شود.

در باور تأیید دیگران نیز الیس(۱۹۸۹) بر این باور است زن و شوهر معتقدند که برای داشتن زندگی شاد و داشتن احساسات خوب از خود، لازم است که همیشه از طرف همسرشان محبت کاملی دریافت کنند تا ارزشمند باشند و برای اینکه این محبت و ارزشمندی را حفظ کنند از بروز هرنوع مخالفتی در روابط خودداری می‌کنند.

باور توقع ذهن خوانی

منشاء این باور را در باور حکم کنندگی الیس می توان یافت. الیس(۱۹۸۹) این طور عنوان می‌کند که عقاید غیرمنطقی در رابطه، از فلسفه الزام در مقابل تمایل به وجود می‌آیند. هرگاه شما به گونه ای آمرانه از شریکتان ویژگی یا رفتار خاصی متوقع باشید مثلاً «همسرم باید نسبت به خواسته های من حساس باشد» با ناکام شدن این الزامات شما احساس خشم و شکست خواهید کرد یا نسبت به خود احساس ترحم خواهید داشت.به نظر بک زن و شوهر به علت وابستگی عمیقشان نسبت به یکدیگر و باورهایی که نسبت به نقش های زن و شوهری در روابط زناشویی دارند معتقدند که همسرشان باید قادر باشد خلق و نیازهای دیگری را درک کند در واقع باید بتوانند ذهن خوانی کنند.

باور عدم تغییر پذیری همسر

این باور از باور غیرمنطقی وحشتناکی الیس نشأت می‌گیرد.وقتییکی از زوجین رفتار ایده آلی نداشته باشد زوج دیگر می پندارد که وضع وحشتناک است و هیچ گا تغییرات مثبتی در رابطه زناشوییشان رخ نمی دهد. با بررسی این باور در نظریه بک می توان دریافت که زوجین با بزرگنمایی هر گونه اشکال در رابطه شان را،اغراق می‌کنند،با شخصی سازی مشکلات موجود در تعاملشان را به همسرشان نسبت می‌دهند و با پیشگویی منفی نتیجه گیری می‌کنند که تغییرات مطلوبی در روابطشان به وجود نمی آید.

باور کمال گرایی جنسی

در این باور، باور حکم کنندگی، نیازمندی و کمال گرایی وجود دارد. هرکدام از زوجین با این باور بر خود حکم می‌کنند که باید از نظر جنسی کامل و بدون نقص باشند تا مورد پذیرش همسر خود قرار گیرند. تحریفی که در این عقیده وجود دارد،تفکر دو مقوله ای است. بدین صورت که اگر همسری در رابطه جنسی زناشویی شان عالی نباشد،ناکام و شکست خورده است (به نقل از رسولی،۱۳۹۲).

باور درباره تفاوت‌های جنسیتی

باورهای قالبی هستند که بدون اساس علمی بوده و مردم پیشاپیش، ویژگی های خاصی را به دو جنس نسبت می‌دهند. به نظر بک این عقاید غیرمنطقی میراث اجتماعی هستند که از طریق تجارب شخصی، خانواده و فرهنگ جامعه به وجود می‌آیند. این باور با باور غیرمنطقی درماندگی الیس گره می‌خورد. ‌به این ترتیب که، با اعتقاد ‌به این مسأله که زنان و مردان ذاتاً از نظر نیازهای شخصی و ارتباطی متفاوت هستند و علت مشکلات اصلی زوج ها همین تفاوت های آن ها است و این که این ویژگی ها مانع درک زوجین از یکدیگر می شود و در نتیجه نمی توان کاری برای بهبود رابطه انجام داد. همچنین زن و شوهر از طریق شخصی سازی مشکلات ارتباطی خود را به تفاوت های موجود در خود یا همسرشان نسبت می‌دهند و با تعمیم افراطی این ویژگی ها را همیشگی می دانند (مولین^[۴۷] ،۱۹۹۹).

توجه بیش از حد به رقم سود خالص، باعث شده است که استفاده‌ کنندگان گاهی کمتر ‌به این نکته توجه کنند که رقم نهایی سود حاصل یک فرایند طولانی حسابداری است که در هر مرحله از آن امکان اعمال نظر توسط مدیران وجود دارد. در این میان، برخی تلاش‌ها برای گریز از توجه صرف به رقم سود خالص، نظر استفاده کنندگان را به اقلام تشکیل دهنده سود معطوف ‌کرده‌است. نتایج تحقیقات جگ و مکنومی^[۹۷](۲۰۰۳) نشان داده است که سرمایه‌گذاران به اطلاعاتی نظیر پیش‌بینی سود هر سهم اتکا کرده و در قیمت‌گذاری سهام از آن استفاده می‌کنند. این پیش‌بینی، بیان کننده انتظارات مدیریت ‌در مورد رویدادهای آتی است که ممکن است به وقوع بپیوندد لذا خطای این پیش‌بینی برای سرمایه‌گذاران حائز اهمیت است زیرا تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ‌در مورد خرید، فروش و یا نگهداری سهام بر مبنای این اطلاعات است. تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران برای خرید، فروش و یا نگهداری سهام بر مبنای سودهای پیش‌بینی شده بر اهمیت خطای پیش‌بینی سود می‌افزاید. ‌بنابرین‏ خطای پیش‌بینی سود نقش مهمی در عملکرد بازار ثانویه دارد. (مرادزاده، علیپور و نظری، ۱۳۹۲)

۲-۵-۱ تکنیک­های پیش‌بینی

در طبقه‌بندی انواع روش‌های پیش‌بینی، به طور کلی این روش‌ها به دو دسته مدل‌های کیفی و مدل‌های کمی تقسیم می‌شوند. روش‌های کیفی شامل دلفی^[۹۸]، مقایسات تکنولوژی مستقل زمانی^[۹۹]، روش برآورد ذهنی^[۱۰۰]، درخت مناسب^[۱۰۱]، تحقیق مرفولوژیکی^[۱۰۲] و… می‌باشد. روش‌های کمی، مدل‌های کلی تک متغیره و یا چند متغیره را شامل می‌گردند. در مدل‌های تک متغیره، مواردی از قبیل روش‌های هموارسازی نمایی، باکس_جنکینز و تحلیل روند و در مدل‌های چند متغیره، روش‌هایی از قبیل رگرسیون چندگانه و تحلیل‌های اقتصادسنجی مورد توجه می‌باشند، ولی در روش‌های نوین، شبکه های عصبی مورد توجه قرار گرفته‌اند. (آذر و رجب زاده، ۱۳۸۲)

در تحقیقات اقتصادی، بیشترین مدل‌های پیش‌بینی مورد استفاده، روش­های اقتصادسنجی، تحلیل‌های واریانس_ اتو کوواریانس و همبستگی و به طور کلی تحلیل‌های علّی بوده‌اند. درموضوعات مالی، روش‌های باکس_جنکینز و هموارسازی یا رگرسیون چند متغیره برای تحلیل‌های علّی در مسائلی مانند پیش‌بینی سود شرکت‌ها، قیمت سهام شرکت‌ها، پیش‌بینی اقلام ترازنامه و صورت جریان نقد و در موضوعات و مسائل بازرگانی، روش‌های کیفی (بیشتر روش دلفی) بیشترین استفاده را ‌داشته‌اند. شاید مهم‌ترین دلیل این نحوه کاربرد، مسبوق به سابقه بودن استفاده از این روش‌ها در این علوم مختلف است

رویکردهای نوین مانند روش شبکه عصبی، در انواع مختلف مسائل پیش‌بینی و در علوم مختلف مالی، اقتصادی و بازرگانی مورد استفاده قرار گرفته‌اند و در تحقیقات مختلف به آن استناد شده است. تحقیقات متعددی در مقایسه بین روش‌های پیش‌بینی مطرح ‌شده‌اند. خصوصاًً در دهه اخیر، این مقایسات بین روش‌های شبکه عصبی و روش‌های اقتصادسنجی و یا باکس_جنکینز مطرح ‌شده و انجام گرفته است. در نتایج بعضی از این تحقیقات، شبکه های عصبی خطاهای کمتری را نشان داده و در بعضی نتایج دیگر، روش‌های کلاسیک عنوان‌ شده از جمله روش‌های باکس_جنکینز یا اقتصادسنجی جواب‌های بهتری داده‌اند. معمولاً شبکه های عصبی در تحلیل سریهای زمانی غیرخطی نتایج بهتری نسبت به سایر روش‌ها نشان می‌دهند.

۲-۵-۲ مدل­های پیش‌بینی

کاربرد اصلی تجزیه و تحلیل سریهای زمانی «پیش‌بینی» است. بدیهی است، چنانچه وابستگی خاصی بین داده ها در طول زمان وجود داشته باشد، فرصت مناسبی پیش می‌آید تا با کمک آن مشاهدات بتوان روند آینده پدیده‌ای را پیش‌بینی کرد. یکی از وظایف اصلی مدیران، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری برای آینده سازمان خویش است. پس تجزیه و تحلیل سری‌های زمانی و پیش‌بینی پدیده‌ها می‌تواند ابزار مناسبی برای تصمیم‌گیری مدیران باشد.

۲-۵-۳ مدل میانگین متحرک

عناصر تصادفی در برخی از سریهای زمانی ممکن است آن قدر قوی باشد که هر گونه نظمی را در سری زمانی از بین ببرند، ‌بنابرین‏ هر گونه تفسیر و تحلیل ذهنی و بصری در خصوص نمودار سری زمانی با مشکل رو به رو می‌شود. در چنین شرایطی، نمودار واقعی سری زمانی بسیار و ممکن است در عمل مجبور باشیم برای رسیدن به تصویر واضح از سری زمانی آن را «هموار» کنیم.

یکی از روش‌های هموارسازی «میانگین متحرک» است. اساس این روش در این ایده نهفته است که هر تغییر تصادفی بزرگ در هر لحظه از زمان اگر با نقاط هم‌جوارش میانگین گرفته شود، تأثیر ناچیزی از خود به جا خواهد گذاشت.

ساده‌ترین فن از این نوع «میانگین متحرک ساده مرکزی (۱m+2) نقطه» نامیده می‌شود. در این روش، نظر بر این است که هر مشاهده واقعی (X_t) با میانگین خودش و m نقطه هم‌جوارش جایگزین شود.

۲-۵-۴ مدل نمو هموار ساده

در بسیاری از موارد از مدل «نمو هموار ساده» برای پیش‌بینی مقادیر آینده سری زمانی استفاده می‌شود. این روش، یکی از ساده‌ترین روش‌های پیش‌بینی است که مبنایی برای دیگر مدل‌های پیش‌بینی به حساب می‌آید. روش نمو هموار، برای آن دسته از سری­های زمانی مفید است که تغییرات فصلی و دوره‌ای در آن مورد نظر نباشد. در این روش پیش‌بینی داده های دوره بعد عبارت است از:

هر قدر آلفا یا ضریب نمو هموار به صفر نزدیک شود نمایانگر بی‌ارزش بودن داده های اخیر است و هر قدر آلفا یا ضریب نمو هموار به «۱» نزدیک شود، نشان می‌دهد که داده های اخیر باارزش‌تر می‌باشند.

۲-۵-۵ مدل نمو هموار دوبل

این روش متشکل از نمو هموار ساده با شاخص روند تعدیل شده است که نحوه محاسبه آن به شرح زیر است:

۲-۶ پیشینه تحقیق

تحقیقات داخلی :

اسماعیل توکل نیا و مهدی تیرگری (۱۳۹۳) به بررسی اهرم مالی، سطح نگهداشت وجه نقد و ارزش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج پژوهش آن ها بیانگر ارتبا ط یو (U) شکل بین اهرم مالی وسطح نگهداشت وجه نقد و سطح نگهداشت وجه نقد وارزش شرکت است.

مهدی بشکوه و علی جهانگیری لیواری (۱۳۹۲) تأثیر مشکل نمایندگی جریان‌های نقد آزاد بر مربوط بودن سودها وارزش‌های دفتری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار دادند.آن ها دریافتند که سود هر سهم در شرکت‌های دارای مشکل نمایندگی جریان‌های نقد آزاد و شرکت‌های فاقد این مشکل ارزش مربوط است و مقدار مربوط بودن سود هر سهم در شرکت‌های دارای مشکل نمایندگی جریان‌های نقد آزاد کمتر است. ‌بنابرین‏ مشکل نمایندگی جریان‌های نقد آزاد دارای تأثیر منفی بر مربوط بودن سودها است.

– و لندهلم و مایرز (۲۰۰۲)‌به این نتیجه رسیدند که زمانی که کیفیت افشا بالاتر است بازده جاری سهام اطلاعات بیشتری درباره ی سودهای آتی، فراهم می‌کند.این نتایج نشان می‌دهد که افشای آگاه کننده،بیشتر،کل مجموعه اطلاعات مربوط به سودهای آتی را که به صورت خـصوصی می‌تواند درباره شرکت کشف شود،کاهش می‌دهد.چون اطلاعات کمتری برای کشف باقی می ماند و همچنین با توجه به کاهش انگیزه های جستجو،انتظار می رود که فراوانی رویدادهای مبتنی بر اطلاعات خصوصی،با بهبود کیفیت افشا، کاهش یابد.‌بنابرین‏ ادعا می شود که کیفیت افشای عمومی اطلاعات به صورت منعکسی به عدم تقارن اطلاعاتی مرتبط است.

– هنیز ‌به این نتیجه رسید که انگیزه های سرمایه گذاران برای تحصیل اطلاعات عمومی خصوصی با افزایش افشای اطلاعات عمومی توسط شرکت ها،کاهش می‌یابد.به طور کلی احتمال بیشتری وجود دارد که شرکت ها با کیفیت افشای بالا،اطلاعات عمومی با اهمیت را به موقع و همچنین اطلاعاتی آتی را ارائه کنند.‌بنابرین‏ انتظار می رود که کیفیت افشای بیشتر،انگیزه جستجو برای اطلاعات خصوصی را کاهش دهد.پژوهش های تجربی نیز پیشنهاد می‌کند که کیفیت افشا به صورت منعکس به فراوانی رویدادهای اطلاعاتی خصوصی مرتبط است(گلب و زاروین، ۲۰۰۲).

– نتایج تحقیق آمیهود و ملدنسون ( ۱۹۸۶) نشان داد عدم نقد شوندگی سهام و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش،هزینه های اضافی مبادلاتی را به سرمایه گذاران تحمیل می‌کند.‌بنابرین‏ نرخ بازده مورد مطالبه سهام افزایش می باید.افزون بر این، انتخاب نادرست می توان تصمیمات مبادلاتی سرمایه گذاران را تحریف نموده،به تخصیص ناکارای دارایی ها منجر شود.

– نتایج پژوهش ورچیا حاکی از آن است که اطلاعات عمومی افشا شده توسط شرکت،جایگزین کاملی برای اطلاعات خصوصی است و به وطر کلی میزان تمایل سرمایه گذاران به تحصیل اطلاعات خصوصی هزینه بر،با افزایش میزان اطلاعات عمومی افشا شده شرکت،کاهش می‌یابد(دیاموند، ۱۹۸۵).

فصل سوم

روش تحقیق

۳-۱- مقدمه

پژوهش علمی فعالیتی است نظام یافته که به منظور یافتن سوالات و تعیین ارتباط بین عناصر یک پدیده که هدف نهایی آن کشف حقیقت، گسترش دانش، ارائه نظریه ها و قواعد کلی درباره پـدیده هاست، انـجام می‌گیرد. پژوهش علمی دارای ویژگی های متعدد از جمله:

-نظام دار بودن

– منطقی و مستدل بودن

– تراکمی بودن

– تجربی بودن

– دورانی و متسلسل بودن

– خود تصحیح کننده

– تکراری و انتقال بودن می‌باشد

به خاطر رعایت ویژگی‌های فوق و بالاخص تکرار پذیر بودن تحقیق مبادرت به تشریح روش های اجرای تحقیق شده. زیرا خاصیت تکرار پذیری تحقیق سبب می‌شوند که خواسته گان با چگونگی حصول نتیجه تحقیق آشنا شده و پژوهشگران دیگر در صورت تمایل می‌توانند شرایط اولیه تحقیق را فراهم کرده و مبادرت به آزمایش مجدد نمایند. ‌به این منظور در این فصل شیوه های اجرایی تحقیق تحت عناوینی چون:

-نوع تحقیق و دلائل مربوطه به آن

– جامعه آماری

– نمونه آماری

– ابزار گرد آوری داده ها

– روش تجزیه و تحلیل داده ها مورد بحث قرار گرفته است.

۳-۲- نوع تحقیق و دلایل مربوطه به آن

۳-۲-۱- نوع تحقیق از نظر هدف: این تحقیق از نظر هدف کاربردی است. زیرا محقق نه به دنبال ارائه نظریه ای (تئوری) است و نه کاربرد نظریه خاص در موقعیت جدیدی را مد نظر دارد. بلکه عمدتاًً به دنبال راه حل می‌گردد و در صدد ان است که چگونگی رفع مشکل معینی را کشورمشخص می‌سازد.

تحقیقات کاربردی تحقیقاتی هستند که نظریه ها، قانونمندی ها، اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می‌شوند را برای حل مسایل اجرایی و واقعی به کار می‌گیرد. (غالباً در تحقیقات کاربردی، اصول علمی تدوین شده در تحقیقات پایه، مبنای کاربردی شدن قرار می گیرند.). این تحقیقات بر روی یافتن راه حل مسائل فوری با ماهیت عملی متمرکز می شود و ‌بنابرین‏ این تحقیقات جنبه عملی داشته (نتایج این تحقیق عینی و مشخص است.) و معمولاً خود محققین در کاربرد نتایج دخیل می‌باشند. این نوع تحقیق برای به کار بردن شیوه جدید در جهت زندگی بهتر در جامعه به کار برده می شود.

۳-۲-۲- نوع تحقیق از نظر روش: از نظر روش این تحقیق جزء تحقیقات توصیفی^[۳۸] است هدف محقق از انجام این نوع پژوهش توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات یک موقعیت یا یک موضوع می‌باشد که موضوع اصلی در این تحقیق فعالیت تیمی می‌باشد. پژوهشگر در این تحقیق سعی می‌کند تا نتایج عینی از موقعیت را بیان کند تحقیق توصیفی،شامل جمع‌ آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه می‌باشد (تمرکز اصلی در درجه اول به زمان حال است.) و این تحقیق آنچه را که هست توصیف و تفسیر می‌کند.در این نوع تحقیق، نقش محقق تعیین کننده مشاهدات و توصیفات است. اجرای تحقیق توصیفی می‌تواند صرفا برای شناخت شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد. اطلاعات توصیفی معمولاً به وسیله ی پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه جمع‌ آوری می شود.

۳-۲-۳- نوع تحقیق توصیفی : نوع تحقیق توصیفی مذکور ، پیمایشی می‌باشد. تحقیق توصیفی زمینه یابی (پیمایشی) به مطالعه ویژگی ها و صفات افراد جامعه می پردازد و وضعیت فعلی جامعه را در قالب چند صفت یا متغیر مانند سن، جنس، وزن و غیره مورد بررسی قرار می‌دهد. تحقیق زمینه یابی غالبا زمانی به کار برده می شود که محقق قصد جمع‌ آوری اطلاعات ، نظیر درصد افرادی که موافق یا مخالف یک عقیده مشخص هستند، را دارد. تفاوت اصلی این روش با روش تجربی این است که در روش تجربی تغییر خصوصیات افراد و متغیر ها با دخالت آزمایشگر صورت می‌گیرد.

۳-۳- جامعه آماری

جامعه آماری تحقیق حاضر عبارتند از شرکت های بورس تهران.

۳-۴- روش نمونه گیری و حجم نمونه

روش نمونه گیری به شیوه سرشماری است از این رو حجم نمونه با حجم جامعه برابر است که عبارت است از از ۷۴ شرکت بورس تهران.

۳-۵- روش های گردآوری داده ها

در بخش پیشینه تحقیق(کارهای انجام شده) از روش کتابخانه ای و در بخش گردآوری دادها از روش می‌دانی جهت بررسی دادهای مربوط به شرکت های بورس استفاده شده است. ، اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز از ﻃﺮﻳـﻖ ﺻــﻮرﺗﻬﺎی ﻣــﺎﻟﻲ ﺷــﺮﻛﺘﻬﺎوﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎی ﭘﻴﻮﺳﺖ آﻧﻬﺎ، و ﻧﻴﺰ ﻟـﻮح ﻫـﺎی ﻓـﺸﺮده آرﺷـﻴﻮ ﺗـﺼﻮﻳﺮی – آﻣﺎری ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﻳﺘﻬﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﻮرس اوراق ﺑﻬـﺎدار از ﺟﻤﻠـﻪ ﺳـﺎﻳﺖ ﭘـﮋوﻫﺶ، ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻼﻣﻲ ﺑـﻮرس اوراق ﺑﻬـﺎدار ﺗﻬـﺮان وﺳـﺎﻳﺘﻬﺎی دیگر اﺳـﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﺳﺖ.

۳-۶- ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی ﺗﺤﻘﻴﻖ

کارایی فنی^[۲]: کارایی فنی ‌منعکس کننده توانایی یک بنگاه در به دست آوردن حداکثر خروجی از ورودی‌های به کار گرفته‌شده می‌باشد.

کارایی تخصیصی^[۳]: ‌منعکس کننده توانایی یک بنگاه برای استفاده از ورودی‌ها در نسبت بهینه با توجه به قیمت و تکنولوژی تولید است.


کارایی اقتصادی^[۴]: حاصل‌ضرب کارایی فنی در تخصیصی، کارایی اقتصادی را تشکیل می‌دهد.

روش تحلیل‌پوششی‌داده ها: یکی از مهم‌ترین روش‌های غیر پارامتریک محاسبه کارایی می‌باشد که بهترین عملکرد را در مجموعه مورد مقایسه، پیدا کرده و عملکرد سایر واحدها را نسبت به بهترین عملکرد مقایسه می‌کند.

واحدهای تصمیم‌گیرنده^[۵]: به واحدها و یا سازمان‌های مستقلی که درروش تحلیل‌پوششی‌داده ها مورد مقایسه قرار می‌گیرند، اطلاق می‌شود.

CCR مخفف Charnes-Cooper-Rohdes: مدل CCR یکی از مدل‌های DEA است که توسط چارنز، کوپر و رودز دز سال ۱۹۷۸ مطرح گردید. در مدل CCR فرض ثابت بودن به مقیاس فعالیت‌ها حاکم است.

BCC مخفف Banker-Chaenes-Cooper: مدل BCC توسعه‌یافته مدل CCR است که به منظور متغیر سازی بازده به مقیاس توسط بنکر، چارنز و کوپر در سال ۱۹۸۴ ارائه گردید.

فصل دوم

ادبیات موضوع

۲-۱ مقدمه

بشر از دیرباز گرچه به طور مشخص به کارایی فکر نکرده، اما همواره در فکر انجام هر چه‌بهتر امور بوده است. بدیهی است اگر بتوان کاری را در مدت کمتر و با کیفیت بهتر انجام داد، می‌توان به مفهومی که به آن بهینگی انجام کار اطلاق می‌شود، نزدیک‌تر شد. منابع در دسترس بشر در طبیعت محدود و استفاده هرچه‌بهتر از آن‌ ها به خروجی‌هایی با کمیت بیشتر و کیفیت بهتر منتهی می‌گردد. بحث کارایی نیز همواره در همین راستا مطرح می‌شود.

تاکنون تعاریف مختلفی برای کارایی ارائه و روش‌های مختلفی نیز برای تخمین یا ارزیابی آن پیشنهاد شده است. در این بخش تعاریف مختلف کارایی و انواع آن تشریح شده و روش‌های ارزیابی آن، موردبحث و بررسی قرار گرفته است. (مهرگان, ۱۳۸۳)

۲-۲ کارایی

کارایی نشان می‌دهد که یک سازمان تا چه میزان از نهاده‌ها به طور بهینه در جهت تولید ستاده‌ها استفاده ‌کرده‌است و به عبارتی نشان‌دهنده، صحیح انجام دادن کارها است. ‌به این معنی که از حداقل نهاده‌ها، حداکثر برداشت شود و در مفهوم ساده نسبت خروجی به ورودی است. در مقابل آن اثربخشی یعنی ” کار صحیح انجام دادن” که حاصل مقایسه شاخص‌های برون‌سازمانی است. بهره‌وری تابعی از اثربخشی و کارایی است که به صورت زیر نمایش داده می‌شود:

بهره‌وری= f (کارایی، اثربخشی) (۲-۱)

که در آن ماهیت f نامشخص است.

کارایی برای واحدی که با مصرف یک ورودی ، یک خروجی را تولید کند، به صورت زیر تعریف می‌گردد:

(۲-۲)

کارایی برای واحد‌های که دارای بیش از یک ورودی و خروجی باشند به صورت زیر تعریف می‌گردد:

(۲-۳)

کارایی هر واحد حاصل مقایسه شاخص‌های آن واحد با استاندارد‌ها می‌باشد و ازآنجایی‌که استاندارد شاخص‌ها می‌تواند از داخل یا بیرون جامعه انتخاب گردد، مفاهیم کارایی نسبی و کارایی مطلق تعریف می‌شود. (Pierce, 1997)

۲-۲-۱ انواع کارایی

فرض کنید یک واحد تولیدی دو نهاده و را جهت تولید q واحد محصول مورداستفاده قرار دهد؛ همچنین فرض کنید منحنی AA’ در شکل ۱-۱ مکان هندسی بنگاه‌هایی باشد که کارا بوده و دارای تولید یکسانی باشند. یعنی ترکیبات مختلفی از نهاده‌های و را جهت تولید q واحد محصول مورداستفاده قرار می‌دهند و کارایی‌شان نیز برابر واحد است. حال اگر نقطه p نشان‌دهنده ترکیب نهاده‌ها و عملکرد یک بنگاه خاص باشد و op یک شعاع رسم شده از مرکز به نقطه p باشد، انواع کارایی با این توضیح مختصر شرح داده می‌شود.



شکل ۱-۱- محاسبه انواع کارایی به روش فارل (Farrel)

۲-۲-۱-۱ کارایی فنی یا تکنیکی

این کارایی در ارتباط با بهره گرفتن از عواملی مانند نیروی انسانی، سرمایه، ماشین، تکنولوژی و … به عنوان ورودی‌هایی برای تولید خروجی، در بهترین حالت برای یک واحد تصمیم‌گیرنده می‌باشد.

همان طور که گفته شد در شکل ۱-۱ اگر p نقطه‌ای باشد که بیانگر عملکرد یک بنگاه خاص است، یعنی این نقطه بیانگر ترکیباتی و باشد که یک بنگاه خاص جهت تولید یک واحد حصول مورداستفاده قرار می‌دهد، آنگاه کارایی فنی برای این بنگاه را می‌توان به صورت زیر تعریف کرد:

OR/OP = کارایی فنی

یک بنگاه را ازنظر فنی کارا گویند هرگاه تولید این بنگاه در مرز مجموعه امکان تولید رخ دهد، که بیانگر توانایی یک بنگاه جهت کسب حداکثر خروجی از یک مجموعه ورودی معین است. در این حالت کارایی فنی برابر واحد است. ‌در صورتیکه بنگاهی خارج از مرز ممکن تولید قرار گیرد ازنظر فنی ناکارا تلقی می‌شود.

کارایی فنی در واقع نشان‌دهنده میزان توانایی یک بنگاه برای حداکثر سازی میزان تولید با توجه به منابع و عوامل تولید می‌باشد. به عبارت دیگر میزان توانایی تبدیل ورودی‌هایی مانند نیروی انسانی ماشین‌آلات و … به خروجی‌ها در مقایسه با بهترین عملکرد توسط کارایی فنی سنجیده می‌شود. (Pierce, 1997)

کارایی فنی تحت تأثیر عواملی مانند عملکرد مدیریت، مقیاس سازمان یا اندازه عملیات نیز قرار می‌گیرد.

۲-۲-۱-۲ کارایی تخصیصی

این نوع کارایی مفهومی است که به تخصیص بهینه عوامل تولید با توجه به قیمت این عوامل اطلاق می‌شود و بیان می‌کند که علت تغییر ترکیب استفاده از عوامل تولید، قیمت عوامل تولید است (Farrel). کارایی تخصیصی خالص صرفاً ناشی از اثرات قیمت‌های نسبی عوامل تولید است. بدین‌صورت که یک بنگاه کاملاً کارا ازنظر فنی ترکیبات مختلفی از عوامل تولید را برای سطح معینی از تولید می‌تواند داشته باشد، که آن ترکیبات دارای کارایی فنی یکسانی بوده اما هزینه تولید برای این ترکیبات متفاوت می‌باشد. اگر بخواهیم با توجه به شکل ۱-۱ کارایی تخصیصی را برای بنگاهی که در نقطه p فعالیت می‌کند به دست آوریم، ملاحظه می‌کنیم که شیب‌خط BB’ بیانگر نسبت قیمت‌ها است.

‌بنابرین‏ کارایی تخصیصی این بنگاه عبارت است از:

OS/OR = کارایی تخصیصی

۲-۲-۱-۳- کارایی اقتصادی

فارل کارایی اقتصادی مؤسسات را شامل دو جزء « کارایی فنی» و « کارایی تخصیصی» می‌داند (Coelli & Battese, 1998). این نوع کارایی در واقع ترکیبی از دو نوع کارایی فنی و تخصیصی است. سازمانی که ازنظر هزینه کارا باشد ‌به این معنی است که این سازمان هم ازنظر فنی ( انتخاب روش و طریقه مناسب برای تولید) و هم ازنظر تخصیصی ( انتخاب ترکیب مناسبی از منابع تولیدی) کارا است.

کارایی اقتصادی برای همان بنگاهی است که در نقطه P فعالیت می‌کند به صورت زیر تعریف می‌شود. با توجه به شکل ۱-۱ داریم:

OS/OP = کارایی اقتصادی

اما با توجه به روابط فوق می‌توان نوشت:

اما با توجه به قسمت‌های قبل و روابط بالا داریم:

کارایی تخصیصی= OS/OR؛ کارایی فنی= OR/OP

‌بنابرین‏:

کارایی اقتصادی= کارایی فنی کارایی تخصیصی